#تاریخ_تشیع 49 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 13 #نظریه_کلبرگ 1⃣ 🔸مستشرق یهودی، اتان کولبرگ، در مقالة از "امامیه تا اثنی عشریه"، با بررسی تاریخی اعتقاد به دوازده امام در متون شیعی نشان داده است که اثنا عشریه ساخته و پرداخته شیعیان در زمان غیبت و پس از آن است و قبل از آن چنین چیزی مطرح نبوده و شیعیان حتی از اینکه دوازده امام خواهند داشت اطلاعات و اعتقادی نداشته اند. 🔹او معتقد است هیچ شاهدی وجود ندارد بر اینکه شیعه در طول تاریخ خودش پیش از غیبت و قبل از پایان قرن سوم، اثناعشری باشد بلکه برعکس شواهدی وجود دارد که اصلاً شیعه، امامان خود را نمی شناخته و به دنبال درگیری‌ها و اختلافات بوده است. ♦️در ادامه به نقد این نظریه می پردازیم. (📗برگرفته از کتاب تاریخ در گذرگاه نقد ، نشر خاکریز، 1388، ص 145) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#تاریخ_تشیع 50 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 14 #نظریه_کلبرگ 2⃣ #نقد 1⃣ 1⃣: مهمترین دلیل نویسندة مقاله ✍براصیل نبودن اندیشة دوازده امام و غیبت امام دوازدهم در نظام فکری امامیه، دست نیافتن ایشان به احادیثی در این زمینه در منابع اولیه شیعی اثنی عشری است. با مطالعة متونی که مورد مراجعة مؤلف مقاله بوده و نیز چند متن دیگر از اواخر قرن سوم هجری، ظاهراً می‌توان به نتایجی غیر از آنچه مؤلف بدان دست یافته رسید و به عبارتی می توان گفت، تتبع کلبرگ کامل نبوده و مهمترین دلیل نظریه وی ناشی از جهل او به منابع روایی شیعه است. 🔸به عنوان نمونه، کلبرگ ادعا می کند در کتاب 📗صفار قمی هیچ حدیثی درباره دوازده امام با موضوع غیبت ذکر نشده، حال آنکه در این کتاب حداقل سه حدیث دربارة مهدی و اوصیاء بعد از پیامبرصلی الله علیه وآله ، هشت حدیث دربارة قائم، دو حدیث دربارة خروج مردی از اهل بیت قبل از به پایان رسیدن دنیا که مانند داود حکم (قضاوت) خواهد کرد، یک حدیث که طبق آن، دوازده عالم در جهان وجود دارد و هر یک از امامان که از دنیا می‌روند در یکی از آنها سکنا می‌گزیند و آخرین آنها (امامان) قائم است که در همین عالم که ما در آن زندگی می‌کنیم خواهد بود. این حدیث ضمن دلالت بر تعداد امامان ، به قائم بودن آخرین آنها نیز اشاره دارد . حدیث دیگر در این کتاب به صراحت و روشنی تعداد ائمه را بیان می‌کند؛ زراره از امام باقر (ع) نقل می‌کند که دوازده امام از آل محمد تمامی محدّث هستند. 🔹در کتب📚 دیگری مانند الغارات، تفسیر فرات کوفی، محاسن برقی و قرب الاسناد که از منابع متقدم اثنی عشریه می باشد نیز احادیث فراوانی در رابطه با دوازده امام و غیبت وجود دارد که از دید نویسنده به دور مانده است. (📄برگرفته از مقاله نقد نظریه ای در پیدایش شیعه اثنی عشری، محسن الویری، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه السلام، سال اول، شماره 2، زمستان 1374، ص: 86-51) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#تاریخ_تشیع 51 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 15 #نظریه_کلبرگ 3⃣ #نقد 2⃣ 2⃣. دومین نقدی که بر نظریه ایشان وارد است بحث اعتبار و حجیت گزاره های تاریخ سده های نخستین اسلامی است. 🔸آقای کلبرگ این اعتبار و حجیت را تنها به گزاره های مکتوب ✍محدود و معطوف می داند. یعنی وقتی نخستین بار روایتی در یک کتاب می آید، زمان نگارش و ثبت آن، زمان صدور آن گزاره حساب می شود، حال آن که به نظر می رسد این درست نباشد؛ زیرا در سده های نخستین اسلام شیوه نقل شفاهی حدیث کاملا متعارف و شناخته شده بود. اگر از نظر شیوه های نقد حدیثی، اثبات شد که سلسله راویان حدیث معتمدند و به جعل و دروغ گویی متهم نیستند و تحت تأثیر تمایلات فرقه ای نبوده اند، می پذیریم که به راستی آن حدیث را یکی از امامان نقل فرموده است. 🔹هرچند روایتی نخستین بار مثلا در یک کتاب 📗قرن چهارم آمده باشد، در زمان حیات هر یک از راویان حدیث هم می‌توان آن را یک روایت موجود حساب کرد تا زمانی که می رسد به امام صادق علیه السلام و الا اگر برای ما که این همه روایت از ائمه علیهم السلام نقل می کنیم غیر از این باشد و تنها زمان نگارش حدیث را بخواهیم مبنا قرار بدهیم نمی توانیم همه را به امام صادق علیه السلام و دیگر ائمه علیه السلام منسوب کنیم. ♦️در نتیجه با توجه به تمام باریک بینی های محدثان که مربوط به نقد حدیث می شود و در صورت اثبات صدور حدیث، با شیوه هایی که با آن مأنوس هستیم و می‌پذیریم و با رعایت آنها، با قاطعیت می‌توان گفت حجیت یک گزارش تاریخی فقط و فقط مخصوص به زمان صدور نیست. 🔸با تکیه بر این حرف می توان گفت اعتبار گزاره های تاریخی در صورت اثبات وثاقت راوی آن فقط به زمانی محدود نیست که وجود کتبی می ‌یابند و همان که شفاهی 🗣نقل شده اند هم اعتبار دارند بنابراین اگر روایت مربوط به دوازده امام نخستین بار در قرن چهارم مکتوب شده باشد و اگر راویان ثقه باشند، در دوران قبل از آن هم اعتبار و حجیت دارند و در واقع وجود این حدیث را به دوران قبل سرایت می دهیم. بنابراین استدلال کلبرگ مبنی بر اینکه آن روایات مربوط به دوازده امام و غیبت دوازدهمین امام در منابع قرن چهارم آمده و پیش از آن وجود نداشته است استدلال محکمی نیست. (📙برگرفته از نشست تخصصی «نقد نظریه از امامیه تا اثنی عشریه» منتشر شده در کتاب تاریخ در گذرگاه نقد تاریخ در گذرگاه نقد، صفحات 135 تا 204) 🖋 مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#تاریخ_تشیع 52 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 16 #نظریه_کلبرگ 4️⃣ #نقد 3️⃣ 3️⃣: آقای کلبرگ این نظریه را بدون لحاظ کردن فضا و محیط پیرامون تشیع در عصر ائمه علیهم السلام مطرح کرده است. 🔸توضیح مطلب اینکه اگر ما قرینه و سندی 📄 نداشته باشیم که بگوید اراده‌ای برای مکتوم نگاه داشتن پاره ای از اخبار و روایت های شیعی در دوران نخستین نبوده، حرف ایشان درست است و ما هم می پرسیم چرا شیعیان از آغاز همه حرف های خود را به صورت کامل و آشکار بیان نکرده اند، اما در جایی که می‌دانیم گروهی و جماعتی چه خودشان و چه از طرف دیگران اصرار دارند برخی چیزها مکتوم بماند، آن گاه این سوال مطرح شدنی نخواهد بود. 🔹 درباره تشییع این اعتقاد را داریم که در زمان ائمه علیهم السلام با اعتراف به فراز و نشیبی که وجود داشته، اصرار بر مکتوم داشتن برخی اخبار بوده است. ▫️ اگر در تحقیق زندگی ائمه علیهم السلام تقیه راکنار بگذاریم، دچار کجروی های زیادی در فهم آن خواهیم شد. تقیه در این جا یعنی تصمیم عمدی برای پنهان کاری. برخی از روایات که به ائمه یا به دوازده امام برمی‌گردد اصرار بوده که پنهان نگه داشته شوند و ادله بسیار زیادی این را تایید می کند . 👈خلاصه آنکه شیعیان در قرون نخستین به دلیل فشارهای سیاسی، خودشان از سر تقیه و زیر فشار کینه ‌توزان، مجبور شدند عقاید و اندیشه های خود را مطرح نکنند و در زمانی که یک فرقه مصمم است تا افکار خود را مکتوم نگه دارند، نمی‌توان درج نبودن آن عقاید در منابع اولیه 📚را به معنای وجود نداشتن آنها گرفت.[1] ♦️ نکته دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کرد، از بین رفتن منابع کثیری از مکتوبات شیعه در طول تاریخ است که گزارشات تاریخی فراوانی آن را تأیید می کند و این مسئله بسیار حائز اهمیت است، زیرا چه بسا احادیث فراوانی در این زمینه وجود داشته که در کتب اولیه موجود بوده ولی در اثر حوادث از بین رفته و به دست ما نرسیده است . [1] 📗 برگرفته از نشست تخصصی «نقد نظریه از امامیه تا اثنی عشریه» منتشر شده در کتاب تاریخ در گذرگاه نقد، صص 167-166 ✒️ مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#تاریخ_تشیع 53 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 17 #نظریه_کلبرگ 5⃣ #نقد 4⃣ 🔸آقای کلبرگ گفته است که روایات اثنی عشر بین محافل اسلامی ناشناخته بوده و بعدها که شیعیان با مسئله غیبت مواجه شدند از این احادیث استفاده کرده اند که بعضی از آنها در میان اهل سنت مشهور بود و امکان داشت عباسیان آنها را علیه امویان جعل کرده باشند. 🔹در پاسخ باید گفت این روایات مشهور بوده است؛ چه روایات شیعی که یاران و شاگردان ائمه علیهم السلام نقل کرده اند و چه روایات اهل سنت که محدثان آنها و جمعی از روات شیعه آن را نقل نموده اند. ▫️ اینکه شیعیان در امام دوازدهم متوقف می‌شوند و پس از آن به دیگری معتقد نیستند و غیبت امام دوازدهم را می‌پذیرند و به پرسش‌هایی که درباره غیبت مطرح می‌شود پاسخ می‌دهند یا از احادیثی که اهل سنت پیشتر آن را ثبت کرده بودند ✍استفاده می‌کنند، نشان می‌دهد که شیعیان از قبل چنین اعتقادی داشته اند وگرنه معنا نداشت که در عدد ۱۲ متوقف شوند و شبهات وارد شده از قِبَل مسئله غیبت را بپذیرند و به آن پاسخ دهند. شیعیان هم می‌توانستند مانند زیدیه در هر عصری برای خود امامی انتخاب کنند و به حرکت خود ادامه دهند. ▫️همچنین ادعای جعل این روایات توسط عباسیان به هیچ وجه درست نیست زیرا هیچ انگیزه ای برای چنین اقدامی نه به نفع عباسیان و نه به ضرر امویان وجود ندارد و هیچ کدام از این دو گروه چنین عقیده ای نداشتند تا بتوانند از این روایات سود ببرند. ▫️ همچنین این روایات را صحابه و تابعان و جمع کثیری از راویان شیعه و سنی ده‌ها سال قبل از روی کار آمدن عباسیان نقل کرده اند. (📗برگرفته از نشست تخصصی «نقد نظریه از امامیه تا اثنی عشریه» منتشر شده در کتاب تاریخ در گذرگاه نقد، ص 173) ✒️ مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee

#تاریخ_تشیع 54 #فرضیه_روند_تکاملی_شیعه 18 #نظریه_کلبرگ 6⃣ #نقد 5⃣ 🔸درباره کتابهایی 📗مانند المحاسن و بصائر، به این نکته مهم باید توجه نمود که مطالعه اجمالی عناوین ابواب و فصول مباحث نشان می‌دهد که مباحثی از کتاب که به ائمه مربوط است، شامل صفات و ویژگی‌های عمومی آنها است نه احوال یکایک آنها و به اصطلاح در مقام بیان تعداد و نام ائمه نیست، لذا داعیه برگرد آوری احادیث مربوط به این موضوع وجود نداشته است برخلاف کتاب ‌های📚 دوره بعد که مشخصاً به این منظور گردآوری و تألیف می‌شد. 🔹نکته دیگر اینکه عدم ذکر نام، دلیل بر قطعی و مشخص نبودن آن نیست و چه بسیار ادله و زمینه‌هایی که موجب بیان نکردن و آشکار نساختن یک امر معلوم و مشخص است و به ویژه درباره مهدی که قطعاً چنین ملاحظاتی درباره وی وجود داشته است. 🔸نکته آخر اینکه از نظر متکلمان شیعی اثنی عشری، بیان نام امامان و مشخصات آنها، منحصر به معرفی یک جای آنها از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه نخستین نیست، بلکه کافی است که هر امامی، امام پس از خود را با ذکر نام و دیگر مشخصات معرفی کند و بر همین اساس بر فرض عدم ذکر دقیق و کامل نام امامان به طور یکجا در متون اولیه به عقیده ی امامیه لطمه ای وارد نمی آید. (📄برگرفته از مقاله نقد نظریه ای در پیدایش شیعه اثنی عشری، محسن الویری، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه السلام، سال اول، شماره 2، زمستان 1374، ص: 86-51) ✒️ مرکز تخصصی شیعه شناسی ✅ @shiashenasee