eitaa logo
در مسیر اجتهاد
6.9هزار دنبال‌کننده
335 عکس
23 ویدیو
25 فایل
🔹مطالب کاربردی #فقهی ، #اصولی ، #رجالی و #فلسفی 🔸 قابل استفاده اساتید و طلاب #حوزه علمیه 📣 این کانال توسط مدیریت سطوح عالی مدرسه #شهیدین (رهما) قم اداره می‌شود 🔻 کپی مطالب کانال تنها با ذکر #لینک بلامانع است. 🔺 ارتباط با مدیر و ارسال مطالب @Smousavi
مشاهده در ایتا
دانلود
💠 روش تحصیل در مقطع خارج در بیانات استاد 🔻 ، ، ، ، نوشتن، كردن، كردن و كردن، اينها عناصري بوده كه در طول تاريخ حوزه‌های علميه وجود داشته و آثارش هم پديدار شده كه چه بزرگانی چه فحولی از همين نظام بيرون آمدند. 🔹 قبل از حضور در بحث و مباحثه و مراجعه به هر كتابی، در ابتدا خودتان به منابع مراجعه كنيد. در مساله مورد نظر به كتاب و سنت مراجعه كنيد. به فهرست كتاب الشيعه نگاه می‌كنيد و باب مناسب به مساله‌تان را حدس می‌زنيد. آن رواياتي را كه به نظرتان می‌آيد مربوط به آن مساله است آنها را انتخاب می‌كنيد و در سند و دلالت و جمع بين آنها طبق معلومات خودتان يك گونه‌ای انجام می‌دهيد و اگر هم بنويسيد كه خيلی بهتر است. بعد با اين سرمايه‌تان در مباحثه يا در درس شركت می‌كنيد. 🔸 برای مطالعه آن افرادی كه پيشينه درس خارج طولانی و چند سالی دارند، بعد از اين كاری كه بيان كردم حتما به كتب بزرگ فن مراجعه كنند. كتاب و كتاب مرحوم حاج آقا رضا همدانی ره و قبل از اين دو كتاب، به كتاب مراجعه شود؛ زيرا كتاب حدائق روايات و نصوص را استيعاب می‌كند و خوش بيان است و فهميدن مطالبش تعقيد ندارد ... بعد مرحوم آقای حكيم ره و بعد تقارير بحث مرحوم ره. 📚 برگرفته از فرمایشات استاد آیت الله در درس خارج فقه (92/7/1) 🔰 مدرسه عالی فقه و اصول شهیدین قم 🆔 @Dar_masire_ejtehad
💠 میزان اعتبار جرح و تعدیل‌های ابن‌غضائری: ✅ مشهور علما معتقدند کلام رجالیون دیگر بر تضعیفات ابن غضائری مقدم می‌شود، اما در مورد دلیل این مطلب اختلاف وجود دارد: 1️⃣ برخی: ایشان از حالت متعارف خارج و به دلیل سوء ظن، بسیار جرّاح بوده‌ است. 2️⃣ آقابزرگ تهرانی و آیت‌الله : ثابت نیست که کتاب موجود متعلق به ابن غضائری باشد؛ زیرا شیخ طوسی در مقدمه نقل کرده، کتاب‌های ایشان را ورثه از بین برده‌اند. 3️⃣ آیت‌الله : طبق نقل مجمع الرجال ابن‌غضائری عمدتا می‌کند؛ یعنی چنین نیست که ایشان از مشایخ خود ثقه بودن یا ثقه نبودن راوی را سوال کرده باشد؛ بلکه ایشان با شمّ حدیث‌شناسی خود در صدد این امر بر آمده‌اند که آیا این حدیث ممکن است از امام معصوم (ع) صادر شده باشد یا روایت جعل است و در نتیجه مؤلف آن هم اعتبار ندارد. 🔸 در باب شهادات گفته‌اند شهادت باید عن یا قریب به حسّ باشد؛ اما این گونه متن‌شناسی ایشان بعید از حسّ است. از این رو کلام ابن غضائری اعتبار ندارد. 🔹 البته ایشان در امور دیگری، همچون تعیین لقب اشخاص، نسبت اشخاص با افراد دیگر، تعیین زمان راویان و… بسیار دقیق النظر و خبره این فنّ بوده‌اند و از این جهت مقدم بر هستند؛ بنابراین حتی اگر ما ندانیم که مؤلف این کتاب ابن غضائری است، اما این نکات روشن می‌سازد که نویسنده آن بسیار خبره بوده و باید به کلام او اخذ شود. 📚 برگرفته از فرمایشات آیت الله در درس خارج اصول (1397/10/28) 🔰مدرسه عالی فقه و اصول شهیدین قم 🆔 @Dar_masire_ejtehad
💠 روش فقهی آیت الله : 1️⃣ شباهت به مکتب آیت‌الله : ایشان بیش‌تر با مکتب سید همسو بود تا مکتب سید ؛ زیرا پنج سال شاگرد سید بروجردی بود. وی فقه اهل سنت را بهتر از خودشان می‌شناخت. ایشان بر این باور بود که شناخت روایات اهل بیت ع ممکن نیست مگر از راه شناخت فقهِ مقابل آن در عصر ائمه ع. زیرا روایات اهل بیت (ع) ناظر به فقه اهل سنتِ معاصر ائمه بوده؛ چون این روایات تعلیق، اضافه، نقد یا تأسیس در مقابل نظریات فقهی اهل سنت بوده‌اند. 2️⃣ تمرکز بر کتب : ایشان بر کتاب‌های قدما تمرکز داشت و همیشه مسائل را از این کتاب‌ها می‌خواند و بر همین اساس مسئله و ادله آن را از کلام قدما بیان و سیر تاریخی‌اش را تا زمان ما عنوان می‌کرد. 3️⃣ فهم یک روایت از میان مجموع روایات: ایشان معتقد بود روایت فقط با دقت عقلی و عرفی فهمیده نمی‌شود، بلکه ملاک فهم آن است. یعنی فقیه نمی‌تواند روایت را بفهمد مگر این‌که آن را در میان مجموعه روایت‌ها بنگرد. لذا کافی نیست که تنها روایت‌های باب نماز و روزه آگاه باشد، بلکه باید دیدگاهی کلی از تمام روایت‌ها داشته باشد تا با زبان و روایات اهل بیت (ع) آشنا شود. 4️⃣ اشراف گسترده بر متون و نسخه های : ایشان ابداً به نسخه‌های چاپ شده کتب اربعه اکتفا نمی‌کرد. بلکه به نسخه‌های خطی آن مراجعه می‌کرد و متون را با اختلاف نسخه‌هایی که داشتند با هم مقایسه می‌کرد. 📚 برگرفته از مصاحبه با استاد سید منیر (از شاگردان آیت‌الله سیستانی) 🔰دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 فقاهت یا سیر و سلوک؟ 🔻 حضرت آیة الله (حفظه الله): 🔹 زمانی مرحوم آقای با مرحوم آقا سید علی ارتباط داشته و مشغول سلوک بود. از آقای خویی نقل شده است که من در آن وقت تسبیح موجودات را حس کردم، حتی وقتی گربه‌ای از یک طرف دیوار به طرف دیگر پرید، پرش گربه هم تسبیح می‌کرد و من می­شنیدم! و می‌گفت که آقای قاضی مرا به تمام دوران عمرم سیر داده بود، و حتی بعد از وفاتم را هم دیدم که در مأذنه‌ها خبر وفاتم را اعلان می­کردند. خلاصه، آقای خویی در این عوالم بود. 🔸 مرحوم آقا سید علی خلخالی می‌گفت که من آقای خویی را از این مسیر برگرداندم؛ چون دیدم برای خیلی مستعد است، به پدرش نامه نوشتم و گفتم: شما به گونه‌ای که نفهمد کسی به شما گفته، سلوک را بر او تحریم کنید. پدرش هم به وی نامه نوشت که: غیر از و ، وارد شدن در اشتغال‌های دیگر را بر شما حرام می‌کنم. آقای خویی هم شبهه شرعی کرد و دیگر سلوک را دنبال نکرد. من این را از آقای آسید علی خلخالی شنیدم. 🔹 جریان سیر دادن تمام عمر را خیلی‌ها نقل کردند. یکی ـ دو نفر نبود که من ضبط کنم. الان اگر از این آقایان نجفی‌ها که آقای خویی را درک کردند یا شاگردش بودند، بپرسید، این را می‌دانند و ممکن است مستقیم شنیده باشند. 📚 ر.ک: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله شبیری زنجانی (دام ظله) (https://zanjani.ir/تقدم-فقاهت-بر-سیر-وسلوک/?fa ) 👈 نکات بیشتر را از این طریق دنبال کنید: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اضول شهیدین قم
6 💠 وقوع در اسناد روایات کتاب کامل الزیارات: 🔹 مرحوم ابن قولویه در مقدمه کتاب خود بر وثاقت وسائط اسناد کامل الزیارات (از خودشان تا امام ع) شهادت داده است. ابن قولویه اقدم از شیخ طوسی است. پس توثیق او حجت است. 🔸 «ولم أخرج فيه حديثا روي عن غيرهم إذا كان فيما روينا عنهم من حديثهم كفاية عن حديث غيرهم و قد علمنا أنا لا نحيط بجميع ما روي عنهم في هذا المعنى و لا في غيره لكن ما وقع لنا من جهة الثقات من أصحابنا رحمهم الله برحمته» (کامل الزیارات، ص4) 🔻 اشکال: ما هم قرينه داخليه و هم قرينه خارجيه داريم كه بيان ابن قولويه بر توثيق تمام روات مذکور در کتاب دلالت نمی کند. 1️⃣ قرينه خارجيه: افرادي امثال عايشه در اسناد كتاب واقع شده اند. (كامل الزيارات، باب8، ص31، باب 22، ص68.) 2️⃣ قرينه داخليه: عبارت خود ايشان در مقدمه كتاب است: «… ولم اخرج فيه حديثاً روي عن غيرهم (ائمه عليهم السلام). اذ كان فيما روينا عنهم من حديثهم كفاية عن حديث غيرهم و قد علمنا انا لانحيط بجميع ما روي عنهم في هذا المعني و في غيره و لكن ما وقع لنا من جهة الثقات من اصحابنا». (كامل الزیارات، ص4) 🔹 دقت در خود مقدمه مدّعای ما را ثابت می کند؛ زیرا معناي اين جمله آن است كه من بر همه احاطه ندارم. به همین خاطر هم می فرماید: از آنجا که من به تمام روایات احاطه نداشتم و احاطه من به روایات تنها به مقداری بود که اساتیدم - که همه هستند- آنها را برایم نقل کرده اند، من نیز به همان مقدار اکتفا می کنم. 🔸 اگر معنای این عبارت تمام واسطه ها و روات موجود در کتاب باشد، لازمه اش کذب کلام ابن قولویه است؛ چون قطعاً ایشان به تمام روایات روات موجود در کتاب احاطه نداشته است. 🔺 بنابراین با توجه به مقدمه کتاب تمام اساتید بلاواسطه ابن قولویه ـ چه در کامل الزیارات و چه در غیر آن ـ هستند. 👈 مرحوم (رحمه الله) در ابتدا معتقد بودند همه روات کتاب ثقه هستند، ولی در اواخر عمر شریفشان تنها وثاقت روات بلاواسطه را پذیرفتند. 📚 برگرفته از درس خارج فقه استاد علی (دام عزه) در مدرسه شهیدین 👈 نکات بیشتر را در این کانال ببینید: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
10 💠 وقوع راوی در کتاب کامل الزیارات (ابن قولویه) 🔻 در رابطه با کامل الزیارات و مدلول عبارتی که در مقدمه این کتاب آمده، حداقل پنج مبنا وجود دارد: 1️⃣ مبنای اول این است که تمام کسانی که در اسناد کامل الزیارات واقع شده اند از ثقات اند که مبنای شیخ ره همین است. (وسائل الشیعة، ج30، ص 202) محقق خویی ره نیز تا اواخر عمر شریفش به این مبنا معتقد بود، (معجم رجال، ج1، ص50) ولی بعداً از این مبنا عدول نمود. 2️⃣ مبنای دوم این است که تنها مشایخ بلا واسطه ی ابن قولویه مشمولِ این توثیق هستند. مبنایی که محقق ره در اواخر عمر به آن عدول نمود، همین مبنا است. (منهاج المصباح (التجارة)، ج 1، ص 461) 3️⃣ مبنای سوم این است که شهادتِ ابن قولویه در مقدمه ی کتابش به این معناست که در هر باب از ابواب این کتاب حداقل یک حدیث صحیح و معتبر وجود دارد. به عبارت دیگر عناوین هر باب در این کتاب که متخذ از احادیث آن باب است، حجت است و از معصوم ع صادر شده است. این مبنا را آیت الله شیخ جواد ره بعد از عدول از مبنای اول اختیار نموده است. (قبسات من علم الرجال، ج 1، ص 91) 4️⃣ مبنای چهارم این است که شهادت ابن قولویه به این معناست که ایشان می گوید: روایات این کتاب را چون در کتب معتبر و مهم محدثان بزرگ و مورد اعتماد ذکر شده است، در این کتاب جمع آوری کرده ام. ظاهرا آیت الله (دام ظله) معتقد به این مبنا هستند. (قاعده لا ضرر و لا ضرار، ص 21 ـ 22) 5️⃣ مبنای پنجم و مورد قبول (استاد ) این است که ابن قولویه واسطه های بین خودش و منابعی که این روایات را از آن اخذ کرده است توثیق می کند، اما از آن کتابِ منبع به بعد را نه. به عبارت دیگر ابن قولویه می خواهد بگوید: «من شهادت می دهم که از ناحیه ی من تا آن منبع حدیثی، همه ی افراد ثقه هستند، اما از آن منبع تا معصوم (ع) را خودتان بررسی کنید». طبق این مبنا علاوه بر مشایخ بلا واسطه ی ابن قولویه، افراد دیگری که در سند ایشان تا منبع حدیثی قرار گرفته اند نیز توثیق می شوند. گاهی بین ابن قولویه و منبع حدیثی سه نفر واسطه هستند، گاهی دو نفر و گاهی یک نفر. 📚 درس خارج فقه آیت الله ـ مبحث امر به معروف و نهی از منکر ـ سال 1397 👈 نکات بیشتر را از این طریق دنبال کنید: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
13 💠 وقوع راوی در کتاب المزار «ابن مشهدی» 🔹 محمد بن جعفر (متوفای 610 ق) در ابتدای کتاب، تمام افرادی را که در سند روایات واقع شده‌اند، توثیق کرده است. بنابراین حدود 180 راوی که در اسناد این کتاب وجود دارند مورد توثیق واقع شده‌اند، که برای بسیاری از آن‌ها جز همین ، مدرک دیگری بر وثاقت وجود ندارد. 🔸 ایشان در ابتدای کتاب فرموده‌اند : «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّي قَدْ جَمَعْتُ فِي كِتَابِي هَذَا مِنْ فُنُونِ الزِّيَارَاتِ لِلْمَشَاهِدِ الْمُشَرَّفَاتِ، وَمَا وَرَدَ فِي التَّرْغِيبِ فِي الْمَسَاجِدِ الْمُبَارَكَاتِ وَالْأَدْعِيَةِ الْمُخْتَارَاتِ، وَمَا يُدْعَى بِهِ عَقِيبَ الصَّلَوَاتِ، وَمَا يُنَاجَى بِهِ الْقَدِيمُ تَعَالَى مِنْ لَذِيذِ الدَّعَوَاتِ فِي الْخَلَوَاتِ، وَمَا يُلْجَأُ إِلَيْهِ مِنَ الْأَدْعِيَةِ عِنْدَ الْمُهِمَّاتِ مِمَّا اتَّصَلَتْ بِهِ مِنْ ثِقَاتِ الرُّوَاةِ إِلَى السَّادَاتِ». (المزار، ص 27) مراد از سادات ائمه (علیهم السلام) هستند و از عبارت انتهایی توثیق روات استفاده می‌شود؛ زیرا می‌فرمایند که این روایات از رهگذر ثقات روات تا سادات اتصال پیدا کرده است. 🔹 مرحوم محقق این بحث را در معجم رجال الحدیث آورده و دلالت عبارت بر توثیق را کرده؛ اما مناقشه ایشان در این است که اولا ابن مشهدی را نمی‌شناسیم و ثانیا سندی وجود ندارد که کتاب مزار فعلی، همان کتابی است که ایشان نوشته است. (معجم رجال الحدیث 1: 52) 🔸 البته ایشان و اینکه کتاب از ایشان بوده و لا اقل مقدمه را ایشان نوشته است، خالی از قوت نیست. 📌 برای بحث تفصیلی: ر.ک: معجم رجال الحدیث 1: 52؛ خاتمه مستدرک الوسائل 19: 358؛ اصول علم الرجال، بین النظریة والتطبیق، استاد داوری، 203 – 206. 📚 برگرفته از دروس خارج فقه استاد (1395ش) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 توثیقات علامه و ابن داود: 🔹 مرحوم آیت الله تنها شهادت‌های علامه نسبت به معاصرینشان را پذیرفته‌ است و شهادت‌های ایشان نسبت به اصحاب امامان را محتمل الحس و الحدس نمی‌داند و نمی‌پذیرد. (معجم رجال الحدیث 1: 42) 🔸 اما به نظر می‌رسد سخن آیت الله خویی صحيح نیست، زیرا علامه شاگرد ابن طاووس بوده (طبقات أعلام الشیعة 5: 52) و کتب اصحاب و منابع در عصر ابن طاووس فراوان و با اندکی تفاوت مانند دوران شیخ طوسی بوده است. به طور مثال کتابخانه ابن طاووس آنقدر بزرگ بوده است که بعضی از مستشرقین در مورد آن، کتاب نوشته‌ است. («کتابخانه‌ی ابن طاووس و احوال و آثار او» نوشته‌ی «اتان گلبرگ») 🔹 همچنین ایشان دارای کتابی به نام «سعد السعود» است که گلچین کتاب‌های متعدد است، در حالی‌که بسیاری از آن کتاب‌ها در حال حاضر موجود نیست. به این کتابخانه و کتاب‌ها دسترسی داشته‌ است. علامه در کتاب «خلاصة الاقوال» از کتاب رجال کبیر خود با عنوان «كشف المقال في معرفة الرجال» نام می‌برد (خلاصة الأقوال 2) اما اکنون از این کتاب اثری وجود ندارد. 🔸 نیز از معاصرین علامه است و بارها در کتاب خویش مطلبی را از رجال شیخ طوسی نقل می‌کند و می‌گوید کتاب او به خط خودش نزد من می‌باشد. (رجال ابن داود 76؛ 196؛ 211 و...) بنابراین علامه و ابن داود در زمانی می‌زیستند که شهادت‌هایشان با شیخ طوسی تفاوتی نمی‌کرده است و محتمل الحس و الحدس به شمار می‌آید. 📚 برگرفته از درس خارج فقه استاد علی همدانی (دام ظله) در مدرسه شهیدین 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین
💠 حجیت تجمیع ظنون در فقه جواهری بر مبنای انسداد 1️⃣ مرحله اول: فقیه به بررســـی و نقد هر یک از ادله به طور جداگانه می‌پردازد، که ممکن اســـت در این مرحله هیچ کدام از ادله خالی از مناقشه نباشد و به حدّ حجیت نرسد. 2️⃣ مرحله دوم: در این مرحله فقیه مجموع ادله را مورد نظر اجتهادی خویش قرار می‌دهد، که ممکن است هر یک از ادله، نقص و کاستی دلیل دیگر را جبران نماید. در نتیجه، مجموع ادله، فقیه را به نتیجه مثبت در مسئله برساند. از این مرحله از اجتهاد به بین ادله تعبیر می‌نماییم. 🔹آنچه در موارد زیادی از کتاب ملاحظه می‌شود بهره بردن از همین نظام حلقوی بین ادله اســـت، در حالی که در فقه مرحوم آیة الله اگر هم موردی باشـــد، بسیار اندک پیش می آید که ایشان با ملاحظه یک نظام حلقوی، ضعف ادله و نقصان یکدیگر را جبران کرده باشد. 🔸 نظریه انسداد باب علم و علمی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین مسائل علم اصول فقه مطرح است که برای اثبات حجیت مطلق ظنون به آن تمسک شده است. به نظر می‌رسد فقیهانی که از روش اجتهادی قناعت محور (جواهری) بهره می‌برند، در واقع، به نوعی به نظریه انسداد قائل هستند و این مبنا، ریشه و زیربنای اصولی استفاده ایشان است. 🔹تتبع اقوال فقها و جابریت و کاسریت شهرت عملی، از جمله آثاری است که بر روش اجتهادی مترتب می‌گردد؛ بنابراین، بهره گیری فقیه از روش تجمیع ظنون، ریشه در نگاه انسدادی او نسبت به ادله دارد. 📚 ر.ک: «مقاله مقایسه روش اجتهاد صاحب جواهر و محقق خویی»، آیت الله ابوالقاسم (حفظه الله) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید
💠 ارزش کار حدیثی 🔹 کار حدیث و دفاع از میراث حدیثی امامیه، کار بسیار ارزشمندی است و در عین حال مشکل. شیخ الطائفه، جناب ، محیی مذهب شیعه است. ایشان به بغداد هجرت نمودند و کرسی تدریس در آن شهر برقرار کردند و بر اساس انظار چهار مذهب اهل سنت نیز نظر می‌دادند. زندگی شیخ طوسی عبرت انگیز است و همه‌ی آثار ایشان از فقه و اصول و رجال و ... و تسلط ایشان بر تمامی علوم بهت انگیز است. وی بعد از آتش سوزی کتابخانه‌اش در بغداد به شهر هجرت کرد و حوزه ارزشمند نجف از یادگارهای ایشان است. 🔸وقتی ما نجف بودیم، قبر شیخ طوسی شکافته شد و بدن و کفن ایشان صحیح و سالم بود. مرحوم آقای که در فقه و اصول پهلوانی بودند، روزی در فکر بودند و وقتی از ایشان علت را پرسیدیم، فرمودند: در فکر هستم که شیخ طوسی که بود و ما که هستیم؟! 🔹احادیث یادگار ائمه معصومین (علیهم‌السلام) است و حشر با حدیث . اثر انس با احادیث این است که وقتی بدن بعد از هزار سال از قبر پدیدار شد، پیکر ایشان تازه و سالم بود. و وقتی آقا علی مدرس این واقعه را دید، نظرش در باب معاد برگشت. 🔸علامه با بحارش دین و مذهب را زنده کرد. كوچک شمردن زحمات علامه مجلسی در تأليف بحارالأنوار، نشانه‌ی است! 📚 برگرفته از فرمایشات حضرت آیت الله العظمی خراسانی (مدظله) در دیدار دست‌اندرکاران همایش "واکاوی اصالت میراث حدیثی شیعه" (اردیبهشت 1397) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم