#تخطئه #تصويب 📚 یکی از مباحثی که متکلمان اسلامی در علم کلام -و به مناسبت در علم اصول فقه- مطرح کرده اند دو نظریه ی #تصویب و #تخطئه است؛ آن چه معروف است آن است که اشاعره و معتزله (اهل تسنن) معتقد به نظریه ی #تصویب (البته تفاوت اندکی میان تقریر دو گروه از تصویب وجود دارد)، و امامیه معتقد به نظریه ی #تخطئه هستند. این که همه ی عالمان امامیه معتقد به نظریه ی #تخطئه هستند مطلبی درست است، اما آنچه در کتب علمی ما نسبت به اشاعره و معتزله وجود دارد ممکن است به این تعمیم صحیح نباشد، زیرا این انتساب نیاز به تتبع در کتب کلامی و اصولی اهل تسنن دارد. ما نیز بدون آن که وارد جزئيات و تفاصیل مطرح شده در مباحث شده توسط عالمان اهل تسنن -اعم از معتزلی و اشعری- بشویم تنها به ذکر عباراتی از برخی اصولیان اهل تسنن بسنده می کنیم، چرا که ورود به تفصیلات و جزئیات بحث نياز به تتبع فراوان دارد كه در این نوشتار نمی گنجد: 📚 غزالی در ص۴۸ تا ۴۹ از ج۴ کتاب «المستصفی من علم الأصول»: فالذی ذهب إليه محقّقوا المصوّبة أنه ليس في الواقعة التي لا نصّ فيها حكم معيّن يطلب بالظن، بل الحكم يتبع الظن و حكم الله تعالى على كل مجتهد ما غلب على ظنه. و هو المختار. 📚 فخر رازى در ج٦ کتاب «المحصول فی علم أصول الفقه»: در ص۳۳ می گوید: اختلفوا فى تصويب المجتهدين في الأحكام الشرعية. و در ص۳۶: و الذی نذهب إليه أن لله تعالى في كل واقعة حكماً معيّناً و أن عليه دليلاً ظاهراً لا قاطعاً و أن المخطئ فيه معذور... . و در ص٣٧:... فثبت أن كل مجتهد ليس بمصيب بمعنى كون اعتقاده مطابقاً للمعتقَد. و در ص٤٠:... فثبت أن المصيب واحد على كل التقديرات. 📚 آمِدى در ص١٣٦ از ج٨ كتاب «الإحكام في أصول الأحكام»: لابدّ أن يكون كل مجتهد عند الله تعالى واقعاً في أحد النعتين: إما مصيب و إما مخطئ، و قد أوضحنا فيما سلف من كتابنا هذا البراهين الضرورية على أن الحق لا يكون في قولين مختلفين في حكم واحد في وقت واحد في إنسان واحد في وجه واحد. 📚 شوكانى در كتاب «إرشاد الفحول»: در ص١٠٦٧:... فذهب جمع جمّ إلى أن كل قول من أقوال لمجتهدين فيها حق و أن كل واحد منهم مصيب و حكاه المارودي و الروياني عن الأكثرين... . و در ص١٠٦٩:... و هاهنا دليل يرفع النزاع و يوضح الحق إيضاحاً لا يبقى بعده ريب لمرتاب و هو الحديث الثابت في الصحيح من طرق: أن الحاكم إذا اجتهد فأصاب فله أجران و إن اجتهد فأخطأ فله أجر.... . فمن قال: «كل مجتهد مصيب» و جعل الحق متعدّداً بتعدد المجتهدين فقد أخطأ خطأ بيّناً و خالف الصواب مخالفة ظاهرة... . @fegh_osoul_rafiee

#رسائل_شیخ_انصاری #فوائد_الأصول #محقق_ميرزاى_نائينى #فيما_يعتبر_في_العمل_بالبرءة ✅ ۸- مرحوم #محقق_میرزای_نائينى در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۲۸۵) در بحث #صحّت و #فساد عمل در حال جهل یا علم می‌فرماید: 🔷️🔸️ بنا بر نظریه‌ی #تخطئه (در برابر نظریه‌ی #تصویب) معیار #صحّت و #فساد -چه در معاملات و چه در عبادات- موافقت یا مخالفت عمل با حکم واقعی است؛ از این رو، موافقت یا مخالفت با طُرُق و اَمارات شرعی، به خودیِ خود نه حکم واقعی‌ را عوض کرده و نه حکمی را بر اساس آن در لوح محفوظ ایجاد می‌کند. 🔶️🔹️تنها فایده‌ی طُرُق و اَمارات و حجج شرعی نکته‌ی #استناد و #عدم_استناد است؛ بیان این مطلب: 🔹️ مکلّفِ غیرِ عالِم اگر عملش را به حجّت شرعی #استناد بدهد و بنا بر آن‌ عمل کند اگر عملش مطابق با حکم واقعی باشد که هیچ، اما اگر عملش مُخالف با حکم واقعی باشد معذور خواهد بود و قطعاً مُستحِقّ عقاب نیست. 🔹️ اما چنین مکلّفی اگر عملِ خود را بدونِ #استناد و بدونِ تکیه به حجّت شرعی (یعنی با بی‌توجّهی به طُرُق و اَمارات شرعی) انجام دهد هیچ عُذری از او پذیرفته نبوده، بی‌شکّ مُستحِقّ عقاب است مطلقاً. ✴️@fegh_osoul_rafiee