🌀بخش‌های ثبتیِ قم ✏️حسین مسرور سردفتر اسناد رسمی شماره ۲۵ قم: 🔸️اداره ثبت قم در ۲۵ تیر ماه ۱۳۱۴ راه‌اندازی و قم به ۱۰ بخش #ثبتی تقسیم شد. جالب این‌که طبق این #تقسیم‌بندی جاسب بخش ۶ و مشهد #اردهال بخش ۷ و شهر #محلات به عنوان بخش ۱۰ ثبتی قم محسوب شده‌اند. 🔹️جالب‌تر این‌که در تعریف استان قم بخش‌های مذکور خارج از محدوده و مرزهای سیاسی استان قرار گرفته‌اند. بخش‌های دهگانه مزبور: ۱. جنوب رودخانه ۲. شمال رودخانه و شهر نو ۳. جاده قدیم قم - تهران و دهستان #قمرود ۴. دهستان قنوات ۵. #کهک ۶. #جاسب ۷. مشهد اردهال ۸. رودخانه ۹. دهستان #طغرود ۱۰.#محلات (منبع: قم‌پژوهی) 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀چرا به کهک، می‌گویند کهک؟ ✏️حمید صادقی 🔸️دریافتن معنی و وجوه تسمیه بسیاری اسامی #دیه‌ها و #مزارع قدیمی به دلیل قدمت آنان و تغییر و تحریف‌های صورت پذیرفته دشوار و بر عامۀ مردم ممکن نیست. 🔹️#کهک (قم) از آن جمله اسامی است. این نام در دیگر جاها نیز شنیده شده است لذا به نظر جملگی شبیه هم بوده و وجه تسمیه مشترک دارند؛ 🔸️اما معنای #کهک چیست؟ اگر معنای آن دانسته شود، وجه تسمیه آن نیز در محل‌هایی که کهک نامگذاری و مشهور شده #روشن می‌شود. 🔹️در خصوص معنای کهک و وجه تسمیه آن در کتب اعلام پژوهی آورده‌اند این واژه به معنای "#گرم" است. گرم در سانسکریت #کهر بوده که این "ر" در زبان‌ها از میان رفته یا برای این‌که سبک باشد انداخته شده است. 🔸️لذا کهر تبدیل به"که" گردیده و یک "ک" تکراری نیز برای همبستگی به آن اضافه شده و در نهایت تبدیل به کهک شده است. لذا این موضع به جهت #گرم بودنش بدین نام مشهور شده است و از عهد قدیم محلی گرم بوده است. 🔹️از این رو به نظر در تقابل با منطقه فرا دست خود هم‌چون #کرمجگان، #فردو و... که منطقه‌ای سردسیر است بدین نام شهرت یافته است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📜 توصیف #کهک در زمان سرشماری عهد #ناصرالدین_شاه 🔸️قریه #کهک از قراء معتبر قُهسَتان است. در هموار اتفاق افتاده. هشت رشته #قنات دارد و کم آب است. حاصل آنجا جو و گندم است. #جوزق [پنبه] آنجا خوب به عمل می‌آید. سردرختی از ییلاقی و گرمسیری دارد. خاصه #انجیر در آنجا خوب می‌شود. 🔹️دو رشته قنات #جدیدالنسق [نوساز] دارد که در عهد دولتِ ابدیت [یعنی دوران ناصرالدین‌شاه] آباد شده است. مالیات آنجا از قرار ممیزی مرحمت پناه آقامیرزا باباست. زبان #فارسی دارند. 🔸️مرتع آنها در هموار است. حمام سه باب و مسجد پنج باب دارد. آب انبار دو باب، دکاکین [مغازه‌ها] بیست و نه باب، #طاحونه [آسیاب‌] دو باب. خانه شمار آنجا سیصد و پنجاه و پنج خانه است. امامزاده #معصومه (س) در برابر قریه مدفون است. عدد نفوس [تعداد افراد] ۱۴۶۹ نفر: ذکور [مرد] ۸۳۰ نفر، اناث [زن] ۶۳۹ نفر." 📚منبع: کتابچۀ اعداد نفوس اهالی دارالایمان قم؛ سرشماری عهد ناصرالدین شاه (۱۲۸۵ ق) 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📜 توصیف #کهک به نقل از محمدتقی بیک ارباب 🗓سال ۱۲۹۵ قمری 🔸️ام القرای #قهستان است. قریب [نزدیک] بیست رشته قنات دارد، باغات و زراعات خوب دارد، در یکی از قنوات آنجا که مسمی به «#نره» است مخصوصا #جوزق [پنبه] و غله بهتر از همۀ قنوات می‌شود. 🔹️میوهٔ #کوهستانی در آنجا بسیار است. هوای معتدل، مردمش بامتانت و رعیت‌منش. عالی‌جاه حاجی میرزا رضای طبیب که در قم نظیر او نیست از اهل این #قریه است و عمده شريک است. 🔸️مالک آنجا خود #رعایای آنجا می‌باشند مِن‌جميع‌الجهات [به‌طورکلی]. ده‌حجر مساوی آب دارد، قریب #پانصد_نفر ذکوراً اناثاً جمعیت. مالیات دیوانی هشتصد و هفت تومان. میوهٔ گرمسیری در آنجا کم است. 📚منبع: محمدتقی بیک ارباب. ۱۳۵۳. تاریخ دارالایمان. به کوشش مدرسی طباطبایی. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀 عصارخانۀ شهر #کهک 🔸️ عصارخانه در قدیم به #آسیاب‌های مخصوصی اطلاق می‌شد که از آنها برای خرد کردن مواردی چون سنگ و زردچوبه و فلفل و امثالهم استفاده می‌شد یا مواد نباتی و روغنی، مثل کرچک و غوره و غیره را به داخل آن می‌ریختند تا #روغن یا آب آنها گرفته شود. 🔹️عصارخانه عبارت از محوطه‌ای بود که در وسط آن #قطعه‌سنگ گِرد بر روی هم قرار داشت و این دو قطعه‌سنگ از یک‌طرف با اهرمی به یک رأس #چهارپا، مثل الاغ یا شتر يا قاطر یا اسب متصل بود. 🔸️با حرکت کردن حیوان، که به‌صورت #دَوَرانی صورت می‌گرفت، سنگِ روئی آسیاب به حرکت درمی‌آمد و با گردش این سنگ، آن‌چه از موادی که به وسط سنگ مزبور ریخته می‌شد، #نرم می‌گردید. 🔹️در قسمت بالای سنگ متحرک جایگاهی بود که مواد #خردشونده را داخل آن می‌ریختند تا از داخل سوراخ به زیر سنگ رفته و خرد گردد. 📸 عکاس: احمد ظهرابی 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom