#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۲)
#آب آغازگر #حیات و #آبادانی است و #قرآن درباره آب می فرماید: «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ» (ما #هر_چیزی را از آب زنده گردانیدیم). #تغییر_مسیر، #پر_آبی و #کم_آبی #رودها، می‌تواند از جمله تأثیرگذارترین گزینه‌ها در موقعیت‌ها و حواشی و اتفاقات مطرح برای یک رود باشد. #آب در نواحی گرم و خشک، همواره به معنای آبادانی و حضور #جمعیت است؛ بنابراین وجود #شهرها و #آبادی‌ها، #راه‌های_تجاری، #تمدن‌های_بزرگ و #جنگ‌ها، در #حواشی_رودها بسیار به چشم می‌خورد. #رود_فرات در ناحیه #بین_النهرین و نزدیک به #بیابان بزرگ #بادیه_الشام، از چنین موقعیتی برخوردار بود. ضمن آن که فرات، به مراتب از #دجله طولانی‌تر و دارای #موقعیت_استراتژیک بیشتری است. فرات میان دو #امپراتوری_ایران_و_روم قرار داشت و مکرراً در بطن درگیری‌های میان این دو قدرت منطقه بود. از سوی دیگر، گذر #راه‌های_تجاری_و_بازرگانی مهم آن روزگار از ناحیه‌ی فرات، اهمیت این ناحیه را صد چندان می‌کرد. فرات حیات و عمران شهرها و آبادی‌های بزرگی از #ارمنستان و #تراکیا تا بخش‌هایی از #شام و قسمت پهناوری از #عراق را تأمین می ساخت. برای #خلیج فارس نیز #حوضه_آبریز بزرگی به شمار می رود. قطعاً برای شناخت و درک بهتر از #وقایع_تاریخی، باید #موقعیت_جغرافیایی و #محیطی و #ترکیب_قومی و #مردم_شناسی محل را نیز بشناسیم.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۶)
✅ #جلگه وسیع و حاصلخیز #بین_النهرین (میانرودان) که #رومی‌ها آن را «Mesopotamia» می‌خواندند، بستر دو رود #دجله و #فرات است. #یاقوت_حموی یکی از بهترین توصیفات را در #منابع_جغرافیایی آورده است که عیناً نقل می‌گردد:
✅#فرات از #ارمینیه آغاز و سپس به سوی #کلیکیه نزدیک #خلاط، کوه‌های آن جا را دور می‌زند و وارد سرزمین #روم می‌گردد. پس از آن به سمت #کمخ و #ملطیه و #سمیساط می‌رسد. در این مسیر رودهای کوچکتری نیز به آن می‌پیوندد؛ مانند #نهر_سنجه، #کیسوم، #دیصان، #بلیخ.
✅ پس از آن #فرات به #قلعه_ستارگان مقابل #منبج و بعد #بالس، #دوسر و #رقه و #رحبه_طوق_بن_مالک، #عانه و بعد آن به #هیت می‌رسد.
✅ در طی این مسیر، نهرهایی از فرات منشعب می‌شود و مزارع را آبیاری می‌کند؛ مانند #نهر_سورا که از تمام این نهرها بزرگتر است؛ #نهر_ملک، #نهر_صرصر، #نهر_علی_بن_عیسی، #کوثا، #سوق_اسد، #صراه، #نهر_کوفه، #فرات_عتیق، #نهر_حلّه_بنی_مزید، #نهر_کرخایا.
✅ در حوالی منطقه‌ای میان #واسط و #بصره، دو رود #دجله و #فرات به هم می‌پیوندند و نهر بزرگی را تشکیل می‌دهند که #عرض آن #یک_فرسخ است و به #دریای_هند می‌ریزد.
✅ #بطایح (باتلاق) حوالی #بصره، از آبهای فرات و دجله معمولاً بی نصیب نبود. در قرن چهارم، این ناحیه بزرگ بود و وسعت آن را سی فرسخ در سی فرسخ نوشته‌اند.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۹)
✅ #سومری_ها از اولین اقوامی بودند که در حدود #سه_هزار_سال_پیش_از_میلاد_مسیح، شهرهایی را در #بین_النهرین ساختند. همان گونه که ذکر شد، این مملکت بر اراضی میان #قرنه (در بطایح بصر فعلی) و خطی که از #کوت_العماره به #بحر_نجف می‌رسیده اطلاق می‌شد.
✅ به اعتقاد پژوهشگران، #تمدن_بزرگ_بین_النهرین با #تمدن سرزمین‌های بین #شوش و #دره_پنجاب ارتباط نزدیکی داشته است.
✅ از #دره_پنجاب تا کناره‌های #دریای_مدیترانه از #ده_هزار_سال_پیش از این، تعداد زیادی شهرهای کوچک و بزرگ وجود داشته که در این بین جابه جایی فرهنگ‌ها و تمدنها بسیار روی داده است.
✅ در این راستا، کوچ‌ها و مهاجرت‌ها و آثار مکشوفه بسیاری رخ داده که در نهایت به نزدیکی زیاد میان این تمدنها انجامیده است.
✅ حضور #اعراب_مهاجر از سمت جنوب #عربستان و #یمن، در نواحی بین النهرین از دیرباز دیده شده در حوادث این نواحی نقش داشته‌اند.
✅ این اعراب را معمولاً به سه گروه #غسانی (ساکن در حواشی مرزهای امپراتوری روم) و #لخمیان_یا_آلمنذر (اعراب حاشیه امپراتوری ایران) و #کندی‌ها که در میانه این دو گروه می‌زیستند، تقسیم کرده‌اند.
✅ در حدود #سال_های_۶۸۱_تا_۷۰۵ قبل از میلاد، #سناخریب از پادشاهان #آشور در بین النهرین حملاتی را صورت داد و امر کرد کشتی سازانی از #صور و #صیدا و #قبرس در کنار #فرات و #دجله مشغول تهیه کشتی‌های بزرگی شوند.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۱۱)
✅ به گواهی تاریخ، #فرات از آنچه اکنون هست، بسیار #پر_آب_تر بوده و ملاحان، صیادان و غواصان در آن موج می‌زدند.
✅ #خسرو_انوشیروان نیز در #۵۴۲_میلادی توانست با عبور از #فرات بر #سپاه_روم پیروز شود.
#تمدن_فلات_ایران و #بین_النهرین، همزمان با هم مسکونی بوده است. توجه به آبادانی حواشی فرات، چه در دوره پیش از اسلام و چه پس از آن، همواره در نظر امرا قرار داشت.
✅ بسیاری از #قلعه‌های این ناحیه احتیاجات خود را به طرق گوناگون از فرات تأمین می‌کردند. #روستاهای نواحی فرات به دلیل مرزی بودن، در هر دو دوره، برای تأمین آذوقه نظامیان مورد توجه بودند.
✅ میزان #خراج قریه‌های اطراف فرات را در #قرن_۴ تا #۶۰_هزار_درهم برآورد کرده‌اند که حاکی از پر محصول بودن این نواحی است.
✅ #جمعیت این نواحی بسیار بود. در حال حاضر نیز #فرات برای سه کشور #عراق، #سوریه و #ترکیه اهمیت بسیاری دارد و #کم_آبی این رود در تحولات این نواحی تأثیرگذار است.
✅ یکی از نکات قابل تأمل درباره حاشیه رود فرات، آن است که #بین_النهرین مهد علایق دینی و پرستش آفریننده جهان هستی بوده است.
✅ فرمان‌روایی بزرگ را در حکومت #آشور تنها خدایان در اختیار داشتند و عنوان شاهی در این دوره انحصاراً به خدای ملی آشور تعلق داشت.
✅ #تقدس_برای_فرات، به پیش از اسلام بر می گردد. معابد بین النهرین بسیار زیاد بود و معمولاً هر چند هکتار زمین، به خدایی تعلق داشت.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO