#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الدلیل_العقلی #التعجیز 📚 ۳- متی یجوز عقلاً التعجیز؟ ✅ گاهی مکلفی که توان و قدرت بر انجام مامورٌبه دارد آن را ترک می‌کند؛ این بدون شکّ عصیان است. ✅ و گاه مکلَّف به دستِ خود، خود را عاجز و ناتوان از انجام عمل می‌کند که دو صورت دارد: 🔷️🔸️ ۱ـ صورت اوّل: #تعجیز بعد از فعلیّت وجوب اگر بعد از فعلیّت وجوب، خود را از قدرت بر انجام مامورٌبه عاجز کند معصیت کرده است، زیرا فرض این است که تکلیف به عهده‌ی مکلّف آمده است و او با سوء اختیارِ خود کاری کرده است که نتواند امر شارع را امتثال کند. 🔷️🔸️ ۲- صورت دوّم: #تعجیز قبل از فعلیّت وجوب اگر انسان قبل از فعلیّت وجوب، خود را عاجز کند؛ در این صورت، دو نظریه مطرح است: 🔸️ نظریه‌ى اول: #تعجیز جایز است، زیرا در این فرض هبچ وجوبی به عهده‌ی مکلف نیامده است تا اطاعت و عصیان معنا پیدا کند. 🔸️ نظریه‌ی دوم: اگر قدرت، #شرط_شرعی (ماخوذ در تکلیف و خطاب شرعی) باشد #تعجیز جایز است، زیرا در این صورت -بنا بر کاشف‌بودن مرحله‌ی خطاب و تکلیف از مبادی حکم- قدرت در مرحله‌ی مبادی حکم (ملاک و اراده) نیز قطعاً دخیل در ملاک و اراده بوده است و حکم در هیچ مرتبه از مراتبش شامل عاجز نبوده است. اما اگر قدرت، #شرط_عقلی (قید عقلی تکلیف و خطاب) باشد #تعجیز جایز نیست، زیرا در این صورت -بنابر کاشف‌بودن مرحله‌ی خطاب و تکلیف از مبادی حکم- قدرت در مرحله‌ی مبادی حکم (ملاک و اراده) نیز دخیل نبوده است و ملاک و اراده شامل عاجز نیز می‌شده است، زیرا اگر چه شخصِ عاجز به حکم عقل هیچ تکلیفی ندارد‌‌، اما این که خود را عاجز و ناتوان کند موجب می‌شود ملاک حکم که شامل او می‌شده و بر او فعلی بوده است از او فوت شود و این معصیت است. 🔹️ در پایان نیز مرحوم #شهید_صدر یک نتیجه‌گیری کلی نیز می‌کند: در هر موردی که قدرت شرط عقلی باشد تعجیز خود قبل از فعلیتّ وجوب جایز نیست. ✴️@fegh_osoul_rafiee