تطورات معنای عقل #مقاله #علم #عقل @hparsania

عقلانیت سکولار و قدسی در ساحت جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی حمید پارسانیا اصغر اسلامی‌تنها فصل‌نامۀ «آیین حکمت»، سال پنجم، تابستان۱۳۹۲، مسلسل ۱۶ #مقاله #عقل #ماکس_وبر #علامه_طباطبایی @hparsania

عقلانیت وحیانی به‌روایت تسنیم حمید پارسانیا ۲۰اردیبهشت۱۴۰۰ سلسه‌نشست وضعیت تفکر در ایران معاصر، خانهٔ اندیشمندان علوم انسانی #صوت #عقل #قرآن #تفسیر #علامه_جوادی‌آملی @iranianhht @hparsania

♻️تطورات معنای عقل 🔸"..برای عقل، معانی و #اصطلاحات مختلفی وجود دارد که هر یک از آنها ناظر بر یکی از ابعاد، مراتب و لایه های عقل است و از جمله آنها عبارتند از: 🔸1- عقل ابزاری: جهت‌گیری #اصلی عقلانیت ابزاری تسلط آدمی بر طبیعت است. فرانسیس بیکن با رویکرد به این معنا در کتاب «نو ارغنون» گفت که دانایی، #توانایی است. ماکس وبر رفتارهای انسان غربی را که متأثر از غلبه عقلانیت ابزاری است،‌کنش‌های عقلانی معطوف به هدف می‌داند، یعنی رفتارهایی که متوجه هدف‌های دنیوی قابل دسترسی است... 🔸2- عقل متافیزیکی: به شناسایی احکام اصل هستی می‌پردازد. احکام متافیزیکی با آنکه مقید به عالم طبیعت نیستند، ‌اغلب بر اشیای طبیعی نیز صادقند. 🔸3-عقل عملی: این عقل در قبال عقل نظری است و موضوعات آن غیر از موضوعات عقل نظری است. عقل #عملی درباره #هستی ‌هایی بحث می‌کند که بر اساس اراده انسانی تکوین می‌یابد. 🔸.4- عقل نظری: عقل نظری درباره هستی‌هایی سخن می‌گوید که #خارج از حوزه اراده انسان تحقق دارند؛ این معنای از عقل، اعم از عقل متافیزیکی و عقل متافیزیکی، بخشی از عقل نظری است... 🔸5- عقل مفهومی: عقل #مفهومی ، معنایی اعم از آگاهی و #دانش عقل #نظری و عملی دارد. خصوصیت اصلی عقل مفهومی، این است که با وساطت مفاهیم ذهنی به شناخت موضوعات محل #بحث خود می‌پردازد.. 🔸.6- عقل شهودی: این عقل بدون وساطت مفاهیم ذهنی به شهود حقایق کلی و فراگیر نایل می‌شود. عقل شهودی به یک اعتبار در قبال عقل #مفهومی و به اعتبار دیگر در قبال شهودهای حسی، دون عقلی و یا #شهود های #عرفانی ، فراعقلی است..." 🔻جهت تفصیل #مباحث منابع ذیل معرفی می گردد: 📃مقاله " از عقل قدسی تا عقل ابزاری" نوشته حمید پارسانیا 📃 مقاله " نقدِ نقد - در پرتو ایضاح مفهومی نظریۀ علم دینی آیت الله جوادی آملی " نوشته حمید پارسانیا 📘کتاب "روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی" نوشته حمید پارسانیا 📕کتاب "علم و فلسفه" نوشته حمید پارسانیا 📗کتاب "ما و علوم انسانی 4" مجموعه #نشست های دومین دوره مقدماتی طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی #علم #عقل #اسلام #مدرن #تطورات_علم #تطورات_عقل #عقل_ابزاری #عقل_عملی #عقل_شهودی #عقل_مفهومی #عقل_نظری #عقل_متافیزیکی #پارسانیا #حمید_پارسانیا #دانشگاه_تهران

📜 #عقل کلی در #حکمت #اسلامی " ...بعد از تنزل به مرتبه تعین ثانی، تنزل است به مرتبه #ارواح که آن را عالم #غیب و #عالم امر و عالم #علوی و عالم #ملکوت گویند و آن عبارت از عالمی است که اشارت حسی بدان راه نیابد. چنان که عالم #شهادت ، عبارت از عالمی است که اشارت حسی بدان راه یابد و آن را عالم خلق و عالم سفلی و عالم ملک نیز گویند. «فلا أقسم بما تنصرون» (حاقه:۳۸) اشارت به عالم خلق است [و] «و بما لا تبصرون» (حاقه: ۳۹) اشارت به عالم امر. موجودات عالم امر بر دو قسم اند قسمی آن اند که به عالم اجسام به وجهی از وجوه تعلق ندارند؛ به حسب تصرف و #تدبیر ، ایشان را کروبیان خوانند و ایشان دو قسم اند: قسمی آن اند که از عالم و عالمیان به هیچ وجه خبر ندارند: «هاموا في جلال #الله و جماله منذ خلقهم»، و ایشان را ملائکه مهیمه خوانند و #مصطفی (ص) از ایشان خبر چنین می دهد: «إن لله تعالى أرض بيضاء مشحونة خلقأ مسيرة الشمس فيها ثلاثون يوما هي مثل أيام الدنيا ثلاثين مرة و هم لا يعلمون أن في الأرض خلقا يعصونه و أنهم لا يعلمون أن الله خلق آدم و إبليس» و قسمی دیگر آن اند که اگر چه به عالم اجسام تعلق ندارند و در #شهود قیومیت #شیفته و متحيرند، اما ایشان #حجاب #بارگاه الوهیت اند و وسائط فيض ربوبیت، و رئیس ایشان #فرشته ای است که آن را #روح اعظم خوانند و در آنجا از او عظیم تر فرشته ای نیست. به اعتبار دیگر، او را #قلم اعلی خوانند که «أول ما خلق الله القلم»؛ و به اعتبار دیگر، عقل اول گویند که «أول ما خلق الله العقل»؛ و این روح اعظم #صلوات الله علیه در صف اول این طایفه است و روح #القدس که او را جبرئیل گویند، در صف آخر. «وما ما إلا له مقام معلوم» (صافات:۱۶۴)..." جامی. #نقد النصوص جهت تفصیل مباحث منابع ذیل #معرفی می گردد: 📘کتاب "مبانی و اصل #عرفان #نظری " نوشته سید یدالله یزدان پناه 📙کتاب " #مفاتیح الغیب" نوشته صدرالدین محمد شیرازی ترجمه محمد خواجوی 📕کتاب " #قرآن و عرفان و برهان از هم جدائي ندارند" نوشته حسن حسن زاده #آملی #پارسانیا #حمید_پارسانیا 💠 eitaa.com/parsania_net

پانزده مسأله درباره آموزش #فلسفه ۱. آموزش‌­های کوتاه‌مدت و درازمدت ۲. سنت متن‌­خوانی ۳. تاریخ فعال و زنده‌ی حکمت اسلامی ۴. ضرورت تعامل با مسائل فلسفی معاصر ۵. رصدکردن بنیان‌های فلسفی متون آموزشی ۶. مسأله‌محور شدن رساله­‌های سطح چهار ۷. فعال‌کردن دروس جاری نسبت به مسائل فلسفی معاصر ۸. تدوین متون ناظر به مسائل معاصر ۹. تحول در مفاهیم محوری، مثل فلسفه و علم ۱۰. سوبژکتیوشدن معرفت ۱۱. تحولات حوزه­‌های معرفتی ۱۲. جابه‌جا‌شدن اراده و علم ۱۳. مقولات، فلسفه­‌ها و علوم مدرن ۱۴. نقاط قوت فلسفه‌ی اسلامی و فلسفه­‌های مدرن ۱۵. آموزش ناظر به جریان‌های فکری معاصر #فلسفه_اسلامی #حمید_پارسانیا #عقل #علم #حکمت_اسلامی 💠 eitaa.com/parsania_net

📜عقل نظری و عملی ✨“بدان که فلسفه عبارت است از استکمال نفس انسانی به سبب #معرفت و شناخت حقایق موجودات – آنگونه که هستند و #حکم به وجود آنها از روی تحقیق و ثبوت، همراه با براهین، نه از روی گمان و تقلید و پندار – به مقدار طاقت و وسع #انسانی – و اگر خواهی گویم: فلسفه، #عالم را نظمی عقلی، به #قدر #توان بشری می بخشد تا تشبه به باری تعالی حاصل آید، و چون انسان موجودی است که همچون معجون از دو #آمیزش به هم رسیده: صورت معنوی امری، و ماده حسی خلقی، و نفسش نیز دوجهت تعلق و تجرد دارد، از این روی حکمت، به حسب ساختار دو نشأه – با به صلاح آمدن دو قوه – منقسم به دوقسم می شود: نظری تجردی، و عملی تعقلی. ✨اما نظری؛ غایتش نقش پذیری نفس است به صورت وجود، بر نظام خود – کامل و تمام – و گردیدنش عالمی عقلی، مشابه عالم و جهان خارجی و مشهود، ولی نه در ماده، بلکه در #صورت و #آرایش و هیئات و نقش آن؛ و این نوع از حکمت مطلوب سرور رسولان (ص) بوده که در دعایش از پروردگارش درخواست می کرده و می گفته:”رب ارنا الاشیاء کماهی”، یعنی: پروردگارا! اشیا را آنگونه که هستند به ما بنمایان، و حضرت #ابراهیم علیه السلام هم همین را درخواست داشت، آنجا که درخواست می کند: “رب هب لی حکما”، یعنی: پروردگارا! مرا فرزانگی بخش (۸۳- شعرا) و حکم عبارت است از تصدیق به وجود اشیاء که ضمنا مستلزم تصور آنها هم هست. ✨و اما عملی، میوه و نتیجه اش انجام عمل نیک است ، برای #تحصیل ( #ملکه ) بلندی و برتری یافتن نفس بر بدن، و (ملکه) مقلوب و رام شدن بدن نسبت به نفس، و به این دوقسم #رسول #خدا صلی الله علیه وآله اشاره کرده و فرموده: “تخلقوا بأخلاق الله”، یعنی: به اخلاق و صفات الهی خوپذیر شوید، و خلیل علیه السلام همین را در درخواستش از خدا داشت که گفت: “والحقنی بالصالحین”، یعنی: قرین شایستگانم کن (۸۳ – شعرا) “ #صدرالدین #محمد #شیرازی (ملاصدرا)/اسفار اربعه/ جلد۱ جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می گردد: 📘کتاب “حکمت متعالیه در اسفار اربعه- جلد ۱ و ۴” نوشته صدرالدین محمد شیرازی ملاصدرا 📙کتاب “رحیق مختوم- جلد۱” نوشته آیت الله #عبدالله #جوادی #آملی 📗کتاب “شرح #فارسی اسفار اربعه- جلد۱” نوشته آیت الله حسن #حسن زاده آملی #ملاصدرا #حکمت #عقل #عقل_نظری #حکمت_متعالیه #اسفار_اربعه #پارسانیا #حمید_پارسانیا 💠 eitaa.com/parsania_net

📜 وجوه عقل در نزد فیلسوفان مسلمان همه فیلسوفان #مسلمان برای عقل انسان وجوه و مراتبی قائل شده‌اند، آنچه در انسان #عقل می‌نامند، همان نفس ناطقه او است که به سبب داشتن آمادگی برای شرک معقولات و سپس به سبب درک معقولات، عقل نامیده شده است؛ پس نفس ناطقه انسان گاه به سبب داشتن #قوه و استعداد درک معقولات، و گاه به سبب عمل این قوه و ادراک بالفعل معقولات و گاه به سبب داشتن مدرکات، معقول عقل نامیده می‌شود. نفس ناطقه را از جهت اول عقل بالقوه، و از جهت دوم عقل بالفعل، و از جهت سوم، هر گاه مدركات معقول آن را منحصر در اصول و اوليات بدیهی لحاظ کنند، عقل بالملكه نامیده‌اند. به این ترتیب در فلسفه اسلامی هم استعداد خاص انسانی و هم کارکرد این استعداد و هم حاصل آن را عقل نامیده‌اند، این معانی همه از وجه نظر معرفت‌شناختی لحاظ شده‌اند، اما وجه نظر دیگری نیز وجود دارد که در آن عقل به موجودات خاصی اطلاق می‌شود که به وجودشان جسمانی است و نه اگر فعلی انجام دهند در انجام دادن آن محتاج جسم و جسمانی اند؛ همچنین مبدأ مطلق جميع موجودات، یعنی #خدا را نیز در #فسفه اسلامی عقل نامیده اند. جهت مطالعه: 📙 کتاب " منزلت عقل در هندسه معرفت دینی " نوشته آیت الله #جوادی #آملی 📒کتاب "هستی از دو چشم انداز مقایسه هستی شناسی ابن سینا در اشارات و تنبیهات با هستی‌شناسی #ارسطو در متافیزیک" نوشته #اسکندر #صالحی 📗کتاب "مابعدالطبیعه چگونه ممکن است" نوشته #مهدی #قوام #صفری 📘کتاب "عقل در حکمت مشاء از ارسطو تا ابن سینا" نوشته #علی مراد #داودی 💠 eitaa.com/parsania_net

📜عقل نظری و عملی 💠 بدان که فلسفه عبارت است از استکمال نفس انسانی به سبب #معرفت و شناخت حقایق موجودات آنگونه که هستند و #حکم به وجود آنها از روی تحقیق و ثبوت، همراه با براهین، نه از روی گمان و تقلید و پندار به مقدار طاقت و وسع #انسانی و اگر خواهی گویم: فلسفه، عالم را نظمی عقلی، به قدر توان بشری می‌بخشد تا تشبه به باری تعالی حاصل آید و چون انسان موجودی است که همچون معجون از دو آمیزش به هم رسیده: صورت معنوی امری و ماده حسی خلقی و نفسش نیز دوجهت تعلق و تجرد دارد، از این روی حکمت به حسب ساختار دو نشأه با به صلاح آمدن دو قوه منقسم به دو قسم می شود: نظری تجردی و عملی تعقلی. 💠 اما نظری؛ غایتش نقش پذیری نفس است به صورت وجود بر نظام خود کامل و تمام و گردیدنش عالمی عقلی، مشابه عالم و جهان خارجی و مشهود، ولی نه در ماده، بلکه در صورت و آرایش و هیئات و نقش آن؛ و این نوع از حکمت مطلوب سرور رسولان (ص) بوده که در دعایش از پروردگارش درخواست می کرده و می گفته: ”رب ارنا الاشیاء کماهی”، یعنی: پروردگارا! اشیا را آنگونه که هستند به ما بنمایان و حضرت #ابراهیم علیه السلام هم همین را درخواست داشت، آنجا که درخواست می‌کند: “رب هب لی حکما”، یعنی: پروردگارا! مرا فرزانگی بخش (۸۳- شعرا) و حکم عبارت است از تصدیق به وجود اشیاء که ضمنا مستلزم تصور آنها هم هست. 💠 و اما عملی، میوه و نتیجه اش انجام عمل نیک است، برای #تحصیل ( #ملکه) بلندی و برتری یافتن نفس بر بدن و (ملکه) مقلوب و رام شدن بدن نسبت به نفس و به این دوقسم #رسول #خدا صلی الله علیه وآله اشاره کرده و فرموده: “تخلقوا بأخلاق الله” یعنی: به اخلاق و صفات الهی خوپذیر شوید و خلیل علیه السلام همین را در درخواستش از خدا داشت که گفت: “والحقنی بالصالحین”، یعنی: قرین شایستگانم کن (۸۳ – شعرا) “ #صدرالدین #محمد #شیرازی (ملاصدرا)/اسفار اربعه/ جلد۱ جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می گردد: 📘کتاب “حکمت متعالیه در اسفار اربعه- جلد ۱ و ۴” نوشته صدرالدین محمد شیرازی ملاصدرا 📙کتاب “رحیق مختوم- جلد۱” نوشته آیت الله #عبدالله #جوادی #آملی 📗کتاب “شرح #فارسی اسفار اربعه- جلد۱” نوشته آیت الله حسن #حسن زاده آملی #ملاصدرا #حکمت #عقل #عقل_نظری #حکمت_متعالیه #اسفار_اربعه #حمید_پارسانیا 🆔@parsania_net

💠 پانزده مسأله درباره آموزش #فلسفه 🔻استاد پارسانیا ۱. آموزش‌­های کوتاه‌مدت و درازمدت ۲. سنت متن‌­خوانی ۳. تاریخ فعال و زنده‌ی حکمت اسلامی ۴. ضرورت تعامل با مسائل فلسفی معاصر ۵. رصدکردن بنیان‌های فلسفی متون آموزشی ۶. مسأله‌محور شدن رساله­‌های سطح چهار ۷. فعال‌کردن دروس جاری نسبت به مسائل فلسفی معاصر ۸. تدوین متون ناظر به مسائل معاصر ۹. تحول در مفاهیم محوری، مثل فلسفه و علم ۱۰. سوبژکتیوشدن معرفت ۱۱. تحولات حوزه­‌های معرفتی ۱۲. جابه‌جا‌شدن اراده و علم ۱۳. مقولات، فلسفه­‌ها و علوم مدرن ۱۴. نقاط قوت فلسفه‌ی اسلامی و فلسفه­‌های مدرن ۱۵. آموزش ناظر به جریان‌های فکری معاصر #فلسفه_اسلامی #حمید_پارسانیا #عقل #علم #حکمت_اسلامی 💠 @parsania_net

💠 عقلانیت سکولار و قدسی در ساحت جهان‌دانی، جهان‌داری و جهان‌آرایی ✴️ این عقلانیت بازتاب جهان‌دانیِ خاصّ انسان مدرن است که جهان طبیعی و اجتماعی را از معنای قدسی عریان نموده و با سکولاریسم و دموکراسی تزیین کرده است. اما علامه طباطبایی روایتی قدسی از عقلانیت دارد . ایشان معیار عقلانیت را هماهنگی با فطرت اصیل و سالم انسانی می‌داند. عقلانیت فطری جهان هستی را با معنا و انسان را مکلف به جهان­داری و جهان­آرایی بر اساس فطرت می‌داند. فصل‌نامۀ «آیین حکمت»، سال پنجم، تابستان۱۳۹۲، مسلسل ۱۶ #عقل #علامه_طباطبایی #استاد_پارسانیا 💠@parsania_net