🔆 فلسفه تقریر نویسی چیست؟ 🔰حجت الاسلام سیدمحمد هاشمی 🔶 توضیح مختصری پیرامون چرایی نگارش #تقریر و دلیل ارجحیت تقریر #کتبی بر #شفاهی و اثر آن در تثبیت و مالکیت ذهنی مفاهیم علمی 🔶 تفاوت خلاصه نویسی و جزوه نویسی با تقریرنویسی 📌تدریس کتاب المنطق، مدرسه دارالهدی، ۱۳۹۹ #مهارت_های_تحصیل_علم #تقریر @ofoqemobin @almorsalaat

#فهرست یادداشت های منتشر شده در کانال #المرسلات 📝فهم #مطلب_ما نخستین گام در یادگیری گزاره های علمی 🔰حجت الاسلام محمد مهدی مقدسی eitaa.com/almorsalaat/1571 📝چرا و چگونه #تقریر بنویسیم؟ 🔰حجت الاسلام سید محمدهاشمی https://eitaa.com/almorsalaat/1529 📝آیا خواندن کتاب مغنی ضروری است؟ 🔰حجت الاسلام محمد مهدی مقدسی eitaa.com/almorsalaat/1566 📝درباره ارزش تدریس بدایه الحکمه استاد علی فرحانی 🔰طاها رسولی eitaa.com/almorsalaat/1590 📝تقریرنویسی، روش و ثمرات 🔰 حجت الاسلام عباس افروزی eitaa.com/almorsalaat/1475 📝 #تخصص_گرایی در حوزه های علمیه 🔰 حجت الاسلام سید محمد هاشمی eitaa.com/almorsalaat/1451 📝اجتهاد، رکن رکین شناخت معارف اسلامی 🔰حجت الاسلام ناصر قیلاوی زاده eitaa.com/almorsalaat/1406 📝تحولی که نشد ... (به مناسبت دیدار اخیر رهبر انقلاب با مسئولین آموزش و پرورش) 🔰حجت الاسلام محسن ابراهیمی eitaa.com/almorsalaat/1393 📝آیا فلسفه بخوانیم؟ (تاملی پیرامون اعتقاد آخوند خراسانی (ره) در ارتباط با خاص نبودن معنای حروف) 🔰حجت الاسلام سجاد انتظار eitaa.com/almorsalaat/1392 📝عاشورا پایگاه پرقدرت رسانه ای اسلام 🔰حجت الاسلام علی امیری eitaa.com/almorsalaat/1360 📝ماهیت؛ قبل و بعد از هل بسیطه ( توضیحی پیرامون یکی از شروط مقدمات برهان) 🔰حجت الاسلام سجاد انتظار eitaa.com/almorsalaat/1140 📝«روش شناسی اجتهاد»، انحراف یا کشف جدید؟ 🔰حجت الاسلام محسن ابراهیمی eitaa.com/almorsalaat/1094 📝پیرامون روش تحصیل علم #منطق 🔰حجت الاسلام محمدمهدی مقدسی eitaa.com/almorsalaat/921 📝تخصص گرایی و نتائج آن (برگرفته از جلسات درسی استاد علی فرحانی) 🔰احسان چینی پرداز eitaa.com/almorsalaat/741 📝زوائد علم اصول (بر اساس دروس استاد علی فرحانی) 🔰احسان چینی پرداز eitaa.com/almorsalaat/718 📝معلمِ بزرگ انتظار؛ امام سید علی خامنه ای 🔰حجت الاسلام سید محمد هاشمی eitaa.com/almorsalaat/534 📝 #تحول مسیر نیست، مقصد است 🔰حجت الاسلام سید محمد هاشمی eitaa.com/almorsalaat/255 📝کرونا و بحران جدایی ایمان و شریعت 🔰حجت الاسلام محمدمهدی ستودی eitaa.com/almorsalaat/220 📝ایمان بیاوریم که اندیشه های آقای خامنه ای، حوزه را نجات می دهد. 🔰حجت الاسلام محسن ابراهیمی eitaa.com/almorsalaat/177 📝چرا انسان؟ 🔰حجت الاسلام سجاد انتظار eitaa.com/almorsalaat/154 📝 نظریه فاعل بالتجلی در حکمت متعالیه 🔰حجت الاسلام سید مجتبی جواهری eitaa.com/almorsalaat/1540 📝چند نکته درباره علوم انسانی 🔰حجت الاسلام سیدمجتبی جواهری eitaa.com/almorsalaat/1484 @almorsalaat

#تقریر #لمعه ♨️غنی سازی روایات در دستگاه اجتهاد 🔰استاد: شیخ علی فرحانی 🔰مقرر: احسان چینی پرداز ❇️فرع فی مساله التیمم 📌صورت مساله : آیا ضرورتا باید تیمم آخر وقت صورت بگیرد؟ 1️⃣شهید اول 💠شهید اول می فرمایند که روایات مطلق و محکمی وجود دارد مبنی بر اینکه باید تا آخر وقت صبر کرد و در ان موقع تیمم کرد. اما از طرفی چند روایت اندک هم دال بر امکان تیمم در همان ابتدا؛ وجود دارد. 🔹اما جمع بین این روایات به این صورت است: 💠به علت قوت روایات مطلق در باب وجوب توقف تا آخر وقت ، در صورتی که مکلف علم داشته باشد و یا حتی احتمال بعیدی بدهد که در ادامه به او آب برسد باید تا آخر وقت صبر کند. لذا فهمیده میشود که اندک روایاتی هم که در باب جواز شروع در همان ابتدا آمده است مربوط به زمانی است که یقین داشته باشد – حتی احتمال بعیدی هم در مقابلش نباشد – که اصلا تا آخر وقت آب به دستش نمی رسد در این صورت جائز است که در همان ابتدا تیمم کرده ونماز را بخواند. 💠اما باز هم از باب قوت و اطلاق آن روایات محکم که همه حالات اعم از اینکه یقین داشته باشد که آب به دست می آورد یا یقین نداشته باشد ؛ در درجه ای از استحکام و قوت است که کأن چند روایت اخیره نمی تواند نقش مخصص را برای آن ها بازی کند؛ لذا باید گفت: 💠مستحب است درحالتی که یقین هم دارد تا آخر وقت آبی به دست نمی آورد صبر کرده و در آخر وقت نماز را بخواند. 2️⃣شهید اول در ذکری و شهید ثانی شهید ثانی می فرمایند همانطور که شهید در ذکری و نیز سید مرتضی علم الهدی و شیخ طوسی ادعاء اجماع کرده اند ما قول دیگری داشته و قول مذکور از شهید اول را قبول نداریم. بلکه به همان روایات محکم مطلق فتوا می دهیم: « و الیکن التیمم فی آخر الوقت». 💠علت این مساله هم این است: روایات اندکی که شهید اول به خاطر آنها فتوا به استحباب در صورت علم به عدم وصول ماء دادند، نمی توانند مخصص روایات مطلق باشند به علت اینکه لسان آن روایات به گونه ای است که کأن شرائط خاصی بین امام و راوی وجود دارد ولو اینکه ما هم دقیقا ندانیم که این شرائط چه شرائطی بوده است و تنها خود امام و راوی از آن خبر داشته باشند؛ به این دلیل مخصص بودن این ادله برای ما اثبات نشده و به آنها فتوا نمی دهم. 3️⃣قول به جواز بدار مطلقا 💠یعنی چه یقین به وصول ماء باشد چه یقین به عدم وصول ماء باشد و چه هر حالت دیگری ، همین که در آن لحظه فاقد الماء شدیم می توانیم تیمم کنیم و نماز بخوانیم. این قول که نظر شیخ صدوق است قولی متروک بوده و هیچ قائل دیگری ندارد. 🔺اما در صورتی که آخر وقت شد و ما هم فاقد الماء بودیم در اینصورت تیمم کردیم اما در حین صلاه صدای آب آمد و متوجه شدیم که ماءحاصل شده است حکم تیمم و نماز چیست؟ 🔹مقدمه: 💠مساله زمان که ما آن را قید وجوب می دانیم در مساله مقدمات مفوته در اصول فقه می آید که البته بحثی دقیق است و نیاز به بررسی دقیق دارد لذا می توان تدقیق آن را در آنجا دنبال کرد. 💠اما مراد از اینکه زمان قید وجوب است: یعنی تا وقتی که زمان نرسد، واجب نمی شود. مثلا تا زمانی که زوال خورشید نرسد نماز ظهر واجب نمی شود. 💠از این مقدمه به خوبی معلوم می شود که اگر احد شروط عامه تکلیفیه قبل از رسیدن زمان واجب از دست برود ، مثلا قبل از اینکه زوال خورشید رخ دهد شخص فوت کند ، در اینصورت آن واجبی که در آینده زمانش می رسد بر او واجب نبوده و قضاءای هم بر گردن ورثه ندارد. 💠اما در صورتی که فرد وقت کافی برای نماز داشته است یعنی زمان واجب فرا رسیده و واجب به گردن مکلف آمده و بر او واجب شده است ، در اینصورت با وجود وقت کافی برای واجب آن را به تاخیر انداخته تا نهایتا احد شروط عامه تکلیفیه رافاقد شده است؛ در این صورت به خلاف مورد بالا ، قضاء داشته و در صورتی که فوت کند ورثه باید قضاء کنند. 🔹اما حالت سوم: 💠در صورتی که همین که صدای اذان را شنید در ابتدای وقت – نماز اول وقت – شروع به نماز کند اما در حین صلاه از دنیا برود – چه ابتدای نماز باشد چه انتهاء آن- با توجه به اینکه واجب یا موقت است یا موسع و در شریعت حالت سومی مصداق ندارد؛ حکمش از این قرار است: 💠تمام فقهاء اذعان دارند : اینکه می گوییم حینی که وقت نماز داخل شد نماز بر گردن مکلف می آید ، یک #حکم_ظاهری است. – ظاهری اصطلاح فقهی است – به معنای اینکه یک واجب معلق است. 💠تعلیق آن هم بر این است که ببنیم در صورتی که مکلف تا آخر انجام فعل صاحب شروط عامه تکلیفیه بود در آن صورت معلوم میشود که حقیقتا – در مقابل ظاهری – مکلف به انجام نماز بوده و الا در صورتی که مثلا در ابتدای وقت شروع کرده و در حین صلاه از دنیا رفته؛ اگر چه بر خود مکلف واجب بوده است که طبق ظاهری که از خود می دیده و علمی که به آینده خود نداشته به سوی انجام واجب برود ؛ اما در حین صلاه از دنیا برود در اینصورت منکشف میشود که وقتی را که در لوح محفوظ خداوند برای او در نظر گرفته کمتر از مقداری بوده تا بتواند نماز مذکور را بخواند پس تشریع چنین حکمی همان مصداق واجب موقت سوم است که البته استحاله داشته و شارع چنین تکلیفی نمی کند. 💠اما از این مقدمه به دست می آید: درتیمم هم بنابر هر مبنایی – چه قائل به جواز بدار باشیم چه نباشیم چه صبر کردن تا آخر وقت را مستحب بدانیم چه ندانیم -زمانی منکشف می شود که تیمم بر ما واجب بوده است که تا آخر وقت فاقد الماء باقی بمانیم. 💠لذا شهید ثانی که قائل است به عدم جواز بدار، پس وجوب تیمم را تنها و تنها در حالت فاقد الماء آن هم در آخر وقت می داند نه زمان دیگر. 💠بر این اساس ممکن است منکشف بشود تیمم واجب نشده بوده است و بنابر اینکه حکمی که به وجوب تیمم شده بود ظاهری بوده ، حال معلوم شد که تیمم باطل بوده و نماز هم باطل است. 🔹اما شهید می فرمایند: 💠اگر در حین صلاه صدای آب بیاید و ماء حاصل شود از باب قاعده اصولی که اقسام واجب موقت گفته شد: 💠در صورتی که بعد از نماز با تیمم، بتوانیم وضو بگیریم و نماز با وضو بخوانیم معلوم میشود که وجوب تیمم که یک حکم ظاهری بود زعمی بیش نبوده و حال منکشف شد که تیمم بر ما واجب نبوده و تیمم و نمازی که با آن خوانده شد باطل است. 💠اما در صورتی که بعد از نماز با تیمم نتوانیم وضو بگیریم و نماز بخوانیم به نحوی که وقت نماز اجازه چنین کاری ندهد اعم از اینکه اصلا وقت وضو گرفتن نباشد یا اینکه وقت خود وضو گرفتن باشد اما نتوانیم که با وضو نماز بخوانیم در این صورت منکشف می شود که حکم ظاهری وجوب تیمم باطنی هم بوده و تیمم و نماز با آن صحیح است. ❇️امکان #تولید_علوم_انسانی؛ امری مسلم 💠از همین توضیحات و فروعات معلوم شد که مساله تیمم یکی ازمسائل پیچیده فقه است که علاوه بر این فروع که در لمعه مطرح شده است فروعات بسیار بیشتری وجود دارد که در « تذکره» مرحوم علامه حلی به آنها پرداخته اند. 💠حال جالب این است که همه این مسائل که مطرح شد با تمام پیچیدگی ها تنها یک دلیل دارد آن هم آیه « فتیمموا صعیدا طیبا»! 💠دقیقتا به همان صورت که کل #کتاب_الشرکه که یک کتاب مستقل فقهی است در حالی که 13 روایت دارد تنها 8 روایت آن قابل فتوا است؛ یعنی تنها با 8 روایت این کتاب فقهی شکل گرفته است. 🔹از این دست مطالب در فقه زیاد است باز هم : 💠مساله ای چون قاعده لا تنقض الیقین بالشک که یک جمله بیش نیست؛ از اصل تاملات فقهاء از این قاعده 400 صفحه مطلب به دست آمده است. 🔹و مثال های دیگر ...... 💠از تمام این موارد به خوبی می توان فهمید که اگر حتی بر روی یک یا دو روایت در باب تعلیم و تربیت – یا هر باب دیگری از علوم انسانی باشد – به صورت صحیح و درست تامل شود می تواند مانند این کتب فقهی در تولید علم کار را برای ما حل کند. 📛به طور مثال: آیا واقعا از روایت امیر المومنین علیه السلام : #معرفتی_بالنورانیه_معرفه_الله ؛ مطلب تولید نمی شود⁉️ ✅وظیفه امروز ما تولید علم است. یعنی امروز ما وظیفه داریم که حرف جدید بزنیم. البته از رد شدن نظراتمان هم نباید حراسی داشته باشیم زیرا این خاصیت نظرات جدید است که معمولا مقداری از آن در سیر تطور رد و اصلاح میشود! #فقه #علوم_انسانی @almorsalaat

🔉🔉 #مناهج_الوصول #تقریر ♨️آیا بحث #دور در مسئله تعبدی و توصلی ثمره دارد؟ 🔰استاد علی فرحانی ✍️تقریر: محسن ابراهیمی 🔸استاد علی فرحانی، امسال پس از دو سال وقفه، ادامه تدریس کتاب #مناهج_الوصول اثر #امام_خمینی را آغاز کردند. این تدریس که از سال ۹۴ از ابتدای کتاب آغاز شد، سه سال ادامه یافت و تا دلالت هیئت امر بر وجوب تدریس شد. در این جلسات برخی مبانی مهم اصولی حضرت امام همچون نگاه ایشان در بحث موضوع علم، وضع، مجاز، علامات حقیقت و مجاز، دلالت امر بر وجوب، صحیح و اعم و ... تبیین شد. 🔸امسال نیز به حول و قوه الهی، ادامه تدریس این کتاب را از ابتدای بحث تعبدی و توصلی آغاز کردند. این بحث یکی از بحث های مهم در علم اصول از زمان محقق خراسانی تا کنون است. همچنین حضرت امام در این بحث نیز ابتکاراتی منحصر به فرد دارند. 🔸استاد فرحانی در تبیین مقدمات این بحث در جلسه روز دوشنبه ۹۹/۷/۷ به ثمره داشتن یا نداشتن این بحث پرداختند. 🔸همینطور که در اصول فقه و کفایه خواندیم، بحث تعبدی و توصلی، پس از تقسیم واجب به (تعبدی و توصلی) دو رکن اصلی دارد: ۱- لزوم قصد امر در واجبات تعبدی ۲- وقوع دور در اخذ قصد امر در واجبات تعبدی. 🔸اصولیین در این مسئله اولا به تقریر های متعددی، مسئله دور را تبیین می کنند و سپس سعی می کنند آن را حل کنند و امکان اخذ قصد امر در واجبات تعبدی را درست کنند. 🔸استاد در این جلسه با شواهد و ادله مختلفی تبیین کردند که مسئله دور و پاسخ به آن، بی فایده و این مسئله به دلیل فاصله گرفتن برخی مباحث اصولی از فقه، ایجاد شده است. 🔸ایشان فرمودند که اولا هیچ دلیلی وجود ندارد که برای امتثال واجبات تعبدی حتما باید این واجبات به قصد امر امتثال شود. دلیل این مطلب بحث تربت در مسئله ضد و همچنین بحث اجتماع امر و نهی است. در آنجا می خوانیم که ولو امر از فعلیت بیفتد و امری وجود نداشته باشد (که به تبع مکلف نمی تواند قصد امر کند) اما میتوان واجب را به قصد مصلحت و به قصد محبوبیت امتثال کرد. پس لزومی ندارد که در مورد امکان اخذ قصد امر بحث کنیم. 🔸ثانیا ما مسلم می دانیم که واجباتی مثل صلات و صوم داریم که این ها تعبدی هستند و شارع توانسته است آنها را جعل کند و باید به قصد امر امتثال شوند. پس دیگر نیاز نداریم که با بحث های طولانی، دور متوهم را حل کنیم تا امکان اخذ قصد امر را اثبات کنیم. بلکه همین مقدار که میدانیم واجباتی تعبدی داریم، در اثبات امکان اخذ قصد امر کافیست. سپس می توانیم بررسی کنیم که دلیل ما در تشخیص سایر واجبات تعبدی چه بوده است. و از همان طریقی که تعبدیت آنها را تشخیص داده ایم، سایر واجبات را نیز تشخیص بدهیم. 🔸نکته قابل توجه این است که وقتی به فقه و ادله مراجعه می کنیم می بینیم که هیچ دلیل لفظی که دلالت کند بر اینکه قصد امر در واجبات تعبدی اخذ شده است، وجود ندارد. (در این مسئله به بحث نیت صلات در کتب فقهی مراجعه کنید). لذا اساسا شروع بحث که در مورد تصحیح اطلاق گیری از ادله لفظی است، اشتباه است. 🔸علاوه بر همه اینها حضرت امام ره در تقسیمات واجب، نگاه متفاوتی دارند و بر اساس نگاه ایشان، تعبدی و توصلی، قسیم یکدیگر نیستند. استاد این مسئله را در جلسه ۹۹/۷/۲ تبیین کردند. 📌صوت جلسات استاد را میتوانید از کانال دروس استاد علی فرحانی دانلود کنید. #اصول #در_مدرسه_امام_خمینی #پای_درس_استاد #استاد_علی_فرحانی #تعبدی_توصلی @almorsalaat

#تقریر 💢چیستی #انسداد و حجیت آن 🔰استاد علی فرحانی ✍ تقریر: احسان چینی پرداز 💠انسداد با تعابیری چون « انسداد علم و علمی » و «انسداد باب احکام» تعریف میشود. همانطور که در ادامه خواهد آمد انسداد یعنی _ به دلائل متعدد_ حجتی بر احکام شرعیه و راهی برای کشف حکم شرعی وجود ندارد لذا یا هیچ حکمی یا بسیاری از احکام شرعی از طرق حجت شرعی قابل استنباط نبوده و طریقی بر کشفشان نیست. 💠در نتیجه انسداد به معنای نداشتن علم یقینی به حکم و علم به واقع نیست. زیرا: 1️⃣اولا اینکه گفته شود انسداد موضوع اش حکم در لوح محفوظ و یا عدم علم یقینی به کلام شارع باشد غلط است بلکه اگر قرار است انسداد به این معنا باشد تمام فقهاء انسدادی اند. 2️⃣ثانیا هیچ فقیهی به دنبال کشف حکم عند الله نبوده بلکه به قول آقای مظفر ما به دنبال حکم موجود در لوح محفوظ و مراد جدی در قلب شارع نیستیم. در این حقیقت هیچ فرقی هم میان فقهاء زمان معصوم با دیگر فقهاء – همچون معاصرین – نیست زیرا برخی از فقهاء زمان ائمه نیز بعد از مدت زمان طولانی یک بار به دیدار امام می آمده اند چه اینکه بُعد مسافت زیادی با معصوم داشته اند؛ هم به دنبال اخذ به حجت بوده اند و نه حکم واقعی در لوح محفوظ. 3️⃣ثالثا فقهائی هم که قائل به انسداد بوده اند مرادشان از انسداد، عدم علم به واقع نبوده است بلکه انسداد را همان عدم وجود طریق معتبر شرعی به سوی احکام دانسته اند. 💠با توجه به این توضیح از انسداد: فقیهی که از باب عوض شدن شرائط و بُعد زمانی؛ معادلات را به گونه ای می چیند که در امتداد آنها بسیاری از احکام طریق معتبر شرعی برای کشف پیدا نمی کنند آن هم به هر دلیلی اعم از: 1️⃣یا از باب اینکه هیچ چیزی را نتوانست از باب قاعده کل ما بالعرض لابد ان ینتهی الی ما بالذات به قطع برگردانده و حجت کند. 2️⃣یا توانست که بناء عقلاء را به قطع برگردانده و حجت کند و از این طریق ظواهر را حجت کند اما چون قائل به تحریف قرآن شد نتوانست از آیه نبا برای حجیت خبر واحد استفاده کند لذا کتب اربعه هم عملا برای او بی استفاده باقی می ماند. 3️⃣یا اینکه حجیت قرآن را قبول کرده و در نتیجه از آیات آن چون آیه نبأ برای حجیت خبر واحد استفاده کرده اما به خاطر اینکه حدوسط آیه نبا خبر عادل است این دلیل تنها میتواند 15 الی 50 درصد کتب اربعه را پوشش دهد و عملا نصف کتب اربعه بدون استفاده باقی می ماند. ✅در نتیجه: این فرد به انسداد رسیده و برای استخراج احکام به صورت قیاس استثنائی راه هایی را روبروی خود می بیند که باید با سبر و تقسیم همه را رد کرده و به راه نهائی برسد که همان راه استنباط و طریق شرعی کشف احکام باشد: 1️⃣راه اول: برائت آن هم از باب قبح عقاب بلابیان. ♨️پاسخ: قطعا این طریق باطل است زیرا دین بدون باید و نباید که معنا ندارد! 2️⃣راه دوم: آن مقداری که می توانیم و طریق شرعی وجود دارد احکام را استنباط کرده و مابقی را تماما از اصول عملیه استنباط می کنیم چه اینکه اصول عملیه به اندازه کل فقه حکم دارند و تمام احکام فقهی در یکی از مجاری اصول عملیه قرار میگیرد لذا هر موضوعی بما هو مجهول حکمه الواقعی در اصول عملیه حکمی خواهد داشت. ♨️پاسخ : این راه هم‌ متروک است.(البته علت رد این راه نیاز به بحث بیشتری دارد) 3️⃣راه سوم: آن مقدار را که می تواند استنباط کرده و تمام ما بقی را احتیاط می کند. ♨️پاسخ: این هم قطعا غلط است زیرا در نتیجه آن زندگی بسیار سخت شده و #اختلال_نظام پیش می آید. 4️⃣راه چهارم: می بایست تحری –تحصیل ظن– کند یعنی تمام تلاش خود را کند تا راحج از مرجوح در احکام برایش تفکیک شود. 💠حال در این صورت دو راه دارد: 1️⃣به راجح عمل کند ( ترجیح راجح) 2️⃣به مرجوح عمل کند ( ترجیح مرجوح). البته در اینجا به حکم عقل قطعا راه اول یعنی ترجیح راجح را انتخاب کرده و نتیجه آن را حکم شرعی می داند. در نتیجه عمل به راجح یعنی حکم مظنون به ظن انسدادی حجت شرعی میشود! ✅نکته: البته در این مسیر راه های دیگری مانند تقلید شمرده شده است که در آخر همان تحری انتخاب میشود. 📌اما این حجیت چگونه به دست آمد؟ این حجیت از باب حکم عقل بوده و عقل در اینجا حکم به حجیت می کند. اما باز دو صورت دارد: 1️⃣ظن علی الکشف: اگر حکمی که عقل داده توسط خود عقل به شارع هم سرایت کند یعنی این حکم صغری ملازمه قرار بگیرد ظن علی الکشف نام دارد. 2️⃣ظن علی الحکومه: همانطور که برخی گفته اند در صورتی که این حکم صغرای ملازمه قرار نگیرد ظن علی الحکومه شده یعنی این حکم تنها تحت محاکمه عقل است. 💠در حالت دوم بیش از این شارع نمی تواند از انسان توقعی داشته باشد زیرا در اینصورت تکلیف ما لا یطاق میشود. اما قدر متیقن در هر دو حالت حجیت لغوی است یعنی در هر دو حال حکم از باب یصح الاحتجاج به حجیت پیدا می کند چون عقل به آن حکم کرده است. ♨️اما تطبیق #تحرّی در فضای فقه: 💠راه تحری قطعا از مسیر کتب فقهیه و حدیثیه و رواییه نوشته شده در طول تاریخ می گذرد به گونه ای که قائل به انسداد برای تحصیل ظن تمام آثار و کتب روایی و حدیثی و فقهی و اقوال علماء و فروض مطرح در مساله را بررسی می کند. 💠 بعد هم وقتی نظر مشهور را پیدا کرد اگر توانست که در ادله آنها خدشه ای کند که در این صورت شاید قول آنها برای او حجت نباشد اما در صورتی که نتوانست در بیان مشهور خدشه ای وارد کند ظن به صحت قول شان پیدا می کند. 💠 اگر هم غایه الامر نتوانست تحصیل ظن کند و به حکم نرسید معذور است. پس ممکن است به این شیوه برخی به غالب و برخی تنها به مقداری از احکام پی ببرند. ✅فلهذا در فضای انسداد چیزی به نام تفکیک بین قدماء و متاخرین و معاصرین و نیز مرز کتب فقهی و حدیثی وجود ندارد بلکه می بایست در این فضا وظیفه تحصیل ظن است و برای تحصیل آن باید تمام کتب مذکوره بررسی شود. 📛به همین صورت شیخ انصاری در باب لغات و معانی لغات معصوم قائل به وجوب تحری میشود..... #اصول_فقه #رسائل #انسداد #شیخ_انصاری #پای_درس_استاد @almorsalaat 🔉 صوت تدریس استاد را #بشنوید 👇👇

♨️ #فهرست مطالب کانال 🌐🌐 معرفی اجمالی محتوا و ویژگیهای کانال eitaa.com/almorsalaat/1997 eitaa.com/almorsalaat/4770 ✅اندیشه های اعلام اربعه 🔺 امام خمینی: #در_مدرسه_امام_خمینی 🔺رهبر معظم انقلاب: #کلام_ولی 🔺علامه طباطبایی: #در_محضر_علامه 🔺شهید استاد مطهری: #اندیشه_مطهر ✅دروس و آثار 🔺 #پای_درس_استاد #استاد_علی_فرحانی 🌀فهرست صوت مجموعه دروس، جلسات و سخنرانی های استاد علی فرحانی eitaa.com/almorsalaat/5018 🌀فهرست متن پیاده شده دروس استاد علی فرحانی eitaa.com/almorsalaat/1894 🌀 #طلبه_موفق: مجموعه بیانات استاد علی فرحانی در موضوع برنامه ریزی و روش تحصیل eitaa.com/almorsalaat/4489 ♨️فهرست دروس #سطح_یک مدرسه مجازی المرسلات eitaa.com/almorsalaat/4363 ♨️فهرست دروس سال جاری مدرسه مجازی المرسلات eitaa.com/doroos_almorsalaat/2038 ♨️#فهرست تدریس ها و بیانات استاد علی فرحانی در تبیین آثار و اندیشه های امام خمینی (ره) eitaa.com/almorsalaat/4613 ✅ #مشاوره_مجازی eitaa.com/doroos_almorsalaat/2382 ✅موضوعات علمی حوزوی 🔺 #اصول #فقه #فلسفه #عرفان #اخلاق_و_عرفان #تفسیر ✅یادداشت های هیئت تحریریه 🔺 #یادداشت #تقریر ✅دروس اساتید المرسلات https://eitaa.com/joinchat/1721434112C7e17979da1 ✅ مدرسه مجازی المرسلات https://eitaa.com/joinchat/1705705472C63999eac19 ✅علوم انسانی اسلامی 🔺 #علوم_انسانی_اسلامی #اجتهاد 🌀 کتاب جام جم اجتهاد eitaa.com/almorsalaat/1723 🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b

#روش_شناسی_اجتهاد #مکتب_امام_خمینی 💢 تفسیر بیانی، روش کشف #مفردات الفاظ در نصوص شرعی 📝 #تقریر: محسن ابراهیمی 🔸گاهی اوقات فهم مراد یک عبارت شرعی (آیه یا روایت) مبتنی بر فهم معنای مفردات آن کلام است. از نکات مهم در سازمان استنباطی فقها، روش ایشان در کشف معنای مفردات است. 🔸به عنوان مثال در بحث از قاعده لاضرر، لازم است که معنای کلمه #ضرار فهمیده شود. 🔸راههای کشف معنای مفردات، متعدد است. استفاده از قول لغوی، رجوع به عرف، رجوع به سایر استعمالات شرعی و ... . همچنین این بحث بر نوع نگاه فقیه به بحث حقیقت شرعیه نیز مبتنی است. 🔸همینطور که در یکی از صوتهای گذشته (eitaa.com/almorsalaat/2102) بیان شد، مسئله حقیقت شرعیه از زمان آخوند خراسانی دچار تغییر محتوایی شد و منحصر به موضوع له ابواب عبادات شد. در صورتی که آنچه که عمدتا نزد قدما به عنوان #حقیقت_شرعیه به کار می رفت، مصطلح شرعی (نه صرفا موضوع له) الفاظ به کار رفته در نصوص بود. به این معنا که برای فهم معنای یک لفظ در لسان شارع، موارد متعدد استعمال شارع را بررسی می کردند و بدست می آورند که شارع وقتی که آن لفظ را به کار می برد، از آن چه معنایی را اراده می کند. 🔸روش حضرت امام نیز در کشف معنای مفردات همین روش است. به عنوان مثال در بدست آوردن معنای #ضرار و اینکه آیا معنای آن همانند معنای غالبی باب #مفاعله طرفینی است یا خیر، به تحقیق لغوی و یا ساختاری آن کلمه نمی پردازند، بلکه استمالات مختلف این لفظ را در نصوص مختلف بررسی میکنند. 🔸ناگفته نماند که یکی از وجوه اصلی روش تفسیر آیه به آیه که علامه در المیزان استفاده می کند، همین روش است و ایشان با در کنار هم گذاشتن استعمالات مختلف آیات، معنای لفظی را پیدا می کند. 🔸ناگفته نماند که این معنای از #حقیقت_شرعیه اختصاصی به عناوین ابواب و عبادات ندارد بلکه در مورد هر لفظی قابل اعمال است. کما اینکه در عبارات امام در مورد #دم، حیض و ... نیز به کار رفته است. 🔸نام این روش #تفسیربیانی است. حضرت آیت الله سبحانی نیز این اصطلاح را در توضیح معنای اطراد (به عنوان یکی از علائم حقیقت و مجاز) ذکر کرده است. هر چند که کار برد این اصطلاح در آن مقام صحیح نیست. چرا که در آن بحث به دنبال کشف موضوع له هستیم، اما به وسیله تفسیر بیانی، به موضوع له نائل نمی شویم. 🔸نکته آخر اینکه توجه به این روش جایگاه علوم ادبی را نیز روشن تر می کند. چرا که معلوم می شود که وقتی به دنبال مراد شارع از یک لفظ هستیم، می توانیم از سایر استعمالات استفاده کنیم و نیازی به علم لغت و کتب لغوی نداریم. اللهم الا ان یقال که کتاب لغوی شواهدی از استعمالات شرعی را بیان کرده باشد و در این جهت ما را کمک کند. وجه اینکه علامه در تفسیر المیزان از #مفردات_راغب استفاده می کند نیز همین است. چرا که در این روش قدمت کتاب لغت، ملاک نیست. 🔹آنچه بیان شد، خلاصه ای از بیانات استاد علی فرحانی، در آخرین جلسه تدریس کتاب #لاضرر بود. ایشان در این جلسه روش امام را تبیین کردند و شواهدی از قدما در استفاده از این روش را بیان داشتند. 📌نکته ای که از عبارات امام در این بحث بدست می آید این است که ایشان در این بحث هم از سبک #تراکم_ظنون استفاده می کنند. ⬇️صوت این جلسه را بشنوید👇👇 eitaa.com/majazi_almorsalaat/570 #در_مدرسه_امام_خمینی #در_محضر_علامه #پای_درس_استاد #استاد_علی_فرحانی #اصول #فقه @almorsalaat

#اصول #مباحث_الفاظ 💢صناعت استظهار 🔸علامه طباطبایی در مقدمه کتاب شریف المیزان بیان می دارند که در تفسیر نباید آموخته های سایر علوم را بر قرآن تحمیل کنیم بلکه باید به دنبال این باشیم که بفهمیم "ما ذا یقول القرآن؟" 🔸برخی از این عبارات علامه چنین برداشت کردند که مراد علامه این است که هیچ علم دیگری در فهم قرآن و تفسیر نقشی ندارد و هر کس که فقط ادبیات عرب را بلد باشد میتواند به قرآن مراجعه کند و همه چیز را از قرآن بفهمد. 🔸برخی بر اساس این برداشت، اشکال کرده اند که خود علامه در تفسیر آیات، از سایر علومی همچون فلسفه استفاده میکند. برخی دیگر جواب داده اند که علامه در خودِ تفسیر از سایر علوم استفاده نمیکند و فقط در بحث های متفرقه و موضوعی از آن علوم بهره می برد. برخی دیگر به این نگاه هم جواب دادند که خیر، علامه در خودِ تفسیر هم خصوصا در مباحث هستی شناسی از سایر علوم استفاده می کند. 🔸 حق این است که مراد علامه این نیست که هر کس حتی عوام از مردم نیز میتوانند با صرف استفاده از ادبیات عرب قرآن را تمام و کمال بفهمند و تفسیر کنند بلکه علومی دیگر هم در فهم قرآن دخیل هستند. اما چیزی که مهم است این است که نباید از مدار #ظهور آیات خارج سویم و آنچه ملاک است، بدست آوردن #ظهور آیات است. 🔸در اینجا این سوال ایجاد می شود که این دو مطلب چگونه قابل جمع است؟ چگونه میتوان گفت که هم ملاک ظهور آیه است و هم علومی همچون فلسفه و عرفان و ... در فهم قرآن خیل است؟ علوم دیگر چه نقشی در فهم متن دارند؟ آیا این مسئله به نسبی گرایی در فهم متن و هرمنوتیک نمی شود؟ 🔸اساسا این سوال ایجاد می شود که وقتی که می گوییم #استظهار یک امر وجدانی است و هر شخصی باید خودش استظهار کند و استظهار او حجت است، چگونه میتوان در مورد استطهار اشخاص بحث کرد و آن را مورد نقد و بررسی قرار داد؟ ✅جواب این است که هر شخصی قبل از استظهار باید یک #صناعت_استظهاری داشته باشد و استظهار او باید با آن صناعت سازگتر باشد و اگر سازگار نباشد، قابل مناقشه است. 📌به عنوان مثال در بحث صحیح و اعم درست است که ملاک و ضابطه بحث، #تبادر است، اما اگر آن شخص معتقد شود که جامع_اعم قابل تصویر نیست، نمی تواند بگوید که متبادر من #اعم است. 💠پس برای جلوگیری از هرج و مرج شدن امر استظهار و جلوگیری از بسته شدن باب بحث در استظهار و نقد و بررسی آنها، همچنین جلوگیری از تعدد استظهار در امور مشابه و یکسان، لازم است که هر فقیه، قبل از ورود به #استظهار، خصوصا در #باب_الفاظ علم اصول، صناعت، ضوابط و چارچوب استظهار را مشخص کند و سپس در همان چارچوب و محیط به استظهار و تبادر بپردازد. 🌀توضیحات فوق بر اساس تدریس استاد علی فرحانی از کتاب #لاضرر روز چهارشنبه ۹۹/۸/۲۱ است. صوت جلسه را از اینک زیر دانلود کنید 👇👇👇 eitaa.com/majazi_almorsalaat/665 🔰محسن ابراهیمی #اصول #تقریر #پای_درس_استاد #فقه @almorsalaat

#تقریر 📌 فقه نظام روابط اجتماعی 🔗جلسه اول 🔰ارسالی از مخاطبین #علوم_انسانی_اسلامی #پای_درس_استاد @almorsalaat

#تقریر #روش_شناسی_اجتهاد 💠حجیت ظن اطمینانی 🔰محسن ابراهیمی 🔺همینطور که شنیده اید، یکی از ارکان روش اجتهادی جناب شیخ اعظم (ره)، مسئله تراکم ظنون است. شاخصه اصلی تراکم ظنون، حجیت #ظن_اطمینانی است. جناب شیخ در بحث استدلال به آیه نبا در حجیت خبرواحد، اثبات این مطلب را با توجه به آیه نبا بیان می کند. 🔺استدلال مشهور به آیه نبا مبتنی بر مفهوم داشتن آیه نبا (مفهوم وصف و یا مفهوم شرط) است که بر این اساس حجیت (عدم وجوب تبین) خبر غیرفاسق (عادل) بدست می آید. اما شیخ این استدلال را قبول نمی کند و می فرماید که وصف (خصوصا وصف غیرمعتمد به موصوف که شبیه به لقب است) مفهوم ندارد و از شرایط مفهوم داشتن جمله شرطیه این است که سه جزئی باشد، حال آنکه جمله شرطیه آیه نبا، دوجزئی است. 🔺ایشان در ضمن اشکالات، طریق دیگری را برای استدلال بیان می کنند و آن استفاده از منطوق تعلیل موجود در آیه است. بر اساس این تعلیل، ملاک وجوب تبین در خبر واحد این است که از در معرض مخالفت با واقع قرارگرفتن و به تبع آن وقوع ندامت جلوگیری شود. 🔺شیخ می فرماید که چون این آیه ملقاه به عرف است، ملاک ندامت نیز عرفی است و در عرف، برای جلوگیری از ندامت لازم نیست که حتما بر اساس تحصیل #علم حرکت کنیم بلکه اگر کار را بر اساس #اطمینان نیز انجام دهیم، این کار جاهلانه نیست و کشف خلاف آن سبب بروز ندامت نمی شود. در نتیجه، معلول (وجوب تبین) نیز به غرض تحصیل اطمینان صورت می گیرد و هر چند که با توجه به اشتقاق کلمه تبین، مراد از تبین، تبین علمی و برای تحصیل علم است، اما با توجه به تعلیل آیه، تحصیل اطمینان کفایت می کند. 🔺نتیجه این تحلیل این است که نه تنها خبر عادل که نوعا اطمینان ساز است، حجت می شود بلکه اگر خبرفاسق نیز به وسیله تبین و لحاظ قرائن خارجی، مورث اطمینان شود، حجت است. 🔺مرحوم شیخ توسعه دیگری که در آیه بیان می کنند، این است که بر اساس این تعلیل، نه تنها در مورد خبرواحد، بلکه به طور کلی، در مورد هر حکم شرعی و از هر طریقی، #اطمینان حجت است. و در واقع این قاعده (حجیت کل ما یفید الاطمینان) قاعده کلی باب ظنون است و میتوان آن را در ابتدای ظنون و قبل از وارد شدن در اثبات حجیت ظنون خاصه و پس از تاسیس اصل اولی در باب ظنون (عدم حجیت ظنون) این را مطرح کرد که قاعده کلی در حجیت مطلق ظنون، حصول اطمینان است. 🔺تنها مشکل این است که جناب شیخ در آخرین جمله بحث درباره آیه نبا می فرمایند که تبین اطمینانی نمی تواند مراد از آیه باشد، چون در این صورت، آیه مورد خود (خبر ولید به ارتداد بنی المصطلق) را در بر نمی گیرد. این اشکال، تنها اشکال در مقابل این سازمان است. اگر این اشکال پاسخ داده شود، حجیت ظن اطمینانی در مورد همه ظنون با توجه به آیه نبا اثبات می شود. البته شیخ در دو موضع از عبارت، این مطلب (حجیت اطمینان بر اساس تعلیل) را بیان می کند و فقط در یک موضع این اشکال را مطرح می کند، علاوه بر اینکه این عبارت، در سه مورد از نسخه های رسائل وجود ندارد. #اصول #شیخ_انصاری #تراکم_ظنون @almorsalaat

#تقریر 📌امکان تصحیح قول به اجزاء امر ظاهری از واقعی در امارات 🔸در جلسه گذشته، در بحث اجزاء امر واقعی از ظاهری در امارات، بیان شد که حضرت امام (ره) معتقدند که در امارات مطلقاً اجزاء وجود ندارد. ایشان سپس قول آیت الله بروجردی را مبنی بر اجزاء در امارات را نقل و سپس نقد میکنند. 🔸استاد در این جلسه تبیین کردند که در نزاع بین امام و آیت الله بروجردی، حق با امام است و از جهت تحلیلی که آیت الله بروجردی نسبت به امارات دارند، قول ایشان باطل است. 🔸اما شاید بتوان از طریق دیگری مدعای آیت الله بروجردی (اجزاء در امارات) را با حفظ صحت قول امام (ره) در مجزی نبودن امارات از نگاه عقل و تحلیل امارات، تصحیح کرد. 🔸با این توضیح که از نگاه عقلی و تحلیل جایگاه و مفاد امارات، قول امام (ره) صحیح است. اما می توان پس از پذیرش این نگاه، با استفاده از اجماع و شهرت محقّقه فقها به عنوان راهی برای کشف سنّت، اثبات کرد که اجزاء در امارات وجود دارد. 🔸از تتبّع در کلام فقها می توان بدست آورد که ایشان در موارد متعدّدی اعتقادی به این مضمون که «الامتثال یقتضی الاجزاء» را قائل هستند و اگر بتوان شرائط اعتبار اجماع و شهرت را در مورد آن تطبیقداد، می توان اجماع یا شهرت را به عنوان دلیل شرعی بر اجزاء در امارات پذیرفت. 🔸ان قلت که در چنین مواردی اجماع معتبر نیست. چون مسئله اجزاء مربوط به امتثال است و حاکم در وادی امتثال عقل است و شارع نمی تواند در آن دخالت کند 🔸برای رفع استبعاد بیان می کنیم که همه اصولیین در مسئله جهر و اخفات و اتمام و قصر، با دلیل شرعی ،اعفاء را پذیرفته اند و قائلند که هر چند حکم عقل بر عدم اجزاء است، اما از روایت بدست می آید که شارع در این موارد تخفیفاً للعباد، عمل را مجزی می داند. 🔸لذا پذیرش قول شارع در اجزاء، استبعادی ندارد و اگر اجماع یا شهرت معتبر حاصل شود، می توان قول به اجزاء در امارات را پذیرفت. ✍️محسن ابراهیمی 99/11/18 #اصول #پای_درس_استاد #در_مدرسه_امام_خمینی @almorsalaat

📝#تقریر|درباره حکم عام و طریقی «ایجاب احتیاط» و برخی خصوصیات آن 🔸در نظام فکری اصولیین، برای حکم شرعی مراتبی در نظر گرفته می شود. دو مرتبه اصلی، انشاء و فعلیت است. ویژگی مرتبه انشاء این است که باید بر اساس مصالح و مفاسد واقعیه باشد. مرتبه فعلیت، همان مرتبه ابلاغ حکم به مکلّف است.ابلاغ حکم ناظر به خصوصیات مکلف است. لذا اگر مکلف عاجز، ناسی، جاهل و ... باشد، چون ابلاغ حکم به این افراد قبیح است، حکم به فعلیت نمی رسد. 🔸جاهل یکی از افرادی است که خطاب کردن به او در زمانی که جاهل است، قبیح است. چون وقتی که جاهل است، این خطاب هیچ گونه محرّکیّتی برای او ندارد فلذا خطاب لغو خواهد شد. 🔸در چنین مواردی به دلیل وجود مشکلی در مکلّف، خطاب به دست او نمی رسد. حکمی انشاء می شود اما به فعلیت نمی رسد و چون انشاء تابع مصالح و مفاسد است، عدم خطاب به این معناست که ممکن است که مصلحتی از مصالح از دست او برود و یا محتمل است که مرتکب فعلی شود که دارای مفسده است. در نتیجه ثبوت (مرتبه انشاء) و اثبات (مرتبه فعلیت) بر هم منطبق نخواهند بود. 🔸اما مجتهد باید راهی را پیدا کند که شارع بتواند به طریقی هر آنچه که در عالم انشاء هست را به دست مکلف برساند و آنگاه از این طریق بتوانیم بگوییم که عمل به شریعت به تنهایی می تواند انسان را به کمال برساند. 🔸در مورد جاهل، چنین می توان گفت که شارع هرچند نمی تواند یک حکم خاص را که جاهل به آن جهل دارد، خطاب کند اما می تواند حکم عام دیگری جعل کند که عمل به آن حکم می تواند شخص را به مصلحت برساند و یا اینکه از مفسده برهاند. 🔸آن حکم عام، «ایجاب احتیاط» است. شارع می تواند به نحو عام (نه در مورد یک حکم خاص و مجهول) بیان کند که هر موقع مکلف در مسئله ای به دلیل جهل دچار شک شد، واجب است که احتیاط کند. احتیاط در شبهه وجوبیه او را به مصلحت می رساند و احتیاط در شبهه تحریمیه او را از مفسده می رهاند. 🔸یکی از خصوصیات این حکم این است که فقط برای حل مشکل فعلیت جعل شده است و طریق رساندن به سایر احکام است. لذا مجعول این حکم همانند سایر احکام (مثل نماز و روزه و ...) دارای مصلحت نیست لذا رفع و دفع آن نیز موجب تصویب نمی شود. 🔸مرحوم شیخ در حل یکی از اشکالات به حدیث رفع، این مسئله را مطرح می کند و بیان می دارد که می توان گفت آنچه را خدای متعال در مورد «ما لا یعلمون» رفع کرده است، «ایجاب احتیاط» است. در مواردی که دلیل خاص بر وجوب احتیاط وجود دارد، حدیث رفع آن وجوب را رفع می کند و در مواردی که قابلیت جعل وجوب وجود دارد، حدیث رفع، آن را دفع می کند. در نتیجه حدیث رفع، حاکم بر ادله احتیاط – بر فرض تمامیت دلالت آنها – خواهد بود. ✍️محسن ابراهیمی، تقریر جلسه 99/7/8، ج2 رسائل، مدرسه امام کاظم (ع) #رسائل #شیخ_انصاری #پای_درس_استاد #اصول_فقه @almorsalaat

#تقریر|خلاصه ادله مشهور و شیخ انصاری (ره) در موضوع و حکم معاطات بر اساس کتاب مکاسب ▫️شیخ انصاری (ره) در کتاب البیع پس از بررسی معنای بیع، وارد در کتاب معاطات می شود. در ابتدای کتاب معاطات ایشان موضوع و حکم معاطات را از نگاه مشهور بیان و سپس قول مختار را تبیین می کنند. 🔹قول مشهور و شیخ در موضوع معاطات ▫️جناب شیخ (ره) معتقدند که خاصه و عامه، موضوع معاطات را «تعاطی به قصد تملیک» می دانند. خود ایشان نیز این دیدگاه را قبول می کنند. ایشان در تبیین این مدعا و رد قول صاحب جواهر که مدعی است که مشهور، قائل به قصد اباحه هستند، علاوه بر استشهاد به عبارات متعددی از فقها که دلالت بر قصد تملکیک در معاطات دارد بیان می کنند که انچه در بین عامه مردم وجود دارد، قصد تملیک است و فقها نیز همان موضوع رایج بین مردم را مورد بررسی قرار می داده اند. 🔹قول مشهور در حکم معاطات ▫️مشهور فقها معتقدند که معاطاتی که به قصد تملیک است، افاده اباحه تصرف می کند و با تلف یکی از ثمن و مثمن، معامله لازم می شود. شیخ این قول را نمی پذیرد. در مقابل مشهور محقق کرکی قائل به ملکیت متزلزل است و همچنین به دلیل ناسازگاری قول مشهور در «قصد تملیک» و «افاده اباحه»، ظاهر قول مشهور را تاویل می برد و می فرماید که ایشان نیز قائل به ملکیت متزلزل بوده اند. جناب شیخ در اثبات اینکه مشهور قائل به اباحه هستند، عبارات متعددی از فقها را بیان می کنند. ▫️از عباراتی که شیخ از فقها بیان می کند و همچنین از جمع بندی ای که شیخ در پایان بحث انجام می دهند، ادله و مبانی زیر را می توان برای قول مشهور بیان کرد: 🔸اسباب حصول ملک، توقیفی هستند و در چنین سببی در شریعت وجود ندارد. لذا کانّ عقدی وجود ندارد. اما افاده اباحه اجماعی است. 🔸در عقد بیع، ایجاب و قبول لازم است و از شروط صحت بیع، ایجاب و قبول است، در نتیجه ملکیت حاصل نمی شود. 🔸اجماع بر اینکه معاطات بیع نیست و به تبع افاده ملکیت ندارد. این نگاه استفاده از آیه احل الله البیع را منتفی می کند. 🔸شهره محققه تا زمان محقق ثانی بر قول به اباحه. 🔸اصالت عدم ملک. به این معنی که اگر شک داریم که ملک حاصل شده است یا نه، اصل (استصحاب) بر عدم حصول ملک است. ▫️یکی از اشکالاتی که به قول مشهور شده این است که برخی از تصرفات همچون وطی جاریه، نماء، توریث و ... متوقف بر ملک است و اباحه تصرف جائز نیست. شیخ جوابی را که به این اشکال بیان می کند این است که یا می توان گفت که ایشان این تصرفات را جائز نمی دانند و یا اینکه قائل به ملکیت آناًما قبل از تصرف هستند. جناب شیخ عباراتی از فقها را در تایید این جواب ذکر می کنند. البته خود شیخ ملکیت آناما را در تصحیح این تصرفات قبول ندارد. 🔹قول شیخ (ره) در حکم معاطات ▫️در مقابل مشهور، محقق ثانی (ره) اولین کسی است که قائل شده است که معاطات افاده ملکیت می کند. شیخ علاوه بر اینکه ادله قول مشهور را پاسخ می دهد، این قول را می پذیرد و ادله ای برای آن بیان می کند: 🔸آیه احل الله البیع: حلیت در این آیه به معنای صحت است و دلالت بر صحت بیع دارد. از انجایی که این آیه به معنای عرفی آن حمل می شود و معاطات نیز عرفا بیع است، در نتیجه بر اساس این آیه، معاطات صحیح است و در نتیجه افاده ملک می کند. 🔸سیره مستمره: ایشان یکبار این دلیل را در ابتدا بیان می دارند و سپس آن را رد می کنند. اما در نهایت در جمع بندی ادله دوباره آن را در ضمن ادله قول به ملک ذکر می کنند. 🔸اجماع مرکب: به این صورت که می توان با برخی ادله صحت معاطات در هبه و اجاره را اثبات کرد و سپس بگوییم که در بین فقها یا برخی قائلند که معاطات مطلقا صحیح نیست و اینکه قائلند مطلقا صحیح است و تفاوتی بین هبه و صلح با بیع وجود ندارد. 🔸اجماع: محقق ثانی با تاویل بردن «اباحه» در کلمات فقها به «ملک متزلزل»، ادعای اجماع بر این قول را بیان می کنند. ▫️مرحوم شیخ در نهایت، بر اساس مبنای تراکم ظنون، در وزن کشی ادله قائلین به اباحه و ادله حصول ملک، ادله ملک را ترجیح می دهند و حصول ملک را می پذیرند. ✍️محسن ابراهیمی #فقه #مکاسب @almorsalaat

#تقریر| خلاصه ادله شیخ انصاری در لزوم معاطات ▫️ایشان پس از اینکه مسئله صحت معاطات را به پایان می رسانند و قائل می شوند که معاطات افاده ملکیت می کند، وارد در بررسی لزوم معاطات می شوند. ▫️ایشان پس از بیان اقوال در مسئله می فرمایند که آنچه که با قواعد اوفق است، این است که معاطات افاده لزوم می کند. ایشان ادله زیر را به ترتیب بر لزوم معاطات بیان می کنند: 1- اصالت لزوم: به معنای استصحاب بقای ملکیت پس از رجوع مالک اول. به این معنا که پس از اینکه معاطات انجام شد، یقین داریم که ملکیت حاصل شده است. پس از رجوع مالک اول شک می کنیم که آیا ملکیت هنوز باقیت یا خیر؟ استصحاب می کنیم و حکم می کنیم که ملکیت باقیست. قابل توجه است که این استدلال مبتنی بر این است که لزوم و جواز، صفت ملک نیستند و ملک تقسیم به جائز و لازم نمی شود و الا اشکالاتی متوجه استدلال می شود. 2- روایت «الناس مسلطون علی اموالهم» 3-روایت «لا یحلّ مال امرئ الا عن طیب نفسه» 4- آیه «... ان تکون تجاره عن تراض» 5- آیه «لا تأکلوا اموالکم بینکم بالباطل» 6- روایاتی که دلالت بر لزوم خصوص بیع می کنند همانند «البیعان بالخیار ما لم یفترقا» بنا بر اینکه معاطات عرفاً بیع است. 7- آیه «أوفوا بالعقود» بنا بر اینکه مراد از عقد، مطلق عهد است و اختصاصی به وجود لفظ ندارد. ▫️ایشان پس اینکه ادله را بیان می کنند و نتیجه می گیرند که معاطات بر اساس این ادله افاده ملک لازم می کند، به وجود اجماع در مسئله می پردازند. می فرمایند که ظاهرا اجماع وجود دارد که معاطات افاده لزوم نمی کند و برخی از فقها نیز صریحاً ادعای اجماع کرده اند. همچنین شهرت محققه ای بر عدم لزوم معاطات وجود دارد که تقویت کننده اجماع است. ▫️ایشان به دو دلیل این اجماع را قبول نمی کنند: اولاً اینکه بر اساس برخی عبارات چنین اجماعی اساساَ وجود ندارد ثانیا بر فرض وجود اجماع، کاشف از قول معصوم (ع) نیست. چرا که عمده فقها تا زمان محقق کرکی، قائل به عدم ملکیت بوده اند و در نتیجه اصلا مسئله لزوم برای آنها مطرح نبوده است و قول به عدم لزوم سالبه به انتفای موضوع است. ▫️اما ایشان در ادامه می فرمایند که هرچند که قطع به وجود اجماع وجود ندارد، اما ظن به وجود اجماع بر عدم لزوم، در صورتی که لفظ دالّ بر انشاء تملیک وجود نداشته باشد، وجود دارد. آنگاه ایشان قول به «لزوم معاطات مع وجود لفظٍ دالٍّ علی انشاء تملیک» را با ادله زیر تقویت می کنند: 1- اجماع ظنی بر این قول 2- وجود سیره بر عدم اکتفاء به صرف تعاطی در معاملات خطیره در ایجاد لزوم 3- ظهور برخی روایات ▫️ایشان در اینجا بحث را پایان می دهند و در واقع قائل می شوند که برای لزوم معاطات نیاز به وجود لفظ دال بر انشاء تملیک است. ▫️در ادامه وارد بررسی روایات «انما یحلل الکلام و یحرم الکلام» می شوند. این روایت در مورد معاطات مورد بحث قرار گرفته است. ▫️پس از بررسی این روایت و تفسیر آن، این روایات قابلیت پیدا می کند که نه تنها لزوم معاطات، بلکه صحت آن را مورد خدشه قرار دهد. چون این روایت بیان می دارد که اگر در جایی، ایجاب وجود نداشته باشد، اصلا معامله ای محقق نمی شود. این مطلب تا آنجاست که برخی بر اساس این روایت قائل شده اند که معاطات حتی افاده اباحه نیز نمی کند. ▫️ایشان پس از بررسی این روایت، مبحث صحت و لزوم معاطات را بر اساس مختار خود در تفسیر روایت «انما یحلل» جمع بندی نمی کنند اما می توان چنین نتیجه گرفت که چون ادله محکمی بر صحت معاطات بیان شد، این روایت نمی تواند ملکیت معاطات را خراب کند. اما این توان را دارد که لزوم ان را تحت الشعاع قرار دهد. لذا می توان گفت که شیخ بر اساس این روایت و روایاتی مشابه، لزوم معاطات را نمی پذیرند. ▫️ در ضمن تنبیهات معاطات نیز قرائنی بر عدم لزوم معاطات در نظر شیخ وجود دارد. ▫️نکته قابل توجه این است که این نوع از جمع بندی ادله فقط با مسلک تراکم ظنون قابل توجیه است والا در نگاه قالبی به ادله، پس از بیان اصالت لزوم و ادله اجتهادی دال بر لزوم، جایی برای بررسی سایر ادله وجود ندارد و باید حکم به لزوم شود. ✍️محسن ابراهیمی #فقه #مکاسب #معاطات @almorsalaat 🔊🔊در تفصیل این مطلب و تطبیق آن بر عبارات مکاسب، می توانید صوت زیر را بشنوید👇👇

📝#تقریر| گزارشی از ماجرای «قصد امتثال امر» از «امرسازی» تا «انکار» ▫️در میان اصولیین واجبات به دو دسته کلی تعبدی و توصلی تقسیم می شود. تعبدی آن واجبی است که باید به قصد قربت انجام شود و توصلی آن است که صرف تحقق آن کافی است و نیازی به قصد قربت در آن نیست. البته معنای تعبدی، اختلافی است و تفاصیل بیشتری دارد که می توان به کتاب «اصول الفقه» و «مناهج» مراجعه کرد. ▫️مشهور اصولیین، مصداق قصد قربت لازم در تعبدیات را در بحث تعبدی-توصلی، «قصد امتثال امر» می دانند. اما برخی از ایشان در مباحثی دیگری که اشاره خواهد شد، دست از این مبنا برمی دارند و قصد مطلوبیت و محبوبیت آن فعل و بلکه احتمال مطلوبیت و محبوبیت را کافی می دانند. ▫️بر اساس اینکه چه چیزی را مصداق قصد قربت لازم در تعبدیات می دانند، سه مسلک عمده بوجود آمده است: 1️⃣مسلک اول: لزوم قصد امتثال امر ▫️چند مسئله در این مسلک وجود دارد: ▪️1- مسئله اول این است که برخی معتقد شده اند که اخذ قصد امتثال در ماموربه واجبات تعبدی استحاله دارد. به این معنا که محال است که در امر «اقیموا الصلاه»، «قصد امتثال امر» به عنوان جزء و یا شرط صلاه قرار گیرد. تقاریر مختلفی برای استحاله قصد امتثال امر، بیان شده است. (ر.ک: مناج الوصول و سیری کامل در اصول) ▫️برخی از اصولیین همانند حضرت امام (ره) هیچکدام از این وجوه استحاله را نمی پذیرند و اخذ قصد امتثال را در مأمور به ممکن می دانند. اما عمده اصولیین استحاله را پذیرفته اند. ایشان از طرفی اخذ قصد امتثال را محال و از طرفی ملاک عبادیت عبادت را قصد امتثال می دانند، لذا برای جمع بین این دو به راههای دیگری متمسک شده اند. به عنوان نمونه مرحوم آخوند (ره) معتقدند که اساسا قصد امتثال امر از اجزائ مامور به نیست بلکه دخیل در غرض است و عقل وادی امتثال، حاکم بر آن است. اصل خارج کردن قصد امتثال از عداد سایر اجزا و شروط را مرحوم شیخ اعظم نیز، در بحث رجحان احتیاط در عبادات بیان کرده است. ▫️یکی دیگر از راهها که منسوب به محقق نائینی است (البته مرحوم آخوند نیز آن را احتمال داده و نقد کرده است) و مرحوم مظفر نیز در اصول فقه آن را پذیرفت، نظریه متمم جعل است. این نظریه را مرحوم امام (ره) نیز در مناهج مورد بررسی قرار داده است. ▫️خلاصه اینکه یا باید اخذ قصد امتثال امر در مامور به ممکن باشد و یا باید به طریقی، دلیلی برای لزوم قصد امتثال پیدا شود. ▪️2- در این مسلک پس از اینکه لزوم قصد امتثال امر، پذیرفته شد، سوالی که ایجاد می شود، این است که آن امر چه ویژگی ای باید داشته باشد؟ در پاسخ به این سوال اقوال متعددی وجود دارد همانند: الف) امر بالخصوص همانند «اقیموا الصلاه» برای کسانی که می خواهد نماز را بدون هیچ گونه شک و تردیدی در اجزاء و شرایط بخواند ب) امر اجمالی همانند «اقیموا الصلاه» برای کسی که قبله را نمی داند و می خواهد به چهار طرف نماز بخواند. (اشکال ابن ادریس در مسئله علم اجمالی). ج) امر عقلی. د) امر شرعی بدست آمده از ملازمه با امر عقلی. ه) امر مولوی. و) امر ارشادی. ز) امر نقلی ولو ارشادی. (قابل توجه است که این اقوال هم عرض نیستند). ▪️3- یکی دیگر از مسائل موجود در این مسلک امر سازی است. از آنجایی که گاهی امر موجود از فعلیت ساقط می شود (همانند مسئله ضد) و یا اینکه اساسا امری در مسئله وجود ندارد (مسئله شبهه وجوبیه بین وجوب و اباحه) و یا به هر دلیل دیگری، امر وجود ندارد و از طرفی لازم است که مکلف، قصد امتثال امر داشته باشد، قائلین به این مسلک از طرق مختلفی بر اساس مبنایی که برای امر در مسئله قبل پذیرفته اند، دست به امرسازی می زنند. برخی از این طرق عبارتند از: الف) ترتب. ب) ملازمه بین ثواب و امر در جایی که ثواب مفروض است. ج) امر عقلی محض. د) ملازمه امر عقلی و شرعی. ه) امر ارشادی شارع. و) امر استحبابی در مسئله تبدیل امتثال به امتثال) امر استحبابی در قاعده در تسامح ادله سنن. 2️⃣مسلک دوم: کفایت قصد مطلوبیت ▫️ظاهر اصولیین در مسئله تعبدی و توصلی این است که تنها ملاک عبادیت عبادت، «قصد امتثال امر» است و بلکه بر انحصار آن، دلیل اقامه می کنند. اما وقتی که از این بحث خارج می شوند و وارد در مسائلی می شوند که در انها امر وجود ندارد، اگر نتوانند امری بتراشند، دست از این ملاک بر می دارند. برخی از این مسائل عبارتند از: ضد، عبادیت طهارات ثلاث، رحجان احتیاط در عبادات. ▫️پس از دست برداشتن از لزوم «قصد امر»، به سراغ سایر مصادیق قصد قربت همانند «قصد مطلوبیت» و یا «قصد محبوبیت» می روند. آخوند (ره) و مرحوم مظفر (ره) بیان می دارند که اشکال استحاله فقط در «قصد امتثال» جاری است و سایر مصادیق مبتلا به این اشکال نیستند. اما امام (ره) در مناهج برخی از تقریرات اشکال را در این موارد نیز جاری می دانند. هر چند این اشکالات نیز قابل حل هستند. 3️⃣مسلک سوم: کفایت قصد احتمال مطلوبیت ▫️در مسلک اول و دوم باید علم به امر و یا حداقل علم به ملاک امر وجود داشته باشد. در مسلک دوم، در جایی که امر وجود داشته است و در حال حاضر، از فعلیت ساقط شده است، اینکه قبلا امر فعلی بوده است، دلالت دارد بر این که پس مصلحت و مطلوبیت آن باقیست و الآن به دلیل مانع فقط فعلیت آن برداشته شده است. ▫️اما گاهی همانند مسئله رجحان احتیاط در عبادات در فرض دوران بین وجوب و اباحه یا کراهت، نه تنها علم به امر وجود ندارد، بلکه مطلوبیت آن عمل نیز محرز نیست چون احتمال کراهت و یا اباحه نیز وجود دارد. در این مسئله برخی از اصولیین همانند شیخ اعظم (ره) در رسائل، قصد احتمال مطلوبیت را نیز کافی می دانند. ▫️در این مسلک در مورد منشأ احتمال مطلوبیت دو گرایش وجود دارد: برخی معتقدند هر احتمالی از هر جایی که باشد ولو نیش غولی باشد را می توان معتبر دانست و بر اساس آن عبادت را به قصد احتمال مطلوبیت انجام داد . اما برخی معتقدند که این احتمال باید یک منشأ صحیحی همچون خبر ضعیف و یا فتوا داشته باشد. ▪️برخی از مباحثی از علم اصول که درگیر این مسئله هستند، عبارتند از: تجری و مسئله ترتب ثواب در نزاع شیخ و محقق سبزواری در ملازمه بین ثواب و امر، ضد و ترتب، عبادیت طهارات ثلاث، تعبدی و توصلی، تبدیل امتثال به امتثال (پاروقی اصول فقه در ابتدای اجزاء)، علم اجمالی و صلات به اربع جهات، رجحان احتیاط در عبادات، اطلاق و تقیید. ✍️محسن ابراهیمی ۰۰/۰۷/۱۰ #اصول_فقه #پای_درس_استاد @almorsalaat 🔊در تفصیل این مطلب صوت زیر را از استاد فرحانی #بشنوید👇👇

#تقریر| درس #الفائق 🔘گزارش جلسه اول/ دوشنبه ۱۴۰۰/۰۷/۱۹ 🔘سید مجتبی جواهری 🔴علم اصول از قدیم دارای دو ویژگی بوده: ▪️ اولاً نظام مند و استدلالی بوده تا جایی که عده ای تبویب آن را با شکل قیاس اول انجام دادند ▪️ ثانیاً به تعبیر شهید صدر عناصر مشترک فقه بوده که جدا شده و به صورت مستقل، تعمیق پیدا کرده و مستدل شده است. اگر این مجموعه قواعد مشترک در کل فقه جداگانه مورد بحث قرار نگیرد ممکن است همانند بعضی از فقهای بزرگ در گذشته دچار تهافت در فتوا بشویم به صورتی که در کتابهای یک فقیه دو فتوای مختلف در دو شرایط مختلف بیان شده چون به دلیل عدم التفات مستقل به قواعد، تابع شرایط مختلف فتاوای مختلف هم صادر شده است. ▪️عده ای از ویژگی دوم علم اصول (عناصر مشترک فقه بودن) نتیجه گرفتند که علم اصول یک سری مباحث شتی و پراکنده است. در صورتی که هر دو ویژگی نظام مند و عناصر مشترک بودن باید با هم جمع شود و وجه جمع این دو در معنای «آلی بودن» علم اصول است. ▪️علم اصالی در مقابل علم آلی هر یک از گزاره هایش به صورت عام استغراقی غایت علم را تأمین می کند ولی علم آلی عام مجموعی آن ها ما را به غرض می رساند. غایت بر کل علم اصول بار می شود نه تک تک مباحث و گزاره ها. ▪️علم اصول آلی است پس وسیله استنباط است ولی علم فقه خودش مستنبط است. پس ابزار بودن و آلی بودن باید در کنار عنصر مشترک در نظر گرفته شود. ▪️تورم زدایی از علم اصول اگر به این معنا باشد که تک تک مباحثی که مستقیماً در فقه ثمره ندارد را کنار بگذاریم خطاست. علم اصول همه مباحثش در کنار یکدیگر غرض را حاصل می کند. ▪️علم اصول بعد از آخوند خراسانی دچار تغییرات اساسی می شود. خیلی قاعده مند، خشک و به تعبیری دو دو تا چهارتا می شود. اوج این حالت در اصول آیت الله خویی است. بیشتر از این که رنگ و بوی فقهی داشته باشد رنگ و بوی کلامی پیدا می کند. ▪️برخلاف فقهِ قبل از آخوند مثل شیخ انصاری، مرحوم ملااحمدنراقی، مرحوم کاشف الغطا، مرحوم صاحب فصول و صاحب معالم و ... هیچ کدام این طور نبودند. گاهی اوقات مواردی مثل شهرت یا اجماع را می بینیم که اصول منسجم نمی تواند آن ها را بپذیرد ولی در فقه قدیم به راحتی مورد استناد قرار می گیرد یا دلیلی نزد شیخ وجود دارد به نام استقرا که با اصول پس از آخوند هیچ توجیهی ندارد. ▪️به صورت خلاصه فقه و اصول قبل از آخوند به یک سری از بدیهیات فقهی پایبند بوده که جلوی ایجاد فقه جدید را می گرفته ولی پس از آخوند با وجود اصول قاعده مند و قالبی، این موارد توجیهی پیدا نمی کند چون حجیت ندارد. فقها در گذشته به بدیهیات فقه استناد می کردند و آن ها را می پذیرفتند برخلاف اصول پس از آخوند. ▪️کتاب الفائق مدعی است مباحث اصول را با توجه به علم اصولی که در فقه ثمره دارد بیان کرده و نوعی بازگشت به پیش از آخوند است. باید در ادامه این مدعا را در کتاب بررسی کنیم. 🔊صوت جلسه را بشنوید👇👇 https://eitaa.com/majazi_almorsalaat/2206 #اصول_فقه #پای_درس_استاد @almorsalaat

💢 #تقریر| لزوم بازیابی و تجمیع دوباره منابع روایی 💠 بر اساس اندیشه های کلامی(مراد علم عقاید است چه بر مشرب کلام قدمایی و چه بر مشرب فلسفی) دین اسلام دارای سه منبع کتاب و سنت و عقل است. از جهت حجم محتوایی و هم از جهت کاربرد فعلی علمای اسلام، عمده منابع، روایات اهل بیت علیهم السلام هستند. و در تبیین الگوی تولید علوم انسانی بیان شد که یکی از کارهای مقدماتی، فحص و یأس کامل از روایات و تهیه جامع روایی برای هر موضوع است. 💠 در نوشته سابق بیان شد که برای این غرض لازم است که ساختار تبویبی کتب روایی شکسته شود و در همه ابواب جستجو صورت گیرد. موضوع این نوشتار (که خلاصه بیانات استاد در جلسه ششم از مجموعه جلسات پنجشنبه های مفتاح است) این است که لازم است ابتدا منابع روایی یک بار دیگر #بازیابی_و_تجمیع شوند. منظور از این کلام، با توجه به سیر تطور حدیث و سیر تدوین کتب روایی مشخص می شود. 💠 معروف است که قبل از تدوین کتب اربعه، 400 اصل روایی وجود داشته اند که در قرن 4 و 5 ، توسط محمدون ثلاث رضوان الله علیهم، این اصول تبویب شده اند. 💠نکته ای که باید توجه داشت از دو جهت است: اول اینکه با توجه به برخی شواهد، هم قبل از تدوین کتب اربعه، روایات منحصر در اصول اربعمائه نبوده اند و هم کتب اربعه، همه روایات موجود در اصول را تبویب نکرده اند. (مراجعه شود: مقدمه کتب اربعه، مقدمه حدائق محدث بحرانی، ج4رسائل ص 130، آقارضا همدانی در مصباح الفقیه و بحث خبر واحد رسائل، همچنین جامع الرواه اردبیلی در جایی که روایاتی که در کتب اربعه نیستند را از اصول نقل می کند) 💠اما واقعیتی که وجود دارد اینست که تاثیر کتب اربعه به گونه ای بوده و هست که ارزشمندی آنها با سایر کتب روایی قابل قیاس نیست و از همان ابتدا تا کنون این چهار کتاب در واقع کتب اصلی شیعه از جهت افتاء و همچنین حجیت هستند. به گونه ای که از همان ابتدا عمده توجه به کتب اربعه بود و حتی کتاب های روایی دیگری که در همان دوره تدوین شده اند همانند سایر کتب صدوق و کتاب تحف العقول، تا همین الآن حجیت کتب اربعه را ندارند. و برای حجیت بخشی به روایات آنها باید مسیر طولانی را طی کرد. 💠از زمان تدوین کتب اربعه تا زمان ابن ادریس حلی، تقریبا روایات منحصر در آن کتب شد تا اینکه ابن ادریس، با وجود اینکه خبر واحد را حجت نمی دانست، از روایاتی استفاده می کند که برخی از آنها در کتب اربعه نیستند و یا حتی در اصول اربعمائه هم نیستند. (برای توضیح مبنای ابن ادریس در جمع بین عدم حجیت خبر واحد و استفاده از چنین روایاتی، میتوان به "ان قلت" آخر بحث اجماع منقول از کفایه مراجعه کرد) 💠 بعد از ابن ادریس دوباره همه علما همان روال سابق کار با کتب اربعه را ادامه می دهند تا دوره اخباریین که جوامع ثانوی روایی همانند بحار و وسائل و وافی، تدوین می شوند. البته وسائل و وافی، نیز تجمیع کتب اربعه است. اما علامه مجلسی در بحار سعی می کند که روایاتی که کمتر مورد توجه واقع شده اند را جمع اوری کند. لذا بخش محدودی از کتب اربعه را در بحار ذکر می کند. اما متاسفانه به دلیل ناشناخته ماندن ارزش بحار الانوار، این کتاب کمتر مورد استفاده جدی قرار می گیرد و همچنان کتب اربعه محور کار علماست. 💠 نظامات استنباطی علمایی همچون شیخ انصاری و آیت الله بروجردی و امام خمینی(ره) این اجازه را می دهند که بتوان با سایر روایات هم کار کرد و این امر مسئله مهمی است که دست ما را در تولید علوم انسانی برای استفاده از سایر روایات باز می کند. همینطور که ابن ادریس توانست حصر کتب اربعه را بشکند. در این مورد می توان به بررسی حجیت برخی روایات همانند خطبه امام حسین (ع) در روز عرفه(که در کتاب تحف آمده است) و خطبه شقشقیه امیرالممنین(ع) (که در نهج البلاغه آمده است) در کتاب ولایت فقیه آیت الله مومن که با نظام استنباطی امام خمینی کار می کنند، مراجعه کرد. 💠 نکته قابل توجه این است که با توجه به مصادر بحارالانوار که علامه مجلسی در مقدمه کتاب آورده است و همچنین بررسی تعداد روایاتی که از هر کدام از آن مصادر در کتاب بحار آورده شده است، می توان به این نتیجه رسید که حتی بحار الانوار نیز جامع همه منابع روایی نیست بلکه همینطور که علامه مجلسی خود قصد داشته اند و موفق به انجام آن نشده اند، می توان #مستدرک_بحارالانوار را تهیه کرد. 💠 البته باید توجه داشت که منظور از بازیابی منابع و یا ارزش بخشی به بحار الانوار این نیست که این روایات لزوما حجت هستند (کما اینکه روایات کتب اربعه هم لزوما حجت نیستند) بلکه منظور این است که با توجه به سیر تدوین کتب روایی می بینیم که می توان با تفحص بیشتر، روایات دیگری را بدست آورد که خصوصا با توجه به مبانی شیخ انصاری و آیت الله بروجردی و امام خمینی (ره) می توان در تولید علوم انسانی از آنها بهره گرفت. ✍محسن ابراهیمی @almorsalaat 🔊 توضیحات استاد را #بشنوید👇👇

#مشاوره_مجازی ⁉️#سوال_شما| سلام علیکم. وقت شما بخیر. خداقوت. با تشکر از مطالب بسیار مفید تون 🌹. مدتیه سوالی راجع به "شیوه گوش دادن صوت درسی و روش تقریر نویسی" ذهنم رو درگیر کرده و اخیرا که بنا دارم شروع به گوش دادن صوت درسی کنم، این سوال برام پر رنگ تر شده. و اون هم این که نمی دونم دقیقا روش صحیح صوت گوش دادن چیه؟ آیا باید مطالب به طور خلاصه بنویسم یا مفصل؟ آیا داخل کتاب نکته نویسی کنم یا داخل دفتر؟ ✅#پاسخ_مشاور:حجت‌الاسلام محسن ابراهیمی را بشنوید. #طلبه_موفق #تقریر @almorsalaat

#مدرسه_حکمت_طوبی 🌀مراحل اجرایی ترم اول از آموزش کتاب بدایه الحکمه (از ابتدای کتاب تا پایان تخصص) 1️⃣ثبت نام در دوره (از 15اسفند تا پایان اسفند) 👉soda96.ir/touba-hekmat/ 2️⃣مشاهده فیلم بیانات استاد درباره محتوا و کلیات روش آموزشی دوره 👉eitaa.com/m_almorsalaat/7699 3️⃣مصاحبه اجمالی تعیین سطح از 6 الی 10 فروردین جهت گروه بندی 4️⃣گروه بندی اعضای شرکت کننده بر اساس مصاحبه و تعیین یک نفر از استادیاران برای هر گروه 5️⃣همایش رونمایی از کتاب در آستانه حکمت (به عنوان متن محوری جلسات تکمیلی) با حضور استاد علی فرحانی (8فروردین) 👉https://b2n.ir/astane 6️⃣جلسه افتتاحیه ویژه شرکت کنندگان در دوره (11فروردین) 7️⃣برگزاری دوره (از 15فروردین الی 15خرداد) 📌روزهای شنبه تا دوشنبه فیلم جلسات تدریس استاد در پروفایل شخصی هر یک از افراد شرکت کننده، در #سایت مدرسه مجازی بارگذاری می شود و بزرگواران فیلم جلسه را مشاهده می کنند و برای هر جلسه #تقریر می نویسند. 📌روزهای پنجشنبه و جمعه، جلسه تکمیلی با محوریت کتاب «در آستانه حکمت» به صورت آنلاین برگزار می شود. (لینک شرکت در کلاس برای شما ارسال خواهد شد). 📌شنبه 7 خرداد ساعت 10 صبح امتحان کتبی به صورت مجازی برگزار می گردد. 📌از 8 تا 15 خرداد امتحان شفاهی از افراد توسط استادیاران به عمل خواهد. 8️⃣#گواهی شرکت در دوره، برای بزرگوارانی که در جلسات تکمیلی شرکت کرده و در امتحان کتبی و شفاهی موفق شوند، صادر خواهد شد و تا پایان خرداد به دست آنها خواهد رسید. 📞ارتباط ما: @admin_doreh 🌐مدرسه مجازی المرسلات 👇👇 https://eitaa.com/joinchat/1705705472C63999eac19

📝#تقریر| نگاهی بر اشکال محقق قمی در باب حجیت ظواهر و جواب مرحوم شیخ ◽️صاحب قوانین در باب حجیت ظواهر کتاب، اشکالی مطرح می کنند که این اشکال به روایات هم سرایت میکند. ایشان قائل اند ظواهر کتاب تنها برای مقصودین بالافهام یعنی مخاطبین کتاب حجت است و دائره مخاطبین هم شامل زمان ما نمیشود. ◽️ایشان می فرمایند متکلم وقتی که با مخاطب خود سخن میگوید دو منشا برای احتمال خلاف وجود دارد یکی اینکه متکلم تجمیع جمیع قرائن لازمه نکند یکی اینکه مخاطب ملتفت به قرائن نباشد، اما ارتفاع این دو احتمال تنها برای مخاطبین، حجیت ظهور را رقم می زند نه غیر مخاطبین. ◽️تقریر شیخ از اشکال محقق قمی مبتنی بر مطلبی است که حضرت امام در باب حجیت ظواهر به خوبی آن را منقح می کنند. حضرت امام خلافا للمشهور می فرمایند حجیت ظهور به ترتیب متوقف بر سه مرحله است: 1⃣اثبات حجیت بناء عقلاء 2⃣جریان اصول غیر لفظیه( #اصول_لبیه) 3⃣ جریان اصول لفظیه مانند اصاله الظهور ◽️حضرت امام می فرمایند تا زمانی که اصول غیر لفظیه ای مانند اصاله الجد و اصاله عدم نسیان ، اثبات نشوند نوبت به جریان اصول لفظیه نمی رسد. مثلا اگر احتمال گیج بودن و جاد نبودن متکلم یا احتمال سهوی بودن سخن او وجود داشته باشد نوبت به جریان اصاله العموم و اطلاق و .. نمیرسد. به عبارت دیگر حجیت اصول لفظیه متوقف بر حجیت اصول لبیه می باشد. ◽️موضوع این اصول غیر لفظیه، #فعل_فاعل_حکیم و مختار است. لذا آنچه عندالعقلاء موضوعیت دارد متکلم است و چون کلام فعل متکلم است به این واسطه، مورد توجه قرار میگیرد. ◽️حال صاحب قوانین میگوید که متکلم هیچ التزامی در تجمیع قرائن لازمه برای افهام غیر من قصد ندارد پس ممکن است قرائنی را معهود بین خود و مخاطب بداند و مبتنی بر آنها سخن بگوید در حالی که برای غیر من قصد مشخص نباشد. لذا جریان اصول لفظیه اختصاص به مخاطبین متکلم است. ◽️به همین خاطر شیخ قائل اند اولا این طور نیست که اشکال محقق قمی ناشی از عدم توجه به بناء عقلاء باشد ثانیا اگرچه کثیری خواسته اند اشکال ایشان را با حدوسط « اشتراک احکام» حل کنند اما اشتراک احکام ظهور ساز نیست و جواب به محقق قمی را با مطلب دیگری باید بیان کرد.. ◽️حال شیخ در جواب به اشکال صاحب قوانین، فارغ از جهات #زبان_شناسانه ای که در این اشکال وجود دارد، این اشکال را در محدوده محل بحث یعنی آیات و روایات باب احکام، مرتفع می دانند: 1⃣اولا حدوسط محقق قمی مدعی ایشان یعنی تفکیک بین من قصد و غیر من قصد را نتیجه نمیدهد بلکه تفکیک بین مشافهین و غیر مشافهین را نتیجه میدهد. زیرا کفایت اصالت عدم غفلت و عدم خطا تنها برای مشافهین است و غیر مشافهین اعم از معدومین و غائبین حتی اگر مقصود بالافهام هم باشند برای اخذ به ظواهر، باید نفی احتمال قرائن غیر واصله بکنند. 2⃣ثانیا قدر متیقن این است که سیره عقلاء(1) و فقهاء(2) و روات احادیث (3) بر عدم تفکیک بین من قصد و غیر من قصد برای حجیت ظواهر است. ◽️مثلا عقلاء ولو اینکه مخاطب کلامی نباشند اما به شرط اینکه قرینه ای بر وجود ابهام ای خاص بین متکلم و مخاطب نباشد، آن چه برایشان از کلام ظاهر است را حجت دانسته و مطابق آن احتجاج می کنند. همین مساله در سیره فقهاء هم وجود دارد فقهاء در مواجهه با احادیث هیچ توقفی از جهت اینکه ظواهر برای من قصد فقط حجت باشد و برای غیر من قصد حجت نباشد، ندارند. ✍️احسان چینی پرداز #رسائل #پای_درس_استا‌د @almorsalaat

📝#تقریر| عدم حجیت اصل مثبت در بیان شیخ انصاری(ره) 🌀یکی از مسائل بسیار پر ثمر در فقه مساله حجیت یا عدم حجیت اصل مثبت است، مرحوم شیخ هم ذیل امر سادس از تنبیهات استصحاب، تبیین می کنند اصل مثبت، اصلی است که مستقیما مطلوب فقیه را اثبات نمی کند بلکه نتیجه اصل، مقارن با شیئ دیگر است که مطلوب فقیه بر آن شیئ ثانی بار میشود. 🌀 لذا اصل مثبت اختصاص به استصحاب ندارد ‌اما اصول عملیه عقلیه که مجعولی را به دنبال ندارند از محل بحث خارج اند. نسبت به برائت شرعیه نیز به خلاف برخی اصولیین، #حضرت_امام با تفکیک بین عدم مطلق و عدم مضاف، برائت شرعیه را دارای مجعول میدانند نه عدم الجعل. 🌀شیخ قائل است چون مجعولات شارع اعتباری اند، شارع بما هو شارع فقط در محدوده شارعیت خود اعتبار میکند لذا علاوه بر تفکیک حقیقت از اعتبار، چون هیچ معتبری نمی تواند در اعتبار معتبر دیگر تصرف کند، لازم است اعتبارات شرعی را نیز از اعتبارات غیر شرعی جدا کنیم. 🌀 بنابر اینکه شیخ استصحاب را متخذ از اخبار و مفادش را جعل حکم مماثل، می داند تصریح می کند مستصحب، مجعول شرعی است و چون امور اعتباری به خودی خود هیچ ملازمه ای با امور عقلی یا شرعی یا عادی ندارد، مثبتات استصحاب نیز حجت نیستند. 🌀 اما اگر استصحاب اماره باشد چون از #امارات_غیر_مجعوله است و مدارش ظن نوعی (حکم العقلاء) است مثبتاتش حجت است به خلاف #امارات_مجعوله و اعتباری شارع که مثبتاتشان حجت نیست‌. 🌀من هنا یظهر: 1⃣ همانطور که استاد شهید مطهری در مقاله ادراکات اعتباری تصریح میکند، در فضای اعتبار، ربط وجود ندارد فلذا #تصدیق هم به معنای ادراک مطابقت نسبت با واقع، وجود ندارد. بلکه ادراکات اعتباری هیچ رابطه تولیدی با ادراکات حقیقی یا اعتباری دیگر ندارند. 🌀پس بالتبع، قیاس هم که مناط اش به حدوسط است و حدوسط هم تابع واقع، ربط واقعی بین حد اصغر و حد اکبر را نشان میدهد، در ادراکات اعتباری معنا ندارد. لذا تبویب #محقق_اصفهانی در علم اصول که مبتنی بر قیاس است، اگرچه مورد تایید اکثر متاخرین واقع شده است اما نهایتا خلط حقیقت و اعتبار است. 3⃣تعریف مرحوم مظفر از علم اصول که فرمود «علم یبحث عن قواعد التی تقع نتیجتها فی طریق الاستنباط الاحکام الشرعیه» هم خلط حقیقت و اعتبار است زیرا صغری و کبری و نتیجه در ادراکات اعتباری معنا ندارد. 4⃣رابعا #یقین_بالمعنی_الاخص در فضای اعتبار و حجیت عقلائی، بی معنا است فلذا نمی توان گفت که چون قطع و یقین بالمعنی الاعم حجت است به طریق اولی هم یقین بالمعنی الاخص حجت است زیرا حجیت امری عقلائی است و از یقین بالمعنی الاخص که مختص به فضای حقائق است، اجنبی است. 5⃣محدوده اعتبارات شرعی یعنی محدوده فقه طهارت تا دیات از واقعیات خارجی جدا است لذا حدوسط حجیت خبر واحد توان حجیت بخشی به اخبار معارف را ندارد بلکه اساسا مناط استظهار از ادله شرعی یعنی #قبح_التاخیر_عن_وقت_الحاجة، در باب اخبار از حقایق، جاری نیست. 6⃣منشا اعتبار غیر از محکی می باشد یعنی اعتبار از آن جهت که فعل اختیاری انسان است پشتبند و منشا داشته و تلازمی با نسبیت ندارد ولی هرگز اعتبار، مطابقی که از حکایت کند ندارد. 🌀در آخر باید گفت آنچه در مورد تفکیک بین حقیقت و اعتبار گفته شد صحیح است اما باید بین #اعتبارات_عقلائیه و #اعتبارات_فلسفی نیز تفکیک کنیم به عبارت دیگر، عقلاء نه با اعتبارات فلسفی کار می کنند نه با حقائق فلسفی بلکه ملاک آنها اعتبارات عقلائیه است. 🌀لذا ولو علت و معلول در فضای اعتبارات فلسفی نداریم اما عقلاء بدون اینکه علیت تامه فلسفی را ادراک کرده باشند، چیزی را علت و چیز دیگری را معلول اعتبار می کنند. ✍️احسان چینی پرداز @almorsalaat بیانات استاد را حتما #بشنوید👇👇👇

🌐 جایگاه و تبویب علم اصول در دیدگاه شیخ انصاری (ره) 🔰 استاد علی فرحانی 🔰 #تقریر: محسن ابراهیمی ┄┅┅═❅❅❄️❅❅═┅┅┄ 🔹مسئله جایگاه و تبویب علم اصول، موضوعی است که تقریبا در همه کتب اصولی مورد بحث واقع می شود. آقای مظفر (ره) (به تبع آخوند خراسانی (ره)) در ابتدای باب حجج از کتاب اصول فقه، اشکالی را به شیخ(ره) و قدمای علم اصول وارد کرد و فرمود که ایشان موضوع علم اصول را «ادله اربعه» قرار داده اند و بر این اساس عمده مباحث علم اصول از این علم خارج می شود و نهایتا می توان مباحث حجت را داخل در علم قرار داد. 🔹 اما به نظر می رسد که جناب شیخ انصاری نگاه متفاوتی به علم اصول و تبویب آن دارد و لذا این اشکال به جناب شیخ (ره) وارد نیست و شیخ(ره) نیز این اشکال را به قدما وارد نمی داند. 🔹مرحوم شیخ در مواضعی از کتاب رسائل (ابتدای مبحث قطع، مبحث خبر واحد، تنبیهات ابتدایی استصحاب) به این مسئله پرداخته اند و با توجه به این موارد و همچنین بر اساس ساختار کتاب رسائل، نگاه شیخ (ره) به جایگاه و تبویب علم اصول بدست می آید که در ادامه به صورت مختصر تبیین می شود. 🔹جناب شیخ انصاری(ره) چنین معتقدند که علم اصول علمی است که واسطه بین علم کلام و علم فقه است. (علم کلام امروزه مشترک لفظی است. منظور از علم کلام، همان علمی است که عقاید اسلامی در آن علم تبیین می شود). 🔹ما حصل علم کلام این است که ما انسان هایی هستیم که دارای تکالیفی از جانب شارع هستیم. این تکالیف را شارع در منابعی قرار داده است که در هر دوره و هر شرایطی باید از این منابع، احکام اسلامی استخراج شوند. این منابع: کتاب، سنت و عقل هستند. تا اینجا علم کلام تمام می شود و از اینجا به بعد علم اصول آغاز می شود. 🔹 حال که ما تکالیفی داریم که در منابع وجود دارند، می دانیم که برای استخراج احکام از این منابع، به #ابزار هایی نیاز می باشد که بوسیله آنها احکام الهی استخراج شوند. از آنجایی که می دانیم که ثواب و عقاب و توان پاسخگویی در قیامت بر اساس همین احکام الهی است، باید ابزارهایی استفاده کنیم که #حجیت داشته باشند و احکامی که بر اساس آنها بدست می آیند، عمل به آنها موجب معذوریت باشند. 🔹با این نگاه، وظیفه علم اصول این است که تمام ابزارهایی که حجت هستند و مجتهد برای استنباط احکام به آنها نیاز دارد را تامین کند. و با همین نگاه است که شیخ(ره) در ابتدای استصحاب می فرماید: «بمعونتها یستنبط». با توجه به این نظام فکری،حجیت کتاب، سنت و عقل در علم اصول مورد بررسی قرار نمیگیرد و به صورت اصل موضوع از علم کلام پذیرفته می شوند و فقط بحث از حجیت ابزار استنباط داخل در علم اصول است. همینطور که معلوم شد در این نگاه، بحث صغریات و کبریات مطرح نمی شود. انحراف از این نوع نگاه به علم اصول را آخوند خراسانی (ره) ایجاد کرد و بقیه هم عمدتا تابع آخوند هستند. 🔹این نگاه به علم اصول را حضرت امام (ره) از مرحوم آیت الله بروجردی (ره) تبیین می کند. برای مراجعه می توان به کتاب انوار الهدایه بحث خبر واحد، پاورقی تهذیب الاصول بحث اصولی بودن مقدمه واجب و لمحات الاصول بحث موضوع علم اصول مراجعه کرد. 🔹 حال باید بر اساس این نگاه کلی، ساختار علم اصول طراحی شود. شیخ چنین معتقد است که چون طبق قاعده «کل ما بالعرض لابد ان ینتهی الی ما بالذات» باید برای حجج (ابزارهای استنباط) یک حجت بالذات قرار داد و بقیه را به او ارجاع داد. 🔹ایشان می فرمایند که آنچه که حجت بالذات است، قطع است. لذا بحث را از حالات سه گانه مکلف شروع می کنند. سایر اصولیین هم ولو اینکه اینگونه تبویب را منکر باشند، اما لاجرم آن را در عمل پیاده می کنند. 🔹جناب شیخ بحث را از قطع شروع می کند و در تنبیهات، مصادیقی از قطع را مانند قطع حاصل از مقدمات عقلیه، علم اجمالی، قطع قطاع، بحث می کند. این موارد، از مواردی که رجوع به قطع می کنند، نیستند بلکه مصداق قطع هستند. 🔹سپس وارد ظنون می شوند و پس از یک بحث ثبوتی در امکان تعبد به ظنون وارد بحث اثباتی وقوع تعبد به ظنون می شوند. ظنون چون حجیت بالذات ندارند، باید به نحوی به قطع برگردند. #اصول #پای_درس_استاد @almorsalaat

📝#تقریر| تفاوت اطلاق و عموم در نگاه حضرت امام رضوان الله علیه ◽️اصولیین در بدو باب عام و خاص و نیز مطلق و مقید همانند بسیاری از مباحث اصولی و فقهی دیگر؛ برای کنار گذاشتن اشکالاتی که به تعریف وارد است؛ تعریف را تعریفی لفظی معرفی می کنند. ◽️درواقع شروط باب تعریف در منطق متفرع بر بحث کلیات خمس و ماهیت است پس تعریف منطقی مختص تعریف حقائق است و تمام شروط آن در وادی اعتباریات جریان ندارد. ◽️اما در تعریف عام و خاص دو سیستم وجود دارد که این تفکیک به خاطر حل رابطه این بحث با مبحث اطلاق صورت میگیرد: 1⃣عام وخاص از مدالیل تصوری باب الفاظ اند و تعریف شان تصوری است. 2⃣عام وخاص از مدالیل تصدیقیه باب الفاظ اند و تعریف شان تصدیقی است. ◽️طبق تعریف اول الفاظ عام به تبادر محرز شده و مبتنی بر تبادر به سه قسم شمولی و بدلی و مجموعی تقسیم میشوند اما طبق تعریف دوم به وسیله مقدمات حکمت و در ظرف تصدیق شمول الحکم لجمیع افراده معنا پیدا کرده و اقسام عام هم در همین فضا شکل میگیرند. ◽️مرحوم آخوند قائل اند تعریف صحیح همان تعریف دوم است زیرا: ◽️موطن وضع، موطن مفردات و کلمات است در حالی که عمومیت مستفاد از ادات عموم بدون در نظر گرفتن مدخول آنها به دست نمی آید و می بایست مدخول آنها نیز لحاظ شود. حال با توجه به اینکه ظرف لحاظ مدخول همان ظرف تعدد دال و مدلول و موطن تصدیق و حکم است عام و مطلق را باید تصدیقی معنا کرد و تعریف تصوری را باید کنار گذاشت. ◽️اما مساله اساسی کیفیت تفکیک اطلاق از عموم است، آخوند هم در جواب می فرمایند اگر چه هم اطلاق و هم عموم مستفاد از مقدمات حکمت باشند اما این نحوه دلالت است که تفاوت کرده و موجب تفکیک اطلاق از عموم میشود. ◽️مرحوم مظفر هم در ابتدای باب مطلق در تفکیک بین این دو، سه حالت را بیان می کنند؛ در ابتدا مطلق را «ما دل علی شائع فی جنسه» تعریف کرده و ملاک آن را شیوع افرادی می دانند. اما بعد می فرمایند مطلق تنها شیوع احوالی است و نه شیوع افرادی بلکه شیوع افرادی عام است؛ در ادامه نیز ملاک جدیدی می دهند مبتنی بر اینکه مطلق اعم از شیوع افرادی و احوالی است و بر این اساس عموم افرادی مستفاد از عام نیز مطلق است. ◽️از این رو برخی عبارات ایشان ملاک تفکیک عام از مطلق را شیوع احوالی می داند، البته در این صورت تعریف مطلق به « ما دل علی شائع فی جنسه » صحیح نیست و برخی عبارات دیگر ملاک را مقدمات حکمت می داند که البته هر یک از این ملاکات نتائجی بس متفاوت دارد. ◽️جالب اینکه ایشان در انتهاء حرفی قریب به مبنای حضرت امام را بیان کرده و مطلق را از فضای وضع و استعمال و به طور کلی از فضای لفظ خارج می کنند اما متاسفانه تا آخر بر این توضیح باقی نمی مانند بلکه چندین صفحه بر سر اعتبارات ماهیت و موضوع له الفاظ مطلق بحث کرده که اصلا با مبنای اخیر ایشان سازگاری ندارد. ◽️اما برای اولین بار مرحوم امام به این مساله خاتمه داده و با طرح معنای صحیح اطلاق، تفاوت آن با عام را مشخص می کنند. ◽️امام قائل اند اطلاق یعنی تمام الموضوع للحکم و در مقابلش مقید یعنی جزء الموضوع للحکم است. اما عموم یعنی شمول مصادیق. ◽️در واقع اطلاق داشتن یا نداشتن اصلا ربطی به شمول مصادیق ندارد بلکه همین که موضوع قضیه صادر شده از مولا، تمام #الموضوع للحکم باشد اطلاق شکل می گیرد حال چه تک مصداقی باشد چه شمول داشته باشد و اطلاق هیچ دلالتی بر شمولیت و عمومیت لفظی ندارد.بر این اساس شمول اطلاق ربطی به باب ظواهر ندارد بلکه مولود حکم عقل آن هم در وادی امتثال است و به طور کلی از مقام لفظ و دلالت لفظی اجنبی است. ◽️بر این اساس تقسیم به استغراقی و مجموعی و بدلی در اطلاق قابل تصور نیست چه اینکه در اطلاق اصلا حکم بر افراد بار نمیشود و چیزی به نام « الفاظ مطلق» وجود ندارد و اینکه قدماء مقسم عام و مطلق را شمول لفظی دانسته و تنها اختلاف را در کیفیت دلالت می دانسته اند اشتباه است. ◽️به عبارت دقیق تر موضوع اطلاق لفظ نیست بلکه #فعل فاعل حکیم است. یعنی چون شارع حکیم است اگر بخواهد تکلیف مکلف را بیان کند بر او واجب است تمام الموضوع- هر آنچه دخیل در حکم است- را بیان کند تا مکلف در وادی امتثال دچار مشکل نشود. در این صورت اصل در کلام مولا اطلاق است و علاوه بر آن، اصاله الاطلاق تمام مباحث الفاظ را پوشش می دهد. ◽️در نتیجه اطلاق و تقیید اوصاف حکم اند و نه موضوع. یعنی این حکم است که نسبت به قیدی در موضوع خود مطلق می باشد و یا نسبت به آن قید مقید است به صورتی که اگر قید ذکر نشود حکم مرتفع میشود. ♨️ غرض این است اطلاق در دیدگاه امام با دیگر مبانی فرسنگ ها فاصله داشته و در میان اصولیین سابقه نداشته است و همانطور که معلوم گشت، آنچه گفته شد ابدا نزاعی لفظی نیست! ✍احسان چینی پرداز #اصول #در_مدرسه_امام_خمینی #پای_درس_استاد @almorsalaat 🔊توضیحات استاد را حتما #بشنوید👇👇👇

📝#تقریر| وضع نوعی قرائن در بیان شیخ انصاری! ◽️در رساله تعادل و تراجیح بعد از اینکه مرحوم شیخ تاکید میکنند که جمع دلالی متعارضین مقدم بر ادله علاجیه است چند مورد از مصادیق جمع عرفی را نام برده و میفرمایند یکی از موارد جمع عرفی که ادعا شده، دوران بین حمل لفظ بر معنای مجازی و حمل آن بر معنای حقیقی است. ◽️توضیح اینکه هر لفظی معنای موضوع له خود را دارد اما گاهی «ما یصلح للقرینیة» پیدا میشود در نتیجه شک ایجاد میشود که لفظ حمل بر معنای مجازی موافق قرینه شود یا حمل بر معنای موضوع له خود شود. ◽️اصولیین قبل از آخوند، غالبا تعبد فاخر و وافری به واضع داشته اند یعنی ملاک اساسی در باب استظهارات را اصاله الحقیقه و موضوع له می دانستند. حتی بعضا اصاله الحقیقیه را به صورت تعبدی جاری می کردند یعنی ولو در مورد خاصی، ظهور در حقیقت وجود ندارد بلکه عموم مشکوک است، اما مع ذلک اصاله الحقیقه را به عنوان یک اصل تعبدی جاری کرده و از آن معنای حقیقی را نتیجه میگرفتند. در نتیجه در ما نحن فیه هم اصاله الحقیقیه جاری کرده و ما یصلح للقرینیه را کنار می گذاشتند. ◽️اما از بعد از آخوند ملاک در استظهارت فقیه، اصاله الظهور شد و اصاله الظهور هم نه به معنای یک اصل تعبدی بلکه به عنوان یک اصل عقلائی، مادر اصول لفظیه است لذا اصاله العموم هم که مصداقی از اصاله الظهور است غیر از استصحاب عموم می باشد یعنی تعبدی نیست بلکه اگر واقعا شک فقیه در ناحیه نبودِ تخصیص از بین برود اینجا است که اصاله العموم جاری شده است و الا اگر شک باقی باشد هیچ اصاله العموم ای جاری نشده و نمیشود. ◽️حال مرحوم شیخ با توجه و التفات به مبنای دوم، میفرمایند اصاله الحقیقه آن روی سکه اصاله الظهور است. توضیح اینکه لفظ اگر ظاهر در معنای مجازی باشد محتاج به قرینه صارفه و معینه است یعنی قرینه ای که علقه ساز بین معنای مجازی و معنای حقیقی بوده تا لفظ را به وسیله معنای حقیقی آن به سمت معنای مجازی سوق دهد. اینجا است که نیاز به قرینه و عقله دارد. ◽️حال باید گفت قرائن لفظیه که موجب مجازی شدن معنای لفظ میشوند، وضع نوعی دارند لذا اصاله الحقیقه چیز جداگانه ای از اصاله الظهور نیست. ◽️به عبارت دیگر وضع یعنی احداث علقه بین دال و مدلول. اما دال انحصاری در لفظ ندارد بلکه هیئت به عنوان عاملی معنوی که خود را در ضمن الفاظ و حروف نشان میدهد نیز دال می باشد که البته مدلول اش دائما وجود ربطی است. ◽️هیئت هم گاهی هیئت خصوص لفظ است مانند هیئت فعل ضرب که دلالت بر ربط بین مصدر ضَرب و فاعل و زمان دارد اما گاهی هیئت متشکل از چند کلمه و گاهی هم هیئت جمله است. مثلا در جمله « رایت اسدا یرمی» یا در جمله « رایت عینا یخبرنی» از ترکیب بین اسدا و یرمی، و از ترکیب عینا با یخبرنی؛ هیئت ای به دست می آید که نشان از علقه مجازیت و معنای اسدا (انسان شجاع) و معنای عینا (جاسوس) است. این قالب و این ترکیبها، وضع نوعی دارند. این یعنی، قرائن لفظیه وضع نوعی دارند. ◽️البته مرحوم آخوند در کفایه تلاش دارد با این نظر مخالفت کند یعنی در مساله ظهور، تعبد به واضع را قبول نکرده و وضع نوعی قرائن را انکار کند. اما مرحوم علامه طباطبایی در حاشیه کفایه جواب میدهند که نهایتا خود آخوند هم باید وضع نوعی قرائن لفظیه را قبول کند. ◽️به همین مناسبت باید گفت ظهور به معنای کشف مراد جدی متکلم، متوقف بر نفی قرینه خلاف است. یعنی تحلیل جریان اصاله الظهور ما را به اینجا می رساند که تا نفی قرینه خلاف نشود ظهور شکل نمیگیرد از این رو شیخ در مورد اصول لفظیه تعبیر می کنند: و مرجع الکل الی نفی القرینه. پس مراد از کلمه «مرجع» در عبارت فوق «تحلیل» است و نه محل بازگشت. کما اینکه در کثیری از عبارات شیخ کلمه «مرجع» به همین معنا به کار رفته است. ◽️مضاف به اینکه بر خلاف آنچه برخی گمان می کنند، نه تنها مباحث الالفاظ ثمره دارد و‌ موجب تورم علم اصول نیست بلکه غالب صعوبت های فقهی ناشی از مشکلات دلالی و‌ مباحث الفاظ است نه مباحث سندی. بلکه اساسا گوهر ازلی و ابدی روایات با قواعد استظهار و دقائق و ظرائف مباحث الفاظ استخراج میشود نه صرف مباحث سندی و حجیت. ✍احسان چینی پرداز #اصول #رسائل #شیخ_انصاری #پای_درس_استاد @almorsalaat

📝#فلسفه| وجود ذهنی در نگاه علامه طباطبایی ◽️مرحوم علامه قائل اند در فلسفه باید بین سه فصل تفکیک کنیم: 1⃣فصل فی اتحاد النفس مع العقل المجرد 2⃣فصل فی اتحاد العقل و العاقل 3⃣فصل فی وجود الذهنی ◽️به همین خاطر محل بحث وجود ذهنی «علم حصولی و انطباق آن بر خارج» است فارغ از اینکه نفس مَظهر علم باشد یا مصدر آن باشد و فارغ از اینکه علم اتحاد با نفس داشته باشد یا نداشته باشد. پس اینکه صدرا عمده بحث وجود ذهنی را متمرکز بر فصل اول و دوم کرده صحیح نیست. ◽️بدیهی است که علم حصولی داریم(1) و بدیهی است که علم حصولی منطبق بر محکی خود است(2) لذا مبحث وجود ذهنی هم مانند تشکیک، بدیهی التصدیق است و نیاز به برهان ندارد بلکه نزاع در تعقل کیفیت انطباق است. ◽️از همین ابتدا باید گفت اینکه وجود ذهنی نفی شود و گفته شود مستقیم شیئ خارجی را ادراک می کنیم خلاف بدیهی است و ثانیا به تصریح علامه، قول شبح گرایان سفسطه و بدیهی الفساد است زیرا اگر مفهوم هیچ ارتباطی با شیء خارجی نداشته باشد، به طور کلی ما ملتفت به خارج نمی شدیم، در حالی که حکایت، #ذاتی علم حصولی است. ◽️مرحوم علامه می فرمایند طبق اصاله الوجود، عنصر اصیل شانیت انطباق ندارد و جابجایی آن ملازم با انقلاب در ذات است. پس انطباق شان بی اثر محض است که مفهوم نامیده میشود. ◽️پس باید تفکیک کنیم بین موجود حقیقی که اگرچه در ظرف ذهن است اما واقعیت دارد و دارای اثر است که از ان به #وجود_فی_الذهن یاد میشود و بین آن مفهوم و عنصر بی اثر که #وجود_ذهنی نام دارد. ◽️ پس اشکال اجتماع جوهر و عرض یا اجتماع ماهیت شیء خارجی و ماهیت کیف نفسانی در شیء واحد _ وجود ذهنی_ مندفع است. زیرا موجود فی الذهن است که کیف نفسانی است ولی آنچه انطباق دارد وجود ذهنی است. البته بر اساس اصاله الوجود انچه حقیقت و اثر دارد وجود است نه ماهیت، چه در ذهن باشد چه در خارج. ◽️ اما اینکه برخی تلاش کردند با تفکیک موجود مجرد از مادی، صورت علمیه را به عنوان یک موجود مجرد دارای خاصیت دگرنمایی بدانند و از این مطلب نتیجه بگیرند که اجتماع دو ماهیت در موجود مجرد محال نیست، صحیح نمی باشد. حال باید گفت از آنجا که انطباق شان عنصر بی اثر است، وجود ذهنی نه اثر اولی(جنس و فصل) دارد نه اثر ثانوی( اعراض) پس مفهوم انسان اگرچه حیوان ناطق باشد اما اثر حیوانیت و اثر ناطقیت را ندارد یعنی #واجد_لحده_فاقد_لآثاره_الاولیه_و_الثانویه. ◽️چون وجود ذهنی هیچ اثری ندارد با اینکه وجود مساوق اثر است، پس تسمیه آن به « وجود» ذهنی تسامحی و مجازی است. لذا علامه تعبیر می کنند #یسمی_وجودا_ذهنیا!!! ◽️علم حصولی خاصیت نفس و از شئونات آن است لذا نفس با اینکه هم در ادراکات مرحله مثال و هم در ادراکات مرحله عقل، مظهر است اما آنچه افاضه میشود همین که در ظرف نفس قرار گرفته به خاطر مادی بودن نفس و تعلقی که نفس با ماده دارد، خاصیت غیر نمایی و انطباق پیدا میکند. ◽️لذا علم حصولی ناشی از خلطی است که برای نفس رخ میدهد. نفس چون در اثر ارتباط با ماده استعداد دریافت علم از مجرد فوقانی را پیدا میکند گمان می کند که ارتباط با ماده، علت حصول این علم بوده لذا #توهم_انطباق کرده و علم را منطبق بر موجود خارجی می پندارد. ◽️این معنای عبارت علامه است که «ما دائما معلوم می جوئیم اما علم میابیم» لذا است که انسان تا زمانی که در #حجاب_علم_حصولی زندانی است نه عین الربط بودن عالم خلقت و نه عین الحرکه بودن عالم ماده را ادراک نمی کند. ◽️البته تمام این مطالب بعد از دفع سفسطه و قبول رئالیست افراطی است زیرا هر مفهومی، محکی خود را دارد و با اینکه ماهیات ساخته ذهن و‌ معقول اند اما در حد حکایت از اختلافات آثار خارجی، صحیح می باشند. ◽️به همین خاطر علامه در تمام نظام فلسفی خود از ابتدا تا انتهاء، #تخصص_نوع_ثالث را صحیح دانسته و در اوج فلسفه حتی مبتنی بر اصاله الوجود و اضافه اشراقی، بدون تفکیک بین دقیق و‌ ادق از تخصص نوع ثالث استفاده می کنند. این یعنی جمع سالم بین هستی شناسی برین و معرفت شناسی! ❇️من هنا یظهر: 1⃣با توضیحات فوق جایی برای جریان نظریه ظل و مساله تشکیک برای مفهوم که عنصر بی اثر است، وجود ندارد. زیرا تشکیک صفت حقیقت است در حالی که مفهوم بی اثر محض بوده و شیئیت ندارد. 2⃣همانطور که علامه معتقد است وجود ذهنی، یک برهان تام و بدون اصل موضوع بر اصاله الوجود می باشد. زیرا اگر ماهیت اصیل و عین اثر باشد، به ذهن نمی آید از طرفی وجود که عین بی اثری میشود مشترک معنوی است و حامل هیچ تفاوتی نمی باشد در حالی که شناخت با ادراک تفاوت ها و تمایزها صورت میگیرد. 3⃣نهایتا مشخص میشود به خلاف گمان کثیری از فلاسفه، باب وجود ذهنی تسامحی و مماشات مع القوم نیست بلکه هدف خاصی را دنبال می کند که همان انطباق علم حصولی است و به زیبابی هم این مطلب را بنابر اصاله الوجود تقریر می کند. ✍احسان چینی پرداز #پای_درس_استاد #تقریر #فلسفه @almorsalaat