"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ «15»
وخداوند در زمين كوههايى استوار افكند تا زمين شما را نلرزاند و نهرهايى و راههايى (قرار داد) تا راه يابيد.
نکته ها
كوهها مايه تعادل و آرامش زمين هستند. «ميد» به معناى حركت به راست و چپ و اضطراب است. جمله‌ى «أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ» يعنى كوهها سبب آرامش شما و جلوگيرى از لرزش زمين هستند.
جلد 4 - صفحه 501
حضرت على عليه السلام درباره كوهها مى‌فرمايد: خداوند، جنبش زمين را با سنگ‌هاى بزرگ و كوههاى استوار، پايدار نمود. «1» بُن كوهها در جاى‌جاى آن فرو رفته و در سوراخ‌هاى آن خزيده است.
همان‌گونه كه اضطرابِ زمين، نياز به كوههاى عميق واستوار دارد، اضطرابِ ساكنان زمين نيز، نياز به انسان‌هاى استوار وخدايى دارد، تا مايه آرامش جامعه شوند. چنانكه در روايات آمده: «جعلهم الله اركان الارض ان تميد باهلها» «2» خداوند اهل‌بيت پيامبر عليهم السلام را اركانِ زمين قرار داد تا اهل زمين را از اضطراب نجات دهند.
كوهها، در زندگى انسان نقش عمده‌اى دارند. با ذخيره‌كردن برف‌هاى زمستانى در دامنه‌هاى خود، سرچشمه‌ى نهرها وجويبارهاى بهارى مى‌شوند وبا شكل‌هاى مختلفى كه دارند همچون علامتِ راه، راهنماى مسافران قرار مى‌گيرند و اين نكته را وقتى مى‌فهميم كه فرض كنيم كلّ زمين، مسطّح و صاف بود.
پیام ها
1- كوهها، محصول يك تصادف كور نيست، بلكه بر اساس تدبير حكيمانه است. «أَلْقى فِي الْأَرْضِ رَواسِيَ»
2- كوهها چون ثابت و استوار هستند، مى‌توانند مانع اضطراب و مايه آرامش زمين و ساكنانِ آن شوند. «رَواسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ» (آرى كسى مى‌تواند جلوى ناآرامى و اضطرابِ جامعه را بگيرد كه خود ثابت‌قدم و استوار باشد.)
3- كوهها با سراشيبى دامنه‌هاى آن، سبب جريان آب در نهرها مى‌شوند. «أَنْهاراً»
4- كوهها، بر خلاف آنچه به نظر مى‌رسد، مانع راه نيستند، بلكه راهنماى راه هستند. «سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»
5- كوهها هم مايه‌ى هدايت ظاهرى‌اند وهم معنوى. «لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»
«1». نهج‌البلاغه، خطبه 91.
«2». تفسير نورالثقلين.
جلد 4 - صفحه 502
(كوهها بهترين علامت راه در بيابان است و همچنين بهترين راه خداشناسى و توجّه به عظمت و قدرتِ خالق‌اند.)"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۱۵جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ «16»
ونشانه‌هاى ديگرى (در زمين قرار داد) وآنان به وسيله ستاره راه مى‌يابند.
نکته ها
براى حركت در بيابان‌ها و پيدا كردن راهها، نياز به علائم داريم. علائم طبيعى در روز، و ستارگان در شب، كه خداوند در اين آيه به اين دو امر اشاره مى‌نمايد.
نه فقط براى شناخت راه از بيراهه، دربيابان‌ها، نياز به علامت داريم، بلكه براى شناخت حقّ از باطل نيز در لابلاى هوس‌ها و غرائز و طاغوت‌ها، به نشانه‌هاى روشن نيازمنديم.
پيامبر صلى الله عليه و آله براى بعد از خود علامت‌هايى را قرار داد كه هرگاه مردم دچار حيرت و سرگردانى شدند به آنها نظر كنند و حقّ را بشناسند؛
اوّلين آنها حضرت زهرا عليها السلام است كه درباره‌اش فرمود: رضاى او رضاى من و غضب او غضب من است.
علامت ديگر ابوذر غفارى است كه پيامبر درباره‌اش فرمود: آسمان بر كسى راستگوتر از ابوذر سايه نيفكنده است، تا مردم ببينند زبان ابوذر از چه كسى حمايت مى‌كند و او در تبعيدگاهِ چه كسى از دنيا مى‌رود.
علامت ديگر عمّار ياسر است كه پيامبر فرمود: قاتلِ عمّار گروه منحرفند. مردم ديدند كه در جنگ صفين، عمّار به دست لشگر معاويه كشته شد.
و مهم‌ترين علامتِ روشن پس از پيامبر، امام حسين عليه السلام است كه پيامبر درباره‌اش فرمود: «حسين از من است و من از حسين».
امام صادق و امام رضا عليهما السلام نيز مى‌فرمايند: «نحن العلامات و النجم رسول الله». «1»
«1». تفاسير مجمع‌البيان و نمونه؛ كافى، ج 1، ص 207، امالى مفيد، 102.
جلد 4 - صفحه 503
ستارگان، هم وسيله‌ى شناخت جهت قبله هستند و هم در درياها و كويرها كه هيچ علامتى نيست، بهترين وسيله‌ى راه‌يابى مى‌باشند.
پیام ها
1- آيا خدايى كه براى هدايت دنيوى مردم علائمى را قرار داده، از هدايتِ معنوى آنها غافل بوده است؟ وَ عَلاماتٍ ... يَهْتَدُونَ
2- علم هيئت و ستاره‌شناسى، مورد توجّه اسلام است. «وَ بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ»"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۱۶جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَ فَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لا يَخْلُقُ أَ فَلا تَذَكَّرُونَ «17»
پس آيا آنكه مى‌آفريند همانند كسى است كه نمى‌آفريند؟ پس آيا ياد نمى‌كنيد و پند نمى‌گيريد؟
نکته ها
از ابتداى سوره‌ى نحل تا اينجا در پانزده آيه، نعمت‌هاى الهى را برمى‌شمرد و در اين آيه، يك نتيجه كلّى گرفته و بصورت سؤال، اين مطلب را بيان مى‌دارد كه: آيا كسى‌كه خلق مى‌كند، همانند بت‌ها يا طاغوت‌هايى است كه قدرت خلق ندارند؟ چرا بجاى خداوند متعال سراغ آنها مى‌رويد؟
پیام ها
1- درشيوه‌ى تبليغ از جزئى به كلّى برويد. ابتدا نمونه‌هايى را بيان كنيد و سپس نتيجه‌گيرى كلّى كنيد. بعد از 15 آيه ذكر نعمت‌ها مى‌فرمايد: «أَ فَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لا يَخْلُقُ»
2- در شيوه‌ى تبليغ، وجدانِ مخاطب را به قضاوت بگيريد و عقل و فطرت او را بيدار كنيد. «أَ فَلا تَذَكَّرُونَ»
3- عقل و وحى با يكديگر هماهنگ است و آنچه را قرآن بيان كرده عقل مى‌پذيرد. «أَ فَلا تَذَكَّرُونَ»
4- آفرينش پايان نيافته است بلكه استمرار دارد. «يَخْلُقُ»
جلد 4 - صفحه 504
5- خداشناسى وخداپرستى در نهاد تمام انسان‌ها هست، فقط تذكّر لازم دارد. «أَ فَلا تَذَكَّرُونَ»
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۱۷_جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ «18»
واگر بخواهيد نعمت‌هاى خدا را بشماريد، نمى‌توانيد شماره كنيد. همانا خداوند آمرزنده‌ى مهربان است.
نکته ها
مشابه همين آيه در سوره‌ى ابراهيم آيه 33 آمده است، امّا آنجا در پايان آيه مى‌فرمايد:
«إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ» واينجا در پايان آيه مى‌فرمايد: «إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» آرى! نعمت‌ها نشانه‌ى لطف ورحمت خداست، امّا اين انسان است كه كفران مى‌كند و به خود و جامعه ظلم مى‌نمايد.
گرچه شمردنِ نعمت‌هاى الهى ممكن نيست، امّا ذكر و ياد آنها لازم است. چنانكه در آيه 11 سوره ضُحى مى‌فرمايد: «وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» و در زيارت امين اللَّه مى‌خوانيم:
«ذاكرة لسوابغ آلائك»
انسان حتّى قدرت شمردن نعمت‌هاى الهى را ندارد چه رسد به قدرتِ شكرگزارى آنها.
از دست و زبان كه برآيد
كز عهده‌ى شكرش به در آيد
بنده همان به كه زتقصيرخويش
عذر به درگاه خداى آورد
ور نه سزاوار خداونديش
كس نتواند كه بجاى آورد
پیام ها
1- نسبت به آنچه مى‌دانيد شكر كنيد، نسبت به آنچه نمى‌دانيد، خداوند غفور و رحيم است. «إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ»
تفسير نور(10جلدى)، ج4، ص: 505"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۱۸جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ «19»
وخداوند آنچه را پنهان مى‌كنيد وآنچه را آشكار مى‌سازيد مى‌داند.
پیام ها
1- علم خداوند نسبت به همه امور، چه آشكار و چه پنهان يكسان است.
«ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ»
2- اگر بدانيم كه خداوند به كارهاى ما آگاه است تقوا پيشه مى‌كنيم. «وَ اللَّهُ يَعْلَمُ»
3- خداوند به نيّت‌ها و اهداف ما نيز آگاه است. «يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ»"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۱۹جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَخْلُقُونَ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ «20»
وكسانى را كه بجاى خدا مى‌خوانند، هيچ چيز نمى‌آفرينند وخود نيز آفريده شده‌اند.
أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْياءٍ وَ ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ «21»
آنها مردگانند نه زندگان، ونمى‌دانند چه وقت برانگيخته خواهند شد.
نکته ها
چون بت‌پرستان، بت‌ها را به شكل انسان مى‌ساختند و در خيال خود با آنها مثل صاحب شعور برخورد مى‌كردند، لذا خداوند در اين آيه، بت‌ها را اموات خوانده كه براى موجودات داراى حيات وشعور بكار مى‌رود.
براى جاهل، تكرار مطلب لازم است. در كنارِ «أَمْواتٌ»، «غَيْرُ أَحْياءٍ» ذكر شده است، در حالى‌كه همان معنى را مى‌رساند.
پیام ها
1- بُت‌ها، نه قدرت دارند، نه حيات و نه علم و شعور. (در حاليكه شرط پرستش، علم و قدرت و حيات است) «لا يَخْلُقُونَ، أَمْواتٌ، ما يَشْعُرُونَ»
جلد 4 - صفحه 506
2- معبودان غير خدا هر چه باشد، مرده است. «أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْياءٍ»
3- در قيامت، حتّى بُت‌ها مبعوث مى‌شوند. «ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ»
چنانكه در آيه 98 انبيا مى‌فرمايد: «إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ»"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۲٠_۲۱جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَالَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ «22»
معبود شما معبودى است يگانه، پس كسانى‌كه به آخرت ايمان ندارند دل‌هايشان به انكار خو كرده و همانان مستكبرند.
نکته ها
آيات قبل ناتوانى غير خدا را از آفرينش و بى‌خبرى آنها را از آينده مطرح ساخت اين آيه مى‌فرمايد، معبود واقعى شما خداى يكتاست.
«كبر» يعنى خود را بزرگ دانستن، «تكبر» يعنى آثار كبر را عمل كردن، و «استكبار» يعنى آنكه خودش بزرگى ندارد، ولى با انواع وسائل، مى‌خواهد بزرگى خود را ايجاد و اثبات كند.
در روايات آمده است كه امام حسين عليه السلام بر فقرايى عبور مى‌كردند، آنها مشغول غذا خوردن بودند و حضرت را نيز دعوت به غذا كردند. امام در كنار آنها نشستند و مشغول شدند و سپس فرمودند: خداوند مستكبران را دوست ندارد. «1»
پیام ها
1- انكار معاد در حقيقت انكار مبدء است. توحيد و معاد به هم پيوند دارند. «إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَالَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ»
2- منشأ كفر كبر است و منشأ كبر جهل. «قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ»
3- ايمان به آخرت، تكبّر و استكبار را برطرف مى‌كند. لا يُؤْمِنُونَ ... قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ
«1». تفسير نورالثقلين.
تفسير نور(10جلدى)، ج4، ص: 507"
#تفسیر_سوره_نحل_آیه_۲۲جز۱۴
#سوره_مبارکه_نحل
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6As