✳️ به‌مناسبت خروج شاه از ایران؛‌ مشروعیت سیاسی سلسله پهلوی در گفت‌وگو با #مظفر_شاهدی ❓ #عباس_میلانی معتقد است شاه بر آن بود که ایران را از دور باطل فقر و عقب ماندگی برهاند. به اعتقاد میلانی شاه تجدد خواه بود، اما راهی کژ و نادرست را برای رسیدن به تجدد برگزیده بود این نظر تا چه حد درست بود؟ ☑️ به‌نظر من این‌گونه اظهار نظر در باره حکومت محمدرضاشاه پهلوی کمی گمراه‌کننده است. «تجدد» در معنایی که شاه دنبال آن بود، بسیار تحقیرآمیز و ابتر بود. تجددخواهی اساساً در فضایی می‌تواند شکل بگیرد که لااقل بر اراده و مشارکت بخشهایی از مهم‌ترین الیت سیاسی، علمی و فرهنگی جامعه ابتنا پیدا کند. آیا به‌صرف آنکه شاه تلاش می‌کرد صورت ظاهر برخی از شهرهای بزرگ را بزک کند و رنگ و لعابی از زرق و برق دنیای مدرن را به‌سطوحی از جامعه تزریق کند، نامش تجدد می‌شود؟ ضمن اینکه در همان معنای تنزل یافته هم تجددی جدی در ایران دوره پهلوی شکل نگرفت. واقعیت این است که برخلاف تظاهر و تبلیغاتی که وجود داشت، دور باطل فقر و عقب‌ماندگی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هیچ‌گاه از کشور رخت برنبست و اگر از برخی شهرهای بزرگ بگذریم، در اکثری از دیگر مناطق کشور اساساً همان تجدد مورد ادعای حکومت هم جایی پایی پیدا نکرد. واقعیت این است که تجدد مورد ادعایی هم هیچ‌گاه سازوکار مشخص و مدون و دقیقی نداشت و نوعی تصمیم‌سازیهای غیراصولی و برنامه‌ریزی‌نشده شخصی محسوب میی‌شد. کل برنامه‌های اصلاحی دوره محمدرضاشاه بر مبنای اصلاحات موسوم به‌انقلاب سفید به‌مورد اجرا گذاشته شد که اساساً طرحی آمریکایی بود. این طرح که پس از جنگ جهانی دوم و به‌مقتضای شکل‌گیری جنگ سرد در روابط دو اردوگاه کمونیسم و جهان سرمایه‌داری به‌مورد اجرا گذاشته شد، نوعی راه رشد سرمایه‌داری را در کشورهای اقماری جهان غرب (از جمله در ایران) توصیه می‌کرد و هدف آن جلوگیری از نفوذ و سلطه کمونیسم و شوروی در کشورهای مذکور بود. اگرچه مقدمات اجرای این طرح از نیمه دوم دهه 1330 فراهم شده بود، اما فقط از اوایل دهه 1340 بود که به‌رغم مخالفتهای داخلی (به‌طور مشخص اسلامگرایان) به‌مورد اجرا گذاشته شد. با این احوال، به‌دلیل مشروعیت‌زدایی سیاسی از کلیت حکومت پهلوی، تجددگرایی حکومت، با واکنش منفی الیت سیاسی، فرهنگی و مذهبی روبه‌رو گردید. هم رضاشاه و هم محمدرضاشاه کمترین شأنی برای قانون اساسی مشروطه، که اقتدار سیاسی حکومت را به‌اراده ملت ایران مقید ساخته بود، قائل نبودند و این بزرگ‌ترین و جبران‌ناپذیرترین خطا و بلکه اقدام مجرمانه آن دو محسوب می‌شد؛ به‌همین دلیل هم بود که عزل و تبعید حقارت‌بار رضاشاه از کشور شادمانیِ ملت را به‌دنبال آورد و محمدرضاشاه هم با انقلاب بزرگ مردم ایران در سال 1357 ناگزیر از کشور خارج شد. متن کامل این گفت و گو را در لینک زیر بخوانید ؛ http://yon.ir/HsYqi @iichs_ir