🛑📢منظور از «اهل ذکر» در آیه «فاسئلوا أهل الذکر» چه کسانى هستند؟ 🔹خداى متعال در آیه ۴۳ سوره «نحل» مى فرماید: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ اگر این موضوع را نمى دانید بروید و از اهل اطلاع بپرسید». #ذِکر به معنى آگاهى و اطلاع است و #اهل_ذکر مفهوم وسیعى دارد، که همه آگاهان و اهل اطلاع را در زمینه هاى مختلف، شامل مى شود، و اگر بسیارى از مفسرین «اهل ذکر» را در اینجا به معنى علماى اهل کتاب تفسیر کرده اند نه به این معنى است که، #اهل_ذکر مفهوم محدودى داشته باشد، بلکه در واقع از قبیل تطبیق کلى بر مصداق است. در روایات متعددى که از ناحیه اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده، مى خوانیم: اهل ذکر #امامان (علیهم السلام) هستند، از جمله در روایتى از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام) که در پاسخ سؤال از آیه فوق فرمود: «نَحْنُ أَهْلُ الذِّکْرِ وَ نَحْنُ الْمَسْئُولُونَ؛ [۱] ما اهل ذکریم، و از ما باید سؤال شود». 🔹و در روایت دیگرى امام باقر (علیه السلام) در تفسیر همین آیه فرمود: «الذِّکْرُ الْقُرْآنُ، وَ آلُ الرَّسُولِ أَهْلُ الذِّکْرِ، وَ هُمُ الْمَسْئُولُونَ؛ [۲] ذکر، #قرآن است، و اهل بیت پیامبر (صلى الله علیه و آله) اهل ذکرند، و از آنها باید سؤال کرد». در بعضى دیگر مى خوانیم: «ذکر» شخص پیامبر (صلى الله علیه و آله) است و اهل بیت او «اهل الذکر» هستند. [۳] روایات متعدد دیگرى نیز به همین مضمون رسیده. در بسیارى از تفاسیر و کتب اهل سنت، نیز روایاتى به همین مضمون مى خوانیم از جمله در تفسیرهاى دوازده گانه معروف اهل سنت از «ابن عباس» در ذیل آیه فوق چنین نقل شده که: «هُوَ مُحَمَّدٌ وَ عَلِىٌّ وَ فاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ (علیهم السلام) هُمْ أَهْلُ الذِّکْرِ وَالْعِلْمِ وَ الْعَقْلِ وَ الْبَیانِ؛ اینان محمّد و على و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) هستند آنها اهل ذکر، و اهل علم و عقل و بیان اند». 🔹این نخستین بار نیست ما در روایاتى که در تفسیر آیات قرآن وارد شده، بیان مصداق هاى معینى را مى بینیم که مفهوم وسیع آیه را هرگز محدود نمى کند؛ و همان گونه که گفتیم: «ذکر» به معنى هر گونه آگاهى و یادآورى و اطلاع است، و «اهل الذکر»، آگاهان و مطلعین را در همه زمینه ها در برمى‌گیرد. ولى، از آنجا که #قرآن_مجید نمونه بارز یادآورى و علم و آگاهى است به آن #ذکر اطلاق شده و همچنین شخص #پیامبر (صلى الله علیه و آله) نیز مصداق روشن «ذکر» است. به همین ترتیب #امامان_معصوم که اهل بیت او و وارث علم او هستند، روشن ترین مصداق «اهل الذکر» اند. ولى، قبول این مسأله هیچگونه منافاتى با عمومیت مفهوم آیه و همچنین مورد نزول آن ـ که دانشمندان اهل کتاب اند ـ ندارد، و به همین دلیل علماى اصول و فقهاى ما در مباحث مربوط به «اجتهاد و تقلید» و پیروى ناآگاهان در مسائل دینى از آگاهان و مجتهدین به این آیه استدلال کرده اند. پی نوشت‌ها؛ [۱] تفسیر «نور الثقلین»، ج۳، ص۵۵ و ۵۶ [۲] همان مدرک [۳] همان مدرک 📕تفسیر نمونه، آيت الله العظمی مکارم شيرازى، دارالکتب الإسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ج ۱۱، ص ۲۷۰ منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت) #قرآن #پیامبر #اهل_بیت #امام #ائمه #معصوم

🛑📢آيا عامل بودنِ شخصِ آمر و ناهى از شرايط لازم براى «امر به معروف» و «نهى از منكر» است؟ 🔹 #امام_علی (علیه السلام) در پایان خطبه ۱۷۵ #نهج_البلاغه به نكته مهمی اشاره مى كند و آن اینکه اگر من اجراى كارى را به شما پيشنهاد مى كنم، خودم در اجراى آن پيشگامم؛ ميفرمايد:  «أَيُّهَا النَّاسُ، إِنِّي، وَ اللهِ، مَا أَحُثُّكُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُكُمْ إِلَيْهَا، وَ لَا أَنْهَاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَى قَبْلَكُمْ عَنْهَا؛ اى مردم، به خدا سوگند! من شما را به هيچ #طاعتى ترغيب نمى كنم، مگر اينكه خودم پيش از شما به آن #عمل مى نمايم و شما را از هيچ #معصيتى باز نمى دارم، مگر اينكه خودم پيش از شما از آن دورى مى جويم». 🔹گرچه عامل بودنِ شخصِ آمر و ناهى از شرايط لازم براى #امر_به_معروف و #نهى_از_منكر نیست، همانگونه كه در كلام رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده است: «مُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوهُ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ إِنْ لَمْ تَجْتَنِبُوهُ كُلِّهِ؛ [۱] #امر_به_معروف کنید، هر چند خودتان به آن عمل نكرده باشيد، و نهى از منكر كنيد هر چند از تمام منكرات اجتناب نكرده باشيد»، ولى به يقين اگر #گوينده، پيش از ديگران به آنچه مى گويد #عمل كند؛ #تأثير_كلام او فوق العاده خواهد بود؛ زيرا #تأثيرِعميقِ‌سخن، هنگامى است كه از دل برآيد؛ در اين صورت، لاجرم بر دل نشيند. 🔹#شنونده هنگامى باور مى كند كه سخن گوينده از دل برآمده كه آن را در #اعمال وى مشاهده كند؛ به همين دليل پيشوايان بزرگ دين، #پيغمبر_اكرم (صلی الله علیه و آله) و #امامان_معصوم (عليهم السلام) و پويندگان راه آنها هميشه از اين روش پيروى مى كردند؛ در ميدان جنگ در صفوفِ نخست جاى مى گرفتند و در عبادت از همه بيشتر تلاش مى كردند، تا آنجا كه «قرآن مجيد» گاه به پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله) هشدار مى دهد كه اين همه خود را براى عبادت به زحمت نيفكند:  «طه - مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى» [طه، ۱ و ۲]  🔹و اميرالمؤمنين امام علی (علیه السلام) در يكى از فرمایشاتش مى فرمايد: «كُنَّا إِذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ اِتَّقَيْنَا بِرَسُولِ اللهِ فَلَمْ يَكُنْ أَحَدٌ مِنَّا أَقْرَبُ إِلَى الْعَدُوِّ مِنْهُ؛ [۲] هرگاه آتش جنگ، سخت شعله ور مى شد ما به رسول خدا پناه مى برديم و در آن ساعت، هيچ يك از ما نزديكتر از او به دشمن نبود». و مى دانيم اگر #امام_علی (علیه السلام) مردم را در خطبه هاى «نهج البلاغه» دعوت به #زهد در دنيا و بى اعتنايى به زرق و برق آن مى كند، خود سرآمد زاهدانِ روزگار است و سراسر زندگانى او گواه و شاهد بر زهدِ بى مانند اوست. اگر پيشوايان كشور هاى اسلامى در اين مسير حركت داشته باشند، يعنى خود و بستگان و اطرافيانشان پيش از ديگران به قوانين عمل كنند، به يقين تأثير و نفوذ سخنانشان در توده هاى مردم بسيار زياد خواهد بود. پی نوشت‌ها؛ [۱] كنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، متقی هندی، بيروت، چ ۵، ج ۳، ص ۱۴۱، ح ۵۵۲۲ (اين سخن يك #نكته_روانى دارد و آن اينكه هرگاه انسان ديگران را به خوبى‌ها دعوت كند و از بدى ها باز دارد و خودش عمل نكند، در پيش وجدان خويش شرمنده میشود و اين شرمندگى او را به سوى نيكى ها و پرهيز از بدى ها دعوت مى كند). [۲] نهج البلاغة، صبحی صالح، هجرت‏ چ اول، ص ۵۲۰، ح ۹ 📕پيام امام اميرالمؤمنين (ع)‏، مكارم شيرازى، ناصر، دارالكتب الاسلاميه‏، چ اول‏، ج ۶، ص ۳۵۸ منبع: وبسایت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت) #امر_به_معروف #نهى_از_منكر #عمل