📕 نشریه‌ی #شباهنگ 🔗 شماره‌ی دهم، خردادماه 1397 🏛 کاری از گروه نجومِ دانشکده‌ی فیزیکِ دانشگاه صنعتی شریف © @SharifAstronomy 🆔 @zharfa90

🔰 *معرفی نشریات علمی-دانشجویی* 🔻 قسمت اول   در سلسله یادداشت‌های معرفی نشریات، قصد داریم نشریات فعال دانشجویی در حوزه‌های فیزیک، ریاضی و فلسفه علم را به همراه سه شماره آخر هر نشریه گردآوری کنیم. از مخاطبان و صاحبان نشریات تقاضا داریم چنانچه با دیگر نشریات علمی این سه حوزه آشنایی دارند، از طریق حساب روابط عمومی به ما معرفی کنند. 🔸 نشریه اول: #ژرفانامه ▪️ انجمن علمی ژرفا ▫️ [شماره ۷](https://t.me/zharfa90/4154) (تیرماه ۱۴۰۲) ▫️ [شماره ۶](https://t.me/zharfa90/4050) (اسفندماه ۱۴۰۱) ▫️ [شماره ۵](https://t.me/zharfa90/3599) (اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰) 🔹 نشریه دوم: #تکانه ▪️ انجمن علمی فیزیک دانشگاه شریف ▫️ [شماره ۳۲](https://t.me/anjoman_elmi_phys_sut/2538) (زمستان ۱۴۰۱) ▫️ [شماره ۳۱](https://t.me/anjoman_elmi_phys_sut/2247) (پاییز ۱۴۰۰) ▫️ [شماره ۳۰](https://t.me/anjoman_elmi_phys_sut/1834) (پاییز ۱۳۹۹) 🔸 نشریه سوم: #شباهنگ ▪️ انجمن علمی فیزیک دانشگاه شریف ▫️ [شماره ۲۰](https://t.me/shabahang_sut/29) (بهار ۱۴۰۳) ▫️ [شماره ۱۹](https://t.me/shabahang_sut/26) (زمستان ۱۴۰۱) ▫️ [شماره ۱۸](https://t.me/shabahang_sut/23) (تابستان ۱۴۰۰) #نشریه #نشریات_دانشجویی 🆔 @Zharfa90

دوره‌ی برخط «شگفتی‌های فیزیک» در این دوره می‌خواهم بدونِ اتکا به پیش‌نیازهای ریاضیاتی، بخش‌هایی از فیزیک را که برای من شگفت‌انگیز و جذاب بوده است ارائه کنم. *سرفصل‌های احتمالی و پیشنهادیِ دوره* الکترومغناطیس: معنا و مفهومِ قوانینِ ماکسول، موج الکترومغناطیسی، امواج و تداخل، تداخل‌سنج مایکلسون، آزمایشِ آشکارسازیِ اتر، چگونه فهمیدیم که جهان در حالِ انبساط است؟ نظریه‌ی مهبانگ (big bang) چیست؟ مکانیک کوانتومی چیست؟ فوتون، امواجِ مادی، اصل عدم قطعیت، مسأله‌ی اندازه‌گیری، درهم‌تنیدگی کوانتومی، نسبیتِ عام و تعبیرِ هندسی از گرانش. چگونه هندسه می‌تواند اقلیدسی نباشد؟ جهانِ نسبیتی: چگونه فضا و زمان تعبیرِ سنتیِ خود را از دست دادند؟ مروری بر قوانینِ ترمودینامیک: قانونِ دومِ ترمودینامیک دقیقاً چیست؟ معنا و مفهومِ انتروپی، آیا زمین به دورِ خورشید می‌چرخد؟ (از منظرِ بطلمیوس، کپرنیک، کپلر، گالیله، نیوتن و آینشتاین)، تأملی درباره‌ی فضای مطلق، معنای واقعیِ چارچوبِ لَخت، سرشتِ فلسفیِ قوانین نیوتن: آیا قوانین نیوتن واقعاً قانون هستند؟ یا بیان‌گرِ یک تعریف‌اند؟ زمان برگزاری: چهارشنبه‌ها 8:30 تا 10:00 هزینه‌ی ثبت‌نام دوره: 260 هزار تومان تعداد جلسات: 6 جلسه (مرداد و شهریور 1403) پیش‌نیاز: ندارد آغازِ دوره: چهارشنبه 03/05/1403 شیوه‌ی برگزاری: برخط (اسکای‌روم) هماهنگی‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها: گروه اجتماعی در پیام‌رسانِ بله پیوندِ ثبت‌نام: https://survey.porsline.ir/s/GeqHQI6F کسانی‌که امکانِ آن‌لاین بودن ندارند می‌توانند ثبت‌نام کرده و به‌صورتِ آف‌لاین، ویدیوی دوره را دریافت کنند. 🌐ble.ir/hossein_kamkar

🔰 کارگاه تابستانی «فلسفه کیهان‌شناسی» سیری در پاسخ به پرسش‌های بنیادین هستی ▫️ محورهای کارگاه: • مروری بر تاریخ و مفاهیم کیهان‌شناسی • درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی • آغازمندی عالم از منظر فیزیک، فلسفه و الهیات • پیدایش طبیعی جهان از هیچ • برهان کیهان‌شناختی کلام • تنظیم ظریف و چندجهانی • برهان طراحی 👤 مدرس: حامد منوچهری کوشا دکتری کیهان‌شناسی از دانشگاه صنعتی شریف ⏰ زمان: از ششم تا بیست‌ودوم مرداد، شنبه‌ها و دوشنبه‌ها، ساعت ۹ تا ۱۲ 📍 مکان: دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده فیزیک، کلاس شماره یک 🔗 برای ثبت‌نام در این کارگاه از اینجا اقدام نمایید. https://survey.porsline.ir/s/bFx0JoL4 🔻 هزینه کامل شش جلسه دوره مبلغ ۱۵۰ هزارتومان می‌باشد، اما حضور در جلسه اول بدون پرداخت هزینه بلامانع است. 🔸 جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره مطالب دوره و همچنین موضوعات مشابه دیگر، می‌توانید کانال شخصی تازه تأسیس آقای منوچهری را در پیام‌رسان‌های بله و تلگرام به نشانی @TheoCosmology دنبال فرمایید. ❓ چنانچه پرسشی پیرامون این رویداد داشتید می‌توانید از طریق حساب روابط عمومی @SalamZharfa مطرح کنید. 🆔 @Zharfa90

🔴چه چیزی فلسفه کیهان‌شناسی را تا این حد از فلسفه علوم دیگر متفاوت می سازد؟ دو مسئله اصلی وجود دارد که فلسفه کیهان‌شناسی را با فلسفه هر علم دیگری متفاوت می‌کند: 🔸1) یکتایی جهان: تنها یک جهان وجود دارد، بنابراین چیز دیگری برای مقایسه با آن وجود ندارد و ایده «قوانین کیهان» به سختی معنی دارد. این بدان معناست که این علم به طور برجسته تاریخی است: آن فقط با یک شیء منحصر به فرد سروکار دارد که تنها عضو گروه خود است که از نظر فیزیکی وجود دارد؛ در واقع، به همین دلیل دقیقاً هیچ گروه غیر پیش پا افتاده‌ای از چنین اشیایی وجود ندارد (به جز در ذهن نظریه‌پردازان). 🔹2) کیهان‌شناسی با آن وضعیت فیزیکی سروکار دارد که بستری بزرگ برای وجود انسان است: جهان دارای چنین طبیعتی است که زندگی ما امکان‌پذیر است. این بدان معناست که اگرچه این یک علم فیزیکی است، اما از نظر پیامدهای آن برای زندگی انسان اهمیت ویژه‌ای دارد. 📚 کریستوفر اسمینک و جرج الیس، دانشنامه فلسفی استنفورد، مدخل «فلسفه کیهان‌شناسی» 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

‌ #ابن_سینا، #حکیم ، #پزشک ، #ریاضیدان ، #منجم و #فیزیکدان ایرانی بود که نبوغ و کارهای علمی وی شهرت جهانی دارد. اغلب ما بوعلی سینا را به نبوغش در #پزشکی می‌شناسیم. اما، وی یک #دانشمند همه‌چیزدان بود که در #علم #فیزیک نیز کارهای مهمی انجام داده است. در واقع، ابن سینا چند قرن پیش از #نیوتن پی به قانون #اینرسی برده بود و درباره آن ایده‌هایی داشت. ویدئویی که می‌بینید، بخشی از سخنرانی پروفسور "شاون کارول" فیزیکدان و #فیلسوف علم درباره اسرار علم نوین و تفاوت‌های دیدگاه‌های کهن و مدرن نسبت به علم است که برای شما مخاطبان گرامی، ترجمه و زیرنویس کرده‌ایم. @sciencetoday_ir 🆔 @Zharfa90

🔻طول پلانک • Planck Lenght • طول پلانک، که با نماد ℓp نشان داده می‌شود، یکای طول در سیستم واحدهای پلانک است. این واحد به عنوان کوچکترین طول ممکن در طبیعت در نظر گرفته می‌شود و مقداری برابر با 1.616 × 10⁻³⁵ متر دارد. طول پلانک با استفاده از سه ثابت بنیادی فیزیک تعریف می‌شود: سرعت نور در خلا ثابت پلانک ثابت گرانش اهمیت طول پلانک در فیزیک کوانتومی و نظریه ریسمان نهفته است. این واحد در تلاش برای درک ماهیت بنیادی فضا، زمان و گرانش نقش کلیدی دارد. در حال حاضر، به دلیل محدودیت‌های تکنولوژی، اندازه‌گیری مستقیم طول پلانک غیرممکن است. با این حال، دانشمندان از طریق آزمایش‌های فکری و مدل‌های نظری، به مطالعه و بررسی پدیده‌های فیزیکی در مقیاس پلانک می‌پردازند. • The Planck Length is the smallest measurable length in the Universe at 1.616 × 10⁻³⁵ meters. It is calculated from three physical constants: the speed of light (c), the Planck constant (h), the gravitational constant (G) 🔹کانال تخصصی ریاضیات ♾ @mathematics_learn 🆔 @Zharfa90

🔺 #اطلاعیه 🔸 بنا به درخواست برخی از مخاطبان گرامی، ثبت‌نام این رویداد مجدداً فعال شده و تا ساعت ۱۸ روز یک‌شنبه ۷ مردادماه امکان نام‌نویسی برای شرکت در ادامه کارگاه وجود دارد. 🆔 @Zharfa90

🔴چه چیزی فلسفه کیهان‌شناسی را تا این حد از فلسفه علوم دیگر متفاوت می سازد؟ دو مسئله اصلی وجود دارد که فلسفه کیهان‌شناسی را با فلسفه هر علم دیگری متفاوت می‌کند: 🔸1) یکتایی جهان: تنها یک جهان وجود دارد، بنابراین چیز دیگری برای مقایسه با آن وجود ندارد و ایده «قوانین کیهان» به سختی معنی دارد. این بدان معناست که این علم به طور برجسته تاریخی است: آن فقط با یک شیء منحصر به فرد سروکار دارد که تنها عضو گروه خود است که از نظر فیزیکی وجود دارد؛ در واقع، به همین دلیل دقیقاً هیچ گروه غیر پیش پا افتاده‌ای از چنین اشیایی وجود ندارد (به جز در ذهن نظریه‌پردازان). 🔹2) کیهان‌شناسی با آن وضعیت فیزیکی سروکار دارد که بستری بزرگ برای وجود انسان است: جهان دارای چنین طبیعتی است که زندگی ما امکان‌پذیر است. این بدان معناست که اگرچه این یک علم فیزیکی است، اما از نظر پیامدهای آن برای زندگی انسان اهمیت ویژه‌ای دارد. 📚 کریستوفر اسمینک و جرج الیس، دانشنامه فلسفی استنفورد، مدخل «فلسفه کیهان‌شناسی» 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

🚨کلیپی حیرت انگیز و سرگیجه‌آور درباره ابعاد غیر قابل تصوّر «کیهان قابل مشاهده» و مقایسه آن با ابعاد برخی اجرام آسمانی شناخته شده 🔸کل کیهانی که در هیئت بطلمیوسی تصوّر می‌شد، تقریباً هم اندازه با ابعاد ستاره Pistol Star بود. 🔹فاصله نزدیک‌ترین کهکشان‌ها به ما، تا دهه‌‌های ابتدایی قرن بیستم همچنان ناشناخته بود. 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

«مدل دوره‌ای استینهارت-توروک (2001)» 🔹این مدل در چهارچوب نظریۀ M مطرح شده است. جهان ما دارای نُه بعد فضایی است که شش بُعد آن بسیار ریزند و قابل رؤیت نیستند. در مقابل این جهان ما، یک جهان دیگر نیز وجود دارد که جفت آن محسوب می‌شود. این دو جهان به وسیله‌ی بُعد مکانی دیگری از هم فاصله دارند که بُعد مکانی دهم محسوب می‌شود. 🔸بین آن‌ها نیرویی وجود دارد که باعث می‌شود که این دو جهان، در فاصله‌های زمانی منظمی با یکدیگر برخورد کنند و مجدّداً دور شوند. 🔹طبق این مدل، مِهبانگ (Big Bang) رخ نداده است و آنچه که ما در مدل مِهبانگ تحت عنوان جهان اوّلیه‌ی داغ بعد از تور‌ّم می‌شناسیم، حاصل انرژی آزاد شده از طریق همین برخورد بین دو جهان است. 🔸نیروی بین این دو جهان، در درون هر یک از آن‌ها انرژی تاریک القا می‌کند که باعث انبساط شتابدار هر یک از آن‌ها به مدّت هزار میلیار‌د سال می‌شود که کیهان را رقیق، همگن و تخت می‌سازد. بنابراین هرچند فاصلۀ بین دو جهان مدام در حال نوسان است، امّا هر یک از این جهان‌ها فقط منبسط می‌شوند. 🔹این برخوردها مرتّباً از ازل تا ابد تکرار می‌شوند. 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

📒«مدل کیهان شناسی استینهارت-توروک به زبان ساده» ✅این مدل در سال 2001 به عنوان یک مدل رقیب برای مدل استاندارد مهبانگ معرفی شد که در آن فاصله بین جهان ما و یک جهان موازی، مدام نوسان می کند. این یک مدل سرمدی (ازلی-ابدی) از کیهان است که در آن تکینگی ابتدایی وجود ندارد. ✍🏻 حامد منوچهری کوشا 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

مدل «کیهان‌شناسی دوره‌ای همدیس» راجر پنروز- Conformal Cyclic Cosmology 🔸تبدیلات همدیس، زوایا را حفظ می کنند امّا اندازه ها را تغییر می‌دهند. 🔹پن‌روز استدلال می‌کند که اگر ذرّات عالم همگی بدون جرم باشند، آن‌گاه کیهان همدیس‌ناورداست. 🔸در کیهان اوّلیه انرژی بسیار بالا بوده و ذرّات همگی نسبیتی (بدون جرم) بوده اند. در آینده بسیار دور نیز ، یعنی 10 به توان 100 سال دیگر، الکترون‌ها، پروتون‌ها و سیاهچاله‌ها به تابش تبدیل می‌شوند و کیهان بدون جرم می‌شود. پس ابتدا و انتهای کیهان همدیس‌ناوردا و معادل یکدیگر هستند 🔹به سبب هم‌ارزی همدیسی، از منظر فیزیکی ابتدای کیهان با آینده بسیار دور آن کاملاً معادل هم هستند. گویی کیهان، تاریخ بسیار طولانی خود را فراموش کرده و دوباره از ابتدا شروع می‌کند. این دوره های 10 به توان 100 ساله (که ایون نامیده می شوند)، از ازل تا ابد تکرار می‌شوند. 🔴کانال علم، الهیات و فلسفه 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

📒«مدل کیهان شناسی دوره‌ای همدیس راجر پنروز به زبان ساده» ✅در این مدل، پنروز ادعا می کند که در آینده بسیار دور، کیهان از ذرات جرم دار خالی می شود، و در نتیجه از منظر همدیسی با ابتدای کیهان هم‌ارز است. در نتیجه کیهان در آینده، گذشته خود را فراموش و دوره‌هایی طولانی را مدام تکرار خواهد کرد. ✅در این نوشتار، به مسئله آنتروپی بسیار پایین کیهان اوّلیه و فرضیۀ انحنای ویل نیز پرداخته شده است. ✍🏻 حامد منوچهری کوشا 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology 🆔 @Zharfa90

‌ فراخوان جذب خادم در 💠 «موکب علم و فناوری» 🔰 از تمامی اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان به فعالیت‌های ترویج علم دعوت می‌کنیم تا برای خدمت‌رسانی متفاوت به زائران مسیر پرشکوه اربعین حسینی، به موکب علم و فناوری بپیوندند. 🔸 از ۲۵ مرداد الی ۴ شهریور 🔹مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا 🌐 برای انجام ثبت نام اولیه و اعلام آمادگی جهت حضور در موکب از طریق این فرم اقدام فرمایید. https://survey.porsline.ir/s/iPJWAse7 🔻 همچنین می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به کانال اطلاع‌رسانی موکب مراجعه نمایید. 🆔 @SciTechMukeb

✅«برهان کیهان‌شناختی کلام (برهان حدوث جدید)»- The Kalam Cosmological Argument 👤ویلیام کریگ (متولّد 1949)، فیلسوف تحلیلی آمریکایی و الهیدان مسیحی، با الهام از متکلّمین اسلامی و با استفاده از دستاوردهای فیزیک و کیهان‌شناسی، برهانی را برای اثبات وجود خدا سامان داد که در فلسفه دین معاصر بسیار مورد توجّه و بحث قرار گرفته است. 🔵صورت‌بندی برهان: 1)هر آنچه که وجودش [از منظر زمانی] آغازی داشته باشد، برای آغاز وجودش علّتی هست. 2) عالم وجودش آغازی داشته است. نتیجه: برای آغاز وجود عالم علّتی هست. 🔹استدلال‌های کریگ برای مقدّمه اوّل: الف) شهود عقلایی: این شهود متافیزیکی بدیهی است که چیزی نمی‌تواند از "هیچ" به وجود بیاید. ب) تعلیق به محال: اگر اینطور نباشد، غیر قابل توضیح خواهد بود که چرا چیزهایی به صورت تصادفی و رندم مدام به وجود نمی آیند؟ ج) ارجاع به تجربه: هم تجربیات روزمره ما و هم پژوهش‌های علمی ما مدام این موضوع را تأیید کرده اند و هیچ وقت رد نکرده اند. اصولاً اگر غیر از این بود علم توسعه نمی یافت. 🔹استدلال‌های کریگ برای مقدّمه دوم: 🔸استدلال‌های فلسفی: الف) بی نهایت واقعی و بالفعل (Actual Infinity) نمی‌تواند وجود داشته باشد، و از آنجایی که سلسله رویدادها از ازل تا کنون، مصداقی از بی‌نهایت واقعی و بالفعل است، نمی‌تواند وجود داشته باشد. ب)بی نهایت واقعی و بالفعل نمی‌تواند از طریق اضافه شدن پی در پی حاصل شود، و از آنجایی که بی‌نهایت واقعی و بالفعل مربوط به گذشته ازلی با اضافه شدن پی در پی حاصل می‌شود، گذشته ازلی نمی‌تواند وجود داشته باشد. 🔸استدلال بر مبنای فیزیک و کیهان‌شناسی: شواهد تجربی متعدّدی که از مُدل مِهبانگ حمایت می‌کند، به همراه قضایای تکینگی اوّلیه و همچنین صورت‌های کلاسیک و تعمیم‌یافته از قانون دوم ترمودینامیک، نشان می‌دهد که عالم آغازی داشته است. 📚یک منبع خوب برای مطالعه بیشتر: فصل سوم از کتاب The Blackwell Companion to Natural Theology (2009) 🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology

🔰 «مسئله تنظیم ظریف کیهانی» ‼️ شواهد تجربی و محاسبات نظری نشان می دهند که قوانین و ثوابت فیزیکی و شرایط اولیه کیهان به نحو بسیار بسیار دقیق و ظریفی همان مقادیر بسیار نامحتملی را دارند که برای آنکه کیهان بتواند پذیرای حیات شود لازم است. 🔸 آیا این مسئله نیاز به تبیین و توضیح دارد؟ ❓اگر آری، کدام یک تبیین بهتری است: شانس و تصادف، چند جهانی، یک نظریه بنیادی احتمالی و یا طراحی الهی؟ 🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology

📌«آیا مکانیک کوانتومی اصل علّیت را نقض می‌کند؟» 🔸در مکانیک کوانتومی استاندارد، قبل از اندازه‌گیری نمی‌توان از مقدار کمّیت‌هایی چون مکان و تکانه برای جسم سخن گفت. برای مثال، فرض کنید می‌خواهیم اسپین (تکانه زاویه‌ای ذاتی) الکترونی را در راستای مشخّصی اندازه بگیریم. نتیجه آن ممکن است 1/2+ یا 1/2- باشد. طبق مکانیک کوانتومی استاندارد، ذرّه پیش از اندازه‌گیری هیچ یک از این دو مقدار را ندارد. در واقع، تابع موج الکترون در حالت برهم‌نهی (Superposition) از حالت‌های مربوط به 1/2+ و 1/2- قرار دارد. در لحظه اندازه‌گیری، تابع موج الکترون به صورت کاملاً تصادفی به یکی از این دو حالت رُمبش می‌کند و ما مقدار مربوط به آن را مشاهده می‌کنیم. 🔹اینکه گفته می‌شود «به صورت تصادفی»، بدین معنا نیست که اطّلاعات ما درباره الکترون قبل از اندازه‌گیری ناقص بوده است، بلکه بدین معناست که درست در لحظه اندازه‌گیری، الکترون یکی از این دو مقدار را به صورت تصادفی کسب می‌کند. در واقع اینکه اسپین الکترون در لحظه اندازه‌گیری 1/2+ شد و 1/2- نشد، هیچ علّت خاصی نداشته است و تصادف محض بوده است. بنابراین بعضاً گفته می‌شود که مکانیک کوانتومی اصل علّیت را زیر سؤال می‌برد چون شامل رویدادهایی بدون علّت است. برای ارزیابی دقیق‌تر این ادّعا باید با دو اصطلاح آشنا شویم: 🔺اصل موجبیت علّی (Causal Determinism): طبق این اصل، وضعیت جهان در هر لحظه، وضعیت آن را در لحظه بعد به طور کامل متعیّن و مشخّص می‌سازد. به عبارت دقیق‌تر، علّت شرط کافی برای تحقّق معلول است. یعنی اگر این رویداد خاص رخ داده‌است، امکان نداشته است که رخ ندهد، زیرا وجود علّت برای تحقّق آن کافی بوده است و آن را وجوب بخشیده است. طبق مکانیک کوانتومی استاندارد، در هنگام اندازه‌گیری این اصل نقض می‌شود. زیرا اگر خروجی اندازه‌گیری 1/2+ بوده است، بر حسب اتّفاق اینگونه بوده است و می‌توانسته است 1/2- باشد. در واقع، چیزی در لحظه پیش از آن نبوده است که این نتیجه را برای اندازه‌گیری قطعی و متعیّن سازد. 🔺اصل عام علّیت (General Causal Principle): طبق این اصل، هر رویدادی در جهان دارای علّتی است. به عبارت دقیق‌تر، شرط لازم برای تحقّق هر رویداد وجود علّت آن است. دقّت کنید که در اینجا از شرط لازم سخن گفته شده است و نه شرط کافی. یعنی از وجود آن علّت خاص لزوماً نمی‌توان وجود این معلول خاص را نتیجه‌گرفت، امّا برعکس آن ممکن است: از وجود معلول می‌توان نتیجه گرفت که علّت آن وجود داشته است. در اینجا علّت به معلول وجوب نمی‌بخشد و آن را قطعی نمی‌سازد. در مکانیک کوانتومی این اصل عام همچنان برقرار است. زیرا اگر نتیجه اندازه‌گیری ما یک الکترون با اسپین 1/2+ (معلول) را نشان دهد، به طور قطع می‌توانیم نتیجه بگیریم که در لحظه پیش از اندازه‌گیری، الکترونی وجود داشته است که تابع موج آن بر حالت اسپین 1/2+ عمود نبوده است(علّت). به عبارت دیگر، اگر علّت وجود نداشت، تحقّق معلول ناممکن بود. 🔵 خلاصه بحث و جمع‌بندی: در تفسیر استاندارد از مکانیک کوانتومی، اگرچه موجبیت علّی (لااقل در سطح جهان فیزیکی) زیر سؤال می‌رود امّا همچنان اصل عام علّیت برقرار است. لازم به ذکر است که آنچه در برخی براهین اثبات وجود خدا در فلسفه (مثل برهان کیهان‌شناختی کلام) نیاز است همین اصل عام علّیت است و نه موجبیت علّی. نکته دیگر اینکه، برخی تعابیر مهمّ دیگر مکانیک کوانتومی مثل مکانیک بوهمی و تفسیر چندجهانی، حتّی موجبیت علّی را نیز محترم می‌شمارند. 🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology

مفهوم علیت در فلسفه ارسطویی-اسکولاستیکی، به‌جای اینکه فرآیند را به‌عنوان یک حالتِ مستقل و درحال‌تغییر درنظر بگیرد، هر فاز از حرکت یا تغییر را نیازمند یک عاملِ فعال و مستقیم می‌داند. این دیدگاه، که می‌توان آن را تحت عنوان «علیتِ همراه» نامید، تأثیرات عمیقی بر درک ما از کیهان و پدیده‌های آن دارد. در چارچوب کیهان‌شناسی ارسطویی-اسکولاستیکی، «#علیت_همراه» چند پیامد مهم را به دنبال دارد. اولاً، برخلاف دیدگاه‌های مدرن که یک فرآیند را پس از شروع، قادر به ادامه‌ی مستقل می‌دانند، این مفهوم تأکید می‌کند که حتی یک فرآیند ثابت نیز در هر لحظه نیازمند تولیدِ مجدد و تأثیر مداوم از یک علت است. به‌عبارتی، تداوم یک حرکت یا تغییر، نه به دلیل اینرسی یا قوانین طبیعی، بلکه به دلیل حضور مداوم یک عامل فعال است که آن را حفظ می‌کند. ثانیاً، «علیتِ همراه» مفهوم «#کنش_از_راه_دور» را رد می‌کند. در این دیدگاه، هر تغییری نیازمند تماس مستقیم بین علت و معلول است و تأثیرگذاری یک عامل بر دیگری بدون وجود یک واسطه فیزیکی ممکن نیست. این مفهوم، در تضاد با برخی نظریه‌های مدرن فیزیک مانند گرانش نیوتنی است که کنش از راه دور را ممکن می‌داند. این دو پیامد در کنار هم، این امکان را که علتِ متافیزیکی همه‌ی حرکات در خارج از کیهان قرار داشته باشد، درحالی‌که علت فیزیکی اولیه‌ی پدیده‌های حرکت در مرکز یا نزدیک آن باشد، کاملاً رد می‌کنند. به‌عبارتی، اگر یک علتِ اولیه در خارج از کیهان وجود داشته باشد، نمی‌تواند مستقیماً بر حرکات و تغییرات درونِ کیهان تأثیر بگذارد، مگر آنکه یک سیستم از عوامل واسط وجود داشته باشد که این تأثیر را از بیرون به درون منتقل کنند. این سیستم انتقال حرکت و تغییر، که در قلب فیزیک "علیت همراه" قرار دارد، نشان‌دهنده‌ی پیچیدگی و انسجامِ جهانِ ارسطویی-اسکولاستیکی است که در آن، هر تغییری نتیجه‌ی مستقیم یک سلسله از علل و معلولات متصل به‌هم است. ازآن‌جایی که خداوند در اندیشه‌ی مسیحیت، جهانِ کیهانِ باستانی را تصاحب کرده بود، استفاده‌ی «نظام‌مند» از قدرت لایزال خود را به شرایط موجود در این چارچوب فیزیکی محدود کرد. این محدودیت، که در نگاه اول ممکن است عجیب به‌نظر برسد، درواقع با آموزه‌های مسیحیت هم‌خوانی قابل‌توجهی دارد. در الاهیات مسیحی، اعمال نجات الهی، مانند رستگاری انسان‌ها، نیازمند ارتباط مستقیم و حضور خداوند در جهان مادی است. این ارتباط، که در قالب تجسد #مسیح به اوج خود می‌رسد، نشان می‌دهد که خداوند، علی‌رغم قدرتِ مطلق خویش، به قوانین جهان فیزیکی احترام می‌گذارد و برای تعامل با مخلوقات خود، از طریق واسطه‌ها و ابزارهای مادی عمل می‌کند. در این چارچوب، فیزیک ارسطویی-اسکولاستیکی، با تأکید بر علیتِ همراه و رد کنش از راه دور، به‌خوبی با آموزه‌های مسیحیت سازگار است. این فیزیک، نه تنها مفهوم تجسد را تبیین می‌کند، بلکه نشان می‌دهد که چرا خداوند، برای انجام اعمال نجات الهی، ناگزیر از ورود به جهانِ مادی و پذیرش محدودیت‌های آن است. به عبارت دیگر، فیزیک ارسطویی، با ارائه یک مدل کیهان‌شناختی منسجم و مبتنی بر علیت، به الهیات مسیحی امکان می‌دهد تا مفهوم تجسد را به شکلی #منطقی و قابل‌فهم تبیین کند. ارسطوگرایی، با ارائه این چارچوب، به یکی از پرسش‌های بنیادین مسیحیت، یعنی «چرا خدا انسان شد؟»، پاسخ می‌دهد. این پرسش، که توسط #آنسلم کانتربری مطرح شده بود، به‌دنبال درک انگیزه‌ی الهی برای تجسدِ مسیح است. ارسطوگرایی، با تأکید بر علیتِ همراه و محدودیت‌های کنش الهی در جهان مادی، نشان می‌دهد که تجسد، نه یک عمل اختیاری یا تصادفی، بلکه یک ضرورت ناشی از ماهیت جهان و رابطه خداوند با مخلوقاتش است. هانس بلومنبرگ پیدایش جهان کپرنیکی ✅ حلقه‌ی مطالعاتی تمنا 🌐 @TamanaCircle

🔵 نمایشی در وصف «هیچ»! آیا هیچ می‌تونه جهان رو به وجود بیاره؟ در فیزیک کوانتوم و فلسفه از هیچ زیاد صحبت می‌شه. این هیچ دقیقا چیه؟ آیا اصلا وجود خارجی داره؟ در این ویدئو در قالب یک نمایش در مورد «هیچ» در سطوح مختلف صحبت می‌‌کنم. بعد از دیدن این ویدیو، وقتی می‌شنویم که میگن آیا هیچ می‌تونه جهان رو به وجود بیاره، بهتر می‌تونیم در مورد مفهوم هیچ فکر کنیم. 🧑🏻‍💻 تولید محتوا توسط مجله خلقت #QC26 #کوانتوم #هیچ #خلاءکوانتومی 🌀 @QuantCamp | کمپین کوانتوم

🔵 «یکتایی کیهان و پیامدهای فلسفی آن» 🔺یکی از خاص‌ترین ویژگی‌های علم کیهان‌شناسی، مسئله یکتا بودن موضوع این علم (کیهان) است. این موجب برخی پیامدهایی مهم از منظر روش‌شناختی و فلسفی می‌شود، برای مثال: 🔸تاریخی بودن علم کیهان‌شناسی: کیهان‌شناسی یک علم تاریخی است و نه یک علم آزمایشگاهی. بنابراین طراحی سناریو درباره یک سیر تاریخی، در آن نقش مهمی دارد. همچنین، معیار علمی مهم «تکرارپذیری» ارضا نمی شود. 🔹ابهام در تعریف قانون: در مسائلی چون کیهان‌شناسی کوانتومی و به طور کلّی توصیف شرایط عام کیهان، صحبت از قوانین فیزیکی چندان خوش تعریف نیست. 🔸ابهام در تبیین و مفهوم شرایط اوّلیه: تببین نهایی شرایط اوّلیه کیهان موضوع بسیار بغرنجی است و تمایز شرایط اوّلیه کیهان با قوانین فیزیک چندان روشن نیست. 🔹مشکلات مفهومی در تعریف آمار و احتمالات: وقتی تنها با یک نمونه از جهان سر و کار داریم، تعریف آمار و احتمالات برای آن دچار مشکلات مفهومی و نظری است. 🔸مسئله واریانس کیهانی: در برخی موضوعات در کیهان شناسی، تفکیک بین «سیگنال» و «نویز» در تفسیر داده‌ها با چالش جدّی مواجه است. 🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology

📗«مسئله یکتایی کیهان و برخی پیامدهای فلسفی آن» 🔹در این نوشتار، مسئله یکتایی کیهان و برخی از پیامدهای فلسفی و روش‌شناختی آن شرح داده شده است. پیامدهایی چون تاریخی بودن علم کیهان‌شناسی، ابهام در مفهوم قانون، ابهام در تعریف شرایط اوّلیه، ابهام در تعریف آمار و احتمالات و مسئله واریانس کیهانی. ✍🏻حامد منوچهری کوشا 🔺تعداد صفحات: 5 🔴کانال علم، فلسفه و الهیات 🆔@TheoCosmology

🔵 تابع موج چیه؟ چرا میگن ماده هم موج هم ذره؟ توضیحاتی درباره دنیای عجیب کوانتوم به زبان ساده یکی از سوالاتی که چند بار از من پرسیدن اینه که چرا الکترون داخل هسته سقوط نمیکنه؟ برای جواب به این سوال که توجیه کوانتومی داره توی این ویدئو در مورد مباحثی نظیر معادله شرودینگر و تابع موج و دوگانگی موج و ذره صحبت کردم و سعی کردم به زبان ساده یکسری از مفاهیم پایه کوانتوم رو توضیح بدم. 🧑🏻‍💻 تولید محتوا توسط مجله خلقت #کوانتوم #تابع_موج #الکترون #دوگانگی_موج_ذره #QC32 🌀 @QuantCamp | کمپین کوانتوم

🔵 برندگان نوبل فیزیک ۲۰۲۲ چطوری اثبات کردن که انیشتین در مورد کوانتوم اشتباه می‌کرده؟ سال ۲۰۲۲ جایزه نوبل فیزیک به سه نفر اعطا شد که در مجموع یکی از چالش‌برانگیزترین مسايل مکانیک کوانتوم رو حل کردند و اثبات کردند که جهان به صورت محلی یا لوکال، واقعی نیست. آزمایشات اون‌ها در واقع نامساوی بل رو رد کرد، اشتباه بودن ایده انیشتین رو در مورد مکانیک کوانتوم اثبات کرد و حقیقتی جالب رو در مورد عالم کوانتوم و ذرات در هم تنیده تایید کرد. در این ویدئو سعی می‌کنم به زبان ساده ماجرای این کشف و حقیقت اون‌رو بیان کنم و توضیح بدم که چرا تیترهای رسانه‌ها در مورد این کشف کمی گمراه‌کننده است. همچنین توی این ویدئو در مورد تئوری نامساوی بل و روش دقیق آزمایشی که نشون داد انیشتین تا حدودی اشتباه می‌کرده، توضیحاتی میدم. 🧑🏻‍💻 تولید محتوا توسط مجله خلقت #کوانتوم #نامساوی_بل #متغیر_پنهان #انیشتین #QC38 🌀 @QuantCamp | کمپین کوانتوم

🔵 آیا طبق کوانتوم جهان ما بر اساس تصادف و شانس کار می‌کنه؟ نظریه‌های رقیب مثل مکانیک بوهمی چی میگن؟ بر اساس باور عمومی، از نگاه مکانیک کوانتومی همه چی تصادفی و شانسیه و ماده قبل از مشاهده، واقعیت عینی نداره و ذرات در حالت دوگانه موج و ذره هستن. ولی این برداشت فقط حول یه تعبیر خاص از مکانیک کوانتومی به اسم تعبیر کوپنهاگی شکل گرفته در حالی‌که نظریه‌های دیگه‌ای هم وجود دارن که بر اساس همین آزمایشات کوانتوم شکل گرفتن اما کاملا در نقطه مقابل این دیدگاه رایج هستن که از اون‌ها به عنوان تعابیر مختلف مکانیک کوانتومی یاد میشه. توی این ویدئو به یکی از این نظریات به اسم مکانیک بوهمی یا نظریه موج-خودران می‌پردازم. اصلاحیه : دو تا اشتباه املایی توی ویدئو هست که اینجا اصلاح می‌کنم: اثر شبح وار از راه دور( به جای اثر شبه‌وار) Copenhagen interpretation (به جای Copenhagian interpretation) 🧑🏻‍💻 تولید محتوا توسط مجله خلقت #کوانتوم #مکانیک_بوهمی #تفسیر_کوپنهاگی #QC44 🌀 @QuantCamp | کمپین کوانتوم