↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
یکی دیگر از جایگاهای اعراب نیابتی، جمع مونث سالم است.
🔺تعریف جمع مونث سالم: جمعی که با اضافه کردن "الف" و "تاء" بر بیش از دو مونث از لفظ خودش دلالت میکند مثل فاطمات.
مفرد این جمع
❶گاه مونث لفظی، و حقیقی است، مثل:
فاطمة که میشود "فاطمات".
❷ گاه مونث معنوی و حقیقی است مثل هند که جمعش میشود "هندات".
❸ گاه مفرد این جمع فقط مونث لفظی است، مثل طلحة که جمعش میشود "طلحات".
❹ گاه مفردش مذکر است مثل سُرادِق که جمعش میشود "سرادقات".
🔺 حکم اعرابی جمع مونث سالم:
در حالت رفع ضمه، در حالت نصب کسره و در حالت جر کسره، میگیرد.
#نکته خیلی مهم: این اعراب در صورتی است که الف و تاء زائده باشند، اما اگر الف زائد و تا اصلی مثل "ابیات"، و یا الف اصلی و تاء زائد باشد، مثل "سُعاة" اعراب نیابتی نمیگیرد، چون اینها جمع مکسر هستند.
🔺ملحقات جمع مونث سالم دو قسم هستند:
❶ کلماتی که معنای جمع دارند ولی مفردی از لفظشان ندارند مثل اولات.
❷جمع مونثی که علم شده، مثل اذرعات (اسم روستایی در سوریه) و عرفات (اسم مکانی در اطراف مکه)
#خلاصه #صفحه_۱۴۰_تا_۱۴۳
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
🚨 اگر جمع مونث سالمی علم شود سه نوع اعراب میگیرد.
❶ دقیقا عین جمع مونث سالم با تنوین.(رفع به ضمه، نصب و جر به کسره) #مثال:
ذهبت فاطماتٌ
رایتُ فاطماتٍ
مررت بفاطماتٍ
❷ دقیقا عین جمع مونث سالم بدون تنوین #مثال:
ذهبت فاطماتُ
رایت فاطماتِ
مررت بفاطماتِ
❸ اعراب به صورت غیر منصرف(رفع به ضمه، نصب و جر به فتحه) #مثال:
ذهبت فاطماتُ
رایت فاطماتَ
مررت بفاطماتَ
📍مصنف: افضل همین اعراب است.
🚨 توجه: اگر اسم علمی جمع مونث سالم بسته شود؛ ابتدا نکره میشود و سپس جمع مونث سالم بسته میشود و در این حالت به جمع "ال" یا چیزی که دلالت بر تعریف میکند اضافه میکنیم.
#مثال: فاطمة - فاطمات - الفاطمات
🏮نکته: شرط در مفردی، که جمع مونث سالم بسته میشود این است که خالی باشد از علامت جمع مذکر سالم، جمع مونث سالم و علامت مثنی.
#خلاصه #صفحه_۱۴۳_تا_اول_۱۴۵
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی
جمع مونث سالم،در شش جا قانونی و قیاسی است.
1⃣هر اسمی که در آخر آن تاء زائده باشد.
مثل فاطمة،تجارة،رُقیة،حمزة،عِدَة،علامَة.
در جمعِ اسماء بالا تاء تانیث، حذف میشود
مثل فاطمة فاطمات.
🚨توجه،کلمات زیر با وجود اینکه تاء تانیث دارند،جمع مونث سالم بسته نمیشوند و استثنا شده اند
إمراة،أمة،شاة،شَفة،قُلة،اُمة،مِلة.
2⃣هر اسمی که آخر آن،الف تانیث مقصوره یا ممدوده وجود داشته باشد مثل زهراء سُعدی
و استثنا میشود از مورد بالا دو صیغه فَعلی که مونث فَعلان است و فَعلاء که مونث اَفعل هست
مثال،سکریٰ و سَوداء.
3⃣علم برای مونث حقیقی ای که علامت تانیث ندارد مثل زینب و احسان(علم برای مونث حقیقی).
4⃣مصغرِ مذکرِ غیرِ عاقل مثل نَهر که مذکر غیر عاقل است،در مصغرش میگویم نُهیر و در جمعش میگویم،نُهیرات.
5⃣صفت مذکر غیر عاقل
مثلا ایاماً معدوداتٍ.(ایاما مذکر غیر عاقل است و معدودات صفت آن است)
6⃣هر خماسی که جمع تکسیر او شنیده نشده مثل سُرادِق سُرادقات.
🚨غیر شش مورد بالا اگر جمع مونثی بود قطعا سماعی است..
#خلاصه صفحه ۱۴۵ -تا اول-صفحه- ۱۴۷
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
🚨 اگر مفردی،اسمِ مونث،ثلاثی،صحیح العین، ساکن العین و غیر مشدد باشد در جمع مونث سالمش موارد زیر مراعات میشود.
1⃣اگر فاء الفعل مفتوح باشد،وجوبا عین الفعلی که در مفرد ساکن بود مفتوح میشود.
مثل ظَرْف که میشود،ظَرَفات.
2⃣اگر فاء الفعل در مفرد مضموم باشد،جایز است عین الفعل در جمع،ساکن،مفتوح و مضمون شود
مثل،لُطْف که میشود لُطُفات لُطَفات ولُطْفات
نکته،اگر لام الفعل یاء باشد در عین الفعل فقط،فتحه و سکون جایز است مثل غُنیَة که در جمعش میگویم،غُنَیات و غُنْیات.
پس غُنُیات غلط است.
3⃣اگر فاعل الفعل در مفرد،مکسور باشد،جایز است عین الفعل مکسور،مفتوح و ساکن شود.
مثل،هِنْد،که در جمعش میگویم،هِنِدات و هِنَدات و هِنْدات.
#خلاصه صفحه ۱۴۷-تا ۱۴۸
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
🚨 نکات پایانی جمع مونث سالم.
1⃣اگر مفردِ مونثی،مضاف و مضاف الیه باشد،صدر آن،جمع مونث سالم بسته میشود،مثل سیدةُ الحُسن(علم برای خانمی)،که در جمع آن میگویم،سادات الحُسن.
یا مثل ابنُ آوی،ذو القعده که در جمعشان میگویم،بناتُ آوی،ذاتُ القعده
2⃣اگر مفردِ مونثی که جمع مونث سالم بسته میشود،مرکب اسنادی باشد مثل زاد الجمالُ(اسم خانمی) به اول آن لفظ ذوات اضافه میکنیم و همچنین است اگر مرکب مزجی باشد مثل شهر زاد که اسم خانمی است.
3⃣مفردِ مذکری که صلاحیت ندارد،جمع مذکر سالم بسته شود،مونثِ آن مذکر نیز،جمع مونثِ سالم بسته نمیشود،مثل سکران که صلاحیت جمع مذکر بسته شدن را ندارد،پس سکری که مونث سکران است نیز جمع مونث سالم بسته نمیشود.
4⃣اگر جمعِ مونثِ سالمی علم شود و اراده شود تثنیه اش،به اول آن لفظ ذاتا در حالت رفعی،و لفظ ذاتَی در حالت نصبی و جری اضافه میکنیم
مثل ذهبتْ ذاتا فاطماتٍ،
رایتُ ذاتَی فاطماتٍ
و مررتُ بذاتَی فاطماتٍ،
و اگر اراده شود جمعش،به اول آن لفظ ذوات اضافه میکنیم،مثل ذهبت ذواتُ فاطماتٍ
در همه مثالها فاطمات اسم علم و مضاف الیه است و سابقا گفته شد سه اعراب دارد.
خلاصه صفحه-۱۴۸ تا- اول صفحه ۱۵۰
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
🚨 یکی دیگر از مواضع اعراب نیابتی،اسم غیر منصرف است.
اسم غیر منصرف،اسم معربی است که علامت رفع آن ضمه است،و علامت نصب و جر آن فتحه است،بدون تنوین.
#توجه گاه،اعراب اسم غیر منصرف،ظاهری است و
گاه تقدیری است مثل،ذهب احمدُ،مررت باحمدَ رایتُ احمدَ و ذهبتْ لیلی،مررتُ بلیلی،رایتُ لیلی.
نکته مهم ۱ ،تمام اسماء علم مونث،غیر منصرف هستند.
نکته مهم ۲،اسم غیر منصرف اگر الف و لام بگیرد،یا مضاف واقعه شود به اصل خودش برمیگردد،(رفع به ضمه و نصب به فتحه،و جر به کسره) مثل ذهب الاحمدُ مررت بلاَحمدِ رایتُ الاَحمدَ.
ان شاء الله بحث بیشتر غیر منصرف و شباهت این اسم به فعل در باب خودش مورد بحث واقعه میشود.
#صفحه ۱۵۰-تا اول ۱۵۱
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
🚨نکات پایانی بحث غیر منصرف.
1⃣بعضی از مبنیات،غیر منصرف هستند،مثلِ سیبویه که به دلیل علمیت و ترکیب مزجی،غیر منصرف شده است، چنین اسمهایی در تمام حالت مبنی بر کسر هستند.
مثل ذَهَبَ سیبویهِ(مرفوع به ضمه مقدره،که کسره بنایی مانع شده از این ضمه)
رایتُ سیبویهِ(منصوب به فتحه مقدره،که کسره بنایی مانع از ظهور حرکت اعرابی شده)مررتُ بسیبویهِ(مجرور به فتحه مقدره که کسره بنایی مانع از ظهور حرکت فتحه شده )
2⃣بعضی قبائل عرب به جای لفظ اَلْ از لفظ اَمْ استفاده میکنند،اَمْقمر یَستَمدُّ اَمْضَوء من اَمشمس(اَلْقمر یَستَمدُّ اَلْضَوء من اَلشمس )،
طبق این لغت معتقد اند که اگر اسمی به اَم شروع شود،غیر منصرف میشود.
#صفحه ۱۵۱ -۱۵۲
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
افعالِ خمسه یکی دیگر از مواضع اعراب نیابتی هستند.
🚨 تعریف افعال خمسة: هر مضارع ای که متصل شده به آخر آن "الف اثنین" (صِیَغ ۲، ۵، ۸، ۱۱) یا "واو جمع" (صِیَغ ۳، ۹) یا "یاء مخاطبة" (صیغه ۱۰).
پس یضربان(صِیغَه ۲)، تضربان(صیغ ۵، ۸، ۱۱)، یضربون(صیغه ۳)، تضربون(صیغه ۹)، تضربین(صیغه ۱۰)، افعال خمسة هستند.
🚨 حکم اعرابی این افعال:
علامت رفع این افعال ثبوت نون است و علامت نصب و جزمشان، حذف نون است. مثلا:
↽ الزیدانِ یذهبان (لفظ یذهبان مرفوع و علامت رفع آن نون عوض رفعی است)
↽ لن یذهبا (علامت نصبش،حذف نون عوض رفعی است)
↽ لم یذهبا (علامت جزمش حذف نون عوض رفعی است)
خلاصه #صفحه_۱۵۱_تا_۱۵۲
🚦 @talcheslkotob