انتظار بشر از دین
محمدامین احمدی؛ چ۱، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان ۱۳۸۴، ۴۶۴ صفحه رقعی.
مسئلۀ انتظار بشر از دین، به عنوان مسئله ای فلسفی از مسائل معرفت شناسی دینی است و در مقام فهم دین و احکام شریعت مطرح می شود. توضیح اینکه افراد در مقام فهم متون دینی، به ویژه کسانی که بین دین داری و عقلانیت مدرن جمع می کنند، به لحاظ فلسفی با پرسش هایی از این دست مواجه می شوند. اساساً دین برای چیست و چه نقش بدیل ناپذیری در زندگی آدمیان ایفا می کند ؟ اصولاً نصوص و متون دینی در آموختن و فراگرفتن چه اموری می توانند مرجع نهایی باشند ؟
پاسخ به این پرسش معلوم می کند که توقّع آموختن چه چیزی را از دین و نصوص دینی باید داشت و چه چیزی را نباید داشت.
اهمیت مسئلۀ انتظار بشر از دین از این روست که عالمان هرمنوتیک ادعا کرده اند که فهم و تفسیر هر متنی تحت تأثیر پیش فرض هایی است که مفسر دارد. از جملۀ این پیش فرض ها انتظارات مفسر از متن مورد تفسیر است. هیچ کس بدون انتظارات خاصی سراغ دین نمی رود و برای فهمیدن آن تلاش نمی کند. آیا این مدعا صحیح است ؟ آیا هر فهمی از هر متنی همراه با پیش فرض ها و انتظارات خاصی از آن متن است و تحت تأثیر آنها قرار دارد ؟ اگر فهم از دین متأثر از انتظار از دین باشد، با تغییر و اصلاح انتظارات علمای دین از دین، فهم آنها از دین هم تغییر خواهد کرد.
مباحث اصلی اثر: در بخش اول مبادی تصوری و معرفت شناختی بررسی شده است.
مسائل عمده و اساسی این بخش به ترتیب ذیل است: معنای محصّل و دقیق « انتظار بشر از دین » چیست ؟ آیا به لحاظ تاریخی صورت بندی متفکران مسلمان از آموزه های اسلامی تحت تأثیر انتظارات آنان از دین بوده است ؟ آیا فهم ما از متون دینی لزوماً مسبوق به انتظاری است که از دین داریم ؟
در بخش دوم تحت عنوان « حدود و ثغور انتظار بشر از دین » مسائل زیر بررسی شده است: دین و متون دینی را مرجع نهایی آموختن و فراگرفتن چه اموری نمی توان به حساب آورد ؟ وجه حاجت بشر به دین چیست و فراگرفتن چه اموری را از دین باید انتظار داشت ؟ آیا بر پایۀ نظریۀ کمال دین می توان گفت هر چیزی که تعلیم آن توسط دین غیرمعقول نباشد، آموختن آن را باید از متون دینی انتظار داشت ؟
این کتاب تلاشی است برای پاسخ دادن به این دو پرسش: آیا می توان از دین انتظار معرفت بخشی در همۀ امور ناظر به واقع و ناظر به ارزش داشت ؟ ما در چه جهاتی به دین نیاز داریم و آیا این جهات نیاز تعیین کنندۀ انتظارات ما هم هستند ؟ مؤلف با رجوع به منابع اصلی علم هرمنوتیک و نقد و ارزیابی آنها سعی می کند پرسش نخست را پاسخ دهد. در بحث از پرسش دوم عمدتاً از روش برون دینی بهره می برد.
☸️👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#محمد_امین_احمدی
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
تجربۀ دینی و گوهر دین
علیرضا قائمی نیا؛ چ۱، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۱، ۲۹۱ صفحه رقعی.
نگاه جدید به دین و باورهای دینی و طرح عناوین و مسئله های نو در این ارتباط، مدت زمانی است که اذهان متفکران دینی را به خود معطوف کرده است. آنچه امروزه تحت عنوان فلسفۀ دین یا مسائل کلامی جدید طرح می شود، با آنکه عمر چندان طولانی ندارد، در همین فاصلۀ اندک بسط و توسعۀ زیادی یافته است. از جمله عناوین جدیدی که در سدۀ اخیر در این زمینه مطرح شده است، بحث « تجربۀ دینی » است. اگر نگوییم این موضوع مهم ترین بحث کلام جدید است، یکی از مهم ترین مباحث آن است. این بحث در دورۀ مدرن میان برخی متکلمان مسیحی، ازقبیل شلایر ماخر، اُتو و واخ رونق گرفت. آنها برای نجات دادن مسیحیت از انتقادهایی که در دورۀ مدرن مطرح شد، گوهر و هستۀ مسیحیت را نوعی تجربۀ دینی دانستند. تجربه گرایی به طورکلی گرایشی است که گوهر دین را تجربۀ دینی می داند. در این اثر این گرایش و عوامل پیدایش آن بررسی و پیش فرض های معرفت شناختی طرفداران آن موشکافی شده اند.
دو ویژگی این اثر را در میان آثار مشابه در زبان فارسی برجسته می سازد: اول اینکه بیشتر کتب و مقالاتی که به زبان فارسی دربارۀ تجربۀ دینی منتشر شده اند، ترجمۀ آثار انگلیسی هستند؛ اما این کتاب تألیف است و در نتیجه برای خوانندۀ فارسی زبان بسیار قابل فهم تر از ترجمه هاست. ویژگی دیگر که البته مکمّل امتیاز اول نیز هست، این است که مؤلف این اثر با زبان منابع اصلی این بحث، یعنی انگلیسی به خوبی آشناست؛ از این رو با مراجعه به منابع اصلی و
دست اول، اثری قابل اعتماد در بحث تجربۀ دینی فراهم آورده است.
تألیف این اثر به روش تحقیق کتابخانه ای صورت گرفته است؛ یعنی مؤلف با رجوع به منابع مربوط به بخش تجربۀ دینی دیدگاه های موجود در این زمینه را گردآوری و جمع بندی کرده است. مؤلف در سیری منطقی ابتدا به خود مفهوم تجربۀ دینی، پدیدارشناسی آن و اقسام این تجربه پرداخته، آن گاه مکتبی که تجربۀ دینی را اصل و اساس دین می داند، یعنی تجربه گرایی دینی را بررسی کرده و ادله موافق و مخالف این مکتب را ارائه کرده است و در نهایت نیز به نسبت میان تجربۀ دینی و تفسیر پرداخته است.
مؤلف در این اثر به دنبال اثبات فرضیۀ خاصی نیست، بلکه به معرفی مسئلۀ تجربۀ دینی و گرایش تجربه گرایی دینی می پردازد و در بیان مسئله ادلۀ له و علیه تجربه گرایی دینی هم قصد نتیجه گیری ندارد و در حقیقت نتیجه گیری را به خواننده وا می گذارد. البته در این میان چون مهم ترین ادله و اشکالاتی که دربارۀ دیدگاه ها وجود دارد، عرضه شده است، هر خواننده ای می تواند با پیش فرض های خود دراین باره نتیجه بگیرد و به آن اعتماد کند.
مباحث اصلی اثر: در فصل اول مبادی تصوری و تصدیقی بحث تجربۀ دینی بیان شده اند. تعریف های مختلف تجربۀ دینی و تقسیمات آن را می توان در این فصل جست. در فصل دوم گرایش های متفاوت تجربه گرایی دینی کالبد شکافی شده اند و فصل سوم به بحثی معرفت شناختی که تأثیری عمیق بر مباحث تجربۀ دینی به طورعام و تجربه گرایی دینی به طورخاص دارد، اختصاص یافته است. این اثر، درحقیقت، حلقۀ مفقود از مباحث تجربۀ دینی را تحلیل و بررسی کرده است.
👇👇👇برای خرید و مطالعه آنلاین به لینک زیر مراجعه کنید.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#علیرضا_قائمی_نیا
#کتب_کلامی
#کلام_جدید
#آثار_ترجمه_ای
تفکر دینی در قرن بیستم
عباس شیخ شعاعی و محمد محمدرضایی؛ چ۱، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۹۲ صفحه رقعی.
بازشناسی اندیشه های گذشته که تأثیرات عمده ای بر بروز تفکرات جدید دارند، از ارکان شناخت هر عصر و میراث موجود علمی و فرهنگی آن است؛ چه اینکه کم نیستند اندیشه هایی که فرهنگ ها و تمدن هایی را تغییر داده یا به مرور در آن نفوذ کرده اند. به راستی آیا اندیشه ها پایه های تمدن ها نیستند ؟ تاریخ نگاری اندیشه ها، در این میان اگر بخواهد بی طرفانه و جامع باشد، کاری بس دشوار است؛ به طوری که اولاً بازتاب بدون پیش داوری تفکرات باشد و ثانیاً تحلیل ها و چالش های فراروی آنها را پیش کشد. در این راستا انتقال تلاش های مختلف دیگران در جهت معرفی و تحلیل آرا و اندیشه ها، کاری پسندیدۀ به نظر می رسد تا هم منبعی باشد برای دریافت اطلاعات لازم و هم امکانی برای آشنایی با تحلیل ها و نقد و بررسی های موجود.
کتاب تفکر دینی در قرن بیستم کوششی است در جهت تحلیل بدون پیش داوری مسائل مربوطه که نویسندۀ محترم، جان مک کویری، در آن تلاش کرده است هم گرایش های دینی معاصر را به روشنی تبیین نماید و هم در حد توان خود، به نقد و تحلیل آنها بپردازد؛ از این رو برای دانش پژوهانی که در صدد آشنایی با گرایش های متفاوت در باب دین و چالش های آنها هستند، منبعی مفید خواهد بود.
مؤلف این اثر یکی از نویسندگان توانای قرن بیستم است که هم بر تفکر فلسفی احاطه دارد و نیز جریان هایی فکری - الهیاتی را به خوبی می شناسد و نشان دهد.
هدف کمی این اثر معرفی تاریخ تفکر عقلی دربارۀ دین در قرن بیستم است. هرچند مؤلف به ارزیابی هر یک از دیدگاه ها نیز می پردازد، در پی اتخاذ موضع و ترجیح دیدگاه خاص بر سایر دیدگاه ها و مکاتب نیست؛ از این رو خود تصریح می کند این کتاب ممکن است یک کتاب راهنما یا اثری که دیدگاهی کلی دربارۀ مکاتب فکری مربوط به دین در قرن بیستم ارائه می کند، مفید واقع می شود؛ اما هدف از نگارش آن، این است که با معرفی دیدگاه های رایج در قرن بیستم تاریخ تفکر دینی در این قرن روشن شود.
مباحث اصلی اثر: در این اثر، به جهت تبیین گرایش های مختلف دینی در قرن بیستم، مطالب در یازده بخش ساختاربندی می شود. ابتدا حوزه، روش و هدف این تحقیق و نظریات ابتدایی جوانب مختلف مسئله بیان می شود. در بخش دوم ایدئالیسم مطلق در تقریرات مختلف آن مطرح و نقد می شود.
در بخش سوم ایدئالیسم شخصی، همراه با نظریات مختلف در باب آن، اشاره و نقد و بررسی می شود. در بخش چهارم به مباحثی در باب فلسفه های روح پرداخته شده و در ادامه، در بخش پنجم مفهوم ارزش در فلسفه و کلام مورد بحث هستند. پوزیتیویسم و اصالت طبیعت و نقد این گرایش بر دین، مباحثی است که در بخش ششم می آیند. در بخش هفتم تحت عنوان مرحلۀ اول و مرحلۀ دوم، ابتدا اشاراتی به مکتب هایی می شود که تا اینجا از آنها بحث شده است و مشخصۀ آنها این بود که حرکت شکوفای خود را پیش از قرن نوزدهم آغاز کردند و در مرحلۀ دوم مکتب هایی که در قرن نوزدهم آغاز و در قرن بیستم شکوفا شدند، بررسی می شوند. در بخش هشتم به فلسفه های تاریخ و فرهنگ و تفسیرهایی تاریخی و فرهنگی از دین اشاره می شود. بخش نهم اختصاص به مسیحیت و نگرش هایی مختلف در باب آموزه های آن دارد. در بخش دهم ما با مباحث و تحلیل ها و نقدهایی درباره نظریۀ جامعه شناختی در باب دین آشنا می شویم و در پایان، در بخش یازدهم اندیشۀ پراگماتیستی در باب دین مطرح و نقد و بررسی می شود.
♈️این کتاب در پژوهان عرضه نشده است.
.
#پژوهشکده_فلسفه_وکلام
#عباس_شیخ_شجاعی
#محمد_محند_رضایی
#کتب_کلامی
#کلام_جدید