#روش_شناسی_اجتهاد #مکتب_امام_خمینی 💢 تفسیر بیانی، روش کشف #مفردات الفاظ در نصوص شرعی 📝 #تقریر: محسن ابراهیمی 🔸گاهی اوقات فهم مراد یک عبارت شرعی (آیه یا روایت) مبتنی بر فهم معنای مفردات آن کلام است. از نکات مهم در سازمان استنباطی فقها، روش ایشان در کشف معنای مفردات است. 🔸به عنوان مثال در بحث از قاعده لاضرر، لازم است که معنای کلمه #ضرار فهمیده شود. 🔸راههای کشف معنای مفردات، متعدد است. استفاده از قول لغوی، رجوع به عرف، رجوع به سایر استعمالات شرعی و ... . همچنین این بحث بر نوع نگاه فقیه به بحث حقیقت شرعیه نیز مبتنی است. 🔸همینطور که در یکی از صوتهای گذشته (eitaa.com/almorsalaat/2102) بیان شد، مسئله حقیقت شرعیه از زمان آخوند خراسانی دچار تغییر محتوایی شد و منحصر به موضوع له ابواب عبادات شد. در صورتی که آنچه که عمدتا نزد قدما به عنوان #حقیقت_شرعیه به کار می رفت، مصطلح شرعی (نه صرفا موضوع له) الفاظ به کار رفته در نصوص بود. به این معنا که برای فهم معنای یک لفظ در لسان شارع، موارد متعدد استعمال شارع را بررسی می کردند و بدست می آورند که شارع وقتی که آن لفظ را به کار می برد، از آن چه معنایی را اراده می کند. 🔸روش حضرت امام نیز در کشف معنای مفردات همین روش است. به عنوان مثال در بدست آوردن معنای #ضرار و اینکه آیا معنای آن همانند معنای غالبی باب #مفاعله طرفینی است یا خیر، به تحقیق لغوی و یا ساختاری آن کلمه نمی پردازند، بلکه استمالات مختلف این لفظ را در نصوص مختلف بررسی میکنند. 🔸ناگفته نماند که یکی از وجوه اصلی روش تفسیر آیه به آیه که علامه در المیزان استفاده می کند، همین روش است و ایشان با در کنار هم گذاشتن استعمالات مختلف آیات، معنای لفظی را پیدا می کند. 🔸ناگفته نماند که این معنای از #حقیقت_شرعیه اختصاصی به عناوین ابواب و عبادات ندارد بلکه در مورد هر لفظی قابل اعمال است. کما اینکه در عبارات امام در مورد #دم، حیض و ... نیز به کار رفته است. 🔸نام این روش #تفسیربیانی است. حضرت آیت الله سبحانی نیز این اصطلاح را در توضیح معنای اطراد (به عنوان یکی از علائم حقیقت و مجاز) ذکر کرده است. هر چند که کار برد این اصطلاح در آن مقام صحیح نیست. چرا که در آن بحث به دنبال کشف موضوع له هستیم، اما به وسیله تفسیر بیانی، به موضوع له نائل نمی شویم. 🔸نکته آخر اینکه توجه به این روش جایگاه علوم ادبی را نیز روشن تر می کند. چرا که معلوم می شود که وقتی به دنبال مراد شارع از یک لفظ هستیم، می توانیم از سایر استعمالات استفاده کنیم و نیازی به علم لغت و کتب لغوی نداریم. اللهم الا ان یقال که کتاب لغوی شواهدی از استعمالات شرعی را بیان کرده باشد و در این جهت ما را کمک کند. وجه اینکه علامه در تفسیر المیزان از #مفردات_راغب استفاده می کند نیز همین است. چرا که در این روش قدمت کتاب لغت، ملاک نیست. 🔹آنچه بیان شد، خلاصه ای از بیانات استاد علی فرحانی، در آخرین جلسه تدریس کتاب #لاضرر بود. ایشان در این جلسه روش امام را تبیین کردند و شواهدی از قدما در استفاده از این روش را بیان داشتند. 📌نکته ای که از عبارات امام در این بحث بدست می آید این است که ایشان در این بحث هم از سبک #تراکم_ظنون استفاده می کنند. ⬇️صوت این جلسه را بشنوید👇👇 eitaa.com/majazi_almorsalaat/570 #در_مدرسه_امام_خمینی #در_محضر_علامه #پای_درس_استاد #استاد_علی_فرحانی #اصول #فقه @almorsalaat