۱۸/۳
↓اشاره به اینکه تقسیم کار باید به صورتى انجام گیرد که مسئولیت هر یک از آنان روشن شود; مثلاً بخشى از نامه ها مربوط به پیمان هاى صلح، قراردادها اعم از قراردادهاى مربوط به خارج و قراردادهاى داخلى درباره زمین هاى کشاورزى و مانند آن است که باید مسئول معینى داشته باشد.
بخش دیگرى نامه هاى محرمانه است که احتیاج به مدیریت خاصى دارد و بخشى مربوط به نامه هاى فرمانداران و استانداران و امثال آنها و قسمتى مربوط به تظلم هاى مردم مظلوم و ستمدیده است.
هر یک از اینها باید مسئول خاصى داشته باشد; مسئولانى که داراى این دو صفت باشند; نه از کارهاى بزرگ بهراسند و نه کثرت کار آنها را پریشان و درمانده کند.
بعضى از شارحان نهج البلاغه این دستور را تنها ناظر به دبیران و منشیان مخصوص ندانسته اند، بلکه به تمام کارهاى مملکتى اشاره مى دانند.
← مفهوم آن این است که بخشى از کارها باید به دست وزیرى سپرده شود و وزارت خانه او ناظر به امور معینى باشد بى آنکه تداخلى در کارها رخ دهد و یا کارى بدون سرپرست و مسئول باقى بماند.(۶) ولى دستور بعد که مربوط به کتّاب است با توجّه به اینکه پیش از این نیز در این فراز از عهدنامه سخن از کتّاب در میان بوده قرینه مى شود که این جمله نیز ناظر به کاتبان باشد، هرچند ملاکِ آن دیگران را شامل شود.
بعضى معتقدند تقسیم کار حکومت به این صورت که امیرمؤمنان على(علیه السلام) در این عهدنامه به آن اشاره کرده از امورى است که در قرن هاى اخیر پیدا شده و در گذشته به این صورت وجود نداشت; ولى همان گونه که ملاحظه مى کنید امام آنچه را در این زمینه لازم بوده با ظرافت خاصى بیان فرموده است.
در دومین دستور به این نکته اشاره مى فرماید که تعیین مسئول براى هر کار، سلب مسئولیت از تو نمى کند; تو نیز با آنها مسئولیت مشترک دارى.
مى فرماید: «و (باید بدانى) هر عیبى در مُنشیان مخصوص تو یافت شود که تو از آن بى خبر بمانى مسئول خواهى بود»; (وَ مَهْمَا کَانَ فِی کُتَّابِکَ مِنْ عَیْب فَتَغَابَیْتَ(۷) عَنْهُ أُلْزِمْتَه).
این همان چیزى است که از آن به مسئولیت مشترک تعبیر مى شود و اشاره به آن است که تعیین مسئول براى هر کار، سلب مسئولیت از مقامى بالاتر نمى کند، چرا که او باید در عین تقسیم کار و مدیریت ها، بر وضع مدیران خود نظارت مستمر داشته باشد؛ همان گونه که در دنیاى امروز نیز چنین است که اگر مدیرى در فلان وزارتخانه دست به کار خلافى زد وزیر را احضار مى کنند و از او بازخواست مى نمایند و به این ترتیب درباره کارهاى مهم نظارت مضاعف صورت مى گیرد و سبب استحکام برنامه هاى اجرایى حکومت خواهد شد.
____________
پاورقی :
۱. «مَکايد» جمع مکيدة به معناى حيله و چاره هاى پنهانى براى حل مشکلات است.
۲. «تُبْطِرُه» از ريشه «بَطَر» بر وزن «بشر» به معناى طُغيان و غرور بر اثر فزونى نعمت يا رسيدن به مقام و قدرت گرفته شده است.
۳. «فِراسَة» به معناى درک درون افراد با ظن صائب است. به بيان ديگر هوشيارى و مهارت در شناخت باطن و ظاهر امور. اين واژه در اصل به معناى صيد کردن است و به همين مناسبت در مسائل مربوط به هوشيارى نيز به کار رفته است.
۴. «استِنامَة» به معناى آرامش و اعتماد و اطمينان است. از ريشه «نوم» به معناى خواب گرفته شده؛ زيرا انسان در حالت خواب به آرامش دست مى يابد.
۵. «تَصَنُّعْ» به معناى ظاهرسازى و تلاش براى خوب نشان دادن شخص يا چيزى است. از ريشه «صنع» و «صنعت» گرفته شده و هنگامى که به باب تفعّل مى رود به معناى تکلّف براى ساختن چيزى است.
۶. شرح نهج البلاغه علاّمه خويى، ج ۴، ص ۹۲.
۷. «تَغابَيْتَ» از ريشه «تَغابى» همان گونه که پيش از اين هم اشاره شد به معناى تغافل؛ از ريشه «غَباوة» به معناى جهل و بى خبرى گرفته شده است؛ گويا کسى که خود را به فراموشى و تغافل مى زند درباره آن امر جاهل و بى خبر است.
#نهج_البلاغه_بخوانیم
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
❓#پرسش_و_پاسخ | ۵۲
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🤔 سؤال : از نظر قرآن، رابطه رهبر با مردم چگونه است؟
ــــــــــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ ـــ ـ ـــ
💬 پاسخ : دو نوع بله قربان و اطاعت داريم:
- انسان گاهى بر اساس ترس و يا طمع و خودباختگى، از ديگرى اطاعت مىكند، همان گونه كه مردم از فرعون اطاعت مىكردند:
«استخفّ قومه فَأطاعوه»
- و گاهى بر اساس ايمان و عشق و محبت، چنانكه قرآن خطاب به پيامبر اسلام صلیالله علیه وآله مىفرمايد: اگر خشن و سنگدل بودى، مردم از دور تو پراكنده مىشدند. «لو كُنتَ فَظّاً غَليظَ القلب لانفضّوا من حَولِك»
در اسلام از رابطۀ ميان مردم و رهبر به «ولايت» تعبير شده است.
كلمۀ «ولايت» به معناى پيروى همراه با #محبّت است.
رهبر الهى نه تكلّف دارد: «و ما أنا من المُتكلِّفين»
نه خود را بر سايرين ترجيح مىدهد: «أنا بَشرٌ مثلكم»
و نه حقّ خود را بيش از ديگران مىداند.
در خطرها، مردم را رها نمىكند. حضرت على عليه السلام مىفرمايد: در جنگها پيامبر صلى الله عليه و آله از ما به دشمن نزديكتر بود. او از طرف خداوند مأمور است كه به مردم درود بفرستد: «و صَلّ عَليهم» همان گونه كه مردم مأمورند به او درود بفرستند: «يا ايّها الّذين آمنوا صَلّوا عليه و سَلِّموا تَسليماً» پس رابطه رهبر و مردم، رابطه عشق و درود است، نه ترس و وحشت.
#ولایت
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
❓#پرسش_و_پاسخ | ۵۳
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🤔 سؤال : تفاوت خمس و زكات با مالياتهاى دولتى چيست؟
ــــــــــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ ـــ ـ ـــ
💬پاسخ : ماليات پولى است كه به دولت مىپردازيم تا به ما خدمات برساند.
كوچه و خيابان را آسفالت 🛣 كند، #امنيّت ما را تأمين كند، درمانگاه و بيمارستان🏥🏨 براى ما آماده كند، براى فرزندانمان مدرسه🏫 و دانشگاه بسازد.
اين پول هزينهاى است كه نيازهاى ما را تأمين مىكند، شبيه پولهايى كه براى خوراك و پوشاك و مسكن خود خرج مىكنيم.
بنابراين ماليات، منافع عمومى ما را تأمين مىكند؛ امّا #خمس و زكات پولى است كه از فرد گرفته مىشود، تا خرج محرومان و رفع مشكلات آنان شود.
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
❓#پرسش_و_پاسخ | ۵۴
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🤔 سؤال : چرا بعضى با ديدن معجزات و كمالات انبيا، باز هم ايمان نمىآورند؟
ــــــــــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ ـــ ـ ـــ
💬 پاسخ : انكار آن بزرگواران گاهى به خاطر تقليد نابجا از نياكان است،
گاهى به خاطر حفظ منافع شخصى است،
و گاهى به خاطر خودبينىها و تعصّبهاى نابجاست.
اگر در شب لامپى💡 روشن نباشد، ستارگان🌌 آسمان را مىبينيم؛ امّا اگر چراغ خانۀ خود را روشن كنيم، ديگر نور بسيارى از ستارهها را نمىبينم.
كسى هم كه خود را ببيند، از ديدن كمالات ديگران عاجز مىشود.
شخصى سوار بر اسب به نهرى رسيد كه آب كمى داشت و اسب مىتوانست به راحتى از آب عبور كند لكن اسب ايستاد.
صاحب اسب هرچه افسار حيوان را كشيد، اسب جلو نرفت؛ به پشت او كوبيد باز هم اسب نرفت.
مرد حكيمى كه اين صحنه را مشاهده مىكرد به او گفت: آب را گل آلود كن، اسب از نهر رد مىشود. او آب را گِل كرد، اسب حركت كرد و از نهر گذشت. صاحب اسب، حكمت اين كار را پرسيد؟
مرد حكيم گفت: آب كه تميز است، اسب خود را در آب مىبيند و حاضر نمىشود پا روى خود بگذارد، لذا حركت نمىكند.👌
انسانهايى هم كه خود را ببينند (مقام خود، منافع خود، قبيله خود، حزب خود و...) حاضر نمىشوند پا روى آن بگذارند، لذا حركت و تكاملى ندارند.
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
❓#پرسش_و_پاسخ | ۵۵
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🤔 سؤال : با اينكه پيامبران و امامان معصومند، پس چرا
استغفار و گريه مىكنند؟
ــــــــــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ ـــ ـ ـــ
💬 پاسخ : اگر سالن بزرگى را با نور كمى 🪔 روشن كرديم جز اجناس و اشياى بزرگ را نخواهيم ديد، ولى اگر همين سالن را با نور زياد روشن كرديم حتى يك پوست تخمه و ذره كاغذ ديده خواهد شد.
نور افراد عادى كم است، لذا تنها گناهان بزرگ خود را مىبينند ولى پيامبران و امامان معصوم كه از نور #ايمان بسيار بالايى برخوردارند حتى اگر يك لحظه از عمرشان را به اعلى درجه ممكن بهره نگيرند، دست به دعا و گريه برمىدارند.
مثال ديگر: دراز كردن پا براى كسى كه درد پا دارد، نه حرام است نه مكروه، ولى مىبينيم كه گرفتاران به درد پا به هنگام دراز كردن پا از اطرافيان خود عذر خواهى مىكنند؛ زيرا براى آنان احترامى قائلند كه حتى از كار مباح خود شرمنده هستند.
مثال ديگر: گاهى افرادى كه در تلويزيون مشغول نقل اخبارند سرفه😮💨 مىكنند و فوراً از تمام بينندگان عذرخواهى مىكنند، با اينكه سرفه كردن گناه ندارد ولى چون خودشان را #در_محضر مردم مىبينند، عذرخواهى مىكنند.
اولياى خدا نسبت به ذات مقدّس او چنان معرفت و شناختى دارند كه اگر عبادات جن و انس را نيز داشته باشند، خودشان را مقصّر مىدانند.
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
❓#پرسش_و_پاسخ | ۵۶
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🤔 سؤال : با توجّه به اختلاف شيوههاى امامان معصوم، آيا اهداف آنان متفاوت است؟
ــــــــــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ ـــ ـ ـــ
💬 پاسخ : اصول و اهداف همۀ آنان ثابت است، ولى شيوههايشان متفاوت است؛
گاهى حركات متفاوت است ولى هدف يكى است، مثلاً تيغههاى قيچى ✂️ بر ضد يكديگر حركت مىكنند ولى هدف يكى است و آن بُريدن.
گاهى حركات گروهى كه در زمينِ ورزش مشغول مسابقه هستند، متفاوت است ولى هدف همۀ آنان برنده شدن گروهشان است.
آرى، هدف تمام امامان معصوم به تكامل رساندن مردم است، تكاملى جامع و كامل و بدون آفت؛
ولى اين تكامل، زمانى با رفتن به جبهه جنگ است و زمانى با شركت در كلاس درس و گاهى با هجرت و گاهى با سكوت و ...
╭─────๛- - - 📖 ┅╮
│📚 @ghararemotalee
│📱 @Mabaheeth
╰───────────
#نهج_البلاغه
#عهدنامه_مالکاشتر
#فرازی_از_عهدنامه | ۱۹
________
📜 متن : ... ثُمَّ اسْتَوْصِ بِالتُّجَّارِ وَ ذَوِی الصِّنَاعَاتِ وَ أَوْصِ بِهِمْ خَیْراً: الْمُقِیمِ مِنْهُمْ وَ الْمُضْطَرِبِ بِمَالِهِ وَ الْمُتَرَفِّقِ بِبَدَنِه؛ فَإِنَّهُمْ مَوَادُّ الْمَنَافِعِ وَ أَسْبَابُ الْمَرَافِقِ وَ جُلاَّبُهَا مِنَ الْمَبَاعِدِ وَ الْمَطَارِحِ فِی بَرِّکَ وَ بَحْرِکَ وَ سَهْلِکَ وَ جَبَلِکَ وَ حَیْثُ لاَ یَلْتَئِمُ النَّاسُ لِمَوَاضِعِهَا وَ لاَ یَجْتَرِءُونَ عَلَیْهَا فَإِنَّهُمْ سِلْمٌ لاَ تُخَافُ بَائِقَتُهُ وَ صُلْحٌ لاَ تُخْشَى غَائِلَتُهُ وَ تَفَقَّدْ أُمُورَهُمْ بِحَضْرَتِکَ وَ فِی حَوَاشِی بِلاَدِکَ.
وَ اعْلَمْ ـ مَعَ ذَلِکَ ـ أَنَّ فِی کَثِیر مِنْهُمْ ضِیقاً فَاحِشاً وَ شُحّاً قَبِیحاً وَ احْتِکَاراً لِلْمَنَافِعِ وَ تَحَکُّماً فِی الْبِیَاعَاتِ وَ ذَلِکَ بَابُ مَضَرَّة لِلْعَامَّةِ وَ عَیْبٌ عَلَى الْوُلاَةِ، فَامْنَعْ مِنَ الاِحْتِکَارِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ ـ صلى الله علیه و آله و سلم ـ مَنَعَ مِنْهُ.
وَ لْیَکُنِ الْبَیْعُ بَیْعاً سَمْحاً: بِمَوَازِینِ عَدْل وَ أَسْعَار لاَ تُجْحِفُ بِالْفَرِیقَیْنِ مِنَ الْبَائِعِ وَ الْمُبْتَاعِ.
فَمَنْ قَارَفَ حُکْرَةً بَعْدَ نَهْیِکَ إِیَّاهُ فَنَکِّلْ بِهِ، وَ عَاقِبْهُ فِی غَیْرِ إِسْرَاف.
╭───
│ 🌐 @Mabaheeth
╰──────────
📄 ... سپس درباره تجار و صاحبان صنايع نخست به خودت توصيه کن (که مراقب حفظ و تقويت آنان باشى) و نيز ديگران را به خير و نيکى با آنان سفارش نما.
(در اين توصيه) بين بازرگانانى که در مراکز تجارى اقامت دارند و يا آنها که سيار و در گردش اند و نيز صنعتگران و کارگرانى که با نيروى جسمانى خود به کار مى پردازند، تفاوت مگذار؛ زيرا آنها منابع اصلى منفعت (مردم) و اسباب آسايش (جامعه) هستند و مال التجاره هاى مفيد را از سرزمين هاى بعيد و دور دست، از صحرا و دريا و سرزمين هاى هموار و ناهموارِ محل حکومت تو و از مناطقى که عموم مردم با آن سر و کارى ندارند و (حتى) جرأت رفتن به آن را نيز در خود نمى بينند، گردآورى مى کنند، زيرا آنها (بازرگانان، پيشهوران و صنعتگران) مردم سالمى هستند که بيمى از ضرر آنها نمى رود و صلح دوستانى که خوف خيانت و نيرنگ آنها نيست.
کارهاى آنها را پيگيرى کن و سامان ده چه آنها که در حضور تو (و مرکز فرمانداريت) زندگى مى کنند و چه آنها که در گوشه و کنار کشورت هستند.
و بدان! با تمام آنچه گفتم در ميان آنها جمع کثيرى هستند به شدت تنگ نظر و بخيلِ زشت کار و احتکار کننده مواد مورد نياز مردم و اجحاف کننده در تعيين قيمت ها و اينها موجب زيان براى توده مردم و عيب و ننگ بر زمامدارانند.
⛔️ از احتکار (به شدت) جلوگيرى کن، چرا که رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از آن منع فرمود و بايد معاملات با شرايط آسان صورت گيرد: با موازين عدل و نرخ هايى که نه به فروشنده زيان رساند و نه به خريدار، و هر گاه کسى بعد از نهى تو از احتکار، دست به چنين کارى زند او را کيفر ده; ولى (هرگز) در مجازات زياده روى نکن.
#نهج_البلاغه_بخوانیم
╭────๛- - - - - ┅╮
│📱 @Mabaheeth
╰───────────