هدایت شده از اندیشکده مطالعات یهود
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (٢)
1⃣ مسلمانان به قلعههای #بنیقریظه حمله بردند. پس از مدتی مقاومت، سران بنیقریظه به این نتیجه رسیدند که باید مذاکره کنند. نهایتاً پیشنهاد کردند تا #سعد_بن_معاذ (همپیمان بنیقریظه) بین آنان و مسلمین داوری کند و هرچه حکم کرد، طرفین بپذیرند. پیامبر (ص) نیز حکمیّت سعد را که دو طرف قبولش داشتند، پذیرفت.
2⃣ خلاصهٔ حکم سعد این شد که بنیقریظه بهدلیل #پیمانشکنی تسلیم شوند و قلعههای خود را ترک گفته و بنا بر رسم جنگها در آن زمان، تحت اسارت مسلمانان درآیند. بهعلاوه، از مردان قبیله، #جنگجویان بنیقریظه کشته شوند، اما با زنان و فرزندان همانند #اسیر رفتار شود.
3⃣ متعاقب آن، خندقهایی در بازار مدینه کنده شده و سر مردان بنیقریظه از تنشان جدا شد!! تخمین میزان کشتهها در منابع مختلف بین ۴۰۰ تا ۹۰۰ نفر میباشد! (گرچه ابنزنجویه در کتاب الاموال، تعداد کشتگان را ۴۰ نفر ذکر کرده.)
4⃣ متاسفانه برخی نویسندگان مسلمان، بهجای کشف حقیقت و نشاندادن این مسأله که داستان بنیقریظه مشکوک است، تصمیم سعد بن معاذ در مورد بنیقریظه را، با آنچه در #تورات آمده، توجیه میکنند که:
📚 «چون به شهری نزدیک آیی تا با آن جنگ نمایی، آنرا برای صلح ندا کن، و اگر تو را جواب صلح بدهد و دروازهها را برای تو بگشاید، آنگاه تمامی قومی که در آن یافت شوند به تو جزیه دهند و تو را خدمت نمایند. و اگر با تو صلح نکرده با تو جنگ نمایند، پس آنان را محاصره کن و چون یَهُوَه خدایت آن را به دست تو بسپارد، جمیع مردانش را به دَم شمشیر بکُش. لیکن زنان و اطفال و بهائم و آنچه در شهر باشد یعنی تمامی غنیمتش را برای خود به تاراج ببر»
5⃣ البته نص دیگری در این باب در تورات وجود دارد که بهمراتب سختتر و سنگینتر است، چرا؟ چون امر به قتل تمام ساکنین داده، و کسی را از زنان و اطفال هم، استثنا نکردهاست!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
هدایت شده از اندیشکده مطالعات یهود
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (٣)
1⃣ قبیلهٔ #خزرج همپیمان یهودیان #بنیقینقاع بودند و پیامبر (ص) اُسرای یهود را به آنان بخشید، قبیلهٔ #اوس نیز، همپیمان یهودیان #بنیقریظه بودند و از پیامبر (ص) انتظار داشتند، بر بنیقریظه سخت نگیرد.
2⃣ لذا پیامبر (ص) داوری در این موضوع را بهعهدهٔ رئیس خودشان (سعد بن معاذ) گذاشت و آنچنان که دیدیم بنا بر روایت مشهور، نهتنها با بنیقریظه برخورد مشابه بنیقینقاع نشد، بلکه با داوری سعد، #یهودیان عملاً قتلعام شدند!!
3⃣ احتمال میدهیم شاخوبرگدادن به این داستان، کار سران قبیلهٔ خزرج باشد. برای خزرجیها همین #فخر بس بود که باعث بخشش همپیمان خود شدهاند و برای قبیلهٔ اوس همین #ننگ بس بود که با حکم رئیسشان، همپیمان خود را نابود کردهاند!
4⃣ گذشته از این، روایت مشهور کشتار بنیقریظه با دیگر برخوردهای پیامبر (ص) که مهربانی و بخشش را بر انتقام و کشتار، مُقَدّم میداشت همخوانی ندارد. ایشان زمانیکه قدرت نظامی و نفوذ کمتری داشت، با دو قبیلهٔ یهودی #بنینضیر و #بنیقینقاع مدارا کرد و وقتی #خیبر فتح شد، با اینکه در میان آنها افرادی که به خصومت با پیامبر شهره بودند حضور داشتند، پیامبر (ص) با آنها با ملایمت برخورد کرد.
5⃣ آزادی صدها اسیر #بنیمصطلق، رهایی اُسرای #هوازان در جنگ حنین و… همه در تعارض آشکار با روش برخورد با بنیقریظه است. قضیهٔ مُثلهشدن #حمزه عموی پیامبر (ص) و خودداری ایشان از مقابله به مثل و حتی آزادکردن سران مکّه با علم و اطلاع از دشمنی و دسیسههای بعدی آنان نیز سندی دیگر بر مدعای ماست.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
هدایت شده از اندیشکده مطالعات یهود
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (۴)
1⃣ نقل شده تمام افرادی که در دورهٔ ۱۰سالهٔ حیات پیامبر (ص) در مدینه در جنگها از طرفین کشته شدند، ۳۸۶ نفرند. ۲۰۳ نفر از مشرکان و یهود، و ۱۸۳ نفر از مسلمانان. در #جنگ_بدر با آن شهرتش ۷۰ نفر از قریش کشته شدند. در #جنگ_احد حدود همین تعداد از مسلمانان شهید شدند. در #جنگ_حنین تنها ۴ نفر کشته شدند. با این وجود، ادعای قتل ۷۰۰ نفر یا بیشتر از یک قبیله (بنیقریظه) آنهم در یک روز، توهین به شعور مخاطب است!!
2⃣ در کتب سیره اشاره شده: پس از تعیین تکلیف #بنیقریظه، از آنان ادوت جنگی ازجمله ۳۰۰ زره و ۵۰۰ سپر فلزی و چرمی و سرنیزه و… به غنیمت گرفته شد. نظر به تعداد زرهها و سپرها که برای هر سربازی لازم است، باید به این نتیجه رسید که شمار جنگجویان بنیقریظه آن نیست که نقل میشود.
3⃣ از سوی دیگر، اگر فرضاً همهٔ مردان بنیقریظه جنگجو بودند و تمامشان از دم تیغ امام علی (ع) یا زبیر گذشتند و مثلاً تعداد آنها را ۷۰۰ نفر بگیریم، در این صورت باید تمام آنها از زن و مرد و کودک، دستکم ۳۰۰۰ نفر باشند. آیا حرکت دادن ۳۰۰۰ نفر که ۷۰۰ نفرشان جنگجو بودند، و بردن اُسرا به دو خانه در همان حوالی (که در روایت رسمی مدام تکرار میشود) امکانپذیر است؟!!
4⃣ کُشتن آن شمار انبوه (برخی از ۹۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر هم گفتهاند!) در وسط بازار مدینه و دفنشان هم زیر سؤال است. آیا هیچکس نمیدانست کشتن آن همه افراد در وسط بازار مدینه بیماریزا و باعث آزار است؟! بگذریم که در کتب عمومی یا جغرافیایی خاص هیچ خبری در این مورد (کشتن ۷۰۰ نفر در یک روز و چالکردن آنها در وسط بازار شهر!) وجود ندارد!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡️ ابولبابه انصاری و غزوه بنیقریظه (١)
1️⃣ #ابولبابه_انصاری، بشیر بن عبدالمنذر، صحابی پیامبر (ص) و جانشین ایشان در مدینه در برخی غزوهها بود که #ستون_توبه در مسجدالنبی به او منسوب است. وی از تیرهی بنی عمرو بن عوف و از قبیلهٔ اوس بود.
2️⃣ ابولبابه در جنگ بدر نخست با لشکریان همراه شد، ولی پیامبر (ص) او را بهعنوان جانشین خود در مدینه، از میانهٔ راه بازگرداند. او در غزوهٔ سویق و غزوهٔ بنیقینقاع هم جانشین پیامبر (ص) در مدینه بود.
3️⃣ ابولبابه در جنگ احد به سال سوم قمری و دیگر جنگهای پس از آن نیز شرکت داشت. امّا بنا به نقل یعقوبی، پیامبر (ص) در فتح مکّه، او را جانشین خود در مدینه قرار داد.
4️⃣ آنچه سبب شهرت #ابولبابه در تاریخ اسلام شده است، داستان خیانت او و توبهاش در جریان محاصرهٔ یهود #بنیقریظه و نیز تخلّفش از غزوهٔ #تبوک و بستن خود به ستون مسجد و نزول آیاتی در شأن او است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ ابولبابه انصاری و غزوه بنیقریظه (٢)
1️⃣ بر پایهٔ گزارشی، پیامبر اکرم (ص) #ابولبابه_انصاری را در #غزوه_بنیقریظه به سال پنجم قمری امیر نبرد کرد. این شاید از آن روی بود که قبیلهٔ ابولبابه همپیمان #یهود بنیقریظه بودند.
2️⃣ چون #یهودیان بنیقریظه از محاصره به تنگ آمدند، درخواست صلح کردند، اما پیامبر بهسبب خیانت و عهدشکنی #بنیقریظه در #غزوه_احزاب، پیشنهاد ایشان را نپذیرفت؛ لذا کسی را نزد پیامبر فرستادند و تقاضا کردند ابولبابه را نزد ایشان بفرستد.
3️⃣ پیامبر (ص) #ابولبابه را نزدشان فرستاد. آنان نظر او را دربارهٔ تسلیم شدن و پذیرش حکمیّت «سعد بن معاذ» جویا شدند. وی با اشاره به گلوی خود به آنان فهماند که حتی در این صورت نیز کشته خواهند شد و اینگونه آنان را از تسلیم شدن بازداشت!!
4️⃣ ابولبابه، اندکی بعد پشیمان شد و احساس گناه وجودش را فراگرفت. به مسجد پیامبر رفت و خود را به ستونی از ستونهای مسجد بست و سوگند خورد که تا خداوند توبهٔ وی را قبول نکند، خود را از ستون باز نگشاید و اجازه ندهد جز پیامبر (ص) کسی او را از ستون باز کند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ ابولبابه انصاری و غزوه بنیقریظه (٣)
1️⃣ در پی نزول آیهٔ ۱۰۲ سورهٔ توبه، توبهٔ #ابولبابه پذیرفته شد. اُمّ سلمه سحرگاهان پیامبر (ص) را خندان دید و چون علت را پرسید، ایشان از پذیرش توبهٔ ابولبابه خبر داد. امّ سلمه این مژده را با اجازهٔ پیامبر به ابولبابه داد. مردم به سوی او هجوم آوردند تا وی را از ستون باز کنند. اما او جز به انجام این کار به دست پیامبر راضی نشد تا آنگاه که پیامبر (ص) او را از ستون باز کرد.
2️⃣ به اعتقاد برخی، اموال و فرزندان ابولبابه که نزد #بنیقریظه بود، او را به این خیانت واداشتند. به گزارشهای دیگر، #مظلومنمایی یهودیان و فشار عاطفی ناشی از گریستن آنان، سبب این خیانت بود.
3️⃣ علامه طباطبایی در اینباره مینویسد:
✍️ ابولبابه با #یهودیان بنیقریظه سابقهٔ دوستى داشت و به همین جهت وقتى به پیشنهاد یهودیان و اجازهٔ رسول خدا (ص) به میان قلعه رفت، زنها و کودکان دورش را گرفتند و فریاد به گریه و شیون بلند کردند، ابولبابه تحت تاثیر قرار گرفت و با علم به اینکه نباید #اسرار را به دشمن گفت اشاره به گلوى خود کرد که همهٔ شما کشته میشوید.
4️⃣ ستونی که ابولبابه خود را بدان بست، از همان زمان به #ستون_توبه یا #ستون_ابولبابه معروف شد. ستون توبه از مکانهای بافضیلت مسجدالنبی است. بهروایتی، پیامبر اسلام (ص) بیشترین نمازهای نافلهٔ خود را کنار این ستون میگذارد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
غزوهٔ #بنیقریظه سومین رویارویی مستقیم یهود با اسلام (۵ق)
📚 بیشتر بدانیم:
📖 نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنیقریظه
👉 http://jscenter.ir/judaism-and-islam/jewish-intrigue/3691
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (١)
1⃣ #بنیقریظه یکی از قبایل #یهودی بودند که بر اساس معاهدهای چندجانبه، در مدینه زندگی میکردند، اما در جریان #جنگ_احزاب پیمانشکنی کرده با امثال ابوسفیان که مدینه را در محاصره داشتند، در یک جبهه قرار گرفتند.
2⃣ پس از آنکه مشرکان و همپیمانان یهودیشان با رسیدن به خندق زمینگیر شدند، تصمیم گرفتند با تنها گروه باقیمانده از #یهودیان در مدینه، یعنی بنیقریظه، دست به یکی کنند تا به کمک آنان صحنه را به نفع خویش بچرخانند.
3⃣ در طول دو هفتهای که مدینه تحت محاصره بود، لشکر احزاب با بنیقریظه که در جنوب مدینه ساکن بودند، وارد مذاکره شدند و قول و قرار گذاشتند و یهودیان برخلاف پیمانی که با پیامبر اسلام (ص) داشتند، جانب دشمنان ایشان را گرفتند.
4⃣ وقتی خبر #پیمانشکنی یهودیان بنیقریظه به پیامبر (ص) رسید، ایشان زبیر بن عوام، سعد بن عباده (رئیس قبیله خزرج) و سعد بن معاذ (رئیس قبیله اوس و همپیمان بنیقریظه) را، نزد آنان فرستاد تا تحقیق کنند. فرستادگان، خبر را تأیید کردند.
5⃣ مطابق قواعد عرفی آن روزگار در شبهجزیره عربستان، اگر قبیلهای نقض پیمان میکرد و جانب قبایل رقیب را میگرفت، با مجازات سنگینی روبهرو میشد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (٢)
1⃣ مسلمانان به قلعههای #بنیقریظه حمله بردند. پس از مدتی مقاومت، سران بنیقریظه به این نتیجه رسیدند که باید مذاکره کنند. نهایتاً پیشنهاد کردند تا #سعد_بن_معاذ (همپیمان بنیقریظه) بین آنان و مسلمین داوری کند و هرچه حکم کرد، طرفین بپذیرند. پیامبر (ص) نیز حکمیّت سعد را که دو طرف قبولش داشتند، پذیرفت.
2⃣ خلاصهٔ حکم سعد این شد که بنیقریظه بهدلیل #پیمانشکنی تسلیم شوند و قلعههای خود را ترک گفته و بنا بر رسم جنگها در آن زمان، تحت اسارت مسلمانان درآیند. بهعلاوه، از مردان قبیله، #جنگجویان بنیقریظه کشته شوند، اما با زنان و فرزندان همانند #اسیر رفتار شود.
3⃣ متعاقب آن، خندقهایی در بازار مدینه کنده شده و سر مردان بنیقریظه از تنشان جدا شد!! تخمین میزان کشتهها در منابع مختلف بین ۴۰۰ تا ۹۰۰ نفر میباشد! (گرچه ابنزنجویه در کتاب الاموال، تعداد کشتگان را ۴۰ نفر ذکر کرده.)
4⃣ متاسفانه برخی نویسندگان مسلمان، بهجای کشف حقیقت و نشاندادن این مسأله که داستان بنیقریظه مشکوک است، تصمیم سعد بن معاذ در مورد بنیقریظه را، با آنچه در #تورات آمده، توجیه میکنند که:
📚 «چون به شهری نزدیک آیی تا با آن جنگ نمایی، آنرا برای صلح ندا کن، و اگر تو را جواب صلح بدهد و دروازهها را برای تو بگشاید، آنگاه تمامی قومی که در آن یافت شوند به تو جزیه دهند و تو را خدمت نمایند. و اگر با تو صلح نکرده با تو جنگ نمایند، پس آنان را محاصره کن و چون یَهُوَه خدایت آن را به دست تو بسپارد، جمیع مردانش را به دَم شمشیر بکُش. لیکن زنان و اطفال و بهائم و آنچه در شهر باشد یعنی تمامی غنیمتش را برای خود به تاراج ببر»
5⃣ البته نص دیگری در این باب در تورات وجود دارد که بهمراتب سختتر و سنگینتر است، چرا؟ چون امر به قتل تمام ساکنین داده، و کسی را از زنان و اطفال هم، استثنا نکردهاست!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡️ بررسی شبههٔ کشتار یهودیان بنیقریظه (۴)
1⃣ نقل شده تمام افرادی که در دورهٔ ۱۰سالهٔ حیات پیامبر (ص) در مدینه در جنگها از طرفین کشته شدند، ۳۸۶ نفرند. ۲۰۳ نفر از مشرکان و یهود، و ۱۸۳ نفر از مسلمانان. در #جنگ_بدر با آن شهرتش ۷۰ نفر از قریش کشته شدند. در #جنگ_احد حدود همین تعداد از مسلمانان شهید شدند. در #جنگ_حنین تنها ۴ نفر کشته شدند. با این وجود، ادعای قتل ۷۰۰ نفر یا بیشتر از یک قبیله (بنیقریظه) آنهم در یک روز، توهین به شعور مخاطب است!!
2⃣ در کتب سیره اشاره شده: پس از تعیین تکلیف #بنیقریظه، از آنان ادوت جنگی ازجمله ۳۰۰ زره و ۵۰۰ سپر فلزی و چرمی و سرنیزه و… به غنیمت گرفته شد. نظر به تعداد زرهها و سپرها که برای هر سربازی لازم است، باید به این نتیجه رسید که شمار جنگجویان بنیقریظه آن نیست که نقل میشود.
3⃣ از سوی دیگر، اگر فرضاً همهٔ مردان بنیقریظه جنگجو بودند و تمامشان از دم تیغ امام علی (ع) یا زبیر گذشتند و مثلاً تعداد آنها را ۷۰۰ نفر بگیریم، در این صورت باید تمام آنها از زن و مرد و کودک، دستکم ۳۰۰۰ نفر باشند. آیا حرکت دادن ۳۰۰۰ نفر که ۷۰۰ نفرشان جنگجو بودند، و بردن اُسرا به دو خانه در همان حوالی (که در روایت رسمی مدام تکرار میشود) امکانپذیر است؟!!
4⃣ کُشتن آن شمار انبوه (برخی از ۹۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر هم گفتهاند!) در وسط بازار مدینه و دفنشان هم زیر سؤال است. آیا هیچکس نمیدانست کشتن آن همه افراد در وسط بازار مدینه بیماریزا و باعث آزار است؟! بگذریم که در کتب عمومی یا جغرافیایی خاص هیچ خبری در این مورد (کشتن ۷۰۰ نفر در یک روز و چالکردن آنها در وسط بازار شهر!) وجود ندارد!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ نقش یهود در تحریف غدیر خم (۵)
💥 عملكرد یهود در برابر اسلام (٢)
1⃣ از جمله تلاشهای #یهود برای شكست اسلام، ترویج #تورات و افكار یهودی، در بین مسلمانان بود. مثلاً گروهی از صحابه اقدام به تعلیم تورات و نوشتن آن كرده بودند که پیامبر (ص) با آن برخورد کردند.
2⃣ در روایات فراوانی از كتب معتبر شیعه و سنّی میخوانیم كه #خلیفه_دوم بیشتر از همه مشتاق فراگرفتن تورات و تعلّم از #یهود بوده است. این روایات به احادیث تهوّک مشهور است.
4⃣ خلیفهٔ دوم روزی به پیامبر گفت: اهل كتاب احادیثی را برای ما میگویند كه به دل مینشیند و ما را وامیدارد كه آنها را بنویسیم. پیامبر فرمودند: ای پسر خطاب، آیا همانگونه كه یهود و نصاری متحیّرند شما نیز دچار سرگردانی و تردید شدهاید؟!...
5⃣ در نقلی دیگر خلیفهٔ دوم با نوشتهای که از یهود تعلیم گرفته بود به حضور پیامبر رسید و گفت: برادری از #بنیقریظه را دیدم و این مطالب را برایم از #تورات نوشت، آیا بر شما عرضه بدارم؟ رنگ چهرهٔ پیامبر از شدت ناراحتی سرخ شد و فرمودند: قسم به كسی كه جان محمد در دست اوست، اگر موسی در میان شما بیاید و از او تبعیت كنید و مرا ترک نمائید، به حتم گمراه شدهاید.
6⃣ در خبر دیگری كه حكایت از تكرار أخذ مطالب یهود توسط خلیفهٔ دوم دارد، پیامبر بهقدری ناراحت و خشمگین شدند كه انصار فریاد السلاح السلاح سر دادند و آنگاه كه گرداگرد منبر پیامبر حلقه زدند، آن حضرت فرمودند: من همهچیز را برای شما آوردهام، راهی روشن و بهدور از هرگونه ناپاكی در برابر شما گشودم، پس سرگردان نشوید و اجازه ندهید سرگردانان شما را مجذوب خود كنند.
7⃣ علاوه بر #احادیث_تهوک كه از برخورد شدید پیامبر (ص) نسبت به ارتباط مسلمانان با افكار #یهودیان حكایت دارد، قرآن نیز در آیات متعدد مسلمانان را از اتخاذ اهل كتاب بهعنوان اولیاء نهی نموده و آیات دیگری مبنی بر تحذیر مسلمانان از یهود نازل شده است. اينهمه نشانگر خطری است كه مسلمانان را در این زمینه تهدید مینمود و ضمناً نشان میدهد در میان مسلمانان در فراگیری بعضی مطالب از یهود، اقبال عمومی وجود داشته است.
8⃣ از جمله مطالب منحرفی که از طریق توراتِ تحریفشده میان مسلمانان ترویج میشد، قصصی بود كه بهقصد تخریب مقام عصمت و قداست انبیای الهی تنظیم شده بودند، که نهتنها در آنها از عصمت و قداست انبیاء خبری نبود بلكه رسولان حق را تا حد انسانهای شهوترانی كه از هیچ جنایتی ابا ندارند پایین میكشیدند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ غزوهٔ بنینضیر (٢)
1⃣ پیامبر (ص) برای اینکه از منویّات و طرز تفکر #یهودیان_بنینضیر آگاه گردد، همراه گروهی از افسران خود، عازم قلعه آنها گردید؛ اما هدف ظاهری پیامبر از تماس با بنینضیر این بود که در این سال، عمرو بن امیه که از بئر مَعونَه بازمیگشت دو تن از افراد قبیله بنیعامر را، که از پیامبر اَمان داشتند، کُشت. عامر بن طُفَیل از پیامبر دیه طلب کرد و پیامبر (ص) برای پرداخت دیه از بنینضیر که همپیمان بنیعامر بودند کمک خواست.
2⃣ #بنینضیر کمک به پیامبر (ص) را پذیرفتند، اما در توطئهای برای قتل ایشان، عمرو بن جِحاش را مأمور کردند که آن حضرت را در پای دیوار قلعه با سنگی از پای درآورد. پیامبر (ص) از طریق وحی از نیرنگ آنان آگاه شد و به ایشان ده روز مهلت داد تا با اموال منقول خود، جز اسلحه، از مدینه خارج شوند و سالانه برای برداشت محصول خرما بازگردند.
3⃣ عبدالله بن اُبَی رئیس منافقان مدینه، بنینضیر را از اطاعت پیامبر (ص) بازداشت و وعده داد که همراه با #بنیقریظه از آنان دفاع کند.
4⃣ از اینرو پیامبر (ص)، عبداللّه بن مَکتوم را در مدینه جانشین خود قرار داد و با لشکری به فرماندهی علی (ع)، ١۵ روز یا ۶ شب بنینضیر را در محاصره گرفت.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter