✴️ انسان؛ کرانمند یا بی کران 🔸امیل [کودک فرضی تربیت شده به دست روسو]، چون لازم نمی‌داند که عالم باشد یا تظاهر به علم کند، هیچ وقت در قضاوت شتاب نمی کند. 🔹امیل، فقط موقعی حکم می کند که برای او یقین حاصل شده باشد و در این مورد خاص [مشاهده ظاهر امر] چنین یقینی برایش حاصل نشده است، زیرا می‌داند اغلب قضاوتی که از روی ظواهر امر می‌کنیم با اشتباه همراه است، حتی در مناظر و مرایا نیز خطای قضاوت دیده می شود. #امیل_ص۲۳۵ #ژان_ژاک_روسو ۱. اینکه آدمی بداند کرانمند است نه بی‌کران، اینکه بداند ساحاتی از هستی وجود دارد که در غالب اندیشه و آگاهی او نمی‌گنجد، هم او را از قضاوت‌های شتابزده و نسنجیده دور می‌سازد و هم ضرورت فراگیری بیشتر علوم را به وی گوشزد می‌کند. ۲. کرانمند بودن انسان این خصیصه را به انسان یادآور می‌شود که: اولاً بسیاری از امور برای او مجهول است و صرفاً ممکن است روزی بدان دست یابد. ثانیاً: مطالب بی‌شماری وجود دارد که هر اندازه که برای کسب علم تلاش کند، باز بدان‌ها دست نخواهد یافت، یعنی با وجود امکان دانستن، تنها برخی مطالب را می‌توان بالفعل دانست و نه تمام مجهولات را. ثالثاً: می‌بایست عمر خود را مصروف کسب و فراگیری علوم مهمتر کند. باید عمر و وقت را برای فراگیری اذهان بزرگ صرف کرد. شوپنهاور می‌گوید « به زعم ما هنر نخواندن اهمیت دارد ...» ۳. اغلب دیگران را از ظاهر امر قضاوت می‌کنیم و در مواردی نیز داده‌های مختلفی برای این قضاوت در اختیار داریم، با اینحال روسو به ما می‌فهماند که با وجود داده‌ها و با نظر به رخداد پدیده‌ای در مرایا و مناظر، باز هم می‌توان وجوه دیگری برای عمل جست زیرا چه بسا که در یک فضای ذهنی مغشوش، در نظام اندیشه‌ای کژتاب‌دار و با داده‌هایی گزینش شده به قضاوت دست زده باشیم و از این روست که در برخی احادیث دینی آمده است که مومن برای اشتباه برادر دینی خود تا هفتاد وجه، بهانه تراشی می‌کند. این یعنی باید از قضاوت‌های شتابزده پرهیز کرد و با اندیشیدن به زوایای گوناگون یک رخداد، از تبعات تصمیم غلط خویش جلوگیری به عمل آورد. @mazbalegan #نویسندگان_حوزوی @howzavian #علوم_انسانی