آیات و روایات اجتماعی
💠 «نعیم بن مسعود»های امروز را میشناسیم؟
▪️جنگ «بدر الموعد» و عبرت های آن
🔺#ابوسفیان پس از اتمام #جنگ_احد، روبه لشکریان اسلام گفت، یک سال بعد در منطقه #بدر دوباره بیاییم و با هم به نبرد بپردازیم. این رسمی بین اعراب بود و پیامبر نیز پذیرفت.
🔺سال بعد که موعد قرار رسید، پیامبر، لشکری 1500 نفره برای این نبرد آماده کرده بود،
اما ابوسفیان به چند دلیل بنا نداشت به این جنگ برود ولی میخواست فضا به نحوی باشد که از سمت لشکریان اسلام این جنگ لغو بشود، نه از سمت خودشان، چون اگر مسلمانان بیایند و قریش نباشد، مسلمانان را #جسور میکند.
به همین جهت، ابوسفیان #جنگ_نرم و #شناختی را پیوست کار خود کرد.
🔺مثلا هر كس نزد او می آمد و قصد رفتن به مدینه را داشت، ابوسفیان در ظاهر به او میگفت:
▫️ما تصميم داريم با سپاهى بزرگ به جنگ با محمد برويم.
▫️این افراد نیز وقتی به مدینه میرسیدند و مىديدند كه اصحاب پيامبر هم مشغول آماده ساختن خود براى جنگ هستند، مىگفتند:
▫️ما وقتى ابوسفيان را ترك كرديم، مشغول جمع کردن سپاهی عظیم بود و ميان هم پيمانان عرب خود به راه افتاده بود كه آنها را به جنگ با شما بياورد. این دست از خبرها، #ترس و #وحشتی میان مسلمانان ایجاد کرده بود.
🔺از طرفی، با تحریک امثال «#نعیم_بن_مسعود» و #تطمیع عجیب مالی، او را به میان مسلمانان فرستاد تا با #تئوریزه_کردن_اندیشه_ترس و بزرگنمایی قدرت مشرکان مکه، آنان را از این جنگ پشیمان کند.
🔺نعیم بن مسعود سرها را تراشیده و به بهانه #عُمره به مدینه رفت تا ماموریت جدیدش را دنبال کند. او به مسلمانان میگفت:
▫️من تازه از مکه آمده ام، قریش سپاهی بزرگ برای نبرد با شما آمده کرده که شما به هیچ وجه نمیتوانید مقابل آنها #مقاومت کنید.
▫️به نظرم اگر شما همين جا بمانيد و از خانههاى خود بيرون نرويد، به سود خود شماست. آنها دفعۀ قبل به خانه و سرزمين شما آمدند ولى فقط تعداد كمى از شما سالم مانديد و ديديد كه #سران_شما(مانند حمزه) هم كشته شدند و خود محمد هم به سختى زخمى شد، حالا مىخواهيد از شهرتان بيرون رفته و در سرزمين ديگرى با آنها نبرد كنيد؟ این تصمیم شما بسیار عجیب و خطرناک است. به خدا قسم، گمان نمىكنم حتى يك نفر از شما به سلامت بازگردد.
🔺سخنان نعیم، بسيارى از اصحاب پيامبر را #ترساند و حداقل نتیجه آن این بود که نسبت به خروج از مدینه برای جنگ، یک حس اکراه و ناراحتی و #ناخوشی درون مسلمانان ایجاد کرد و به مرور این حس اکراه و ناخوشی، در گفتار مسلمانان نیز هویدا شد و عملا نگاه نعیم را تصدیق کرده و یا هرکه چنین حرفی میزد، او را تایید میکردند.
🔺#منافقان و #يهوديان از این اتفاق بسیار خوشحال بودند. وقتی اين اخبار به اطلاع پیامبر رسيد، حضرت به حدی تحت فشار اجتماعی بودند که میترسیدند کسی همراه ایشان به این جنگ نیاید.
اما تصمیم حضرت، مقاومت در مقابل جریان نفاق بود لذا با سلسله اموری، به تقابل با آنها پرداختند.
🔺پیامبر وقتی شاهد تردید و ترس عده ای از مردم شد، خطاب به مردم تاکید کرد:
حتی اگر یک نفر هم همراهش نباشد، به این جنگ خواهد رفت.
نتیجه این اقدامات، #نصرت_الهی و #قوت_قلب مسلمانان شد.
🔺از #عثمان نقل است كه مىگفت: قبلا در دل هاى ما ترس افكنده بودند، به نحوی كه هيچ كس بنای رفتن به جنگ را نداشت، تا اينكه خداوند چشمان مسلمانان را روشن كرد و ترسى را كه #شيطان در دل ها انداخته بود، بزدود و مسلمان ها بيرون آمدند.
🔺خداوند نیز پیرامون همین حادثه آیه 173 آل عمران را نازل فرمود که عده ای[=نعیم بن مسعود] به دنبال ایجاد ترس در بین مسلمانان بودند اما نتیجه نهایی اقدام آنها، افزایش ایمان مسلمانان و اتکای به خدا بود.
🔺ابوسفیان نیز با اینکه بنای جنگ نداشت، اما در یک #عملیات_فریب، با لشکری دو هزار نفره، از مکه خارج شد تا مسلمانان بدانند که قریش قصد جدی برای جنگ دارد، اما لشکر را به منطقه ای غیر از محل قرار هدایت کرد.
🔺اما در نهایت، وقتی مسلمانان به محل قرار آمدند، خبری از لشکریان قریش نبود لذا این جنگ، بدون درگیری به سود مسلمانان، پایان یافت. قریش بواسطه آن، متهم به ترس و خلفه وعده شد لذا مجبور شدند برای اعاده حیثیت، #جنگ_احزاب را طراحی کنند.
📚 المغازی، واقدی، ص384؛ (مطالعه خلاصه متن)
📌 پ.ن:
آیا «نعیم بن مسعود»های امروز را میشناسیم؟ کسانی که با استفاده از همین حربه، به دنبال گفتمان سازی و تئوریزه کردن اندیشه ترس و ناامیدی و رخوت و سستی در بین مسلمانان اند.
کسانی که با شعار «#عقلانیت»، ترس خود را توجیه کرده و #طرح_ولیّ را بهم میریزند.
ای کاش از این حوادث عبرت گرفته و دچار #خطاهای_راهبردی، در چنین موقعیت حساسی نشویم...
💢 آیات و روایات اجتماعی | #عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9
💠 از «فریادهایِ بیثمر» تا «کنشهایِ پنهانیِ موثر»
(تأملی در نوع مواجهه با مخالفان)
🔰 امیرالمومنین(ع):
▫️«غَضَبُ الجاهِلِ في قَولِهِ، و غَضَبُ العاقِلِ في فِعلِه» (بحارالانوار)
▫️خشم #جاهل و نادان در گفتار اوست و خشم #عاقل و خردمند در رفتار او.
🔰 پیامبر(ص):
▫️«اَلْمُؤْمِنُ قَلِيلُ اَلْكَلاَمِ كَثِيرُ اَلْعَمَلِ وَ اَلْمُنَافِقُ كَثِيرُ اَلْكَلاَمِ قَلِيلُ اَلْعَمَلِ» (تحف العقول)
▫️مومن، کمتر #حرف میزند و بیشتر #عمل میکند اما منافق بیشتر حرف زده و کمتر عمل میکند.
📌پ.ن:
🔺این سخن، تنها توصیهای اخلاقی برای خویشتنداری فردی نیست، بلکه صورتبندی دقیقی از دو نوع مواجهه با مخالفان را پیشروی ما میگذارد؛ یکی #سطحی و هیجانی، اما دیگری #عمیق و سنجیده.
در این دوگانهی معنادار، تمایز میان خِرد و جهل، بلوغ و خامی، و اثر و ادعا پدیدار میشود.
🔺#نادان، مخالفت را تاب نمیآورد؛ دهان به اعتراض، دشنام یا داد و فریاد میگشاید، بیآنکه بداند صدایش چون فریادی در باد، جز پژواکی #بیاثر نخواهد بود. او گمان میبرد شدتِ صدا، نشانهی قدرت است؛ حال آنکه خردمند میداند گاه سکوت، #فریاد_عقلانیت است، و گاه کنش خاموش، به مثابه تیغی برّان و موثر.
🔺تصور کنیم مدیری خطایی کرده، یا اشکال و فسادی در زیرمجموعهاش دیده میشود. در چنین بزنگاهی، دو مسیر پیش روی ماست:
1️⃣ راه نخست: آن است که خطا و فساد را همان ابتدا برملا کرده و فریاد بزنیم و #افشا کنیم؛ که در اغلب موارد، نه اصلاحی در عمل رخ خواهد داد و نه نتیجهای درخور.
2️⃣راه دوم: مسیری است با یک سلسله #کنش_های_پنهان و سنجیده: گفتوگو با فرد مسئول یا بالادستی آن، ورود هوشمندانه از مسیر حقوقی، یا استفاده از ظرفیتهای غیرعلنی برای اصلاح مؤثر؛ که در عمده موارد، اثر اصلاحی را به دنبال خواهد داشت.
🔺این دو راه، هر دو مشروعاند، اما تفاوتشان در «#ثمره» است. گاه فریاد، صرفاً پژواکی در باد است، و گاه سکوتی هدفمند، درختی از تغییر میرویاند.
🔺گاهی همین مسئله نسبت به مخالفین ما مطرح میشود، حرف اینجا نیز صادق است. لذا در دنیایی که فریاد، جای استدلال را گرفته، و بروز هیجان در فضای مجازی بهجای تغییر واقعی نشسته است، این روایت علوی ما را به بازنگری در شیوهی مواجهه با مخالف، فرا میخواند.
تاریخ، قضاوت خواهد کرد که بسیاری از تغییرات بزرگ، نه با #خشم_آشکار، که با #صبر_اندیشمندانه و کنشهای دقیق پنهانی و کمصدا آغاز شدند.
🔺خردمند، بهجای آنکه خود را خرج #هیاهوی_بیفرجام کند، سرمایهی وجود خویش را در #کنشی_هدفمند و آرام، اما برهمزنندهی #ساختارهای_ناعادلانه صرف میکند.
امروز، جامعه بیش از هر زمان، نیازمند فرهنگ #مخالفتِ_مؤثر است. مخالفتی که نه لزوما در «لحن تند»، «فریاد» و «غوغا»، بلکه در «طرح بدیل و جامع»، «اصلاح» و «راهبرد» پدیدار میشود.
‼️اما با نگاهی عمیقتر، درمییابیم که مناط و #معیار_اصلی در این روایت، «اثرگذاری در عمل» است. با این ملاک، اگر در موقعیتی خاص، فریاد، ثمربخشتر از سکوت باشد، آری، آن فریاد دیگر نه «خشم جاهل»، بلکه «#خشم_عاقل» است. و اگر سکوت و خویشتنداری، نتیجهای ژرفتر به بار آورد، همان کنش خاموش، «#برترین_فریاد» است.
🔆 یعنی گاه در موقعیتی میبینیم که اتفاقا تاثیر، در فریاد و هیاهوست، و در اینجا کنش های پنهانی، صرفا امری بی نتیجه و انفعالی است لذا در اینجا باید کار را با فریاد پیش برد، اما این فریاد دیگر «فریاد جاهلانه» نیست، بلکه «#فریاد_عاقلانه» است.
🔺«#خشم_خردمندانه» همان چیزی است که در ادبیات دینی، از آن تعبیر به «#تقیه» میکنیم. یعنی «#تکتیک های_متغیر» و روش های متعدد، در عین اصول و «#راهبردهای_ثابت».
🔺لذا معنای روایت، این نیست که انسان عاقل، همواره سکوت کرده و هیچگاه فریاد نمیزند، چه اینکه حضرت میفرمایند: «مَنْ عَقَلَ اِسْتَقَالَ» (غررالحکم) یعنی عاقل در موضع درست خود، به دنبال سخنوری و تبیین است.
🔺بلکه بدین معناست که عاقل، همیشه صحنه را به درستی دیده و با لحاظ موقعیت، روش صحیح را انتخاب میکند، نه اینگونه است که با دهنلَقی، #بی_صبری و دریدهگویی، مشت خود را در برابر دشمنان باز کند و #طرح_ولیّ را بهم زند؛ نه اینگونه است که با #سکوت_منفعلانه خود، کمک به پیشبرد #طرح_دشمن بکند.
بلکه با تدبیری شگفت، افکار عمومی را آماده ساخته، و با صبر و حکمت، طرف مقابل را ناگزیر «#وادار» به پذیرش خواستههای برحق خود میکند.
📌📌اما چرا در این روایات، فریاد و زیاد حرف زدن و کم عمل کردن، به جاهل و منافق نسبت داده شده و عکس آن به عاقل و مومن؟
چون #عمده_مواقع، فریاد و هیاهو، بی ثمر است، اکثرا ولو با نیت درست، این روش، مثمر به نتیجه نیست اما در مقابل چون کنش های پنهان، موثرتر بوده، لذا حضرت چنین تعبیر کرده اند.
➕ بیانی از آیت الله خامنه ای در این زمینه
📍آیات و روایات اجتماعی|عضو شوید📍