⭕️قوای نفسانی
🔸 #نفس دارای قوای سه گانه #شهويه، #غضبيه و #عاقله است، که هر يک تأمين بخشی از نيازهای انسان را بر عهده دارند. همه قوای بشری برای حکمت و غرض و هدفی آفريده شده اند و هر کدام سهم بسزايی برای رساندن انسان به کمال مطلوبش دارند؛ آنچه مهم است جهت دادن و تربيت کردن و شکوفا نمودن اين قواست، به گونه ای که هر کدام نقش خود را به شکل بايسته و شايسته در ترقی و تعالی انسان ايفا کنند. در زير به تعريف و نيز بيان حالت اعتدال و افراط و تفريط هر يک از اين قوا میپردازيم.
💠قوه شهويه
🔹در حقيقت، اين قوه، عهده دار جلب منافع برای انسان است که به آن نفس بهيمی نيز گفته ميشود، و مبدأ امور شهوانی است و اشتياق لذت بردن از خوردنیها و آشاميدنیها و امور جنسی را دارد. فايده اين قوه، حفظ و ادامه حيات بدن است که وسيله تحصيل کمال برای نفس میباشد، و در صورتی که به درستی از اين قوه استفاده شود و افراط و تفريط در آن صورت نگيرد، فضيلتی به نام #عفّت از آن به وجود می آيد که به تعبير فيلسوفان و عالمان اخلاقی، يکی از چهار جنس فضيلت شمرده ميشود. [۱]
💠قوه غضبيه
🔹وظيفه و مسئوليت اين قوه، دفع ضرر از انسان است و به اعتباری، به آن نفس سَبُعی نيز میگويند که مبدأ غضب و دليری و اقدام بر اعمال و شوق تسلّط و تصرّف، برتری و رسيدن به جاه بيشتر است. فايده اين قوه اين است که زياده روی، تندی قوای شهوی و شيطانی را در هم ميشکند، و در صورتی که در جای خود از آن استفاده گردد و افراط و تفريطی در آن صورت نپذيرد، فضيلت #شجاعت از آن پديد می آيد و اگر به شکل افراط و زياده روی مورد بهره برداری قرار گيرد، رذيلت تهوّر و درنده خويی از آن به وجود می آيد و اگر هيچ کارکردی نداشته باشد و در آن تفريط شود، رذيلت «جبن» از آن پديد می آيد. [۲]
💠قوای عاقله
🔹همان قوه تفکر و ادراک است که به آن نفس ملکی و فرشتهای نيز ميگويند که مبدأ ادراک حقايق و جدايی بين نيکيها و بدی هاست، و نيز انسان را به نيکی فرمان ميدهد و از زشتی بر حذر میدارد، و در صورتی انسان به سمت ترقی و تعالی پيش ميرود که به امر و نهی #عقل عمل نمايد. فايده اين قوه اين است که حقايق را ادراک ميکند و آدمی را به کارهای نيک فرمان ميدهد و از صفات زشت باز میدارد. [۳] در صورتی که از اين قوه به صورت صحيح و معتدل بهره برداری شود فضيلت #حکمت از آن به وجود می آيد؛ اما هنگامی که افراط و زياده روی در آن صورت گيرد، رذيلت جربزه و سفسطه را به دنبال خواهد داشت. چنين شخصی در اين حالت در تمام امور، حتی يقينيات و امور ضروری نيز شک و ترديد ميکند و در شک خود باقی ميماند؛ چنانکه در تفريط و کوتاهی نسبت به آن قوه، رذيلت ديگری به نام «غباوت» و جهل مرکب پديد خواهد آمد که اساس و پايه بسياری از زشتيها، نزاع ها و اختلافات ميگردد. [۴]
🔹در برابر آن #قوه_عامله وجود دارد که از عقل عملی به دست می آيد به هر حال از قوه عامله نيز، مانند عاقله، در صورتی که به اعتدال از آن بهره گرفته شود، فضيلت #عدالت، و افراط و تفريط در آن، دو رذيلت ظلم و انظلام (ظلم پذيری) را به وجود می آورد. [۵] #ادامه_دارد...
پی نوشتها؛
[۱] گزيده کتاب جامع السعادات (ترجمه سيد جلال الدين مجتبوی) ص ۱۷۴ ـ ۲۴۴
[۲] همان، ص ۱۰۳ ـ ۱۷۳
[۳] همان، ص ۷۱ ـ ۱۰۱
[۴] همان، ص ۷۱ ـ ۱۰۱
[۵] همان، ص ۵۲ ـ ۶۳
نویسنده: رضا رمضانی (اخلاق و عرفان)، ص ۷۴ - ۷۸
#نهج_البلاغه
❣امیرالمومنین علیهالسلام مى فرماید:
✨مَنْ لاَنَ عُودُهُ كَثُفَتْ أَغْصَانُهُ
💠كسى كه ساقه درخت وجودش نرم است، شاخه هايش فراوان است
#حکمت /۲۱۴
#نهج_البلاغه
✨الْخِلاَفُ يَهْدِمُ الرَّأْيَ
🌐اختلاف، تصميم گيرى و تدبير را نابود مى كند
📘#حکمت ۲۱۵
💐 بصائر علوی
💌 قال امیرالمومنین علیه السلام:
🌻وَ النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ نُشْرَةٌ.
🌾 نگاه به سبزه زار درمان كننده و نشاط آور است.
💦 فَظَهَرَتِ الْبَدائِعُ الَّتِي أَحْدَثَتُهَا آثَارُ صَنْعَتِهِ، وَ أَعْلامُ حِکْمَتِهِ، .....
🌎 آنچه آفريده آثار صنعت و نشانه هاى حكمت او پديدار است،
كه هر يك از پديده ها حجّت و برهانى بر وجود او مى باشند،
گرچه برخى مخلوقات، به ظاهر ساكت اند،
👈 ولى بر تدبير خداوندى گويا، و نشانه هاى روشنى بر #قدرت و #حكمت اويند.
📘 #نهج_البلاغه #حکمت_400
#خطبه_91
#نهج_البلاغه
💥مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ، لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ
💎 آن كس كه لباس حياء بپوشد، كسى عيب او را نبيند
📘#حکمت ۲۲۳
🚫 تكبّر 🚫
🔴خودبزرگبينى نسبت به ديگران، يكى از شعبههاى خودخواهى است كه
⬅️ در اثر توجه به دارايىهاى خود براى انسان حاصل مىشود،
_چه دارايىهايى كه كسب مىكند
_يا بدون زحمت خداوند به او عنايت كرده است.
اين حالت، آثار #شوم دنيايى، آخرتى و روحى نسبت به همه، #به_ويژه_عالمان دارد
و موجب ركود آنها از كسب و ازدیاد علومشان مىشود،
💫 امام على عليه السّلام مىفرمايد:
«لَا يَتَعَلَّمُ مَنْ يَتَكَبَّر»
اين حالت نمىگذارد انسان به جهل خود پى برده و به حقايق و واقعيات برسد.
💫حضرت موسى بن جعفر عليه السّلام مىفرمايد:
«زراعت در زمين نرم مىرويد و در زمين سخت نمىرويد؛
هم چنين #حكمت در #قلب_متواضع آباد مىشود و در قلب متكبّر جبّار، رشد نمىكند؛
چون خداوند #تواضع را وسيلهى عقل و #تكبّر را ابزار جهل قرار داده است.»
📚 برگرفته از کتاب گام های آغازین سلوک
#حکمت: قرآن حکیم است و بدون دلیل سخن نمیگوید.
🔹«قال رسول الله (ص): الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِن»
📚 (بحارالأنوار: ج2، ص105)
🔸پیامبر (ص) فرمود: حکمت، گمشده مؤمن است.
⭕️فضایل حضرت علی اکبر (علیه السلام)
🔸 #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) به #عبادت و راز و نیاز با خداوند عشق می ورزید؛ در راه فراهم آوردن #نیازهای_بندگان خدا کوشا بود؛ #ایمان_راسخ، #شجاعت و #شهامت به او بخشیده بود و در طریق #دانش و #معرفت به کمالاتی نایل و چشمه های #حکمت در روح و روانش جاری گشته بود؛ #محدثی بنام بود و از جدّش روایت نقل می کرد. [۱]
💠دلایلی که از مقام والای این جوان هاشمی حکایت دارند، بدین صورت می توان برشمرد:
1⃣ #جامع_ترین و بهترین سخن در خصوص #فضایل او همان بیانات حضرت #امام_حسین (علیه السلام) است که وقتی جوانش عازم میدان رزم با اشقیا بود، بر زبان آورد.
2⃣ارزش معنوی #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) تا به آن اندازه است که پدر بزرگوارش #حضرت_سیدالشهداء (علیه السلام) که دارای مقام عصمت و امامت می باشد، زندگی پس از او را فنا و مرگ می داند.
3⃣حضرت #امام_حسین (علیه السلام) به هنگام بدرقه جوانش به سوی میدان، این آیه از قرآن را تلاوت فرمود: «انّ الله اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین ذرّیّه بعضها من بعض...» [۲] که درجاتی از پاکی و #طهارت_روح را برای #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) به اثبات می رساند.
4⃣هنگامیکه بدن #حضرتعلیاکبر (علیه السلام) زخم های فراوان خورده بود، خطاب به پدر گفت: «از #شربتی که #رسول_اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به دستم داد، #سیراب شدم که در آن تشنگی نمی باشد و امام را برای نوشیدن این شربت فرا خواند و این حقیقت شأن و #منزلت #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) را تأیید می کند». [۳]
5⃣ #امام_سجاد (علیه السلام) بدن مطهر او را در #مقبرهای_مستقل در مجاورت مرقد مطهر #امام_حسین (علیه السلام) به گونه ای دفن نمود که از دیگر قبور شهدا مشخص باشد. [۴]
6⃣ #ائمه_معصومین (عليهم السلام) در روایات و #زیارات_مستقل، مقام او را به پاکی و #طهارت_نفس ستوده اند. [۵]
7⃣در موقفی به نام «بنی مقاتل» #امام_حسین (علیه السلام) را خواب سبکی فرا گرفت که پس از آن آیه استرجاع بر زبان جاری نمود، در گفت و گویی که بین #پدر و پسر رخ داد، #علی_اکبر (علیه السلام) عرض کرد: ای #پدر وقتی بر #حق بودن ما قطعی است، دیگر از #مرگ در راه آن باکی نداریم. #امام (علیه السلام) وقتی چنین #معرفتی را از پسر دید فرمود: «خدایت پاداشی نیکو عطا کند. نیکوترین پاداش که باید فرزندی از پدر دریافت کند». [۶]
8⃣وقتی #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) به شهادت رسید، #امام (علیه السلام) #قاتلان او را به عنوان افرادی معرفی کرد که بر خداوند رحمان جسارت کرده و حرمت #رسول_الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را هتک نموده اند. [۷]
9⃣ #حضرت_مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در #زیارتناحیهمقدسه او را از #نسل_پاک و تبار #ابراهیم (علیه السلام) دانسته، بر او و پدرش درود فرستاده است.
🔟 #عظمت_مقام و خصال حمیده این جوان در حدی است که در میان #اقوام_عرب به #بزرگ_منشی و #عزت_نفس معروف بوده و #دشمنان، صفات خوب او را مورد تحسین قرار داده اند.
1⃣1⃣ #حضرت_علی_اکبر (علیه السلام) از دو وجه، #حیات_معنوی و طیبه دارد: یکی آن که #اهل_معرفت، #خرد و #حکمت است. دیگر این که در راه #احیای_دین، حمایت از #حریم_ولایت و ستیز با شقاوت به #شهادت رسیده، از این جهت تا ابد زنده است.
پی نوشتها؛
[۱] ابصار العین فی انصار الحسین، سماوی، ص ۲۱؛ [۲] آل عمران، ۳۳ و ۳۴؛ [۳] علی الاکبر ابن الامام الحسین، علی محمد دخیل، صص ۱۲ ـ ۱۳؛ [۴] همان مأخذ؛ [۵] همان؛ [۶] ابصار العین، ص ۸۶؛ مشیر الاحزان، علامه جواهری، ص ۳۳؛ الارشاد، ج ۲، ص ۸۲؛ کامل ابن اثیر، ج ۴، ص ۵۱؛ المختار من مقتل بحار الانوار، صص ۷۵ ـ ۷۶؛ الفتوح، ابن اعثم، ص ۸۷۳؛ [۷] مقتل خوارزمی، ج ۲، ص ۳۱نویسنده؛ مهدی ۱۲
🔰🖍تدبر در قران
🔻یک تفکّر غلط🔻
✍ زیاد این جمله رو شنیدیم که میگن:
فلانی هنوز جَوونه، خیلی بهش سخت نگیر...🙂
☝️ امّا یک #جوانِ شایسته از نظر قرآن، هیچ وقت #مرگ، و حساب و کتاب #آخرت رو فراموش نمیکنه.
حضرت لقمان، که خدا بهش #حکمتِ فراوان داده بود، به فرزند جوانش میفرماید:
🕋 یٰا بُنَیَّ إِنَّهٰا إِنْ تَکُ مِثْقٰالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فِی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّمٰاوٰاتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللّٰهُ إِنَّ اللّٰهَ لَطِیفٌ خَبِیرٌ (لقمان/۱۶)
💢 پسرم! اگر به اندازهی سنگینی دانهی خردلی عملِ خوب یا بد داشته باشی، و این عمل کوچکت در دل سنگی، یا در گوشهای از آسمانها و زمین قرار بگیرد، خداوند آن را در #قیامت برای حسابرسی میآورد. زیرا خداوند دقیق و آگاه است.
📣 حسابرسىِ خداوند خیلی دقیق و کامله، حتّی برای جَوونها💯
آدمِ حکیم، هیچوقت نمیگه:
حالا جَوونه، بهش سخت نگیر.❌
چون این جمله یعنی:
❌ از مسئولیت شونه خالی کردن،
❌ و در نهایت سقوطِ یک جَوون😱
✔️ پس جَوونتون رو، همون اوّلِ جوونی، از خواب و خیال بیدار کنید...❗️
🏴قالَ علی عَلَيْهِ السَّلامُ:
❄️ مَنْ اَصْبَحَ عَلَى الدُّنْيا حَزيناً فَقَدْ اَصْبَحَ لِقَضاءِ اللّهِ ساخِطاً.
آن که به خاطر دنیا غمناک شد بر قضاء خداوند خشمگین شده
❄️ وَ مَنْ اَصْبَحَ يَشْكُو مُصيبَةً نَزَلَتْ بِهِ فَاِنَّما يَشْكُو رَبَّهُ.
و هر کس از مصیبتی که به او رسیده شکایت کند از پروردگارش شکایت کرده.
❄️ وَ مَنْ اَتى غَنِيّاً فَتَواضَعَ لَهُ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دينِهِ.
و هر که ثروتمندی را به خاطر ثروتش فروتنی نماید دوسوم دینش از دست رفته.
❄️وَ مَنْ قَرَاَ الْقُرْآنَ فَماتَ فَدَخَلَ النّارَ فَهُوَ مِمَّنْ كانَ يَتَّخِذُ آياتِ اللّهِ هُزُواً.
و هرکس قرآن را قرائت نموده و مرده و وارد آتش گشته از کسانی است که آیات خدا را مسخره گرفته.
❄️ وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْيَا الْتاطَ قَلْبُهُ مِنْها بِثَلاث: هَمٍّ لايُغِبُّهُ، وَ حِرْص لايَتْرُكُهُ،
وَ اَمَـل لا يُدْرِكُهُ.
و هرکس دلش به عشق دنیا شیفته شد دلش به سه چیز دنیا خواهد چسبید: اندوهی که او را رها نکند، و حرصی که او را ترک ننماید، و آرزویی که آن را درنیابد.
#حکمت۲۲۸ #نهجالبلاغه
#حکمت ۲۸۷
❣امیرالمومنین علیهالسلام مى فرماید:
▫️وَسُئِلَ عَنِ الْقَدَرِ فقال عليه السلام: طَرِيقٌ مُظْلِمٌ فَلاَ تَسْلُكُوهُ، وَبَحْرٌ عَمِيقٌ فَلاَ تَلِجُوهُ، وَسِرُّ اللّهِ فَلا تَتَكَلَّفُوهُ
💠 «اين راه تاريكى است در آن گام ننهيد و درياى ژرفى است در آن وارد نشويد و راز پنهان الهى است، براى گشودن آن خود را به زحمت نيفكنيد
📘#حکمت_286
#امیرالمؤمنین علی علیه السلام :
🌷 يُقَصِّرُ إِذَا عَمِلَ وَ يُبَالِغُ إِذَا سَأَلَ إِنْ عَرَضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ أَسْلَفَ الْمَعْصِيَةَ وَ سَوَّفَ التَّوْبَةَ وَ إِنْ عَرَتْهُ مِحْنَةٌ انْفَرَجَ عَنْ شَرَائِطِ الْمِلَّة
🍎 نکوهش خوهای ناشایسته :
از كسانی مباش كه... چون كار كند در آن كوتاهی ورزد، و چون چیزی خواهد زیاده روی نماید، چون در برابر شهوت قرار گیرد گناه را برگزیده، توبه را به تاخیر اندازد، و چون رنجی به او رسد از راه ملت اسلام دوری گزیند.
📚 #نهج_البلاغه ، #حکمت ۱۵۰