هر چند توصیف جنبه های معنوی شخصیت امیرالمؤمنین علیه السلام برای محققانی که به شناسایی این جنبه از زندگانی حضرت علی علیه السلام اقدام کرده اند بسیار دشوار و به نوعی غیرممکن است، اما پژوهشگرانی با ارائه مقالاتی تلاش نموده اند به بررسی گوشه ای از این جنبه از شخصیت امیرالمؤمنین علیه السلام بپردازند. سیزده مقاله منتخب در این رابطه در مجموعه مقالاتی با عنوان اختصاصی "معنویت علوی و دنیای امروز" منتشر شد.

در زمینه عدالت اجتماعی که موضوعی کاربردی محسوب می شود، نمونه هایی از عدالت اجتماعی در قالب مجموعه مقالات با عنوان "امام علی علیه السلام و عدالت اجتماعی" در همایش "امام علی علیه السلام الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز" به انتشار رسید.

پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام برگزار می‌کند: ▪️ سلسله نشست های علمی «تاریخ در قرآن» با موضوع: نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهندگان: 🔹 حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری، ۱۵ فروردین. 🔸 حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا جباری، ۱۶ فروردین. 🔹 حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری، ۱۸ فروردین. 🔹 سرکار خانم دکتر راحله ضائفی، ۱۹ فروردین. 🔹 آقای دکتر محمد حسین دانش کیا، ۲۰ فروردین، 🔹 آقای دکتر نعمت الله صفری، ۲۱ فروردین. ⏰از چهارشنبه، ۱۵ فروردین، ساعت: ۱۱ الی ۱۲. 🏢مکان: قم، پردیسان، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، طبقه دوم ، سالن شهید سلیمانی 🔻لینک شرکت مجازی در جلسه: Dte.bz/historyconf

امروز 27 رمضان سال روز شهادت سید حسن مدرس است. وی در سال 1249 ش در روستایی اطراف اردستان اصفهان به دنیا آمد. او به عنوان نماینده مردم و مجتهد تراز اول در سال 1289 به مجلس شورای ملی راه یافت. در مجالس بعدی نیز حضور یافت و در مجلس پنجم به عنوان نایب رئیس مجلس انتخاب شد. در همین مجلس بود که انتقال حکومت از قاجار به پهلوی صورت گرفت. فقط چند نفر با الغای حکومت قاجار مخالفت کردند که مدرس از جدی ترین آنها بود. از دیگر نمایندگان مخالف می توان به «محمد مصدق»، «سید حسن تقی زاده»، «میرزا حسین خان علاء» و «سید یحیی دولت آبادی» اشاره کرد. استناد مدرس به متن قانون اساسی بود و می گفت اگر صد هزار رای هم بدهید این کار خلاف قانون اساسی است. (علی مدرسی، مدرس شهید نابغه ملی ایران، ص 279) او به قانون وضع شده کشور در آن دوران پای بند بود و این به معنای تأیید نظام و ارکان حکومت قاجار نبود بلکه او بین «بد» و «بدتر» گزینه «بد» را انتخاب کرده بود. صحبت های او با احمد شاه به خوبی بیانگر نوع تفکر سیاسی اش در آن مقطع سرنوشت ساز است. او به احمدشاه گفته بود: «در راه تأیید سلطنت و تأکید مبانی شوکت و قدرت قانونی اعلیحضرت می کوشیم و از هیچگونه فداکاری دریغ نورزیده و نخواهیم ورزید و علت این فداکاری، نه فقط علاقه مندی ما به پادشاهی اعلیحضرت است بلکه روزگار و گردش آن چنین پیش آورده است که بزرگ ترین و مقدس ترین مبادی ایمان ما یعنی آن اصولی که موجب مصونیت اجتماعی و سیاسی قوم ایرانی و تأکید استقلال و تمامیت ایران است با بقا و دوام سلطنت اعلیحضرت توأم گردیده است» (رحیم زاده صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص 76)

شهید مدرس انگیزه دینی برای جانبداری از حکومت قاجار داشت. او زودتر از بقیه به این نتیجه رسیده بود که رضاخان در جهت برچیدن بساط دین و دینداری عمل خواهد نمود. او این خطر را برای مردم و نمایندگان بازگو نمود. به نظر مدرس: «تغییر رژیم، بزرگ ترین ضربتی بود که به پیکر ایران وارد می آمد او می گفت در رژیم جدید، نوعی از تجدد به ما داده می شود که تمدن غربی را با رسواترین قیافه تقدیم نسل های آینده خواهد نمود. بزودی چوپان دهات دوردست ایران با فکل سفید و کراوات خودنمائی می کنند اما در در زیباترین شهرهای ایران هرگز آب لوله و آب تمیز برای نوشیدن مردم پیدا نخواهد شد. ممکن است شماره کارخانه های نوشابه سازی روزافزون گردد اما کوره آهن گدازی و کارخانه کاغذسازی پا نخواهد گرفت. درهای مساجد و تکایا به عنوان منع خرافات و اوهام بسته خواهد شد اما سیل ها از رمان ها و افسانه های خارجی که در واقع جز «حسین کرد فرنگی» نیستند، به وسیله مطبوعات و پرده های سینما به این کشور جاری خواهد شد به طوری که پایه افکار و عقاید جوانان بر بنیاد همان افسانه های پوچ شکل خواهد گرفت و مدنیت مغرب را در رقص و آواز و دزدی های عجیب آرسن لوپن و مفاسد اخلاقی دیگر خواهند شناخت، مثل آنکه آن چیزها لازمه متمدن بودن است» (رحیم زاده صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص 76 – 86) پیش بینی های مدرس درست از آب درآمد اما خود او ابتدا ترور نافرجامی علیه اش صورت گرفت، سپس به فرمان رضا شاه به مدت 7 سال به شمال شرق کشور تبعید و درنهایت با دستور مستقیم رضاشاه او را مسموم و سپس خفه کرده و به شهادت رساندند. آرامگاه این مبارز نستوه در شهر کاشمر قرار دارد.

🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/M6Mfo

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا مطهری 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/M6Mfo 📅 زمان: از روز چهارشنبه 15 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا جباری 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/pIrAn 📅 زمان: از روز پنجشنبه 16 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن الویری 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/xcrqy 📅 زمان: از روز شنبه 18 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 سرکار خانم دکتر راحله ضائفی 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/rwd0P 📅 زمان: از روز یکشنبه 19 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 دکتر محمدحسین دانش‌کیا 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/bj3uw 📅 زمان: دوشنبه 20 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

🔰 نظام موضوعات تاریخی در قرآن 🎙ارائه دهنده: 👤 دکتر نعمت الله صفری 🎧 از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/NVkFc 📅 زمان: سه شنبه 21 فروردین 1403 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir

امروز ۱۵ آوریل سالروز حادثه غرق کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ میلادی است. در این واقعه تلخ، ۱۵۱۴ نفر کشته شدند. اما توماس اندروز، سازنده این کشتی باشکوه و فوق العاده مقاوم در برابر حوادث گفته بود: "Not even God can sink it" (حتی خدا هم نمی تواند این کشتی را غرق کند) البته این شخص قطعا منظورش از بیان این جمله، اشاره به دقت بالا در ساخت و پیش بینی همه جوانب کار بوده است نه اینکه بخواهد احاطه خدا را به همه امور زیر سوال ببرد. اما اگر انسان در همین حد هم صرفاً به هوش و توانایی خود اتکا کند با شرایطی رو به رو می شود که انتظارش نمی رفت. ولی اگر انسان به قدرت خدا اتکا کند، آنگاه اگر حتی در امور دنیوی شکست هم بخورد این شکست ها برایش لذتبخش خواهد بود. خدا بهتر می داند با کسی که فقط امید به رحمت او دارد چگونه رفتار کند.

سالروز تخریب قبور ائمه بقیع (ع) تسلیت باد. در سال ۱۳۰۴ ش که آل سعود بر مکه مسلط شدند برای تسلط بر مدینه به آن شهر هجوم بردند و خبرها حکایت از بمباران آن شهر داشت. در ایران یک روز عزای عمومی اعلام شد. و هیاتی به سرپرستی دو تن که یکی حبيب الله هویدا بهائی بود به آنجا اعزام شدند. وی پدر هویدا نخست وزیر زمان طاغوت بود. حبيب الله در گزارش خود مدعی شد فقط پنج گلوله بر اطراف گنبد نبوی اصابت کرده که معلوم نیست از طرف چه کسی بوده و در واقع حمایت از وهابی‌ها کرد. بعد در ۸ شوال ۱۳۴۴ ق برابر با ۳۱ فرودین ۱۳۰۴ شمسی با فتوای عبد الله بن سلیمان مفتی نجدی آل سعود. بقیع تخریب شد. در سال ۱۳۰۶ عالم ایرانی آیت الله شیخ عبد الرحیم صاحب الفصول از پادشاه عربستان در باره تخریب بقیع پرسید او مدعی شد نماینده ایران یعنی حبيب الله هویدا تشویق به تخریب نموده است. عبد العزيز نامه ای برای وی برای مشخص کردن قبور ائمه بقیع نوشت. گر چه سخن عبد العزیز تمام حقیقت نیست. اما نشان از نقش حبيب الله هویدا در جریان تخریب دارد او برای جلوگیری از این کار رفته بود. جالب این است که پدر هویدا بعدا نماینده رسمی دولت ایران در عربستان سعودی می شود. بنا بر این رضا خان و نماینده دولتش حبيب الله بهائی در تخریب بقیع و عدم دفاع از آن نقش داشتند. در حالی مردم ایران و عراق انتظار داشتند حاکم ایران به دفاع از حرمین شریفین و بقیع بپردازد. علی اکبر ذاکری ۸ شوال ۱۴۴۵

هشتاد سال قبل، این سه سیاستمدار بدون اطلاع مقامات ایرانی جلسه ای در تهران برگزار کرده و برای ساختار آینده جهان تصمیم گیری کردند. ارتش رضا شاه در جنگی که کمتر از سه روز به طول انجامید، برابر متفقین شکست خورد و به شکل خفت باری از ایران تبعید شد. نکته مهم در ارتباط با این جنگ، عدم یاری قشون حکومتی از سوی مردم ایران بود. ایرانیان در ادوار قبلی همیشه در برابر قوای بیگانه به یاری حکومت می آمدند. در دوره صفویه که حتی علما و زنان نیز با اشتیاق در جنگ های صفویان شرکت کرده و کشته شدن در این راه را افتخار می دانستند. در دوره قاجار نیز مردم در جنگهای بلندمدت فتحعلی شاه با روسها مشارکت عمومی داشتند. بعدها در دوره حکومت جمهوری اسلامی نیز در جنگ تحمیلی مردم عادی از بذل جان دریغ نکردند. اما شرایط در دوره پهلوی به گونه ای دیگر بود. مردم با حاکمانی که به دنبال دین زدایی بودند احساس همدلی نداشتند و همین امر عاملی مهم در عدم یاری نیروهای نظامی حکومت پهلوی در جنگ با متفقین بود. در دوره پهلوی دوم هم آمریکایی ها بدون اطلاع شاه ایران، ارتش ایران را برای جنگ به ویتنام اعزام می کردند و محمدرضا شاهِ دست نشانده، از این بی اعتنایی به شدت آزرده می شد. اما امروز با وجود تلاشهای همه جانبه آمریکایی ها و انگلیسی ها و فرانسوی ها و اسرائیلی ها برای فروپاشی ایران، این کشور نه تنها به حیات خود ادامه می دهد، بلکه یک تنه در برابر قدرت های جهانی ایستاده و از فلسطین دفاع می کند. اسرائیل به شدت از سوی ایران تحقیر شد و مقامات کشورهای غربی پی در پی از ایران درخواست می کنند از تنبیه بیشترِ آن خودداری کند.

برگزاری سه کارگاه علمی تخصصی همایش جهانی «بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب» به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، همایش جهانی «بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»، امروز در نوبت صبح با برگزاری سه کارگاه «مطالعات دینی»، «مطالعات معاصر بقیع» و «مطالعات سیاسی و اجتماعی بقیع» در ساختمان حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت در قم آغاز بکار کر‌د. درکارگاه «مطالعات دینی» چهارمقاله با عناوین «المعصومون و البقیع فی کتب الفریقین» از خانم سوسن حسن فضلی، «بازخوانی، نقد و تحلیل مبانی وهابیت در تخریب بارگاه‌های موجود در بقیع از دیدگاه مذاهب اسلامی» از حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ساجدی، «نقد و بررسی مبانی فقهی ممانعت از حضور بانوان در بقیع» از حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی درگاهی و «بازخوانی تحلیلی انتقادی فتوای شیخ بلیهد در مساله تخریب بقیع با تکیه بر منابع اهل سنت» از خانم نجیب السادات حسینی ارائه شد. در این کارگاه به ترتیب حجج اسلام داوود حسینی، محمدباقرپورامینی، مهدی ساجدی و غلامرضا رضایی از استادان و پژوهشگران حوزوی مقالات ارائه شده را از زوایای گوناگون نقد کردند. در کارگروه علمی- تخصصی «مطالعات دینی» که یکی از سه کارگاه تخصصی نوبت صبح این همایش به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین حسن ترکاشوند بود در ابتدا با بیان توضیح مختصری در خصوص چهارمقاله قابل طرح، عنوان شد که بقیع میراث گرانبهای دنیای اسلام که در ۸ شوال آسیب دید هم اکنون هرساله پذیرای میلیون‌ها مسلمان است که برای زیارت قبور و پاسداشت مقام اهل قبوربقیع به این مکان مقدس می‌روند

همچنین کارگاه دیگر با عنوان «مطالعات معاصر بقیع» با ارائه چهار مقاله برگزار شد که می‌توان به مقاله «بازپژوهی انعکاس تخریب بقیع در عراق و ایران» از حجت الاسلام علی اکبر ذاکری، «نقش جنبش خلافت هندوستان در تحولات حجاز و تخریب دوم بقیع» از خانم لیلا عبدی خجسته، «انتقال و نصب ضریح فولادی حرم ائمه بقیع در دوران قاجار به روایت اسناد» از حجت الاسلام علی احمدی و «درآمدی بر دیدگاه مردم اندونزی در مورد جایگاه شریف بقیع در اندیشه اسلامی» از خانم رچماواتی رچمن از اندونزی اشاره کرد. در این کارگاه به ترتیب حجت اسلام محمدرضا باقری‌زادگان، سیدحسین فلاح‌زاده، محمد ملک‌زاده و حجت الاسلام سید قاسم رزاقی از پژوهشگران دینی به نقد مقالات فوق پرداختند. این کارگاه به ریاست حجت الاسلام حمید رضا مطهری رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد و شخصیت‌های دینی حاضر در آن قبرستان بقیع را از نشانه‌های تمدنی اسلام و محلی برای ارتباط با عالم معنا توصیف کردند. سومین کارگاه نوبت صبح این همایش به «مطالعات سیاسی و اجتماعی بقیع» تعلق داشت که در آن پنج مقاله «مراقد ائمه البقیع فی شعرحسن کاظم الفتال» از آقایان حیدر عبدالحسین زوین و میرزامهدی عباس حمدان الربیعی از کشور عراق، «نگاهی به ابعاد دینی روان‌شناختی زیارت بقیع» از مجتبی حیدری، «زیارت بقیع؛ مطالعه‌ی عملکرد کشور عربستان در پرتو نظام بین‌المللی حقوق بشر» از سیدمحسن قائمی، «اهتمام صوفیه به زیارت بقیع و دفن صوفیان در آن» از رضا تقی‌زاده و «البقیع بین ماساه الهدم و همهٔ اعادهٔ بنائه» از محمد بن بردی از کشور مراکش ارائه شد. در این کارگاه منتقدان به ترتیب میرزا علیزاده، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی اخویان، مصطفی فضائلی، حجت‌الاسلام والمسلمین حامد قرائتی و محمد سعید نجاتی بودند. حجت‌الاسلام و المسلمین منصور میراحمدی معاون امور بین‌الملل بعثه مقام معظم رهبری و استاد دانشگاه شهید بهشتی مقالات ارائه شده در کارگاه «مطالعات سیاسی و اجتماعی بقیع» را از سه جنبه «نوآوری در موضوع»، «پرداختن به موضوعات کاربردی در مورد بقیع» و «رعایت چارچوب‌های علمی در مقالات» مطلوب ارزیابی کرد. در نوبت عصر این همایش نیز سه کارگروه علمی-تخصصی «مطالعات بین‌الملل بقیع»، «شخصیت‌شناسی مدفونان بقیع» و «مطالعات تاریخی تمدنی بقیع» برگزار می‌شود. شش کارگاه علمی ـ تخصصی این همایش به همت پژوهشکده حج و زیارت و با همکاری پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی برگزار شده است.

شانزدهمین شماره دوفصلنامه علمی ـ ترویجی سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) منتشر شد به همت پژوهشکده اسلام تمدنی و اداره نشریات شعبه خراسان رضوی، شانزدهمین شماره دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «سیره پژوهی اهل بیت(ع)» مربوط به بهار و تابستان 1402 چاپ و منتشر شد و مقالات این شماره بر روی سامانه نشریه به آدرس http://sirepajouhi.isca.ac.ir نمایه گردید. «داستان محمد [ص] و زینب بنت جحش در منابع تاریخی و تفسیری: خاستگاه‌ و تحولات» اثر مشترک آندریاس گورکه و محمد تقوی؛ «فرهنگ کار در نهج‌البلاغه با تأکید بر مسئله «فاصله قدرت» در نظریه ابعاد فرهنگی هافستِد» به قلم سید روح اله طباطبائی ندوشن و اکبر غفوری؛ «قیام حسین بن علی(ع) از دیدگاه مکتب دیوبندی» نوشته عبدالرحیم رحیمی؛ سید کمال حسینی و احمد سعادت؛ از جمله مقالات این شماره است. همچنین «عدالت اقتصادی در نگره امام علی(ع)» اثر مهدیه برزگری؛ «ضرورت توجه به مبانی عام و خاص اخلاق در تحقق اخلاق اجتماعی با تأکید بر نهج‌البلاغه» نوشته احمد دبیری؛ سهیلا رضایی و مرتضی نصرالهی؛ «رابطه اقتصاد و سیاست در سیره علوی» اثر یوسف فتحی از دیگر مطالبی است که در این شماره منتشر شده است. ⬅️پژوهشگاه را  در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir