✅ مهلت مقرر برای بجا آوردن قضای روزۀ ماه رمضان 📝 اگر کسی روزه‌اش در ماه مبارک #رمضان قضا شده باشد و توانایی داشته باشد تا ماه رمضان سال بعد روزه‌اش را قضا نماید، طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر احتیاط واجب تکلیفاً باید تا ماه رمضان سال آینده روزه‌اش را قضا نماید، (1) ولی به فتوای برخی دیگر چون آیت‌الله #سیستانی بر او واجب نیست که روزه‌اش را تا ماه رمضان بعد قضا نماید؛ اگرچه مستحب است. (2) اما به هر صورت اگر تا ماه رمضان سال بعد قضای روزه را بجا نیاورد، باید #کفاره_تأخیر بپردازد. (آیت‌الله سیستانی در دو مورد احتیاط واجب دارند که در پاورقی ذکر می‌شود (3)) کفارۀ تأخیر برای هر روز، دادن ۷۵۰ گرم غذا به فقیر است. (4) ⚠ منطور از اینکه کاری «تکلیفاً واجب است»، یعنی اگر آن کار انجام نشود، فرد مرتکب حرام و مستحق عذاب الهی می‌شود. ــــــــــــــــــــــ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول في قضاء صوم شهر رمضان‏، م 4؛ رسالۀ نماز و روزه مطابق با فتاوای آیت‌الله خامنه‌ای (ان‌شاءالله به زودی منتشر می‌شود)، م 919 2- منهاج الصالحین، ج 1، م 1047 3- آیت‌الله سیستانی مسئلۀ کفارۀ تاخیر را چهار حالت کرده‌اند و در دو مورد به پرداخت کفارۀ تأخیر فتوا نمی‌دهند، بلکه احتیاط واجب دارند: 1- اگر انسان در ماه رمضان بدون عذر روزه نگیرد و تا ماه رمضان آینده عمداً قضای روزه را هم به جا نیاورد، باید #روزه را قضاء كند و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُدّ طعام هم به فقیر بدهد. شایان ذکر است چون عمداً فرد روزه ماه رمضان را نگرفته است باید در مواردی که در مسأله (2044) توضیح المسائل جامع ذکر شده کفارۀ افطار عمدی را نیز بپردازد. 2- اگر انسان در ماه رمضان به علّت عذری روزه نگیرد و بعد از ماه رمضان، عذر او بر طرف شود و بعد از بر طرف شدن آن عذر تصمیم داشته باشد كه روزه‏های خود را قضاء كند، ولی قبل از آنكه قضاء نماید، در تنگی وقت عذر دیگری پیدا كند، باید قضاء را بعد از بر طرف شدن عذر بگیرد و بنابر احتیاط واجب اگر عذر عرفی برای تأخیر در انجام قضای روزه تا زمان پدید آمدن عذر جدید داشته باشد - برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد. توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2079 و 2082 4- تحریر الوسیلة، کتاب الصوم، القول فی قضاء صوم شهر رمضان، م 9؛ توضیح المسائل جامع سیستانی،م 2079- 2082؛ اجوبة الاستفتائات، س 803

✅ فراموشی نیت روزۀ ماه رمضان 📝 اگر کسی فراموش کند ماه #رمضان است و از طلوع فجر نیت روزۀ ماه رمضان نکرد و در بین روز یادش آمد، اگر قبل از اذان ظهر نیت روزه کند، به فتوای #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی روزه‌اش صحیح است؛ اما آیت‌الله #خامنه_ای می‌فرمایند که این فرد باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد و بنا بر احتیاط واجب بعد از ماه رمضان هم روزۀ آن روز را قضا نماید. #روزه ___________ راهنمای فتاوا، ش 111؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1936

✅ مضمضه کردن آب هنگام روزه طبق نظر #امام_خمینی اگر روزه‌دار آب را بدون قصد آشامیدن وارد دهان و #مضمضه کند و بعد بدون اختیار آب وارد حلق بشود و پایین برود، روزه‌اش باطل می‌شود. (1) البته باید ادامۀ روز را از انجام مبطلات #روزه اجتناب کند و پس از ماه #رمضان هم قضای آن را بجا آورد و کفاره هم لازم نیست. اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی فقط کسی که آب را برای رفع تشنگی مضمضه کند و آب بی‌اختیار فرو رود، باید روزه‌اش را قضا کند و اگر مضمضۀ او جهت دیگری داشته باشد، و آب بدون اختیار پایین برود، روزه صحیح است؛ (2) طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای در غیر مضمضه برای وضوی نماز واجب، اگر آب بی‌اختیار فرو رود، بنا بر احتیاط واجب مکلف روزۀ آن روز را قضا نماید. (3) ⚠ این مسئله اولاً فقط برای آب است نه برای غذا و چیزهای دیگر؛ (4) و ثانیاً مربوط به مضمضمه است نه استنشاق. (5) _____ 1- توضیح المسائل امام خمینی، م 1688 2- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم 3- استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت « فرو رفتن بی اختیار آب در هنگام روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435 4- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم؛ استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت«مراجعه به دندانپزشکی در حال روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435 5- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2048، مورد نهم؛ استفتائات جدید، اردیبهشت 1399، قسمت«استنشاق در حال روزه» به لینک زیر: https://www.leader.ir/fa/content/24435

✅ مسافرت پیش از ظهر ماه رمضان هرگاه روزه‌دار پیش از ظهر مسافرت نماید، طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای در صورتی که از شب قبل قصد سفر کرده باشد، روزه‌اش باطل است. ولی اگر قصد سفر در روز بوده بنابر احتیاط واجب روزه بگیرد و پس از ماه رمضان آن روز را قضا کند. اما بنا بر نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی اگر روزه‌دار پيش از ظهر مسافرت كند، وقتی به حد تَرَخُّص برسد، نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد؛ چه شب قبل قصد سفر داشته یا نداشته‌است. _______ توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105/ رسالۀ نماز و روزه، م 938

✅ آیا در ماه مبارک رمضان می‌توان به دندان‌پزشکی رفت؟ 📝 اگر مطمئن باشیم که در صورت مراجعه به دندان‌پزشک حتماً آب (یا هر چیز دیگر) از حلق ما پایین می‌رود (حتی بدون اختیار)، در اینجا تا ضرورتی نباشد نباید در طول روز ماه #رمضان به دندان‌پزشکی رفت. اما اگر چنین اطمینانی نباشد، ایرادی ندارد که دندان‌پزشکی برود و اگر رفت باید مراقبت کند که چیزی از حلق پایین نرود، اما آب اگر پایین رفت، همان احکام #مضمضه را دارد که قبلاً ذکر شد. بنابراین طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #خامنه_ای باید باقی روز را امساک کند و بعد از ماه رمضان هم طبق نظر امام بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط قضای این روز را بجا بیاورد. البته طبق نظر آیت‌الله #سیستانی، اگر قبل از رفتن اطمینان نداشت چیزی پایین می‌رود، ولی بعداً بدون اختیار پایین رفت، اشکالی ندارد و روزه صحیح است. #روزه

✅ روزه گرفتن کسانی که به مشقت می‌افتند؛ مانند خردسالان یا کارکنان برخی مشاغل سخت 📝 دختران و پسرانی که تازه به سنّ بلوغ رسیده‌اند، مانند بزرگسالان مکلّف هستند و باید وظایف شرعی چون نماز و روزه و حجاب را انجام دهند؛ و ترک آن به صرف دشواری، ضعف جسمانی و مانند آن جایز نیست؛ اما ممکن است روزه برای آن‌ها عسر و حرج (زحمت و مشقت زیاد) داشته باشد. همچنین افرادی نیز هستند که به مشاغل سخت اشتغال دارند و امرار معاش آن‌ها وابسته به کارشان است و روزه برای آن‌ها مشقت غیرقابل تحمل دارد. وظیفۀ اولیۀ این افراد این است که سحری بخورند و نیت روزه کنند (طبق نظر آیت‌الله #سیستانی خردسالان قصد قربت مطلقه کنند؛ یعنی خصوص روزۀ واجب را نیّت نکنند؛ بلکه از مبطلات روزه پرهیز کنند و قصدشان از این کار به طور کلّی قربةً الی اللّه باشد.)؛ اما اگر در میان روز تحمل گرسنگی و تشنگی برای آنان غیر قابل تحمل شد، بنا بر نظر آیت‌الله سیستانی می‌توانند تنها بقدر ضرورت (بنا بر احتیاط واجب) بخورند و بیاشامند و باقی روز را باید از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند، ولی بنا بر نظر #امام_خمینی می‌توانند روزۀ خود را افطار کنند و لازم نیست حتماً بقدر ضرورت باشد و لازم نیست باقی روز را از انجام مبطلات روزه اجتناب کنند. البته به هر حال روزۀ آن‌ها باطل می‌شود و باید بعداً قضای آن را بجا آورند. ضمناً اگر می‌توانند با کاهش فعالیت بدنی و خوردن سحری مقوی، بدون سختی غیرقابل تحمل روزه بگیرند، باید این کار را بکنند. ⚠ البته اگر روزه برای آنان ضرر داشته باشد یا بعداً موجب مریض شدنشان بشود یا بترسند که مریض شوند، احکام مریض بر آنان جاری است و روزه گرفتن بر آن‌ها واجب نیست. نظر ایت‌الله #خامنه_ای نیز مشابه همین است که عرض شد، با این تفاوت که ایشان قائل به یک تفصیل هستند: «اگر وضعیت مکلف به گونه‌ای است که به خاطر ضعف جسمانی یا طولانی بودن روز، روزه گرفتن به خودی خود ـ حتی با ترک فعالیت و مراعات تغذیه ـ سختی فوق العاده داشته باشد، در این صورت بنا بر احتیاط واجب روزه بگیرد و وقتی به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد؛ اما اگر سختی فوق العاده داشتن ادامۀ روزه به دلیل فعالیت مانند اشتغال به کار یا تحصیل و مطالعه باشد، در این صورت بنابر فتوا باید روزه بگیرد و هر گاه به سختی فوق العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد.» #روزه

✅ وظیفۀ نمازگزار هنگام استماع آیۀ سجده اگر نمازگزار آیاتی را که سجدۀ واجب دارند، بشنود طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب و طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای بنا بر فتوا در هنگام #نماز با اشاره #سجده را انجام دهد و پس از نماز طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط واجب بطور معمول سجده کند. (امام سجدۀ بعد از نماز را بنا بر احتیاط مستحب می‌دانند و آیت‌الله خامنه‌ای لازم نمی‌دانند.) (1) به طور کلی طبق نظر آیت‌الله سیستانی اگر هر زمانی آیۀ سجده‌دار بطور زنده – نه به صورت ضبط شده- شنیده شود و سجده کردن میسر نباشد، باید ایماء کرد و بعداً هر وقت میسر شد، سجده انجام داد. (2) ⚠ ذکر این نکته هم لازم است که اگر انسان موقعی كه آیۀ سجده‌‌دار را گوش می‌‌دهد، خودش نیز آن را بخواند، باید دو سجدۀ تلاوت به جا آورد. (3) _______ 1- تحریر الوسیلة، کتاب الصلاة، القول فی قراءة و الذکر، م 4؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1298؛ رسالۀ نماز و روزه، م 178 2- بخش پرسش و پاسخ پایگاه رسمی دفتر آیت‌الله سیستانی؛ موضوع ایات سجده؛ پرسش شمارۀ 7 3- العروة الوثقی، کتاب الصلاة، سائر اقسام السجود، م 8؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 1291

✅ کارت به کارت کردن فطریه برای فقیر 📝 انسان می‌تواند از فقیر وکالت بگیرد و فطریه‌ای را که کنار گذاشته به وکالت از فقیر دریافت کند و سپس به همان مقدار، با اجازۀ فقیر، از حساب خود به حساب فقیر پول واریز کند. آنچه گفته شد مربوط به کسی است که #فطریه را کنار گذاشته و در این مطلب اختلافی بین فقها نیست. ⚠ اما اگر فطریه را کنار نگذاشته طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای می‌تواند به نیت پراخت فطریه، پول را به حساب فقیر واریز کند؛ اما آیت‌الله #سیستانی چنین کاری را کافی نمی‌دانند؛ بنابراین طبق نظر ایشان مکلف باید به همان صورت قبل (اخذ وکالت از فقیر و ...) عمل نماید.

✅ تفاوتها و اشتراکات کفاره و زکات فطره (فطریه) (بخش سوم) تفاوت‌ها: 5- در #کفاره و #فدیه، غنا (توانایی مالی؛ در مقابل فقر) شرط نیست؛ یعنی اگر کسی فقیر هم باشد، کفاره و فدیه بر ذمۀ اوست و هر زمانی که مقدور شد، بنا بر احتیاط واجب آن را بپردازد؛ اما در #فطریه اینگونه نیست و اگر کسی فقیر باشد، (اینکه شخص باید چه شرایطی داشته باشد، که شرعاً فقیر محسوب شود، در کتب فقهی مانند رساله‌های عملیه ذکر شده‌است) فطریه بر او واجب نیست. 6- پرداخت کفاره و فدیه فوریت ندارد (البته نباید بقدری تأخیر انداخت که عرفاً بی‌اعتنایی و کوتاهی تلقی شود)؛ اما فطریه را مکلف، اگر نماز عید می‌خواند، بنا بر احتیاط واجب باید قبل از نماز و اگر نماز عید نمی‌خواند، باید تا ظهر عید به فقیر بپردازد یا از مالش جدا کند. (البته اگر در آن زمان هم پرداخت نکرد از او ساقط نمی‌شود و باید (طبق نظر آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب) بدون نیت ادا یا قضا پرداخت کند) 7- برای فدیه و کفاره، به هر فقیر باید حداقل یک مد (تقریباً 750 گرم) طعام داده شود؛ اما فطریۀ هر نفر یک صاع (تقریباً 3 کیلوگرم) طعام (پا پول آن) است. 8- در فدیه و کفاره هر نوع طعامی کافی است؛ اما در فطریه باید غذای متعارف شهر (یا پول آن) به فقیر داده شود. ادامه دارد ...

⚠ احتمالا امسال هم بین مراجع معظم تقلید شاهد اختلاف در اعلام عید سعید فطر خواهیم بود. این مسئله همیشه بین عموم مردم سوال‌برانگیز بوده و بعضاً افراد در تشخیص تکلیف خود دچار اشکال می‌شوند و حتی متأسفانه شاهد سوء استفاده‌های سیاسی از این قضیه هم هستیم. 📌 ان‌شاء‌الله فردا ساعت 18 حجت‌الاسلام‌والمسلمین کریمی، نمایندۀ حضرات آیات #خامنه_ای و #سیستانی، در یک گفت‌وگوی زندۀ اینستاگرامی جوانب مختلف مسئله را بررسی می‌کنند و به سوالات مطرح در این زمینه پاسخ خواهند داد. نشانی صفحۀ ایشان در اینستاگرام: @karimi_bayan_ahkam

✅ تفاوتها و اشتراکات کفاره و زکات فطره (فطریه) (بخش آخر) تفاوت‌ها: 9- #زکات_فطره، جزء دیون مکلف به حساب می‌آید و اگر پرداخت نشود و مکلف بمیرد، وراث وظیفه دارند مقدار زکات فطره را از اصل ما ترک میت جدا کرده و آن را در مورد مصرف، پرداخت کنند؛ اما در اینکه آیا #کفاره و #فدیه هم جزء دیون است و اگر پرداخت نشد و مکلف مُرد، آیا وراث وظیفه‌ای نسبت به آن دارند یا خیر، بین فقها اختلاف نظر وجود دارد! طبق نظر #امام_خمینی جزء دیون است، اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی جزء دیون نیست. 10- مورد مصرف فدیه و کفاره فقط فقرا هستند؛ اما مورد مصرف زکات فطره، همان مصارفی است که برای زکات مال ذکر شده‌است (زکات مال بجز صرف برای فقرا، مصارف دیگری هم دارد)؛ البته برخی فقها مثل آیت‌الله #سیستانی احتیاط می‌کنند و می‌فرمایند فطریه هم بنا بر احتیاط واجب تنها صرف فقرا (شرایط فقیری که زکات به وی تعلق می‌گیرد، در کتب مفصل فقهی ذکر شده‌است) شود. 11- فدیۀ هر فرد بر عهدۀ خودش است؛ اما در زکات فطره مکلف موظف به پرداخت فطریۀ خود و نان‌خورانش است.

✅ بیدار کردن اهل خانه برای نماز صبح در این رابطه به استفتائاتی از حضرات آیات #امام_خمینی، #خامنه_ای و #سیستانی توجه فرمایید: امام‌خمینی: س: بيدار نمودن افراد خانواده براى نماز صبح با چه كيفيّتی مجاز است؟ ج‌: اگر بيدار نكردن آنها موجب سهل‌انگاری و استخفاف به امر نماز باشد، بايد آنها را بيدار نمايد. آیت‌الله خامنه‌ای: س: آیا بیدار کردن افراد خانواده برای نماز صبح جایز است؟ ج: اگر بیدار نکردن موجب سهل انگاری و سبک شمردن نماز باشد، باید آنها را بیدار کنید. ـــــــ س: آیا وظیفه داریم افراد را برای نماز صبح بیدار کنیم؟ ج: وظیفه‌ای ندارید؛ مگر اینکه بیدار نکردن، استخفاف (کوچک شمردن) به امر نماز باشد. آیت‌الله سیستانی: س: اگر پدری جهت انجام فریضه نماز صبح فرزند بالغ خود را از خواب بیدار کند و این نوع بیدار کردن نوع بدی باشد که باعث ناراحت شدن فرزند شود آیا فرد بیدار کننده معصیت کرده است یا خیر؟ ج: اگر مقتضای تربیت دینی باشد و بیدار نشدن فرزند بر اثر اهمال باشد، بیدار کردن ضروری می‌شود. 📝 جمع‌بندی: این موضوع می‌تواند مصداقی از اصل امر به معروف باشد و در صورتی که شرایط آن (از جمله احتمال تأثیر) برقرار باشد، باید چنین کاری انجام شود. بنابراین از باب امر به معروف و نهی از منکر، در وقت نماز باید کسی را نماز نمی‌خواند، امر بر نماز کرد. از باب تربیت هم ولیّ نمی‌تواند نسبت به این مسئله بی‌تفاوت باشد و باید نسبت به نماز خواندن کسانی که ولایتشان را بر عهده دارد، کوشا باشد. همچنین اگر خوابیدن برخی از اهل خانه حاکی از سبک شمردن نماز باشد، باید افراد را بیدار کرد که مبادا خواب آن‌ها به معنی استخفاف امر عظیم نماز باشد.

✅ اصل کاشتن ناخن چه حکمی دارد؟ اگر بدون ضرورت مانعی ایجاد کنیم که موقع وضو یا غسل نشود این مانع را برطرف کرد (به دلیل عدم امکان یا ضرر یا مشقت زیاد)، اصل ایجاد کردن این مانع حرام است. (1) ✅ وظیفۀ کسی که ناخن کاشته چیست؟ اولاً باید دست خود را از نامحرم بپوشاند؛ چون دست دارای زینت است. ثانیاً برای نماز، وظیفۀ اولیه، برطرف کردن مانع است و اگر برداشتن مانع ممکن باشد، ولی مکلف مانع را برندارد، وضو و غسل و به تبع آن نمازش باطل است؛ اما اگر تا پایان وقت نماز امکانش نبود یا عُسر و حرج داشت، بنا بر نظر آیت‌الله #سیستانی هم باید وضو بگیرد (یا اگر تکلیف به غسل داشت، غسل کند) و هم باید تیمم کند و وضوی او (یا غسل او) بنا بر احتیاط واجب باید به صورت وضوی (غسل) جبیره‌ای باشد. (یعنی روی ناخن را مسح نماید)؛ (2) به فتوای آیت‌الله #خامنه_ای نیز باید هم وضوی (غسلِ) جبیره‌ای بگیرد و هم تیمم کند و هم بنا بر احتیاط واجب بعد از برداشتن ناخن، قضای نمازها را نیز بخواند. (3) ــــــــــــــــــــــــ 1- بخش «غسل» از قسمت پرسش و پاسخ پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت‌الله سیستانی، س 32؛ کانال فقه و احکام (@leader_ahkam)؛ فرستۀ 19 اردیبهشت 1400 2- توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 362 3- کانال فقه و احکام (@leader_ahkam)؛ فرستۀ 19 اردیبهشت 1400

✅ انواع کراهت‌های زوجه در طلاق خلع 📝 #طلاق زنی را که به شوهرش مایل نیست و از او کراهت دارد و مهر یا مال دیگر خود را به او می‏بخشد که طلاقش دهد، «طلاق خلع» گویند. در #طلاق_خلع طبق نظر آیت‌الله #سیستانی معتبر است که کراهت زن از شوهرش به حدی باشد که او را به مراعات ننمودن حقوق زناشویی تهدید نماید. #امام_خمینی نیز این مسئله را با قید احتیاط واجب مطرح کرده‌اند. کراهت زوجه اقسامی دارد: 1- کراهت، ذاتیه است؛ یعنی به دلیل خصوصیات شوهر است؛ مانند قیافۀ زشت شوهر یا فقر او یا اخلاق بد وی. 2- کراهت، عَرَضیه است؛ مثلاً شوهر تجدید فراش می‌کند یا در ادای بعضی حقوق واجب و مستحب کوتاهی می‌کند. 3- کراهت به سبب آزار و اذیت شوهر است؛ یعنی مثلاً شوهر فحاشی می‌کند یا کتک می‌زند یا بطور کلی حقوق واجب همسرش را ادا نمی‌کند. ⚠ در دو صورت نخست، طلاق خلع محقق می‌شود و شوهر صاحب مالی می‌شود که همسرش بخشیده‌است؛ اما در صورت آخر طلاق خلع محقق نمی‌شود؛ بلکه طبق نظر امام‌خمینی این طلاق، طلاق رجعی است؛ ولی از نظر ایت‌الله سیستانی بطور کلی طلاق واقع نمی‌شود و ضمناً در این صورت طبق نظر امام‌خمینی و آیت‌الله سیستانی شوهر صاحب مالی که همسرش برای رهایی خود از وضع بدی که دارد، می‌بخشد، نمی‌شود. ___________ تحریر الوسیلة، کتاب الخلع و المباراة، م 1 و 13 و 14؛ توضیح المسائل آیت‌الله سیستانی، م 2546؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 616

✅ چند مسئلۀ شرعی در باب #خمس خمس افراد نابالغ آیت‌الله #خامنه_ای: اگر طفل صغیر سرمایه‌ای داشت که از آن منافعی حاصل شد (ارباح مکاسب)، ولیّ طفل مجاز به پرداخت خمس نیست؛ بلکه بنابر احتیاط واجب در صورتی که سود حاصله تا زمان بلوغ باقی بماند، ادای خمس بر خود طفل بعد از رسیدن به سن تکلیف واجب است آیت‌الله #سیستانی: در منافع اموال صغیر و سفیه خمس واجب است و وظیفه ولیّ اوست که خمس آن‌ها را بدهد و چنانچه نداد، بر صغير پس از بلوغ واجب است كه خود، خمس آن را بپردازد. قصد قربت در پرداخت خمس خمس از واجبات عبادی است که قصد قربت در آن واجب است و اگر مکلف بدون قصد قربت، خمس خود را پرداخت کند مرتکب گناه شده است. اما اینکه آیا در حکم وضعیِ خمس، بدون قصد قربت، خمس از گردن مکلف ساقط می‌شود یا نه، دو دیدگاه وجود دارد که #امام_خمینی مجزی نمی‌دانند، ولی آیت‌الله سیستانی کافی می‌دانند. ________ برگرفته از کتاب خمس، پژوهش حجت‌الاسلام‌والمسلمین کریمی، ص 73 و 74

✅ حقوق لازم زن که بر عهدۀ شوهر است 1- دادن نفقۀ او در حد شأن و شئون زن؛ 2- اذیت نکردن و ظلم نکردن و بد اخلاقی نکردن با او بدون وجه شرعی؛ 3- رها نکردن او به طوری که زن نه شوهردار به حساب بیاید و نه مطلقه؛ 4- ترک نکردن مقاربت با زن بیش از چهار ماه بدون عذر یا بدون رضایت زن. (البته آیت‌الله #سیستانی این حکم را مقید به زن جوان می‌دانند.) _____ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، م 13 و فصل فی القسم و اانشوز و الشقاق، مقدمه و م 1؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 9 و قبل از م 341

✅ وظیفۀ وراث نسبت به ترکۀ میت 📝 وراث میت در قبال اموالی که در اختیار میت قرار داشته، باید به ترتیب زیر عمل نمایند: 1- خارج کردن اعیانی که مال میت نیست (مواردی که شک داریم مال میت بوده یا خیر، طبق قاعدۀ ید، جزء اموال میت به حساب آورده می‌شود)؛ 2- هزینه‌های تجهیز میت، مثل کفن و دفن و خرید سدر و کافور از ترکۀ وی برداشت می‌شود. (به قدر متعارف و به حسب شئون میت) 3- پرداخت دیون میت مثل مهریه، خمس، حج (در صورتی که مستطیع بوده و نرفته)، زکات و دیون به مردم 4- پرداخت #حبوه به پسر بزرگتر (1) 5- عمل به وصیت میت تا ثلث (اگر ورثه اجازه ندهند، تا ثلث؛ ولی اگر اجازه بدهند بیش از ثلث اموال میت هم مجاز است که به وصیت عمل شود) 6- تقسیم اموال طبق قانون ارث ____________ (1): طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی حبوه مجاناً به پسر بزرگتر می‌رسد (قرآن و انگشتر و شمشیر میت و لباس‌هایی را که پوشیده یا برای پوشیدن نگه داشته‌است، مال پسر بزرگ‌تر است و اگر میت از سه چیز اوّل بیشتر از یکی دارد، مثلاً دو قرآن یا دو انگشتری دارد، طبق نظر امام اگر مورد استعمال است یا برای استعمال مهیا شده‌است، مال پسر بزرگتر است، اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی احتیاط واجب آن است که پسر بزرگ در آن‌ها با ورثۀ دیگر صلح کند.) و چیزی از سهم ارث او کم نمی‌شود؛ (تحریر الوسیلة، کتاب المواریث، الأمر الثالث: فی السهام، المقصد الأول: فی میراث الأنساب، الخامس، م 1 و2 و 5؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 1006 و 1007 و 1008)

✅ نفقۀ حیوان 📝کسی که مالک حیوانی است، طبق نظر #امام_خمینی بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب باید آنچه را که حیوان بدان نیاز دارد و خودِ حیوان قادر بر تهیۀ آن نیست، برایش فراهم کند (نفقۀ حیوان)؛ مانند آب و غذا و مکان. یا اگر مالک، نفقۀ حیوان را نمی‌دهد، آن را به کسی دیگر منتقل کند؛ مثلاً حیوان را بفروشد؛ و یا اینکه حیوان را ذبح شرعی کند به شرطی که این کار تضییع مال به حساب نیاید. (1) ⚠همچنین جایز نیست که انسان حیوانی را حبس کند یا بدون آب و غذا او را رها کند تا بمیرد. (2) ــــــــــــــــــــــــ 1- تحریر الوسیلة، القول فی نفقة الاقارب، م 15؛ منهاج الصالحین، ج 2، م 458 2- منهاج الصالحین، ج 2، م 460

✅ وجود موی گربه در لباس نمازگزار 📝 طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای اگر موی حیوان حرام گوشت، مانند گربه، بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، هر مقدار که باشد، نماز باطل است؛ اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اگر موی حیوان حرام گوشت بسیار کم و ناچیز باشد مثلاً یک یا دو یا سه موی کوچک حیوان بر لباس نمازگزار باشد، اشکال ندارد.

✅ حق حضانت (قسمت اول) 📝 طبق نظر #امام_خمینی حق حضانت پسر تا دو سال و دختر تا هفت سال با مادر است؛ 📝 اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی تا دو سال حق حضانت مشترکاً و بالسویة متعلق به پدر و مادر است؛ البته تا وقتی که مادر ازدواج نکرده باشد (یعنی حتی اگر پدر و مادر از هم جدا شوند، حق حضانت مادر تا زمانی که شوهر دیگری اختیار نکند، از بین نمی‌رود). تا مدت شیر دادنِ پسر یا دختر تمام نشده (دو سال)، پدر نمی‌تواند بچه را از مادر جدا کند. البته طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط مستحب بچه (دختر یا پسر) را تا هفت سالگی نباید از مادر جدا کرد؛ بلکه طبق نظر معظم‌له اگر جدا کردن بچه از مادر برای بچه مضر باشد، نباید تا هفت سالگی بچه را از مادر جدا کرد. ⚠ هیچ یک از پدر و مادر نمیتوانند دیگری را از دیدن فرزند و دفع ضرر از وی و نیز رساندن چیزی به وی منع کنند. 📝 اگر پدر بمیرد، حق حضانت تا سن بلوغ مربوط به مادر است؛ چه مادر ازدواج کرده باشد و چه ازدواج نکرده باشد و اگر پدر و مادر نباشند، با پدر بزرگ پدری است. ــــــــــــــــــ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، القول فی احکام الولادة و ما یلحق بها، م 16 و 17؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 401 و 402 و 403 و 404 و 406

✅ عقیقه (قسمت اول) 📝 یکی از مستحبات در مورد فرزندان، #عقیقه کردن است؛ به این معنی که انسان، گاو یا گوسفند یا میش یا بز یا شتر را به قصد عقیقه قربانی کند و گوشت آن را به صورت خام یا پخته بین مؤمنین تقسیم کند؛ یا اینکه گوشت آن را بپزد و جماعتی از مؤمنین ( #امام_خمینی می‌فرمایند تعدادشان حداقل ده نفر باشد، ولی آیت‌الله #سیستانی می‌فرمایند افضل آن است که تعدادشان ده نفر و بیشتر باشد) را دعوت کند تا از آن گوشت بخورند و سپس برای فرزند دعا کنند. 📝 خوب است عقیقه، روز هفتم از تولد بچه باشد و اگر به جهت عذری یا‏‎ ‎‏بدون عذر از آن تأخیر بیفتد، ساقط نمی‌شود؛ بلکه اگر برای او عقیقه نشود تا اینکه فرزند بالغ شود، خود‏‎ ‎‏او برای خودش عقیقه کند. بلکه اگر در زمان حیاتش عقیقه ننماید، مستحب است (آیت‌الله سیستانی قید استحباب را ندارند و می‌فرمایند: «اشکالی ندارد»)‏‎ ‎‏که بعد از فوتش از طرف او عقیقه نمایند.

✅ عقیقه (قسمت دوم) 📌 مستحب است که پا و ران قربانی به قابله داده شود و افضل آن است که یک چهارم‏‎ ‎‏عقیقه به او اختصاص پیدا کند. 📌طبق نظر #امام_خمینی مستحب است آنچه برای پسر قربانی می‌شود، نَر و برای دختر، ماده باشد. 📌طبق نظر آیت‌‌الله #سیستانی مکروه است والدینِ فرزند (مخصوصاً مادر) و نان‌خوران پدر از گوشتِ عقیقه استفاده کنند. _____ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، القول فی احکام الولادة و ما یلحق بها، م 9 و 10؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 394 و 395

✅ عدالت امام جماعت (قسمت اول) 📝 یکی از شرایط امام جماعت، عدالت است. اگر برای کسی عدالت امام احراز نشود، نمی‌تواند به او اقتدا کند. بنابراین نمی‌شود بدون هیچ شناختی از یک پیش‌نماز، صرف اینکه عده‌ای پشت او نماز می‌خوانند، انسان اقتدا کند. 📝 معنای عدالت از نظر #امام_خمینی عبارت است از حالتی در انسان (ملکۀ نفسانی) است که با آن حالت از انجام گناهان کبیره و صغیره اجتناب می‌کند و کارهای خلاف مروتی را که نشان از بی‌مبالاتی به دین دارد، انجام نمی‌دهد؛ اما از نظر آیت‌الله #سیستانی، عدالت، استقامت در جادۀ شریعت است که معمولاً ناشی از خوف خداست که در دل انسان نفوذ کرده و بر اساس آن فرد عادل كارهایی را كه بر او واجب است، بجا می‌آورد و كارهایی را كه بر او حرام است، ترک می‌كند و در این امر، فرقی بین گناه صغیره و كبیره نیست. (البته چنین فردی اگر گناهی کرد و از آن توبه نمود، عدالتش برمی‌گردد) عدالت از چند راه برای انسان ثابت می‌شود ... ادامه در قسمت بعد

✅ نکاتی در مورد حرمت ایذاء پدر و مادر 📝طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اطاعت از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست (همچنین ر.ک. به پاورقی 1 در مورد نظر آیت‌الله #خامنه_ای)؛ ولی طبق نظر #امام_خمینی اطاعت از پدر و مادر، حتی اگر عدم اطاعت باعث اذیت آنها هم نشود، بنا بر احتیاط واجب است. 📝همچنین اذیت کردن پدر و مادر حرام است؛ اما گاهی انسان قصد اذیت پدر و مادر را ندارد، اما کار مباح یا مستحبی انجام می‌دهد که پدر و مادر از این کار اذیت می‌شوند یا اینکه پدر و مادر او را به کاری امر می‌کنند و اگر فرد اطاعت اوامر والدین را نکند، آن ها اذیت می‌شوند. در این صورت اگر پدر و مادر از روی شفقت و مهربانی به فرزند اذیت شوند، فرزند مرتکب حرام شده؛ اما اگر اذیت شدن پدر و مادر بخاطر لجبازی آن دو است یا از روی دلسوزی و شفقت به حال فرزندشان نباشد، بلکه در امر و نهی نسبت به فرزند تنها مصلحت خود یا نفع شخصی‌شان را در نظر داشته باشند، دیگر فرزند مرتکب حرام نشده‌است (همچنین ر.ک. به پاورقی 2 در مورد نظر آیت‌الله خامنه‌ای) . 📌همچنین با توجه به اینکه طبق نظر آیت‌الله سیستانی اطاعت فرزند از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست، فرزند اگر بدون اینکه پدر یا مادر متوجه شوند، کاری را انجام دهد که این کار به خودی خود ایراد ندارد، ولی پدر یا مادر، فرزند را از آن کار نهی کردند، مرتکب گناهی نشده‌است. زیرا پدر یا مادر چون از انجام آن کار خبر ندارند، دیگر اذیت نمی‌شوند. ــــــــــــــــــــــــــ 1- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا مخالفت با سليقه پدر و مادر در کارها حرام است؟ ج) اگر منظور مخالفت با سليقه پدر و مادر در كار مربوط به خودشان است، شما حق دخالت نداريد ولى اگر مخالفت با سليقه آنان در رابطه با كارهاى خود شماست، صرف مخالفت حرام نيست لكن ايذاى والدين حرام است. 2- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا از نظر شرعى پدر و مادر زوج يا زوجه مى‌توانند در امور زندگى دختر يا پسرشان بعد از ازدواج (عروسى) دخالت داشته باشند؟ ج) والدين زوج يا زوجه به عنوان ولّىِ شرعى حق دخالت در زندگى شخصى و خصوصى آنها را ندارند.

✅ اعتکاف (قسمت اول: مکان اعتکاف) 📝 اعتکاف در یکی از مساجد چهارگانه (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه و مسجد بصره) صحیح است. اعتکاف در مساجد جامع طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای و آیت‌الله #سیستانی صحیح است، اما طبق نظر #امام_خمینی محل اشکال است و باید به قصد رجاء و احتمال مطلوب بودن از نظر شرع در این مساجد اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع، اعتکاف از نظر امام‌خمینی جایز نیست! اما آیت‌الله سیستانی اعتکاف در چنین مساجدی را به قصد رجاء و امید مطلوب بودن جایز می‌دانند. طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای نیز اگر در چنین مساجدی نماز جماعت برپا می‌شود و امام جماعت این مساجد عادل است، می‌توان به قصد رجاء اعتکاف کرد. ـــــــــــ 1) آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند: «منظور از مسجد جامع، مسجدی است كه اختصاص به محلّه یا منطقۀ خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفت‌وآمد مردم مناطق و محلّات مختلف شهر باشد.» 2) توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105