✳️ پرسشی در باره روش اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار محضر استاد نصیری حفظه الله سلام علیکم چند سالی است مطالعات و مراجعاتی به کتاب شریف وسائل دارم. و البته همیشه حسرت اینکه چرا درس خارجی با محوریت وسائل الشیعه وجود ندارد. چند ماه قبل، پس از جستجو در اینترنت، بلطف خدا با حضرتعالی و بحثهایتان آشنا شدم. اگر چه توفیق نداشتم حضوری خدمت برسم؛ اما صوتها را از کانال شما دریافت میکنم و با اشتیاق گوش میدهم. و همواره دعاگوی شما هستم. اکنون از محضرتان درخواستی دارم که اگر زحمت نباشد و اجابت فرمایید، لطف بزرگی در حق بنده و سایر طلاب است. اگر ممکن باشد در قالب یک جلسه صوتی، تجربیات ارزشمندتان در باب روش کار با کتاب ذی قیمت وسائل را برای استفاده ما بیان فرمایید. قطعا ممارست جنابتان در کار با این کتاب، منجر به اندوخته فراوانی از تجربیات گرانسنگ شده که قطعا برای امثال بنده بسیار راهگشا خواهد بود. طول عمر با عزت و توفیقات روز افزون برای حضرتعالی از خداوند متعال خواهانم؛ بحق محمد و آل محمد علیهم السلام. ارادتمند ... استاد سطوح عالی علیکم السلام خداوند به توفیقات جنابعالی بیافزاید. خداوند منان را شاکرم که این ناچیز را به روش جدید اجتهادی رهنمون فرمود که با گذشت دوازده سال تجربه تدریس خارج فقه بر اساس این روش عمیقاً معتقدم که برکات آن قابل شمارش نیست. در باره این روش و مقایسه آن با سه روش دیگر اجتهادی به تفصیل درکتاب «اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار» سخن گفته ام. لینک کتاب در سایت طاقچه: https://taaghche.com/book/101074 بر اساس این روش روایات فقهی کتاب شریف وسائل الشیعه در پنج محور ذیل مورد بررسی قرار می گیرند: 1. تخریج؛ یعنی منابع معتبری که پیش از وسائل الشیعه هر روایت را ذکر کرده‌اند، برشمرده می‌شوند. پیداست که در مرحله تخریج، تفاوت سند و گاه تفاوت متن مورد توجه قرار خواهد گرفت. 2. سند؛ در این مرحله سند و طرف مختلف هر یک از روایات بر اساس دیدگاه مشهور مورد بررسی قرار می‌گیرد و میزان صحت و سقم هر روایت معرفی می‌شود و در عین حال به دیدگاه خاص نگارنده در چگونگی تعامل با سند روایات، اشاره خواهد شد. در این مرحله به خاطر رعایت حجم کتاب، بنای بررسی تفصیلی اسناد نیست و تنها به برآیند دیدگاه رجالیان اکتفا می‌شود 3. متن؛ مهم‌ترین بخش بررسی هر روایت، واکاوی مدالیل متن آن است که با استفاده از روش «تقطیع»؛ یعنی برش بخش‌های مختلف روایت انجام می‌گیرد و در این جهت واژه‌ها، نکات ادبی، مدالیل و پیام روایات با شماره‌گذاری مورد بررسی قرار می‌گیرند. 4. تحلیل؛ در این بخش در پایان هر روایت تحلیل و برآیند معنایی آن و به عبارت روشن‌تر فتوا و نظرگاه شرعیِ قابل استناد به آن روایت با شماره‌گذاری تبیین می‌گردند. 5. تحلیل نهایی باب؛ با پایان پذیرفتن بررسی همه روایات در پایان باب، تحلیل و برآیند نهایی مجموع روایات ارایه می‌گردد. در حال حاضر مجال بیشتر فراهم نیست. ان شاء الله تعالی در مجال مناسب دیگری به تفصیل تجربیات ارایه خواهد شد. موفق باشید. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ بازخوانی تجربیات علمی و اخلاقی آیت الله رضا زاده؛ استاد برجسته حوزه علمیه مشهد مقدس (دامت معالیه) (بخش 7) نمونۀ سوم: یکی از مدرسین و شخصیت‌های محترم قم می‌فرمودند که: در زمانی که رسالۀ مرحوم امام(ره) در هیچ‌جا پیدا نمی‌شد و به سادگی دسترسی به آن ممکن نبود، توسط آقای#میلانی به هیئت مؤتلفه که آن زمان تشکیل شده بود، برای این‌که حساب شده با رژیم مبارزه کنند و انقلاب به پیروزی برسد، در منزل ایشان، [رساله] داده می‌شد. این مطلب را از یکی از محترمین بازار تهران هم شنیده‌ام. ببینید منزل یک مجتهد، مرکز تبلیغ مجتهد آخر و توجه دادن مردم به مجتهد دیگر است. شاید ایشان احساس می‌کردند که برای پیروزی انقلاب، معرفی مرحوم امام و توجه مردم به ایشان لازم است. گرچه به قیمت تضعیف و انزوای خود ایشان تمام شود و شاید این کار در تاریخ کم نظیر و یا بی‌نظیر باشد، که شخصی که دیگری را از خودش اعلم و داناتر نمی‌داند، برای رسیدن به یک هدف مقدس اینچنین عمل کند. بعد دیگر ایشان، تیزبینی آن مرحوم نسبت به اهمیت رابطۀ مردم با روحانیت و خطر جدایی مردم از روحانیت بود. به عنوان شاهد عرض می‌کنم: روی من در خدمت ایشان در اتاق کتابخانه‌شان بودم، که چند نفر از یکی از بخش‌های یکی از شهرستان‌ها آمدند که اجازه‌ای بگیرند برای ساختن یک بنای خیریه.(حسینیه و یا ...) ایشان فرمودند: بروید یک روحانی بیاورید تا به او وکالت بدهم که بروید این کار را بکنید. گفتند: آقا این آقایان که آمده‌اند، معتمدین محل‌اند(و افراد ظاهر الصلاحی هم بودند) و مورد اعتماد مردم. فرمودند: نه حتماً طرف من باید روحانی باشد. گفتند: محل ما اصلاً روحانی ندارد. فرمودند: از محل‌های اطرافتان بیاورید. گفتند: نیست. فرمودند: من به غیر از روحانی به کسی وکالت نمی‌دهم. حتماً یک روحانی بیاورید تا من کار را به ایشان واگذار کنم و شما زیر نظر ایشان کار کنید. در این حد ایشان مقید بودند که مردم باید رابطه با #روحانیت داشته باشند، حتی دربارۀ ساختمان یک مسجد و این کمال دقت و اهمیت ایشان را می‌رساند به لزوم و ضروری بودن نزدیک شدن مردم به روحانیت و خطر جدایی آنان از یکدیگر که به اصطلاح روز اسلام منهای روحانیت باشد. تنفر فوق العادۀ ایشان از دستگاه #حکومت_پهلوی بود که من خاطراتی را که دارم، اگر نقل کنم، طول می‌کشد و اکتفا می‌کنم به مطلبی که یکی از محترمین مشهور و شخصیت‌های علمی موثق نقل کرده‌اند که بعد از پیروزی انقلاب، نامه‌ای وجود دارد. البته این جریان را ایشان قبل از انقلاب نیز به من در منزلشان فرمودند، که شهید سپهبد قرنی، می‌آید نزد ایشان و می‌گوید: آقا اجازه می‌دهید که ما کودتا کنیم و شاه را از بین ببریم؟ ایشان سؤال می‌کند که در این کودتا چند نفر کشته می‌شود؟ می‌گوید: احتمالاً پنجاه هزار نفر. ایشان می‌فرمایند: از نظر فقاهتی چنین اجازه‌ای نمی‌توانم بدهم. ولی به شما اجازه می‌دهم که در هر شرایطی که برایتان امکان دارد، شاه را ترور کنید و اگر شاه از بین رفت، این حکومت سلطنتی از بین می‌رود و کتباً دستور اجازۀ قتل شاه را به ایشان می‌دهد. دستخط ایشان به سپهبد قرنی در مورد قتل شاه وجود دارد و همان نامه به دست ساواک می‌افتد و برای محاکمۀ ایشان به مشهد می‌آیند و آن آقا نقل می‌کردند که آن پرونده، که از ایشان چند سؤال کرده‌اند با جواب‌های عجیب و صریح ایشان و عین نامه، الان هم در دادگاه انقلاب هست و من دیده‌ام و لابد مصلحت نیست که آن نامه منتشر شود. و اگر نه به حسب ظاهر انتشار آن بسیار مفید است برای مردم متدین و طرفدار انقلاب و از این قضیه بعد تنفر ایشان از حکومت پهلوی معلوم می‌شود. دو مطلب دیگر الان یادم آمد، که حاکی از کمالات معنوی ایشان است. یکی این‌که دو سال قبل یکی از مراجع عظام قم به مشهد آمد. خدمتشان بودم، سؤال فرمودند: نزد کی تحصیل می‌کردی؟ آنگاه فرمودند: مرحوم آقای میلانی، مجری بعضی از دستورات حضرت رضا(ع) بود. یعنی بعضی از دستوراتی که امام می‌خواستند اجرا شود، مثلاً کمک به بعضی از اشخاص توسط آقای میلانی انجام می‌شد. دیگری این‌که من هر وقت حرم مشرف می‌شوم، تا ممکن است، کنار قبر آقای #میلانی و سایر اساتید بزرگوارم فاتحه می‌خوانم. مدتی نتوانستم حرم مشرف شوم. یک شب خواب دیدم که ایشان می‌فرمایند: مدتی است که به دیدن ما نیامد. و من عرض کردم که: آقا واقعاً گرفتار بودم. صبحش رفتم حرم و کنار قبر آن استاد عالیقدر، فاتحه خواندم. به هر حال انسانی کم نظیر و مطمئناً یکی از مصادیق بارز «فقیهٌ خیرٌ مبارک» بود. ناشناخته از دنیا رفت و با ارتحال ایشان، به حسب ظاهر، یکی از استوانه‌های عظیم علم و عمل و شجاعت، از حوزۀ علمیۀ مشهد گرفته شد. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ بازخوانی تجربیات علمی و اخلاقی آیت الله رضا زاده؛ استاد برجسته حوزه علمیه مشهد مقدس (دامت معالیه) (بخش 8) یکی از اساتیدی که در حوزۀ علمیۀ مشهد، نقش فراوانی داشتند، و آقایان فعلی هم بسیار از جهات علمی، دست پروردۀ ایشان و مدیون ایشان هستند، آمیرزا مهدی اصفهانی(ره) است. یادم هست می‌فرمودید ایشان در یکی از صحن‌ها، بر خوردی با حضرت امام(ره) داشتند. لطفاً، آن برخورد را که تأثیر اخلاقی خوبی دارد، برای ما بیان بفرمائید؟ مرحوم آمیرزا مهدی اصفهانی را خودم، خدمت ایشان نرسیدم. یعنی وقتی من مشهد آمدم، ایشان فوت کرده بودند. ولی بعضی از آقایانی را که ایشان تربیت کرده‌اند، در مشهد، به حمد الله هنوز زنده هستند و از نعمت وجودشان استفاده می‌شود. آن‌چه را سر درس نقل کردم، از قول یکی از بزرگان و مجتهدینی که بحمد الله زنده و وجودی بسیار مبارک هستند، نقل کردم. ایشان می‌فرمودند که مرحوم آمیرزا مهدی اصفهانی، در صحن حضرت رضا(ع) و یا در اطراف حرم، برخورد می‌کنند به مرحوم آقای خمینی. و در آن زمان، مرحوم آمیرزا مهدی، پیرمردی مسن و عالمی جاافتاده و مورد احترام خواص بودند. و مرحوم آقای خمینی، جوان و در حد ایشان نبودند. مرحوم آمیرزا مهدی، با اصرار دست آقای خمینی را می‌گیرند و می‌بوسند و بعد می‌فرمایند: دستی که #کشف_الاسرار را نوشته و به مکتب اهل‌بیت(علیهم السلام) با نوشتن این کتاب خدمت کرده، من باید این دست را ببوسم. حالا ببینید آمیرزا مهدی و امام در بعضی از مباحث فلسفی و کلامی، هم‌فکر و هم مسلک نبودند و اختلافاتی بینشان بوده. ولی در عین حال، به این‌جا که می‌رسد، چون امام، کتابی نوشته و از مکتب دفاع کرده، این مرد با آن موقعیت، دست امام را که چه از نظر سنی و چه از نظر وجهۀ مردمی در عرض ایشان نبوده، می‌بوسد و این عمل ایشان، منادی چند چیز است: 1. کشته شدن هوای، و کمال تواضع آن مرحوم؛ 2. اهمیت دفاع از مکتب انسان ساز اهل‌بیت(ع) و این‌که در این راه، حب و بغض‌ها و به اصطلاح، خط و خط‌‌بازی‌های علمی و سیاسی باید نادیده گرفته شود. 3. توجه خاص امام نسبت به مکتب از همان اوان طلبگی‌شان. این مصاحبه در سال 1372 توسط استاد علی نصیری با آیت الله رضازاده انجام شد و برای اولین بار انتشار می یابد. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ صلوات مخصوصه امام موسی الکاظم (ع) عرض تسلیت و تعزیت شهادت مظلومانه امام کاظم (ع) به محضر حضرت حجت (ع) و همه همراهان مکرم؛ دوستان را به خواندن این صلوات مخصوصه که خود رنجنامه آن امام مظلوم است، دعوت می کنیم: اللهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ صَلِّ عَلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَصِیِّ الْأَبْرَارِ وَ إِمَامِ الْأَخْیَارِ وَ عَیْبَةِ الْأَنْوَارِ وَ وَارِثِ السَّکِینَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْحِکَمِ وَ الْآثَارِ الَّذِی کَانَ یُحْیِی اللَّیْلَ بِالسَّهَرِ إِلَى السَّحَرِ بِمُوَاصَلَةِ الاسْتِغْفَارِ حَلِیفِ السَّجْدَةِ الطَّوِیلَةِ وَ الدُّمُوعِ الْغَزِیرَةِ وَ الْمُنَاجَاةِ الْکَثِیرَةِ وَ الضَّرَاعَاتِ الْمُتَّصِلَةِ وَ مَقَرِّ النُّهَى وَ الْعَدْلِ وَ الْخَیْرِ وَ الْفَضْلِ وَ النَّدَى وَ الْبَذْلِ وَ مَأْلَفِ الْبَلْوَى وَ الصَّبْرِ وَ الْمُضْطَهَدِ بِالظُّلْمِ وَ الْمَقْبُورِ بِالْجَوْرِ وَ الْمُعَذَّبِ فِی قَعْرِ السُّجُونِ وَ ظُلَمِ الْمَطَامِیرِ ذِی السَّاقِ الْمَرْضُوضِ بِحَلَقِ الْقُیُودِ وَ الْجَنَازَةِ الْمُنَادَى عَلَیْهَا بِذُلِّ الاسْتِخْفَافِ وَ الْوَارِدِ عَلَى جَدِّهِ الْمُصْطَفَى وَ أَبِیهِ الْمُرْتَضَى وَ أُمِّهِ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ بِإِرْثٍ مَغْصُوبٍ وَ وِلاءٍ مَسْلُوبٍ وَ أَمْرٍ مَغْلُوبٍ وَ دَمٍ مَطْلُوبٍ وَ سَمٍّ مَشْرُوبٍ اللهُمَّ وَ کَمَا صَبَرَ عَلَى غَلِیظِ الْمِحَنِ وَ تَجَرَّعَ غُصَصَ الْکُرَبِ وَ اسْتَسْلَمَ لِرِضَاکَ وَ أَخْلَصَ الطَّاعَةَ لَکَ وَ مَحَضَ الْخُشُوعَ وَ اسْتَشْعَرَ الْخُضُوعَ وَ عَادَى الْبِدْعَةَ وَ أَهْلَهَا وَ لَمْ یَلْحَقْهُ فِی شَیْ‏ءٍ مِنْ أَوَامِرِکَ وَ نَوَاهِیکَ لَوْمَةُ لائِمٍ صَلِّ عَلَیْهِ صَلاةً نَامِیَةً مُنِیفَةً زَاکِیَةً تُوجِبُ لَهُ بِهَا شَفَاعَةَ أُمَمٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ قُرُونٍ مِنْ بَرَایَاکَ وَ بَلِّغْهُ عَنَّا تَحِیَّةً وَ سَلاما وَ آتِنَا مِنْ لَدُنْکَ فِی مُوَالاتِهِ فَضْلا وَ إِحْسَانا وَ مَغْفِرَةً وَ رِضْوَانا إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَمِیمِ وَ التَّجَاوُزِ الْعَظِیمِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ انا لله و انا الیه راجعون خبر ارتحال یکی اساتید صاحب قلم در عرصه مطالعات قرآنی مرحوم استاد لسانی فشارکی مایه تاثر شد. مرحوم استاد لسانی آن گونه که از برخی از نشست و برخاست ها قابل دریافت بود، مردی کریم النفس، خوش منش و برکنار از اعتباریات جاری بود. سماحت رفتاری ایشان نشان می داد که به نیکی دریافته است که قالب های تنگ دنیا و عناوین آن چندان قدر و قیمتی ندارند و باید در رفتارها طرحی دیگر درانداخت. خدایش رحمت فرماید و مستغرق در دریای مغفرت خود گرداند. http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ پیام ناب شهیدان هم چنان طنین انداز است! امروز پس از نماز جمعه قم برای شهید نوجوانی با شانزده سال سن نماز خوانده شد و تشییع جنازه با شکوه انجام گرفت. شهیدی که با گذشت سی و شش سال این چنین مورد تجلیل و تبجیل قرار می گیرد. باید از خود بپرسیم که چه حال و هوای پاکی در دوران جنگ وجود داشت که نوجوانانی با این سن کم با شوری بی پایان در صفوف مقدم جبهه حاضر شده شماری اسیر، شماری شهید و شماری مجروح شدند، اما با گذار چند دهه در گوشه و کنار کشور با نوجوانان و جوانانی مواجه می شویم که در سرشان فقط شور گناه و گمراهی دارند و برای مظاهر تاریک غربی دست افشانی ها دارند؟! کار هدایت و حمایت معنوی و اخلاقی نسل نو بسیار سخت و سنگین است. خدا کند که از عهده این کار بس سترگ برآییم! http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ اعمال شب و روز مبعث به نقل از کتاب شریف مفاتیح الجنان شب بیست‏وهفتم: شب بعثت پیامبر صلى الله علیه و آله و از شبهاى پربرکت است، و در آن چند عمل مستحبّ است: اوّل: شیخ طوسى در کتاب «مصباح» فرموده: از حضرت جواد علیه السّلام روایت شده: همانا در ماه رجب شبى است، که از هر آنچه آفتاب بر آن مى‏تابد بهتر است و آن، شب بیست‏وهفتم رجب است، که در صبح آن پیامبر صلى الله علیه و آله به رسالت مبعوث شد. براى کسى‏که از شیعه ما عامل در آن شب است، پاداش نیکوکارى شصت سال مقرّر است، به محضر آن حضرت عرض شد: عمل در آن شب چیست؟ فرمود: چون نماز عشا را خواندى، و به بستر استراحت رفتى، تا پیش از نیمه شب، هر ساعتى که خواستى از بستر برمى‏خیزى، و دوازده رکعت نماز هر دو رکعت به یک سلام به جاى مى‏آورى در هر رکعت حمد و سوره‏اى از سوره‏هاى کوچک مفصّل می‌خوانى‏ و کوچک مفصّل از سوره محمّد صلى الله علیه و آله تا آخر قرآن است، زمانى‏که از دوازده رکعت فارغ شدى، در‌‌ همان حال نشسته‏ هر یک از سوره‏هاى «حمد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل هو الله احد» و «قل یا ایّها الکافرون» و «انّا انزلناه» و آیة الکرسى را هفت مرتبه بخوان، و به دنبال همه آنها این دعا را بخوان: الْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَدا وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیرا اللهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ عِزِّکَ عَلَى أَرْکَانِ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ وَ ذِکْرِکَ الْأَعْلَى الْأَعْلَى الْأَعْلَى وَ بِکَلِمَاتِکَ التَّامَّاتِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ. روز بیست‏وهفتم: یکى از اعیاد بزرگ است، و روزى است که حضرت رسول صلى الله علیه و آله به پیامبرى مبعوث شد، و جبرئیل براى‏ ابلاغ پیامبرى، بر آن حضرت فرود آمد، و براى این روز چند عمل وارد است: اوّل: غسل کردن، دوّم: روزه‏گرفتن‏ و آن یکى از چهار روزى است که در طول سال براى روزه‏گرفتن امتیاز ویژه دارد، و ثوابى برابر با روزه هفتاد سال دارد. سوّم: صلوات زیاد فرستادن. چهارم: زیارت حضرت رسول صلى الله علیه و آله و امیر المؤمنین علیه السّلام. و ... http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ مقامات بی بدیل پیامبر اکرم (ص) در چهار مقطع در گستره هستی به لطف الهی این سخنرانی امروز بیست و نهم بهمن ماه؛ روز مبعث پس از نماز صبح در مسجد علی بن ابی طالب (ع) قم ارایه شد. 🔹 مباحث این سخنرانی: ۱. مقامات رسول اکرم (ص) در چهار مقطع زمانی: اول؛ وجود نوری پیش از آفرینش دوم؛ تلقی قرآن در این جهان سوم؛ استمرار تعلیم و تربیت در عالم برزخ چهارم؛ برترین مقام تاثیر گذار در جهان آخرت ۲. چرایی و چگونگی نیل به این مقامات عالی: عبودیت و بندگی محض خداوند بدون هیچ چون و چرا http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ سخنرانی آیت الله دکتر علی نصیری پیرامون بعثت رسول اکرم (ص) به مناسبت بعثت رسول اکرم (ص) استاد نصیری امشب بیست و نهم بهمن ماه ۱۴۰۱ در مسجد علی بن ابی طالب (ع) قم بعد از نماز مغرب و عشاء سخنرانی خواهند داشت. موضوع: اهداف و برکات رسالت http://eitaa.com/alinasirigilani

✳️ نقش پيامبراكرم (ص) در اصلاح فرهنگ جاهليت يكى از آياتى كه خدمت پيامبر اكرم| به مردم در عصر رسالت را به تصوير كشيده، آيه ذيل است: الَّذِينَ يتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِي الْأُمِّي الَّذِي يجِدُونَهُ مَکتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنجِيلِ يأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَينْهَاهُمْ عَنْ الْمُنکرِ وَيحِلُّ لَهُمْ الطَّيبَاتِ وَيحَرِّمُ عَلَيهِمْ الْخَبَائِثَ وَيضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي کانَتْ عَلَيهِمْ از اين آيه مي‌توان استفاده كرد كه پيامبر اكرم| معروف و منكر يعنى ارزش‌ها و ضدارزش‌ها را به مردم شناساند و آنها را نسبت به مسائل اجتماعى مسؤوليت‌پذير گرداند و ضمن معرفى پاكى‌ها و پليدى‌ها، پاكيزه‌ها را بر مردم حلال و پليدى‌ها را بر مردم حرام كرد. مقصود از اصر و اغلال مورد اشاره در اين آيه، عادات و رسوم جاهلى است كه به سان ريسمانى برگردن آنها سنگينى مي‌كرد. پيامبر اكرم| در كنار تعليم كتاب و حكمت، به تزكيه و تربيت مردم پرداخت: «وَيزَکيهِمْ وَيعَلِّمُهُمْ الْکتَابَ وَالْحِکمَةَ» يعنى هم انديشه آنان و هم جانشان را پيراست. عرب جاهلي همان مردمي بودند که براى يك مسابقه ساده شترسوارى چهل سال به جنگ و خونريزى پرداختند و گاه تا چند تن از دختران خود را پس از زاده‌شدن به گور مي‌سپردند و شراب را شيرين‌تر از هر شربتِ گوارايى سر مي‌كشيدند و بيشتر عمر خود را يا بر پشت اسبان و شتران براى قتل و غارت يا در مجالس فسق و فحشا مي‌گذراندند و براى حفظ بت‌هاى خود حاضر به هر گونه خوارى و ذلت مي‌شدند. چنين ملتي به بركت تربيت انسان ساز پيامبر اكرم| چنان متحول شدند و به چنان مرتبه بلندى از انسانيت دست يافتند كه در سنگر جهاد به رغم اصابت تيرهاى دشمن دست از نماز شب خود نمي‌شستند و در آخرين لحظات حيات با مقدم داشتن برادران مؤمن، آنان را در نوشيدن آب بر خود ترجيح داده و با لب تشنه جان باختند و به هنگام عزيمت به جنگ شهادت و عدم بازگشت جسد خود را از خدا خواستند. و چنان عاشق و شيداى جهاد در راه خدا مي‌شدند كه پس از گذراندن تنها يك شب در كنار تازه عروس خود حتى غسل جنابت خود را از ياد بردند و پيوسته از پيامبر| شهادت در راه خدا را آرزو مي‌كردند. آنان در ضبط نفس و مخالفت با هواهاى نفسانى، آن چنان استوارى يافتند كه تمام لذت‌هاى دنياى فانى را رها كردند و در مسجد به عبادت و اعتكاف روى آوردند و تمام يا بخش‌هاى مهم اموال خود را ميان برادران نيازمندِ خود تقسيم كردند. برگرفته از کتاب «امام حسین (ع) پیشوای روشنایی ها» اثر استاد علی نصیری لینک کتاب در سایت طاقچه: https://taaghche.com/book/6205 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

🎥تحلیل فلسفی جالب از علت جهان  گفتگوی ویلیام لین کریگ (William Lane Craig) و لویس وولپرت (Lewis Wolpert) گفتگویی جالب و نشان دهنده سطح استدلال خداناباوران. ‌⚫چنین استدلال های بی پایه و مبتذلی تنها با چاشنی انواع مغالطه و لاپوشانی آن با شبهاتی که هیچ ارتباط مستقیمی با اصل وجود خدا ندارد، مانند مسئله شرور، بی اخلاقی ها و اشتباهات دین داران، موفقیت های علمی بعضی از خداناباوران و ... در نظر بسیاری از افراد، منطقی جلوه می کند. #گروه_علمی_کلام_جدید #موسسه_دین_پژوهی_التوحید @altawhid

✳️ بازخوانی تجربیات علمی و اخلاقی آیت الله رضا زاده؛ استاد برجسته حوزه علمیه مشهد مقدس (دامت معالیه) (بخش 9) تا جایی که اطلاع داریم، سبک شما در تدریس، منحصر به فرد است و مباحث سنگین هر بحث را به طور مقدمه بیان می‌فرمایید. هم‌چنین ارجاع به منابع می‌دهید که نقش بسیار مهمی را در تشویق طلاب به تحقیق و مراجعه به کتب و آشنایی با افکار دیگر آقایان دارد. آیا شما این سلیقه و سبک را از جایی و یا استادی گرفته‌اید، یا این‌که این ابداع فکر مبارک شما بوده؟ امکان داد انسان چیزی را از کسی یاد گرفته باشد و بعد یادش برود. ولی الآن یادم نیست که اساتیدم و یا از جایی دیگر سبک فعلی را که بنده دارم، دیده باشم یا شنیده باشم. به هر حال فکر می‌کنم، شیوه‌ای که تدریس می‌کنم، از شیوۀ متدوال حوزه بهتر است. البته کار بسیار پر زحمتی است. یعنی الآن که دورۀ دهم کفایه است، دو درس #کفایه که می‌گویم، 24 ساعت وقتم صرف همین دو درس کفایه است. یعنی گاهی می‌شود، چهار یا پنج ساعت مطالعه می‌کنم. گاهی نشسته و گاهی ایستاده. نه تنها کفایه را، بلکه کتب مختلف را. جمع بندی همین مقاله‌هایی که می‌گویم و یا آدرس منابعی که بیان می‌کنم، خیلی وقت‌گیر است. اگر سبک متداول باشد، شاید برای بنده یک ربع مطالعه کفاید کند و درس بگویم. ولی این‌که 4-5 ساعت گاهی معطل می‌شوم در متن کفایه، یک مطلبی را گفتم این را می‌خواهم کبرای کلی اش را پیدا کنم و به عنوان یک مقدمه، آن کلی را بیان کنم و این‌که آن‌چه در کفایه است، مصداق آن کلی است. پیدا کردن آن کلی، و حالا از ادبیات یا منطق یا اصول یا کلام یا فقه یا فلسفه است، شیوۀ خوبی است ولی زحمت دارد. حالا از جایی من یاد گرفته باشم، یادم نیست. و اساتید من هم این سبک را نداشته‌اند. و شیوۀ متداول حوزه هم چنین نیست. و اعتقادم این است که باید این سبک در حوزه رایج شود. با توجه به این‌که شما تمامی سطوح حوزه را تدریس فرموده‌اید، اعم از کتب سطوح مقدمات و سطوح عالی، در کتاب اعیان الشیعه سید محسن امین، مطلبی را دیدم که در بحث اخباریون، وقتی دفاع می‌کند از اصولیون بعد می‌فرماید که کتاب‌های مختلفی در این زمینه نوشته شده، و به کتاب رسائل شیخ انصاری و کفایۀ آخوند خراسانی که می‌رسند تمجید می‌کنند که مطالب را بسیار عالی و با تحقیق مطرح فرمودند. اما گله می‌کنند از این‌که قسمتی از مطالب زیاد است و عمر را ضایع می‌کند و اگر این مطالب زاید را کنار بگذاریم، با وقت کوتاهی، طلبه می‌تواند مطالب را بخواند و ضرری هم نمی‌بیند. به هر حال بحثی که مطرح است این است که کتب حوزه، در ضمن برخورداری از نکات مثبت، از ضعف‌هایی نیز برخوردار است. تنظیم کتاب و حدف مطالبی که ضروری نیست، الآن مطرح است. حضرت عالی، نظرات و پیشنهادات خود را در این زمینه مطرح بفرمایید. در این مورد که کتب درسی مطالب کم فایده دارد، و باید از بعضی کتب درسی مثل #رسائل و #کفایه چیزهایی کم شود، به نظر من درست نیست. یعنی اگر ما خواستیم در کتب درسی حوزه، در یک کتاب تصرفی بکنیم، باید در برنامۀ حوزه بازنگری کنیم و اعتقادم این است که برنامۀ حوزه باید از ابعاد مختلف تغییر کند. این برنامه‌ای که الان در #حوزه‌ها هست، اگر چه مردان بزرگی تربیت کرده است، ولی در شرایط فعلی، نیاز به بازنگری دارد. البته باید توجه داشت، تغییر در برنامه از ابعاد مختلف، کار ساده‌ای نیست. بسیار مشکل و وقت گیر است. از هر کسی هم ساخته نیست و اگر به مقدار لازم کار و دقت نشود و سمینارگونه برخورد شود، ممکن است تبعات خطرناک و قهراً مسئولیت‌های شرعی عظیمی در پی داشته باشد. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ جايگاه علوم عقلي در تحقق اجتهاد گر چه قدما کم و بيش از عقل به عنوان يکي از ادله اربعه نام برده‌اند، اما تبيين گستره، نقش و کارکرد عقل در حوزه دين شناخت، بيشتر در دوران متاخران انجام گرفت و بر اساس ديدگاه صاحب‌نظران، براي عقل دو نقش اساسي مي‌توان قايل شد که عبارتند از: يک: نقش ابزاري براي استنباط آموزه‌هاي ديني؛ که بر اساس آن عقل مي‌تواند براي فهم و استنتاج از تمام مداليل آيات و روايات بکار آيد. اين نقش مورد اذعان همه صاحب‌نظران فريقين، حتي مخالفان دليل عقل است. دو: نقش منبعيت براي استنباط آموزه‌‌هاي ديني؛ که بر مبناي آن مي‌توان بسان قرآن و سنت، به کمک براهين عقلي احکام الهي را استخراج کرد. به هر روي، قلمرو و کارکرد عقل به عنوان منبع دين شناخت، سه حوزه اساسي ذيل را در بر مي‌گيرد: 1. ادراک آموزه‌هاي اعتقادي؛ همچون اثبات مبدأ، معاد، نبوت، امامت و بسياري از آموزه‌هاي کلي در هر يک از اين عرصه‌‌ها. 2. ادراک آموزه‌هاي اخلاقي؛ که در مقوله حُسن و قبح عقلي قابل تعريف‌‌اند؛ همچون حکم عقل به حُسن ارزش‌هاي اخلاقي همچون عدالت، صداقت و اداي امانت و حکم عقل به قبح رذيلت‌هاي اخلاقي همچون ظلم، دروغ و خيانت در امانت. 3. ادراک برخي از کليات احکام؛ به اين معنا که در حوزه احکام افزون بر نقش ابزاري عقل، از عقل مي‌توان شماري از کليات احکام نظير مسأله اجزاء، وجوب مقدمه لازم، تلازم ميان امر به شي و نهي از ضد را برداشت کرد. با اين حال بايد دانست که عقل از درک جزئيات و تفاصيل احکام و آموزه‏هاي فقهي عاجز است. به رغم اذعان به محدوديت توانايي عقل به عنوان منبع در ارايه آموزه‌هاي ديني و انحصار آن به نقش ابزاري، عقل و علوم عقلي در استخراج گزاره‌هاي ديني در زمينه‌هاي مختلف به ويژه اعتقادات، اخلاق و مناطات کلي احکام مي‏توانند نقش‌آفريني کنند. از اين رو، بخشي از علوم حوزوي به فراگيري اين دسته از علوم اختصاص يافته است. به رغم اذعان به جايگاه علوم عقلي در فرآيند اجتهاد، مناسب است پاره‏اي از دشواري‏ها در اين زمينه را مورد اشاره قرار دهيم: 1. بسياري از صاحب‌نظران کوشيده‌اند ميان کلام اسلامي و فلسفه اسلامي، تفکيک قائل شوند؛ آنان مي‏گويند موضوع فلسفه مطلق هستي است، در حالي که موضوع کلام شناخت مبدأ و معاد است. نيز مي‏گويند هدف از علم کلام دفاع عقلاني از آموزه‌هاي ديني است و از اين جهت بيشتر با آيات و روايات اشراب شده است، در حالي که فلسفه براي خود چنين مسئوليتي قائل نيست. از اين جهت اگر تفکر فلسفي به الحاد بيانجامد، از نظر فيلسوف هيچ بُعدي ندارد. به رغم چنين تلاشي، شماري از صاحب‌نظران معتقداند که ميان کلام و فلسفه اسلامي رابطه اين هماني، برقرار است و نمي‏توان ميان آنها تفکيک قائل شد. اين بحث از آن جا اهميت پيدا مي‏کند که عموم مخالفان فلسفه، با علم کلام موافق بوده و فراگيري آن را براي حوزويان ضروري مي‏دانند. با فرض همساني کلام با فلسفه اسلامي، ديگر مخالفت عده‌اي با فلسفه اسلامي، معنا نخواهد داشت. برگرفته از کتاب «راهنمای تحصیل در حوزه» جلد دوم، اثر استاد علی نصیری لینک کتاب در سایت طاقچه: https://taaghche.com/book/38699 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ پرسشی در باره حکم استمتاع جنسی از دختران خردسال حضور استاد فرهیخته آیت الله دکتر علی نصیری عرض سلام دارم. ضمن تشکر از ارایه مطالب بسیار مفید در کانال، می خواستم نظر حضرتعالی را در باره حکم استمتاع جنسی از دختران خردسال جویا شوم. به ویژه آن که در فضای مجازی به عبارتی از کتاب تحریر الوسیله استناد می شود که در آن مواردی همچون تفخیذ اجازه داده شده و این حکم را دستاویز سخریه فقه شیعه قرار می دهند. اعنذار بابت زحمت علیکم السلام پیش از این مبحثی در نقد دشتی در این باره ارایه شده است. می توانید در کانال پیجویی فرمایید. در پاسخ جنابعالی پنج نکته باید مورد توجه قرار گیرد: نکته اول: عدم تمایل شارع با ازدواج با دختران نابالغ باید دانست که شارع مقدس با ازدواج با دختران نابالغ تمایل ندارد. شاهد روایی این مدعا « باب كراهة تزوج الصغار» در وسایل الشیعه و بازتاب روایت ذیل است: «عن هشام بن الحكم ، عن أبي عبد الله ( عليه السلام ) أو أبي الحسن ( عليهما السلام ) قال : قيل له : إنا نزوج صبياننا وهم صغار فقال : إذا زوجوا وهم صغار لم يكادوا أن يأتلفوا» نکته دوم: جواز ازدواج با دختران نابالغ در شرایط خاص به رغم تاکید شارع به مشروط بودن ازدواج به تحقق بلوغ، در موارد خاصی همچون مواردی که ولی مصلحت فرزند پسر یا دختر خردسال خود را در ازدواج می بیند، به اولیاء خردسالان اجازه ازدواج فرزندان خردسال را داده است. پیداست این امر ناظر به شرایط خاص و از باب مصلحت اندیشی در موارد ویژه و نظارت داشتن احکام به پایین سطح شرایط اجتماعی است که از این رهگذر راه ازدواج خردسالان مسدود نشده است. نکته سوم: اختلاف فقیهان در تعریف بلوغ دختران در باره این که معیار بلوغ دختران تحقق نه سال قمری است یا دیدن خون حیض، میان فقیهان اختلاف وجود دارد؛ البته عموماً معیار را همان نه سال می دانند. آن چه ما از مقایسه روایات مختلف و سنجش ادله مختلف به دست آورده ایم، آن است که معیار بلوغ دیدن عادت ماهیانه است. بر این اساس معتقدیم که نه سال عنوان مشیر است. به عبارت روشن تر؛ از آن جا که منطقه حجاز و عراق گرمسیر بوده و دختران در کنار رشد سریع جنسی، عموماً در نه سال خون حیض می بینند، شارع از عنوان نه سال بهره گرفته است. از این جهت اگر دختری به خاطر سکونت در مناطق سردسیری در چهارده سالگی یا بیشتر خون حیض ببیند، همین نشانه علامت بلوغ اوست. نکته چهارم: مخالفت شارع با همبستری با دختران خردسال با فرض آن که بپذیریم شارع در موارد خاص دست اولیاء را برای تزویج فرزندان خردسال بازگذاشته است، در این امر تردید نیست که با همبستری با دختران خردسال مخالفت کرده است؛ زیرا آن را زمینه ساز «افضاء» می داند که نوعی خسارت جسمی غیرقابل جبران تلقی شده و از این جهت ضمان و لزوم پرداخت خسارت را پیش بینی کرده است. این امر را می توانید در وسایل الشیعه در «باب انه لا يجوز الدخول بالزوجة حتى تبلغ تسع سنين فان فعل قبل ذلك فعيبت أو أفضاها ضمن» دنبال کنید. نظیر روایت اول این باب: «عن الحلبي عن أبي عبد الله (ع) قال: قال: إذا تزوج الرجل الجارية وهي صغيرة فلا يدخل بها حتى يأتي لها تسع سنين.» نکته پنجم: فقدان دلیل کافی برای جواز استمتاع از دختران خردسال چنان که اشاره شد اسلام در مواقع خاص با تزویج فرزندان خردسال به یکدیگر یا تزویج دختران خردسال با مرد بالغ موافقت کرده است، اما در تمام متون روایی از تعابیری همچون «غیر مدرک» یا «صغیر» استفاده شده که شمول آن نسبت به اطفال تا حد شیرخواره جای تامل جدی دارد. از سویی دیگر، فقیهانی که انواع التذاذ از دختران نابالغ تا حد طفل شیرخوار را مجاز می شمارند، برای اثبات مدعای خود هیچ دلیل روشن خاص اقامه نکرده و عمده دلیل آنان عموم و شمول ادله عام امکان التذاذ از همسر است. حال باید پرسید هنگامی که شارع از اصل ازدواج با دختران نابالغ ناخشنود است و حتی ازدواج موقت با دختران باکره را مورد نهی قرار داده «عن أبي بكر الحضرمي ، قال : قال أبو عبد الله عليه السلام : يا أبا بكر إياكم والأبكار أن تزوجوهن متعة» (النوادر، ص 84) و رعایت تمام جوانب اخلاقی و عقلانی در تعاملات اجتماعی را مورد تاکید قرار می دهد، آیا می پسندد که دختری نابالغ آن هم در حد طفل شیرخواره در معرض استمتاع جنسی قرار گیرد؟! موفق باشید. eitaa.com/alinasirigilani

✳️ آدرس کانال استاد علی نصیری، گروه و سایت موسسه معارف وحی و خرد: 🔸 کانال استاد در ایتا: http://eitaa.com/alinasirigilani 🔸 گروه موسسه معارف وحی و خرد در ایتا: https://eitaa.com/joinchat/2217738251Ccd3e10d4e8 🔸 آدرس سایت موسسه معارف وحی و خرد www.maref.ir

✳️ بازخوانی تجربیات علمی و اخلاقی آیت الله رضا زاده؛ استاد برجسته حوزه علمیه مشهد مقدس (دامت معالیه) (بخش 10) اشاره فرمودید دربرنامه‌های حوزه باید اصلاحاتی صورت بگیرد. نظرتان را دربارۀ اصلاح برنامه‌ها، وضع مدیریت حوزه، و معیشت طلاب مطرح بفرمائید. راجع به برنامه‌های حوزه بحمد الله در قم موضوع مطرح شده و بنده نمی‌دانم، نفیاً و اثباتاً به کجا رسیده‌اند. ولی بنده فکر می‌کنم برنامۀ حوزه باید تغییر کند. نظر من این است که ابتدا باید اهداف تحصیل ترسیم شود. و آنگاه بر اساس اهداف مشخصی برنامه تنظیم شود. مثلاً: 1.اجتهاد. 2. تدریس در حوزه. 3. تدریس در دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها و مدارس راهنمایی. 4. تحقیق و تألیف. 5. تبلیغ در داخل کشور. 6. تبلیغ در خارج. 7.اعزام به بخش‌ها و روستا‌ها تجهت امامت جماعت و غیره. 8. مسئولیت دفاتر نمایندگی رهبری و سیاسی عقیدتی ها. 9.قضاوت وغیره. از این جهت که بگذریم، برنامه باید جامع باشد و متعدد به شرح ذیل: الف) تعیین نام برای محل تحصیل طلاب: مرکز تحصیل طلاب، باید دارای دو نام باشد. مثلاً «حوزه» و «جامعه». و هر یک از این دو، باید دارای دو مقطع تحصیلی باشند: «اول» و «ثانی». مثلاً از ابتدای صرف و نحو و تا پایان لمعتی و اصول فقه مقطع اول «حوزه». در رسائل و مکاسب و کفایه مقطع ثانی «حوزه» و دروس خارج مربوط به «جامعه». ب) برای هر مقطعی دو برنامه باشد: 1.برنامۀ درسی و عملی برای محصلین. 2.برنامۀ آمار که جهت اشتغال به کار برای فارغ‌التحصیلان و انتقال از هر مقطعی به مقطع بالاتر باید با آزمون و کنکور باشد. و باید چهار نوع کارت تحصیلی برای چهار مقطع، و چهار نوع کارت فارغ‌التحصیلی برای آن چهار مقطع باشد که البته باید در کارت فارغ‌التحصیلی، شغلی که برای آن فارغ‌التحصیل توسط کمیتۀ مربوطه تعیین شده، تعیین شود. مثلاً استاد مرحلۀ اول حوزه یا امام جماعت فلان بخش. و بدون تعیین شغل، کارت فارغ‌التحصیلی به کسی داده نشود. ضمن این‌که کارت فارغ‌التحصیلی از فارغ‌التحصیل گرفته می‌شود. ج) به نظر من امروز حوزه نیاز دارد به درس‌های دیگری. چون دنیا نیاز دارد به یک سری اطلاعات، بیشتر از آن‌چه در سابق نیاز داشت. لذا در حوزه هم، باید مطابق با روز، سطح اطلاعات طلبه‌ها وسیع‌تر باشد و درس‌های بیشتری باشد و آن درس‌های جنبی، در کجا باید شروع شود و جایش کجاست بحث دیگری است. و این‌که کتاب‌های فعلی باید تغییر بکند یا نه، بحث آخری است و کیفیت تدریس هم یک مسئله است. که در این وقت کم بنده نمی‌توانم همه اش را برسم. ولی به طول اشاره عرض می‌کنم. الآن در کتاب‌های درسی ما، یک مطلبی که هست و وقت گیر است، این است که یک موضوع شاید در چند کتاب خوانده می‌شود. در ادبیات یک بحث ادبی که از اول شروع می‌شود، در مقدمات، سیوطی و مغنی و... بحث تکرار می‌شود. در اصول هم طلبه یک بحث را در معالم و اصول مظفر و رسائل و کفایه باید تکرار کند و وقتش گرفته می‌شود و این کار اگر هماهنگ با مسائل دیگر تغییر کند، شاید بهتر باشد. یعنی من تصور می‌کنم ابتدائاً بررسی دقیق شود که چند موضوع مفید و دارای کاربرد هست و در این علم باید در کتب درسی گنجانده شود. مثلاً «نحو» آنگاه هر موضوعی در دو کتاب درسی بیشتر مطرح نشود. یک کتاب مختصی به عنوان مقدمه و کتاب بعدی کتابی باشد مفصل و در این کتاب خیلی روی آن موضوع کار شود و با شرح و دقت خوانده شود. مثلاً مسئلۀ حجیت خبر واحد را طلبه در دو کتاب و دو جا بیشتر نخواند و همچنین مسئلۀ افعال ناقصه در «نحو». مثلاً اگر هم بحثی مفید هست که الآن در کتب درسی حوزه نیست، آنها باید در کتب درسی ذکر شود. بنابراین بحث‌های مکرر باید حذف شود و خوانده نشود و احیاناً اگر بحثی در کتب متداول نیست ولی مفید است، باید وارد شود. هیچ موضوعی را هم طلبه بیش از دو بار نخواند و استاد می‌تواند با تمرین‌ها و مثال‌ها و راهنمایی‌هایی که دارد، تکرار را جبران کند. نسبت به درس‌های جنبی هم اعتقاد بنده این است، جز چند موضوع لازم و ضروری آن هم در حد لزوم، سائر دروس جنبی، «در برنامۀ آمادگی» جهت اشتغال به کار، قبل از اشتغال باید گنجانیده و خواند. مثلاً در مقطع اول «حوزه»: مسائل واجب، تجوید و روحانی قرآن، خط، املاء، انشاء، تحلیل سیاسی، هر کدام یک واحد و در طول یکدیگر و در مقطع دوم «حوزه»، فقط کلام چهار واحد گذاشته شود و طلبه تمام وقت خودش را در ایام تحصیل، صرف کتب درسی حوزه کند و با صرف وقت در درس‌های جنبی، بنیۀ علمی خودش را تضعیف نکند. گذشته از این، بعضی از دروس جنبی، تا بنیۀ علمی محصل قوی نباشد، آن‌طوری که باید بفهمد، نمی‌فهمد. و حورابی خوانده نمی‌شود و چه بسا در برخی از مسائل مثل فلسفه، انحراف هم پیش بیاید. 👇👇👇

پس همانگونه که اشاره شد، درس‌های جنبی به جز چند مادۀ لازم، هم در برنامۀ «آمادگی» که در پایان هر مقطعی می‌باشد، خواهد بود و درس‌های جنبی که به نظر می‌رسد برای مقطع اول: روان‌رشناسی دو واحد، جامعه‌شناسی دو واحد، علوم قرآن سه واحد، کلام سه واحد، تفسیر دو واحد، شناخت ادیان و مذاهب سه واحد، سیرۀ معصومین یک واحد و مکالمۀ عربی چهار واحد در حد تسلط بر مکالمه. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani 🌐 www.maref.ir

✳️ با توجه به اشکالی که در ضبط دروس خارج استاد نصیری رخ داد، در بازتاب فایل صوتی دروس در کانال وقفه ایجاد شد. ضمن تشکر از پیگیری شماری از دوستان در این زمینه، اعلام می گردد که ان شاء الله تعالی از روز شنبه ادامه فایل صوتی دروس استاد در کانال بازتاب داده خواهد شد.