✍ فقه حکومتی مستلزم چشمپوشی روحانیون از مناصب اجرایی(قسمت اول)
🔺مقدمه:
🔹یکی از پرسشهایی که پیرامون و در پرتو رویکرد حکومتی به فقه ( #فقه_حکومتی) مطرح شده این است که: آیا فقه حکومتی مستلزم حضور بیشتر روحانیون در مناصب اجرایی کشور (مانند ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس، وزارت و …) است! یادداشت حاضر، با خدشه در این انگاره، معتقد است، حضور #روحانیون در مناصب، نه تنها راه کار حل معضل نیست، که اتفاقاً به مثابه گره‌ی کور بر روی گرههای پیشین، مشکلات را دوچندان میکند. به بیان دیگر، گزینش و نصب روحانیون در #مناصب_اجرایی کشور، پاک کردن صورت مسئله است، در حالی که ما باید به دنبال حل مسئله باشیم.
🔸انگاره پیشنهادی این یادداشت، میتواند به عنوان یکی از راههای حل مسئله در این رابطه تلقی گردد:
1⃣ «فقه کارگزار» یکی از بخشهای مهم «فقه #دولت_سازی اسلامی» قلمداد میشود. در این بخش از فقه دولت، ویژگیها، حقوق و تکالیف کارگزاران #دولت_اسلامی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.(۱)
2⃣ در بحث «فقه گزینش» به عنوان بخشی از «فقه کارگزار» بحث بر سر این است که از لحاظ دینی و فقهی افرادی که برای تصدی منصب در دولت اسلامی گزینش میشوند، باید دارای چه ویژگیها و مختصاتی باشند و معیارهای #گزینش در این میان چیست؟ در پاسخ گفته شده که: «معیارهای و ملاکهای گزینش در یک تقسیم بندی در دو دسته قابل صورتبندی است:
⏺ معیارها و ملاکهای عمومی
⏺ معیارها و ملاکهای اختصاصی.
🔹به بیان دیگر، گزینش کارگزار، در دو مرحله انجام میشود:
➖گزینش اولیه، که در این مرحله معیارها و ملاکهای عمومی تصدی منصب بررسی میشود
➖گزینش نهایی، که در این مرحله معیارهای و ملاکهای اختصاصی تصدی منصبی خاص مورد بررسی قرار میگیرد».(۲)
3⃣ در «گفتمان فقه حکومتی» بر خلاف فقه فردی، فقه نرم افزار اداره جامعه و حکومت تلقی میشود و بر همین اساس، فرایند فقاهت در فقه حکومتی از «نظریهپردازی» آغاز و با گذر از مراحل «موضوعشناسی»، «حکمشناسی» و «تولید ابزار»، در نهایت به ساحت عینیِ مدیریت حکومت و جامعه میرسد.(۳)
📎توضیح اینکه: پس از حکمشناسی و ابلاغ حکم، مرحله پسینی و نهایی #فقاهت، که از لحاظ اهمیت، کمتر از مرحله حکمشناسی نیست، مرحله «تولید ابزار متناسب برای عملیاتیسازی احکام و الگوهای رفتاری» است. بدیهی است که دستیبابی به «تولید ابزارهای متناسب» نیازمند «دانش طراحی #تکنولوژی» است که فقیهِ فقه حکومتی باید پیشتر فکری برای آن نیز کرده باشد. گفتنی است لازم نیست فقیه در فرآیند و برآیند تولید دانش طراحی و نیز تولید تکنولوژی و نیز مدیریت جزئیات ساحت اجرا، حضور مستقیم داشته باشد، بلکه میتواند (و باید) از طریق: اولاً طراحی «نظام کارشناسی» تراز اسلامی و فقهی، و ثانیاً «تربیت کارشناسان اسلامی و دینی» در بستر آن نظام کارشناسی، این مرحله از فرآیند فقاهی و مدیریتی خود را به انجام برساند.(۴)
4⃣ بر اساس نظریه لزوم طراحی نظام کارشناسی و تربیت #کارشناس در بستر این نظام کارشناسی، روشن است که امکان بهرهبرداری از تربیت یافتگان نظام کارشناسی غیر دینی و #سکولار، در دولت اسلامی وجود ندارد. این مهم نیز ناشی از «لزوم تناسب میان حکم و مجری» ناشی میشود که در بحث فقه گزینش مورد تأکید اساسی قرار میگیرد.
🔹به بیان دیگر، آنچه در ساحت اجرایی و مدیریتی مهم است لزوم تناسب حکم و مجری است و متناسبسازی حکم و مجری در #حکومت_اسلامی از رهگذر تربیت مجری و کارگزار در نظام کارشناسی دینی به دست میآید.
5⃣ با توجه به رویکرد ساختاری در جامعهشناسىِ نیروها و نهادهای اجتماعى، که نقش و کارکرد ساختهاى سیاسى و #اجتماعی آنها را بر فرایندهاى سیاسى مورد بررسى قرار مىدهد، «صنف روحانیت و طلاب» (به مثابه یک نیرو و صنف عظیم اجتماعی)، داراى کارویژههایى است که از ظرفیتها و تواناییهاى موجود در این صنف ناشی میشود. برخی از این کارویژهها به صورت همیشگی/دائمی و با قطع نظر از شرایط و مسائل بر عهده #روحانیت است (کاویژههای اصیل) و برخی از آنها نیز، مقطعی و ناظر به شرایط، مسائل و نیازمندیهای آحاد، جامعه و حکومت اسلامی است (کارویژههای موقعیتمند).
🔸کارویژه اصیل و همیشگی صنف روحانیت، عبارت است از: «فهم، حفظ، ترویج و دفاع از دین و معارف آن». این کارویژه، نشانگر فلسفه وجودى روحانیت است. چنانکه ستیز روحانیت با رژیمهای طاغوتی، به‌ویژه رژیم طاغوتی پهلوی، نیز به دلیل رفتار ضد شرعى آنها و تهدید مبانى و احکام دینی بوده است. بدیهی است تحلیل جایگاه و رفتار سیاسى روحانیت به عنوان حاملان، مفسران و مروجان شریعت، بدون شناخت این کارویژه، دچاربدفهمی و کاستى خواهد بود.
🖊عباسعلی مشکانی سبزواری
🆔 @sedayehowzeh
پایگاه خبری صدای حوزه
🔻با فشار نمی‌توان مسئله حجاب و کمبود جمعیّت را حل کرد + پیشنهاد جالب توجه به وزیر بهداشت حضرت آیت‌ا
#تأملات
▫️علت پیشنهاد آیت الله مکارم به وزیر بهداشت مبنی بر اینکه "مراکزی درست شود جهت آموزش طلاب برای درمان در مناطق محروم" می تواند از این جهت باشد که اساسا صنف #تحصیلکرده دیگری که به شکل دائم یا در فواصل سال در "عمق مناطق محروم" حاضر شوند و بتوان با #آموزش و #برنامه_ریزی از آنها در جهت #امور_درمانی_اولیه کمک گرفت وجود ندارد!
🔹از سوی دیگر می دانیم #تصدی_گری حداکثری روحانیت در #مناصب_اجرایی و #دولتی به صلاح نیست و کارویژه های اصلی #روحانیت نباید روی زمین بمانند؛ این درحالیست که این پیشنهاد ایشان هیچ ارتباطی به تصدیگری حداکثری روحانیت ندارد و هر جا پای #خدمت و #جهاد و #مردمداری باشد، #طلاب_بسیجی میدان دار و پیشتاز هستند...این را گفتیم چون می دانیم احتمالا دوباره جیغ های بنفش به صدا در خواهد آمد که روحانیت در حال دست و پا کردن شغل جدیدی برای #درآمدزایی بیشتر خودش می باشد!
🆔 @sedayehowzeh