🔰 بر کرانه آیه‌ها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری
🔹 در این عبارت باعظمت که سرآغاز 113 سوره از کلام پروردگار است، سه نکته مهم #آموزشی قرار دارد.
💢 ابتدا به ذکر چند #مقدمه می‌پردازیم:
❇️ مقدمه 1: نگارش لغات در هر یک از حوزه‌های #املای_عربی و #کتابت_قرآن_کریم ، از دستور و قاعده خاصی پیروی می‌کند که این دستورات، گاه با یکدیگر، همسو و گاه با هم متفاوت هستند.
❇️ مقدمه 2: در علوم قرآنی، به مباحثی که پیرامون چگونگی شکل نگارش کلمات قرآن می‌پردازد، رسم‌ُالمُصحف گفته میشود.
همچنین به مجموعه مباحثی که به بررسی قواعد علامتگذاری قرآن و انواع آن در کشورهای اسلامی می‌پردازد اصطلاحاً «ضَبط‌ُالمصحف» گفته میشود.
❇️ مقدمه 3: #ضبط_المصحف (علامتگذاری کلمات قرآن)، انواع گوناگونی دارد که هر کدام از قواعد خاصی تبعیت می‌کنند. برخی از شیوه‌های ضبط‌المصحف عبارتند از: مصری (عثمان‌طه)، ایرانی، هندی، ترکی، کم‌علامت و ...
💢 نکات #آموزشی :
1️⃣ اولین نکته در این عبارت، در خصوص لفظ «بسم» است که بر اساس رسم‌المصحف، در همه مواضعی که در #ابتدای_سوره و بلافاصله بعد از آن، لفظ جلاله «الله» آمده باشد، به همین شکل یعنی بدون الف (سه حرف باء، سین و میم) آمده است.
👈 این لفظ از دو کلمه « بـ » و «اسم» تشکیل شده است. با توجه به این که الف در ابتدای کلمه «اسم»، الف وصل است، لذا تلفظ این کلمه به همان شکلی که در قرآن نوشته میشود صحیح است.
👈 در املای عربی و حتی در مصحف، هرجا بعد از این لفظ، کلمه‌ای غیر از «الله» آمده باشد؛ الف حذف نمی‌شود و نوشتن این لفظ با الف (باسم) نیز اشکالی ندارد؛ مثل: فسبح باسم ربک العظیم (واقعه/96).
2️⃣ در تمامی متون عربی اعم از #املای_عربی و #کتابت_قرآن ، لفظ جلاله «الله» همواره با دو حرف لام و بدون الف دوم (الله) نگارش میشود.
بر این اساس در همه شیوه‌های علامتگذاری به‌جز شیوه مصری (عثمان‌طه)، صدای الف مدی در این کلمه، با #الف_کوچک روی لام دوم همراه با #تشدید (للّٰـه) گذاشته شده است.
👈 اما نکته قابل توجه این است که در شیوه علامتگذاری مصری در لفظ جلاله «الله»، روی لام دوم، علامت تشدید با علامت #فتحه آمده است (للَّـه) که به اذعان عموم علمای صاحب‌نظر و با استناد به کتب مرجع در این زمینه، هیچ توجیهی ندارد زیرا در این حالت، در صورت رعایت منطق علامتگذاری، #تلفظ این لغت با #کتابت آن اختلاف خواهد داشت.
3️⃣ نکته قابل توجه دیگر در این عبارت، کلمه «رحمٰن» است. این کلمه اگر با الف‌و‌لام باشد یا اسم عَلم (اسمی که به طور خاص، دلالت بر اسم شخص، مکان و… دارد)، محسوب شود، همواره در املای عربی و کتابت مصحف، بدون الف نگاشته شده و صدای مدی حرف میم با #الف_کوچک روی آن (رحمٰن) نشان داده میشود.
👈 الف کوچک روی میم، در ضبط مصری همراه با علامت #فتحه در سمت راستش می‌آید (ــَـٰ: رحمَـٰن) در حالی که در ضبط #کم_علامت ، الف کوچک، به‌تنهایی آمده است و بدون نیاز به علامت دیگر، #به_راحتی خوانده میشود و به علامت دیگری احتیاج ندارد.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/5)
💢 اُولـٰٓئِكَ:
در مورد این کلمه که در آیه 5 سوره مبارکه بقره دو مرتبه تکرار شده، دو نکته در حوزه #رسم مطرح است:
1⃣ حرف «واو» بعد از الف: این حرف در #کتابت می‌بایست حتما نوشته شود ولی در #قرائت ، ناخواناست.
❓ اما چرا باید حرفی را که نمی‌خوانیم بنویسیم؟!
✓ می‌دانیم که قرآن کریم در ابتدای شکل‌گیری و کتابت، بدون #نقطه و #علامت ، نگارش می‌شده و تشخیص قرائت صحیح کلمات، بیشتر به‌واسطهٔ #حفظ آیات میسّر بوده است.
در این میان، کاتبان وحی نیز تا حد امکان، تلاش می‌کردند تا #نگارش_خاص کلمات به صحیح‌خوانی قرآن کمک کند.
✓ در کلمهٔ «اُولـٰٓئِكَ» حرف واو، زائد است و خوانده نمی‌شود و #تنها_دلیل وجود آن، ایجاد تفاوت با کلمهٔ «اِلَيكَ» است که با توجه به مطالب بالا، اگر آن را بدون نقطه در نظر بگیریم (الىك) بسیار شبیه «اولىك» میشود و تنها #وجه_تفاوت بین این دو کلمه، حرف «واو» بین الف و لام است.
2⃣ حرف الف بعد از لام: در این خصوص اتفاق نظر میان همهٔ علمای رسم‌المصحف و کاتبان متقدم و متأخر قرآن بر این است که این کلمه در تمام متون عربی، چه قرآن و چه غیر قرآن به این شکل نگارش میشود و صدای #الف_مدی در آن، با #الف_کوچک نشان داده میشود، که به ضبط‌المصحف مربوط است.
✓ در زمینهٔ قرائت این کلمه و کلمات مشابه آن مانند «اُولاء»، «اُولوا»، «اُولي» و ... می‌بایست به #ناخوانا بودن حرف واو، دقت ویژه داشت که دخالتی در کلمه نداشته و #صدای_کوتاه ضمه در الف، تبدیل به #صدای_کشیده واو مدی نشود.
✓ ضبط واو:
در ضبط مصری، روی واو، علامتی شبیه صفر به نشانه ناخوانا بودن حرف گذاشته شده است.
در ضبط هندی، ترکی، ایرانی و کم‌علامت، هیچ علامتی روی واو وجود ندارد.
✓ ضبط «الف کوچک»:
#الف_کوچک با علامت مد در ضبط مصری، هندی، ایرانی و ضبط کم‌علامت، در #سمت_چپ لام، و قبل از دندانهٔ پایهٔ همزه گذاشته شده است.
در ضبط ترکی، برخی کاتبان این الف کوچک را در #سمت_راست حرف لام و علامت مد را بالای حرف لام نوشته‌اند و برخی ابتدا علامت مد را روی حرف لام و سپس الف کوچک را در بالای علامت مد نوشته‌اند همچنانکه در تصویر مشاهده میشود.
✓ ضبط «همزه روی دندانه»:
علامتگذاری این حرف در ضبط مصری و هندی به این صورت است که همزه و حرکت کسره، هر دو در زیر دندانه نوشته شده است.
در ضبط ایرانی، برخی کاتبان، علامت همزه را روی دندانه و حرکت کسره را در زیر همزه (بین دندانه و علامت همزه) نوشته‌اند؛ برخی دیگر نیز علامت همزه را روی دندانه و کسره را زیر دندانه نوشته‌اند.
در ضبط ترکی و کم‌علامت، همزه روی دندانه و حرکت کسره زیر دندانه نوشته شده است (مطابق تصویر).
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹