"دریچه‌ای رو به افقی تازه" ادبیات کودک و نوجوان به صورت رسمی و مستقل از ادب بزرگسال، جریانی نوظهور در جهان ادبیات معاصر و به موازات آن ادبیات فارسی است. نقد و نظریه در این جریان، بسیار نوظهورتر از آثار ادبیات کودکان است و آنچه در جایگاه نقد ادبیات کودک و نوجوان می‌شناسیم بیش از همه در سایه‌ی مباحث جدید تربیتی کودکان و نوجوانان، شکل‌گیری رشته‌های مربوط به ادبیات کودک در دانشگاه‌ها و رسمیت یافتن فراخوان‌ها و ناشران و نشریات این جریان شکل گرفته است. تازگی مباحث مربوط به این جریان، سبب شده است که همچنان بسیاری از مرزهای نقد و نظریه در ادبیات کودک و نوجوان دست نایافته یا مبهم باشد؛ به همین دلیل نقد و بررسی و واکاوی آثار آفریده شده در این حوزه و تبیین عناصر و اجزا و زوایای آن، می‌تواند راهگشای منتقدان، مدرسان، شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان باشد. #یک_سیب_نقد #ادبیات_کودکان https://eitaa.com/sibenaghd

کلر ژوبرت در کتاب هدیه بادامک،که به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی روایت شده، کوشیده است مفهوم ایثار و فداکاری را با بیانی ساده برای کودکان گروه سنی ب تبیین کند. حیوان(در این داستات سنجاب)در این کتاب چون بیشتر آثار ژوبرت، شخصیت‌ اصلی داستان و کودک انسانی شخصیت‌ فرعی‌ است.‌ در شناسنامه کتاب آمده است که موضوع این داستان حسین‌بن علی علیه‌السلام است در حالی که در هیچ کجای داستان نویسنده نشانه یا شاهدی برای این موضوع نیاورده است و تنها در صفحه ۴ در گفتگوی جغد پیر معلم مدرسه  با دانش‌آموزان آمده است :"آدم‌ها به این کار می‌گویند ایثار. بارها داستان ایثار یک مرد بزرگ را از نگهبان جنگل شنیده‌ام." با مطرح شدن این گفتگو ذهن بی‌درنگ،  مرد بزرگ‌ایثارگر دنیای انسان‌ها را جستجو می‌کند اما هیچ نشانه‌ای برای یافتن آن نمی‌یابد. این پرسش ذهنی که در داستان بی‌پاسخ می‌ماند، بار دیگر در صفحه آخر از زبان جغد پیر مطرح می‌شود. او از بادامک قهرمان داستان، می‌خواهد که درباره آن انسان بزرگ از دختر نگهبان جنگل بپرسد. بدیهی است در زندگی انسان‌ها شخصیت‌های بزرگ ایثارگر فراوانند و نبودن هیچ نشانه‌ای در متن که مخاطب را به سمت هدف اصلی نویسنده حرکت بدهد می‌تواند باعث برداشت‌های آزاد از مفهوم مرد بزرگ ایثارگر شود و نمی‌توان داستان را داستانی امام‌حسینی تلقی کرد. نکته قابل تامل آن‌جاست که در ترجمه عربی این داستان در کتاب به صراحت به نام امام حسین علیه‌السلام اشاره شده است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۹۸ به همت نشر سوره مهر منتشر شده  و موسی بیدج  آن را به زبان عربی و کارولین جی کراسکری به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌اند. #معصومه‌_مرادی #یک_سیب_نقد

تا کنون تعریف‌های متعددی برای ادبیات کودک و نوجوان ارائه شده است. عده‌ای ادبیاتی را ادبیات کودک می‌دانند که ویژه کودک و مفاهیم و مضامینش برخاسته از دنیای کودکان باشد. گروهی دیگر بر این باورند که ادبیاتی که از زبان و بیانی ساده برخوردار است به کودکان اختصاص دارد و گروهی تاکیدی مضاعف بر موسیقی کلام دارند و معتقدند که ادبیاتی که کودک از خواندن و تکرار کردن آن لذت ببرد خواه حاوی مفاهیم کودک باشد و خواه بزرگسال، می‌تواند در قلمرو ادبیات کودک قرار بگیرد. با وجود تنوع در نگاه صاحب‌نظران، به نظر می‌رسد هر شعر و ترانه‌ای مناسب کودک و دنیای او نیست. به بیانی دیگر هر شعری که زبانی کودکانه داشته باشد و یا کودکان آن را بخوانند نمی‌تواند در دسته ادبیات کودک قرار بگیرد. محمود کیانوش در کتاب شعر کودک در ایران در این باره می‌گوید: شعر کودک باید شعر کودک باشد، زیرا که بازیچه‌های کودک هم‌ بازیچه‌های اوست. بزرگ‌ها با پول، مقام یا لااقل نام بازی می‌کنند و کودکان با توپ و طناب و طوطی. ما نمی‌توانیم دریافت‌های بزرگانه‌ی خود را از زندگی و جهان، در قالب‌های ساده و کودکانه‌ی شعر بریزیم و بگوییم که برای کودکان شعر ساخته یا سروده‌ایم. ترانه سلام فرمانده از جمله ترانه‌هایی است که از این وجه قابل بررسی است. اگرچه این ترانه مردمی و هیئتی را کودکان می‌خوانند و گاه از تکرار واژگان و موسیقی آن لذت می‌برند و با وجود آنکه از عباراتی چون دهه نودی‌ها در ساخت آن استفاده شده است؛ ترانه کودک نیست.‌این ترانه از نظر ساختار و بافتار شعری جای بررسی و نقدی جدی دارد؛ اما این یادداشت کوتاه تنها از وجه خواننده نهفته در متن به بررسی آن پرداخته است. عبارت نسل غیور جامانده مهم‌ترین کلید برای دریافت این دقیقه است که مخاطب این ترانه نه کودک که نوجوانان دهه ۵۰ و ۶۰ اند. کسانی که در دوره‌‌ای تاریخی از ایران، به دلایلی از جریان پویای شهادت و ایثار جاماندند و شاهد جریان‌های امروز جامعه ایرانند و می‌کوشند با آرمان‌های آن دوران و بیان دوباره آن، این حس غمناک جاماندگی را چاره کنند. اگرچه شاعر کوشیده است با استفاده و تکرار واژه‌ها و عباراتی چون نبین قدم کوچیکه، نبین کمه سنم بر مخاطب کودک این شعر تاکید کند، اشاره به مفاهیمی چون نظام، قیام و واژگانی چون میرزا کوچک، بهجت و علی‌بن مهزیار بدون هیچ‌گونه آشناسازی کودک در بافت شعر با این مفاهیم و قهرمانان، تاکیدی عمیق بر این نکته است که مخاطب این شعر بزرگسالان و یا گروهی از خانواده‌ها هستند که معتقدند کودکان باید با دنیای آن‌ها پیوند برقرار کرده، مفاهیم دنیای آن‌ها را بیاموزند. کودک دهه نودی حداکثر ۱۱ سال سن دارد و مفاهیم بلندی چون قیام، انتظار و نظام ارتباط معنا داری با دنیای او ندارد هرچند که بخواهیم این بار را برگرده واژگان بگذاریم. ترانه سلام فرمانده از نظر خواننده نهفته در متن ترانه ای بزرگسال است که کوشیده است از کودکان برای احساسی‌تر و اثرگذارتر شدن استفاده کند و این گونه آثار حتی با داشتن ادبیاتی فاخر-که این ترانه این‌گونه نیست- اگرچه در کوتاه مدت می‌توانند موج‌هایی ایجاد کنند و یا با داشتن موسیقی و تکرارهای خوشایند کودکانه،‌ توسط او خوانده شوند، در ادبیات کودکان پایدار و مانا نخواهند بود. #سیب_نارنجی #یک_سیب_نقد #ترانه_کودکانه #معصومه_مرادی

ببین نقاشی من چه خوب و رنگ‌رنگ است سیاه و زرد و قرمز بله، میدان جنگ است ببین آن مرد بدریخت چگونه اخم کرده همان که یک گلوله سرش را زخم کرده ببین آن تانک دشمن چگونه می‌گریزد همین یک لحظه‌ی پیش به ما او تیر می‌زد در این‌جا غنچه و گل در آن‌جا آتش و دود ببین آه این صدا از هواپیمای ما بود تمام بمب‌ها را به روی دشمنان ریخت گمانم زخم شد باز سر آن مرد بدریخت محمد کاظم مزینانی از شاعران موفق و پر کار کودک و نوجوان است که تا کنون آثار زیادی از ایشان منتشر و روانه‌ی بازار شده است. این نویسنده‌ی کوشا، خوش اخلاق و خوش ذوق توانسته است با برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان خالق رویاهایی شیرین برای این مخاطبان باشد. شعر فوق از مجموعه‌ی #تنها_انار_خندید ایشان از نشر #کانون_پرورش_فکری_کودکان_و_نوجوانان انتخاب شده که به موضوع جنگ پرداخته است. آنچه در این شعر قابل تامل است توصیف شاعر از جنگ‌ در بند اول است. شاعر در توصیف میدان جنگ از صفت خوب و رنگ‌رنگ استفاده کرده است که می‌تواند القاگر مفهوم خشونت به مخاطب کودک باشد. اگرچه به نظر می‌رسد شاعر از آن‌جهت که در ادامه به دلاوری سربازان خودی و بزدلی دشمن اشاره دارد،از این صفت بهره برده است؛ به جا بود برای توصیف میدان جنگ ازصفتی دیگر استفاده کند چرا که جنگ به خودی خود عملی ناپسند است و آنچه در فرهنگ ما ارزشمند است دفاع و جهاد است. واژه‌ی آه در بند سوم نیز به گونه‌ای دیگر از قدرت شعر کاسته است چرا که آه شبه جمله بیان حسرت است و این صوت در مقام حمله‌ی هواپیمای ایرانی استفاده شده است و اگر شاعر دلیل حسرتش جنگ است پس آن خوب بودن در بند اول جایگاهی نخواهد داشت. گاهی عدم دقت در انتخاب واژه‌ها می‌تواند از هنرمندی اثر بکاهد و بار معنایی متفاوتی ایجاد کند به ویژه در مواجهه با کودکان که از روحیه‌ای حساس و اثرپذیر برخوردارند. با آرزوی توفیق برای این نویسنده خوب و خوش قلم #معصومه_مرادی #تنها_انار_خندید #یک_سیب_نقد https://eitaa.com/sibenaghd