✅ شرح حکمت ۱۶۷ نهج‌البلاغه...👇🏻👇🏻👇🏻 ✨ ریشه خودپسندى #حب_ذات_افراطى است. 🔺 آن‌گونه که انسان #نقطه‌هاى_مثبت خود را #بزرگ‌تر از آنچه هست مى‌بیند و #نقطه‌هاى_ضعف را #هیچ‌گاه نمى‌بیند و یا #کمتر از آنچه هست مى‌بیند و در واقع #خودپسندى و #اعجاب_به_نفس یکى از حجاب‌ها و موانع شناخت و معرفت است. 1⃣ نخستین اثر آن این است که انسان را از #پیشرفت و #تکامل باز مى‌دارد، زیرا انسان تا زمانى که خود را ناقص مى‌بیند، براى پیشرفت تلاش مى‌کند. آن روز که خود را کامل دانست #متوقف مى شود. 💠 در حکمت ۳۸ و همچنین ۱۵۰ نیز اشاره‌اى به آثار سوء این رذیله اخلاقى شده بود تا آنجا که امام(علیه السلام) در حکمت ۳۸ فرمود: «بدترین تنهایى خودبینى است». 2⃣ اثر سوء دیگر همان است که در بالا اشاره شد: افراد خودپسند دوستان خود را از دست مى‌دهند و در زندگى تنها و منزوى مى‌شوند، زیرا لازمه خودپسندى خودبرتربینى و فخرفروشى است و این چیزى است که مردم آن را تحمل نمى‌کنند. 🔺 در روایات اسلامى اشارات گسترده‌اى به آثار سوء عُجب شده است؛در حدیثى امام صادق(علیه السلام) مى‌فرماید: «خدا مى‌داند که (حتى) گناه براى مؤمن از عُجب بهتر است (زیرا گناه، او را به نقایص خود آشنا مى‌سازد و به درگاه خدا مى‌رود، توبه مى کند و راه تکامل را مى‌پوید) و اگر چنین نبود هیچ گاه مؤمن به گناهى آلوده نمى‌شد». 🔹 در حدیث دیگرى از همان امام(علیه السلام) مى‌خوانیم: «کسى که گرفتار خودپسندى شود #هلاک مى‌شود». 3⃣ از دیگر آثار سوء عُجب و خودپسندى این است که گاه اعمال زشت خود را نیک و صفات رذیله خویش را حسنه مى‌پندارد و این #بلاى_بزرگى براى او مى شود؛ نه به #اصلاح خویشتن مى‌پردازد و نه از گناهان خود #توبه مى‌کند. 🔺 باز در حدیث دیگرى از آن حضرت آمده است: «انسان گاهى عملى انجام مى‌دهد و از آن بیمناک و ترسان است (چون مى داند یا احتمال مى دهد کار خلافى بوده) سپس کار نیکى انجام مى‌دهد و عُجب پیدا مى‌کند. امام(علیه السلام) فرمود: این شخص در حالت اول که #خائف است حالش #بهتر از حالت دوم است که #اعجاب_به_نفس دارد». 🔺 در ذیل حکمت ۴۶ نیز احادیثى دراین‌باره آورده‌ایم. ❇️ نقطه مقابل عُجب #خودکم‌بینى و #تواضع و #فروتنى است که سبب مى‌شود انسان در صدد #اصلاح خویش و #رفع_نقائص از وجود خود برآید و به یقین خداوند به چنین بندگانى نیز کمک خواهد کرد. 🍃 #سعدى در این زمینه مثال زیبا و پرمعنایى زده است: یکى قطره باران ز ابرى چکید خجل شد چو پهناى دریا بدید که جائى که دریاست من کیستم گر او هست حقا که من نیستم چو خود را به چشم حقارت بدید صدف در کنارش به جان پرورید سپهرش به جایى رسانید کار که شد نامور لؤلؤ شاهوار بلندى از آن یافت کو پست شد دَرِ نیستى کوفت تا هست شد... 🔹 این سخن را با سخنى از رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) خاتمه مى‌دهیم: یکى از وصایاى آن حضرت به على(علیه السلام) این بود: «سه چیز است که انسان را هلاک مى‌کند؛ #بخلى که انسان از آن پیروى کند و #هواى_نفس که شخص در برابر آن تسلیم گردد و #اعجاب_به_نفس». @syed213

✅ شرح و تفسیر حکمت ۲۰۸ نهج‌البلاغه ✨ همیشه مسئله #حسابرسى در زندگى مادى مردم وسیله‌اى براى #پرهیز_از_زیان‌ها بوده است و وسایل مختلفى براى ثبت و ضبط حساب‌ها از قدیم‌الایام فراهم کرده‌اند. 🔺در عصر و زمان ما این وسایل بسیار متنوع و پیچیده شده و دقیق‌ترین حساب‌ها را نگهدارى مى‌کند. ✨ بررسى حساب سبب مى‌شود که اگر انسان احساس زیان کرد به سراغ نقطه‌هاى آسیب‌پذیر برود و آنها را اصلاح کند تا زیان، تبدیل به #سود گردد. 🔸 اصولاً تمام این جهان بر اساس حساب و نظم آمیخته با آن قرار گرفته است. اسلام مى‌گوید: در #امور_معنوى نیز باید #دقیق‌تر به حساب خویش رسید. آن کس که مراقب اعمال خویش باشد و #حسابرسى_دقیق کند #سود_معنوى مى‌برد و کسى که از آن غافل گردد گرفتار #خسران و #زیان در دنیا و آخرت مى‌شود. 🔺در حدیثى از رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) مى‌خوانیم: «انسان فرد باایمانى نخواهد بود مگر زمانى که با دقت اعمال خود را محاسبه کند؛ دقیق‌تر از آنچه شریک به حساب شریک خود مى‌رسد یا مولا به حساب بنده خویش». 💠 حسابگرى در مسائل معنوى و امور اخروى باید #شدیدتر و #دقیق‌تر باشد، زیرا غیر ما حسابگرانى هستند که حساب دقیق اعمال ما را دارند، در حالى که در امور مادى، هر کس خودش حسابگر خویش است و معمولا کسى بر او نظارتى ندارد. 🔺قرآن مجید مى‌گوید: «و به یقین نگاهبانانى بر شما گمارده شده؛ والا مقام و نویسنده (اعمال نیک و بد شما) که مى‌دانند شما چه مى‌کنید». 🔺در جاى دیگر مى‌فرماید: روز قیامت خطاب به گناهکاران مى‌شود و خداوند به آنها مى‌گوید: «این نامه اعمال شماست که ما نوشته‌ایم و به حق بر ضدّ شما سخن مى‌گوید; ما آنچه را انجام مى‌دادید مى‌نوشتیم». 🔸در روایات اسلامى تأکید شده است که همه روز به حساب خود برسید؛ شب هنگام به اعمالى که در روز انجام دادید نگاهى #حسابگرانه بیفکنید، اگر خطایى بوده #توبه کنید و اگر کار خوبى بوده #شکر_خدا به جا آورید و آن را #تکرار نمایید. 🔺امام کاظم (علیه السلام) در حدیثى مى‌فرماید: «کسى که همه روز به حساب خود نرسد از ما نیست؛ اگر کار خیرى انجام داده از خداوند توفیق فزونى بطلبد و خدا را بر آن شکر بگوید و اگر کار بدى انجام داده استغفار کند و توبه نماید و به سوى خدا باز گردد». ❇️‌سپس امام (علیه السلام) در سومین جمله از این گفتار حکیمانه به این مسأله اشاره مى‌کند که اگر کسى خواهان #امنیت و #آرامش است باید #خائف باشد؛ همیشه خوف سپرى است در برابر حوادث خطرناک و راز این که خداوند آن را در وجود انسان قرار داده، این است که اگر ترسى در کار نباشد خیلى زود انسان خود را به پرتگاه‌ها مى‌افکند و در چنگال حوادث سخت گرفتار مى‌سازد و به مرگ زودرس مبتلا مى‌شود. البته اگر این خوف در حد #اعتدال باشد به یقین #سپرى در برابر بلاهاست و اگر به #افراط بینجامد انسان را از تلاش و کوشش باز مى دارد و به #محرومیت منجر مى‌شود و اگر به #تفریط گراید و از موجودات خطرناک نترسد گرفتار انواع #حوادث_مرگبار خواهد شد. 🔺شک نیست که خوف در کلام امام (علیه السلام) اشاره به خوف از خدا یعنى خوف از #عدالت و #مجازات‌هاى_عادلانه اوست. کسانى که داراى چنین خوفى باشند از عذاب الهى در دنیا و آخرت در امانند و به عکس، آنها که تنها به رحمت او امیدوار گردند و اثرى از خوف در وجود آنها نباشد آلوده انواع گناهان شده و گرفتار مجازات خداوند در این سرا و آن سرا مى‌شوند. 🔺امام صادق (علیه السلام) از وصایاى لقمان حکیم جمله‌اى را نقل مى‌کند و مى‌فرماید: در وصایاى لقمان مسائل شگفت‌آورى بود. از همه شگفت‌آورتر این که به فرزندش چنین گفت: «آن گونه از خداوند عزوجل ترسان باش که اگر تمام اعمال نیک جن و انس را به جا آورى احتمال ده که تو را (به سبب بعضى از اعمالت) عذاب مى‌کند و آنچنان به خداوند امیدوار باش که اگر گناه انس و جن را انجام داده باشى ممکن است مشمول رحمت او واقع شوى». 💠 در روایت دیگرى از امام صادق (علیه السلام) مى‌خوانیم که راوى عرض مى‌کند: جمعى از دوستان شما هستند که خود را آلوده گناهان مى‌کنند و مى‌گویند: امید (به رحمت خدا و محبت اهل بیت) داریم، امام فرمود: «آنها #دروغ مى‌گویند از دوستان ما نیستند». سپس افزود: «آنها کسانى هستند که در چنگال آرزوها گرفتار شده‌اند (زیرا) کسى که امید به چیزى داشته باشد براى آن عمل مى‌کند و کسى که از چیزى بترسد از آن مى‌گریزد». ✅آن گاه امام در سه جمله اخیر از کلام نورانى خود به این نکته اشاره مى‌کند که اگر انسان با چشم #عبرت به اطراف خود بنگرد به حقایق این عالم #آشنا مى‌شود، سپس به #تحلیل آن حقایق مى‌پردازد و اسباب و نتایج آن را #درک مى کند و کسى که به اسباب و نتایج آن حقایق آشنا مى گردد #عالم مى‌شود، یعنى راه را به سوى مقصد پیدا مى‌کند. 🍃در واقع پیوند ناگسستنى میان سه موضوع هست: 🔸چشم عبرت داشتن 🔸تحلیل حوادث کردن 🔸و عالم و آگاه شدن @syed213