#بررسیهای_قرانی
#دین_و_سیاست
#آزادی_سیاسی
#اصول_سیاست_خارجی
#دین
#سیاست
#امکان_فهم_قرآن
#معارف_قرانی
#آموزه_های_قرآنی
🔅🔅🔅
📌 اصول سیاست خارجی در قرآن(1)
▪ قرآن كریم در زمینه مسائل سیاسی در حد بیان كلیات و چارچوبهای كلان سیاستخارجی بسنده كرده است، این كلیات را اصول سیاستخارجی می نامیم و تحت چهار عنوان «اصل نفی سبیل»، «اصل دعوت یا جهاد»، «اصل عزت دینی» و «اصل پایبندی به معاهدات بین المللی» درباره آنها به بحث پرداختیم . یاد آور شدیم این اصول چارچوب كلان سیاستگذاری خارجی دولت اسلامی را سامان میدهند و دولت اسلامی نمیتواند در سیاستخویش آنها را ندیده انگارد .
▪ مطالعه و بررسی اصول سیاستخارجی اسلام از دیدگاه قرآن كریم بر مفروضات چندی استوار است، كه بدون توجه به آنها بحث از سیاست خارجی اسلامی ناتمام به نظر میرسد، مهمترین این مفروضات را در محورهای زیر میتوان تلخیص كرد:
⏪ 1 . طرح اصول سیاستخارجی اسلام از منظر قرآن مستلزم آن است كه رابطه دین و سیاست مفروض انگاشته شود . در چارچوب اندیشه جدایی دین و سیاست زمینهای برای طرح این بحثباقی نخواهد ماند .
⏪ 2 . سیاستخارجی یكی از بخشهای اساسی سیاست در معنای كلان آن است، بنابراین اگر دین در مسائل سیاسی اندیشه نموده طبیعتا در مسائل سیاستخارجی نیز اندیشیده است .
⏪ 3 . سیاست خارجی مجموعه ای از مسائل سیاسی مرتبط به حوزه خارجی است و از دو بخش نسبتا ثابت و متغیر برخوردار میباشد . قسمت ثابت آن، بیانگر چارچوب كلی سیاست گذاری خارجی است كه خط مشیها و استراتژیهای سیاستخارجی در درون آن تنظیم میگردد; این بخش عمدتا مبتنی بر آموزههای نظری و نظام ارزشی و ایدئولوژی حاكم است . عناصر متغیر سیاستخارجی ناظر به خط مشیهایی است كه متناسب با اوضاع و شرایط تنظیم و تدوین میگردند .
⏪ ...ادامه مبحث بررسیهای قرآنی در روزهای فرد هفته
🔅🔅🔅
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وسَهِّلْ مَخْرَجَهُمْ
@rahighemakhtoom
#بررسیهای_قرانی
#دین_و_سیاست
#آزادی_سیاسی
#اصول_سیاست_خارجی
#دین
#سیاست
#امکان_فهم_قرآن
#معارف_قرانی
#آموزه_های_قرآنی
🔅🔅🔅
📌 اصول سیاست خارجی در قرآن(2)
⏪ 4 . اسلام دو بخش ثابت و متغیر دارد: ثابتات آن ناظر به اصول و مبانی كلی رفتار دینداران است و در طول زمان بقا و ماندگاری دارد، اما جنبه متغیر آن از عرف و ضرورتهای زمانه تاثیر میگیرد . بخش متغیر سیاست خارجی به این جنبه برمیگردد، چرا كه در شرایط و مقتضیات زمانه تغییر مشی میدهد; بنابراین اندیشه دینی در مورد مسائل سیاسی و مدیریت اجتماعی در حیطه طرح كلیات و اصول محدود میگردد .
⏪ 5 . مسائل روابط بین الملل و سیاست خارجی به شكل امروزی و در قالب یك سیستم اكادمیك و منسجم محصول قرون اخیر به خصوص دوره پس از جنگ جهانی دوم است; اما برخی مسائل آن، نظیر مراودات خارجی و مسائل جنگ و صلح به قدمت تاریخ بشر سابقه دارد . چنین نگرشی طرح بحث سیاست خارجی اسلامی را تبیین میكند، زیرا به گفته «هالستی» اگر یكی از مهمترین مسائل روابط بین الملل را مطالعه دو پدیده جنگ و صلح بدانیم، مطالعه مسائل بین الملل به دوره های قبل از میلاد باز میگردد و اثر تاریخی «توسیدید» در مورد جنگهای «پلوپونز» از قدیمیترین متون این رشته محسوب میگردد. [1]
⏪ 6 . با توجه به نكات مذكور میتوان از اصول سیاست خارجی اسلام در قرآن یاد كرد . این اصول ناظر به چارچوب كلی و كلان رفتار خارجی دولت اسلامی است و روابط خارجی مسلمانان با جوامع غیراسلامی را تنظیم میكند . قرآن كریم مشتمل بر مسائل اعتقادی و اجتماعی و سیاسی است و از برخی آیات آن میتوان اصول سیاست خارجی اسلام را استخراج كرد .
⏪ ...ادامه مبحث بررسیهای قرآنی در روزهای فرد هفته
🔅🔅🔅
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وسَهِّلْ مَخْرَجَهُمْ
@rahighemakhtoom
#بررسیهای_قرانی
#دین_و_سیاست
#آزادی_سیاسی
#اصول_سیاست_خارجی
#دین
#سیاست
#امکان_فهم_قرآن
#معارف_قرانی
#آموزه_های_قرآنی
🔅🔅🔅
📌 اصول سیاست خارجی در قرآن(3)
▪ اصول سیاست خارجی اسلام
همانگونه كه اشارت رفت، مقصود از اصول سیاست خارجی مجموعه ای از آموزه های دینی است كه چارچوب كلان سیاست خارجی دولت اسلامی را شكل میدهد . این مجموعه از نوعی خصلت ثبات و ماندگاری برخوردار است و از نظر تفسیری بر دیگر مسائل سیاستخارجی حكومت دارد . یكی از پژوهشگران مسلمان در تعریف اصول سیاست خارجی میگوید: مقصود از اصول سیاست خارجی، مبادی و اساس روابط خارجی دولت اسلامی است كه منابع دینی آنها را به عنوان چارچوب و اساس تنظیم روابط خارجی مطرح میكند .[2]
✅ با عنایت به تعریف مزبور میتوان این اصول را از مجموع آیات قرآنی ناظر به روابط خارجی به دست آورده و در محورهای زیر مطرح كرد:
⏪ 1 . اصل دعوت یا جهاد;
⏪ 2 . اصل ظلم ستیزی و نفی سبیل;
⏪ 3 . اصل عزت اسلامی و سیادت دینی;
⏪ 4 . اصل التزام و پایبندی به پیمانهای سیاسی .
▪ البته برخی پژوهشگران در كنار اصول مزبور عناوین دیگری نظیر «تولی و تبری»، «تالیف قلوب» و «امر به معروف» را نیز مطرح كرده اند،
🔸 اما به نظرمی رسد اصول چهارگانه فوق این عناوین را نیز دربرمیگیرد و به ذكر مستقل و مجزای آنها نیازی نیست . درباره تالیف قلوب گفتنی است هر چند از آن در ذیل اصول سیاست خارجی اسلام بحث كرده اند،
🔸 اما از فلسفه تشریع این حكم و موارد اعمال آن میتوان استظهار نمود كه تالیف قلوب بیشتر با ابزارهای سیاستخارجی همخوانی دارد تا اصول، چون تالیف قلوب با آنچه امروزه ذیل ابزارهای اقتصادی سیاست خارجی و كمكهای بشر دوستانه مطرح میگردد شباهت بیشتری دارد . در واقع دولت اسلامی برای جلب جوامع غیرمسلمان یا كاهش خصومتها از سهم «مؤلفه القلوب» استفاده میكند، برای مثال پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله درجنگ طایف به اشراف و بزرگانی كه تازه اسلام آورده بودند یا مشركانی كه به حضرت یاری رسانیده بودند، از سهم مؤلفه القلوب بخشید تا نظر آنان و قبایلشان را به اسلام جلب كند .[3]
⏪ ...ادامه مبحث بررسیهای قرآنی در روزهای فرد هفته
🔅🔅🔅
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ وسَهِّلْ مَخْرَجَهُمْ
@rahighemakhtoom
#بررسیهای_قرانی
#دین_و_سیاست
#آزادی_سیاسی
#اصول_سیاست_خارجی
#دین
#سیاست
#امکان_فهم_قرآن
#معارف_قرانی
#آموزه_های_قرآنی
🔅🔅🔅
📌 اصول سیاست خارجی در قرآن(4 پایان مقاله)
⏪ اصل دعوت یا جهاد
شاید از میان اصول سیاست خارجی اسلام، این اصل بیش از همه حایز اهمیت بوده و بیشتر از دیگر محورها مورد بحث و مناظره قرار گرفته است . احتمالا یكی از جهات اهمیت این اصل، آن است كه ماهیت روابط خارجی از دیدگاه اسلام را تبیین میكند . مناظرات دامنه دار درباره اصل دعوت و جهاد سبب شد از هر دو اصل تحت یك عنوان یاد كنیم، زیرا آن گونه كه برخی از پژوهشگران مسلمان گفته اند اگر تنها به ذكر عنوان دعوت اكتفا گردد، دیدگاههای موجود درباره اصل جنگ یا صلح در روابط خارجی اسلام نادیده انگاشته میشود و اگر اصل را بر جهاد و جنگ مشروع بگذاریم طرح عنوان اصل دعوت ناتمام خواهد ماند .
▪ تفصیل این بحث را با یك پرسش اساسی ناظر به ماهیت روابط خارجی از دیدگاه اسلام پی می گیریم كه آیا اسلام در روابط خود با جوامع غیراسلامی اصل را بر جنگ میگذارد یا صلح; به عبارت دیگر، آیا صلح یك قاعده است و جنگ، ضرورت یا بالعكس؟ اگر اصل جهاد را به عنوان یكی از اصول سیاستخارجی اسلام مورد تاكید قرار دهیم به زعم برخی اندیشمندان مسلمان و عموم خاورشناسان اصل در روابط خارجی اسلام جنگ محور است و صلح ناظر به حالات خاص و استثنا از قاعده میباشد، اما اگر اصل را بر دعوت بگذاریم قضیه فرق خواهد كرد . دقیقا با عنایت به همین مساله است كه با دو نوع روش رو به رو میگردیم:[4]
⏪ الف)روش خاورشناسان كه در قالب «انتشار الاسلام بالسیف» مطرح میگردد و بر مفاهیمی چون ارهاب، اصولگرایی، الاسلام المسلح، التطرف تاكید میشود . در این رویكرد آیات جهاد به خصوص آیه سیف به عنوان مستند مورد توجه قرار میگیرد;
⏪ ب)روشنفكران مسلمان كه در قالب «تنظیف وجه الاسلام» یا پیراستن اسلام از هر نوع خشونت و جنگ به تحلیل میپردازند و بر مفاهیمی چون; سلام و تسامح و تعایش و رافت تاكید میكنند .
🔹 در حالیكه دسته نخست فقط به تحلیل آیات جهاد میپردازد و آیات صلح و سلم را از نظر دور میدارند، دسته دوم با تاكید بر آیات صلح و مسالمت، به آیات جهاد بیتوجهی میكنند . روش اعتدال روشی است كه بتواند میان هر دو دسته آیات جمع زند . اكثر مفسران و فقهای اسلام در اینباره اندیشیدهاند كه از مجموع این گفتهها و اظهارات میتوان به جمعبندی و نتیجه نهایی نایل آمد .
🔹 بدون تردید یكی از مهمترین و احتمالا هدف اصلی فرستادن انبیا دعوت است . آیات متعدد قرآن كریم پیامبران را دعوتگران دینی معرفی میكند . بر ایناساس، نخستین وظیفه پیامبر و رهبران دینی همانا دعوت بشر به تعالیم و ارزشهای وحیانی است . از طرف دیگر، جهاد و جنگ با مشركان و طغیانگران بیتردید یكی از وظایف اساسی مسلمانان و رهبران دینی محسوب میگردد . آنچه در مورد جهاد و جنگ حایز اهمیت است فلسفه تشریع این پدیده است كه جهاد برای چیست و چه زمانی انجام می پذیرد .
🔹 با تحلیل و موشكافی این نكته احتمالا بتوان رابطه دعوت و جهاد و اصل در روابط خارجی دولت اسلامی را به دست آورد .
▪ اگر جهاد برای كشور گشایی باشد، احتمالا بر دیدگاه خاورشناسان مبنی بر جنگ محوری اسلام صحه میگذارد، اما اگر فلسفه تشریع جهاد برای دعوت به تعالیم وحیانی و ارزشهای اسلامی باشد نه سلطه جویی و كشور گشایی، ادعای مذكور ناتمام و غرض آلود خواهد بود . این نوشتار ادعا دارد اصل در روابط خارجی اسلام بر صلح استوار است و جنگ حالت استثنایی است كه بنابر ضرورت تجویز میگردد . عصاره استدلال ما براین فرضیه آن است كه جهاد اسلامی یكی از مراحل دعوت به شمار میرود و برای ترویج ارزشهای دینی صورت میگیرد . این دقیقا گفته یكی از محققان است كه «توحید اساس جهاد و جهاد برای توحید» است .
▪ بحث را با طرح اهمیت دعوت در آیات قرآن به عنوان یكی از اصول روابط خارجی دنبال میكنیم و در پی آن آیات مربوط به جهاد را مورد مطالعه و تحلیل قرار خواهیم داد . آیات متعددی اولین و مهمترین وظیفه پیامبر را دعوت به خیر و صلاح میداند .
📝 پی نوشت:
[1] . ر.ك: كی . جی . هالستی، مبانی تحلیل سیاستبین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی (تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1376 .)
[2] . نادیه محمود مصطفی، المدخل المنهاجیه فی العلاقات الدولیه فی الاسلام (المعهد العالمی للفكر الاسلامی، 1996م .)
[3] . ابن هشام، السیره النبویه، تحقیق محی الدین عبدالمجید (مطبعه السعاده) ج2، ص314 .
[4] . برای مطالعه مبسوط این دوگونه برخورد با آیات جهاد و صلح ر.ك: سیف الدین عبدالفتاح، القران و نظیر العلاقات الدولیه فی الاسلام; نادیه محمود مصطفی، المدخل المنهاجیه فی العلاقات الدولیه فی الاسلام (المعهد العالمی للفكر الاسلامی، 1996م) ص 15- 89 .
#کانال_قرآنی_رحیق
@rahighemakhtoom