در حلقه گل و مُل خوش خواند دوش بلبل
هاتِ الصَبوح هُبوا یا ایها السُکارا
┈┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈
[ حلقه ] به هر چیز گِرد شکل و تو خالی گفته می شود. به مجلس و محفلی هم که افراد دایره وار دور هم بنشینند "حلقه" گفته می شود
[ حلقه گل و مل ] باغ و باغچه ای که بساط باده هم در آن فراهم باشد. جمع باغ و باده "حلقه گل و مل" گفته می شود
[ دوش ] دیشب
[ هات ] بیاور و بده
[ الصبوح ] به شرابی گفته می شود که وقت صبح نوشیده می شود تا خماری و خواب زدگی را از انسان دور کند
[ هبوا ] بیدار شوید
[ السکارا ] جمع "سَکران" به معنای مست است. "سکاران" یعنی مستان
┈┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈
جمع و جماعتی که در یک باغ کنار هم قرار گیرند و باده هم داشته باشند. تعییر شاعرانه ی چنین فضایی "حلقه گل و مل" می شود چون هم حلقه(محفل) است و هم گل(باغ) است و هم مُل(باده) است.
و اینک جماعت دیگری را تصور کنید که انسان های پاک و لطیفی باشند و از طرفی هم با هم بنشینند و در باب معرفت حق، سخن بگویند و سخن بشوند که چنین محفلی هم یک "حلقه گل و مل" خواهد بود؛ زیرا در اینجا محفلی برپا است که انسان هایی به لطافت گل گرد هم آمدند و از معرفت حق می گویند که باعث مستی و شیدایی و شوریدگی است.
و از آن جایی که حافظ شاعر عارفی ایست، وقتی "حلقه گل و مل" می گوید، محفل دوم را در نظر خود دارد که در این محفل " گل" رمزی برای پاکان است. "مل" رمزی برای معرفت است؛ همانطور که "بلبل" رمزی برای انسان عاشق است. از آنجایی که بلبل عاشق گل است از او بعنوان نماد و رمز یک انسان عاشق در ادبیات یاد می شود.
در کلام حافظ قرینه ای وجود دارد که نشان می دهد مقصودش از "بلبل" انسان عاشق است؛ زیرا می گوید: «خوش خواند دوش بلبل» و بلبل هم که شب نمی خواند و در هنگام شب ساکت است و معمولا اول صبح می خواند.
این بیت، یک تصویر بسیار لطیف و شاعرانه ای است که حافظ از یک محفل شبانه ی اولیای خدا و پاکان طرح می کند. گویا محفلی شبانه بوده که گل هایی از خوبان گرد هم بودند و از معرفت حق می گفتند و می شنیدند. و یک عاشق شوریده ای هم در آن محفل زمزمه های عاشقانه سَر می داده و آن محفل به پایان رسیده و حافظ در خلوت و تنهایی خویش یک حالت خماری داشته و با همین حال شب را به صبح رسانده و در وقت صبح از ساقی(خداوند) تمنا می کند که با شراب صبح گاهی این حالت خماری را دفع کند و او را مست نماید.
و از طرفی هم همین حافظ به کسانی که مست خواب اند و شب را تا صبح در غفلت به سَر کردند، نهیب می زند و می گوید: ای کسانی که مست خواب هستید، بیدار شوید که آفتاب دمید.
به اندازه ای که آن محفل خوش بوده، تمام شدنش ناخوش بده. به اندازه ای که آن محفل او را سَرمست می کرده طبیعتا به همان اندازه هم خماری بوده و لذا حافظ در حال حاضر خمار است و برای دفع خماری طالب شراب می شود. چون وقت، وقت صبح و پایان شب است، "شراب صبوح" طلب می کند و "شراب صبوح" به شرابی گفته می شود که وقت صبح نوشیده می شود و لذا می گوید: «هاتِ الصَبوح» ای ساقی! خمارم و در این وقت صبح با یک جام صبوحی من را مست کن. جام صبوحی این است که خداوند سبحان، حال خوشی را به انسان کرامت کند و حال خوش همان کاری با آدمی می کند که جام صبوح(شراب صبحگاهی) می کند.
و از طرفی حافظ آنچه که برای خود می خواهد، برای دیگران هم می خواهد که دست از خواب غفلت و صبح دَم بردارند. حافظ می گوید:
شکر خواب صبحدم تا چند
ای مستان عالم خواب و خیال !
ای کسانی که از شب تا صبح در خواب و غفلت سپری کردید !
خواب تا کی ؟ بیدار شوید که آفتاب دمید.
#نور_ماه
#غزلیات_حافظ
________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________
نــــــــورمـــــاه
🔶 مــــردگـــان زنـــــده
ساکنان مصر دریافتند که اگر اسیران را به کار بگمارند و آنان را به بردگی بگیرند بهتر از کشتن آنها است. و چون نامی برای خطاب این بردگان نداشتند آنان را "مردگان زنده" گفتند و در کتیبه های خود آنان را با همین نام یاد کردند...
✍️انسان در گذر تکامل ج ۲ ص ۷
________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________
💠 مــبـــلــــغ بـــیــــن الــمـــلـلــی
قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع)إِنِّي أَدْخُلُ إِلَى بِلَادِ الشِّرْكِ- وَ إِنَّ مَنْ عِنْدَنَا يَقُولُونَ إِنْ مِتَّ ثَمَّ حُشِرْتَ مَعَهُمْ- قَالَ فَقَالَ لِي يَا حَمَّادُ- إِذَا كُنْتَ ثَمَّ تَذْكُرُ أَمْرَنَا وَ تَدْعُو إِلَيْهِ- قَالَ قُلْتُ بَلَى- قَالَ فَإِذَا كُنْتَ فِي هَذِهِ الْمُدُنِ مُدُنِ الْإِسْلَامِ- تَذْكُرُ أَمْرَنَا وَ تَدْعُو إِلَيْهِ- قَالَ قُلْتُ لَا- قَالَ فَقَالَ لِي إِنْ مِتَّ ثَمَّ حُشِرْتَ أُمَّةً وَحْدَكَ- وَ سَعَى نُورُكَ بَيْنَ يَدَيْكَ
حماد سمندری گفت: به امام صادق گفتم: من می روم به کشور مشرکان، و کسانی که پیش ما هستند می گویند: اگر آنجا بمیری با آنها محشور می شوی. به من فرمود: ای حماد! در آنجا که هستی نام ما را می بری و به امامت ما دعوت می کنی؟ گفتم: آری. فرمود: در شهرهای اسلامی نام ما را می بری و به ما دعوت می کنی؟ گفتم: نه. فرمود: اگر در آنجا بمیری، یک امت محشور می شوی و نورت جلوی رویت روان می شود.
________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________
🔶 کــــودک و مـــــادر
عمر می گذرد و من گلایه از نامم دارم. دیروز دختر صدایم می زدند و امروز مادرم...
کودکی دارم درونم و می نالد ز نامم
که دیروز دخترم نامند و امروز مادرم
________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________
ای صاحب کرامت شکرانه سلامت
روزی تفقدی کن درویش بی نَوا را
┈┄┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈
[ کرامت ] جوانمردی، بخشندگی. البته در اصطلاح عرفا به معنای اظهار کار هایی خارق العاده است؛ اما در اینجا به قرینه "درویش بی نوا" به معنای بخشندگی است.
[ شکرانه ] شکرانه دو معنا دارد: ۱. دادن و عطا کردن به پاس نعمتی که برای انسان حاصل شده، مثلا یک توفیقی انسان پیدا کرده و یک تنعمی نصیب برده و به همین خاطر به یک نیازمندی کمک می کند و به آن کمک "شکرانه" می گویند ۲. دادن و عطا کردن چیزی به امید آنکه یک توفیقی پیش آمد کند که بدان "نذر" هم می گویند و بر همین معنا عبید در کلیات می گوید:
شکرانه بدهید تا من این مرده را زنده کنم
یعنی پیشاپیش چیزی به من بدهید تا من یک اتفاق خوبی برای شما رقم بزنم
حافظ هم می گفت:
به جانِ او که به شکرانه جان برافشانم
اگر به سویِ من آری پیامی از برِ دوست
[ سلامت ] تندرست
[ شکرانه سلامت ] یعنی برای سپاس از عافیت و آسایش چیزی را به کسی دادن. چون آدمی تن تندرستی دارد، به خاطر این نعمتی که خداوند سبحان کرامت کرده، دست به جیب بشود و به نیازمندی کمک کند
[ روزی ] گاه گاهی
[ تفقد ] دلجویی، احوال پرسی
[ درویش ] تهی دست، فقیر
[ نوا ] دو معنا دارد: ۱. ناله ۲. طعام که در اینجا معنای ثانی مقصود است
[ بی نوا ] انسانی که طعامی در اختیار ندارد و گرسنه است(تهی دست گرسنه)
┈┄┅═✾ شرح ✾═┅┄┈
حافظ به انسان کریم و جوانمرد و بخشنده خطاب می کند و می گوید: تن تو سالم است، بی گزند است، خوب به پاس این تندرستی شکرانه را فراموش نکن؛ یعنی دست به جیب کن و یک سفره ای را رنگین کن و اگر هم نمی توانی گاه گاهی چنین کن.
ای بزرگوار !
ای بخشنده !
ای جوانمرد !
به شکر اینکه وجود تو از نعمت سلامت برخوردار است، روزی از درویش بی برگ و نوا که گرسنه است، احوالی بپرس، توجهی کن، نوازشی کن و از آن بیچاره و بی نوا دستگیری کن.
#نور_ماه
#غزلیات_حافظ
________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________