꧁꧂🌼꧁꧂🌼꧁꧂
#مقاله #کتاب #تبری
✍️این #مقاله برای نخستین بار اثبات می کند که نویسنده ی مرزبان نامه تبری 👈 مرزبان بن رستم بن شروین ( سیزدهمین پادشاه فریم) نیست
👈بلکه مرزبان نامه تبری را شروین بن رستم نوشت.
📌این شروین اصلا داعیه پادشاهی نداشت 👈 اما پدرش شروین پنجمین پادشاه فریم بوده است.
#فریم
📝#نویسنده:
استاد محمدعلی نوری خوش رودباری
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/2938
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ای نسیمِ سحر آرامگَهِ یار کجاست؟
منزلِ آن مَهِ عاشق‌کُشِ عَیّار کجاست؟
شبِ تار است و رَهِ وادیِ اَیمَن در پیش
آتشِ طور کجا موعدِ دیدار کجاست؟
✍چه جایی بود این #فریم (پریم) که تا همین چند روز پیش برای ما یا ناشناخته و یا حد اقل کمتر شناخته شده بود و اما اکنون به برکت دو یار بی نشان (شهدای جاویدنام) و یک یار تازه نشان یافته (شهیدعلی احمدی) که زادگاهش روستایی در جنوب کشور (روستای رودکی جاوید-شهرستان ممسنی ) است ، فریم هویتی تازه یافته و در جغرافیای دل هر وطن پرستی جایگاهی ویژه دارد!
📌فَریم معرب پریم نامی با مسما و دلنشین است.پریم از ریشه ی پهلوی پَهروم به معنای باشکوه است که از بعد از اسلام فَریم خوانده شده است.
دشتی خرم و سرسبز که در دامنه کوه های پوشیده از جنگل و ابر واقع گردیده است.
این دیار در قلب ما جا دارد و می دانيم که بیش از آنکه جغرافیا و طبیعت زیبای پریم،آرمگه شهید ما باشد، قلب مردمان ساده زیست و مهربان و مهمان نوازش آرامگه او است .
🌹#شهید علی احمدی تنها شهیدی است که عنوان شهید مهمان را در دیار فریم (ساری) به خود اختصاص داده است.
شهیدی که قصه آفتابی اش پایانی بارانی داشت.
روحش شاد و یادش ماندگار!
📝متن: پسر عموی شهید احمدی
📸عکس: ابراهیم فلاح
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3472
🍃⃟🌸᭄•🍃⃟🌸᭄﷽🍃⃟🌸᭄•🍃⃟🌸᭄•
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
@edmolavand
#قرارگاه_فرهنگی_سیده_میر_مریم
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🖊#حامد_خلیلی_ازنی:
📝جغرافیای تاریخی کوه قارن
#کوه
#قارن
#قارن_کوه
📜مورخان وجغرافیا نویسان قرون اولیه اسلامی ومورخان طبری رشته کوههای شرقی البرز راپایگاه ومقر دو خاندان قارن و باوند برشمرده اند. وبدین سبب آنان را «گرشاه» و «ملوک الجبال» خوانده اند . همچنین از پریم یا #فریم به عنوان دژ یا شهری در کوه قارن یاد کرده اند که گویا مرکز فرماندهی این دو خاندان بوده است .
📌رشته کوههای شرقی البرز را با نامهایی چون کوه قارن ،کوه شروین ،شهریار کوه ،هزارگری یا هزار جریب ذکر کرده اند که بخشی ازسرزمین بزرگ کوهستانی « پتشخوارگر» بوده است . به واسطه این نام اسپهبدان قارنوندی و باوندی لقب «پتشخوارگرشاه» نیز داشته اند .
📌از آنجاییکه شناخت این نواحی وقلمرو فرمانروایان آن محقق تاریخ را در بررسی حوادث و رویدادهای تاریخی منطقه به راه صواب رهنمون می سازد . لذا در فصل نخست سعی بر شناسایی وبررسی جغرافیای تاریخی این سرزمین وجستجو درباره نامهایی چون پتشخوارگر ، کوه قارن ،شهریار کوه ،و هزار گری (هزار جریب) شده است .
🏔#پتشخوارگر :
✍درسال ۶۷۳ ق . م سپاهیان آسار حادون شاه آشور در یک سلسله عملیات جنگی به سرزمین موسوم به #پاتوش_آری (Patush Arri) یا پاتشوعارا ، که جزئی از کشور مادهای دور دست بوده ، رسیدند.(۱)
📌آسار حادون در #کتیبه خود از سرزمین پاتوش آری چنین سخن می گوید: «اما سرزمین پاتوش آری بر کران کویر نمک در خاک مادهای دور دست که کوه بیکنی (دماوند) در کنار آن نهاده است، کوه سنگ لاجورد ، که هیچ یک ازنیاکان پادشاه من پادر خاک آن نگذاشته بودند.» (۲)
📌این نام درزمان هخامنشیان تحت عنوان پیشوارش یا پتشوارش در کتیبه داریوش اول آمده و در زمان سامانیان ، براساس کارنامه اردشیر بابکان نام آن پتشخوارگر بوده است . این سرزمین در اوستا بخشی ازرشته کوههای « اوپی ری سئنا» یا اپارسن دانسته شده است .
در کتاب جغرافیدان یونانی ، استرابون با عنوان « پراخواتراس» ذکر شده که همان رشته کوههای البرز بوده واقوام گیل ، کادوسی و آماردی در نواحی شمالی آن سکونت داشته اند. پروکوپیوس مورخ بیزانسی نیز از کیوس برادر انوشیروان تحت نام پتشخوار شاه یاد می کند .(۳)
📌این نام درنوشته های مورخان اسلامی به صورت فرشوا ذگر، فرشوازجر وبدشوارگر آمده است.
📌در تاریخ تبرستان ابن اسفندیار راجع به نام فرشوادگرچنین می خوانیم:«حد فرشوادگر، آذربایجان وسرو تبرستان وگیل ودیلم وری وقومش ودامغان وگرگان باشد واول کسی که این حد پدید کرد منوچهر شاه بود .» (۴)
📌اولیاء الله آملی فرشوارجر را لقب تبرستان دانسته است .(۵)
📌میر ظهیر الدین مرعشی نیز تبرستان را درون فرشوارگر و فرشوارگر راشامل آذربایجان ، گیلان ، تبرستان ،ری وقومش(سمنان) می داند. (۶)
📌ابن اسفندیارمعنی فرشواذ را « باش خوار ای عش سالماً صالحاً » بیان می کند. (۷) یعنی عیش کن به سلامت. (۸) وی همچنین فرشواذگر را از سه جزء_ فرش + واذ + گر_، برشمرده وفرش را هامون ، واذ را کوهستان وگریا جر را دریا و سرزمین فرشواذجر راسرزمین کوه ودشت ودریا می خواند ،همچنین خاطر نشان می سازد، به لغت قدیم جر یا گر معنی کوهستان را که برآن کشاورزی می کرده اند نیز می داده است .(۹) ازاین رو به خاندان قارن (آل سوخرا ) که حاکم بخشی از فراشواذ گر بوده اند جرشاه یا گرشاه یا ملک الجبال می گفتند .(۱۰)
📌براساس نامه تنسر در زمان به سلطنت رسیدن اردشیر یکم ساسانی ، جُشنسف یاگُشنسب شاه(گشتاسب) بر پتشخوارگر حکمرانی داشته و عنوان پتشخوارگرشاه راداشته است .
بنابر کارنامه اردشیر بابکان پتشخوارگر از بخشهایی بوده که برای اردوان شاهنشاه اشکانی سپاه تهیه می کرده است. (۱۱)
📌سعید نفیسی بر اساس داستانی از کارنامه اردشیر بابکان« پذشخوار» را از مقامات مهم عصر سامانیان بر شمرده است که وظیفه اش مراقبت از خوراک شاهنشاه بوده وپیش از او خوراک وی می خورده تا ازعدم آلودگی به زهر اطمینان حاصل کند . به نظر نفیسی « پذش» به معنی پیش و «خوار» از فعل خوردن است. (۱۲)
ولی براساس نوشته های دیگر محققان «خوار» نام سرزمین ورامین فعلی است وپذش یا پتشخوارکوه روبروی خوار را می گفته اند.
📌به نظرمحمد حسن خان اعتمادالسطنه، فرشوات گر به مرور زمان دچار تحریف وتخفیف شده به سوات یا سواد تبدیل شده و نام سوادکوه مآخوذ ازآن است.
سعید نفیسی نیز برهمین عقیده است ونام سوادکوه امروزی را برگرفته از فرشوادگر یا پتشخوارگر باستانی می داند . (۱۳)
این تعبیر به نظر درست نمی آید زیرا بنابه قول ابن اسفندیار پتشخوارگر سرزمین کوهستانی وسیعی بوده و سوادکوه که درروزگار قرون اولیه اسلامی کوه قارن خوانده می شد بخشی ازآن بوده است.
@edmolavand
"جغرافیای تاریخی کوه قارن" http://chahardangeh.blogfa.com/post/143
ادامه👇👇
#مازندران_شناسی
#کوه
#قارن
قارن_کوه
دیگر اینکه نام پتشخوارگر عصر ساسانی که در قرون اولیه اسلامی ازآن به فرشواذگر نام برده شده دیگر استفاده واستعمال نشده وبه تدریج ازرونق ورواج افتاده است.
📌ابن خرداد به در المسالک و الممالک «بدشوارگر» رایکی از شهرهای تبرستان برشمرده است .(۱۴) البته واضح است که او دچار اشتباه شده ، زیرا درهیچ یک از منابع از شهری بدین نام یاد نشده بلکه همواره تاکید شده که بدشوارگر یاهمان پتشخوارگر منطقه وسیعی بوده است .
پتشخوارگر از سه جزء _پتش+ خوار + گر_ تشکیل یافته و کوهی است که در پیش ولایت خوار واقع بوده(۱۵) و یا کوههای کم درختی است که روبروی دره خوار قرار دارد. (۱۶) برخی آنرا ازسه جزء _پئیتیشخ + وار + گر_ به معنی ناحیه ای که در بردارنده کوه ودشت ودریاست خوانده اند. (۱۷)
📌بنابراین باتوجه به منابع تاریخی سرزمین پتشخوارگر، منطقه ای وسیع بوده که شامل رشته کوه البرز میشده ، و به تدریج این نام تنها برای بخش مرکزی وشرقی آن یعنی کوههای لاریجان،بندپی،لفور،سوادکوه ، هزارجریب وبخشی ازفیروزکوه ودماوند به کار رفته است .
🏔 #کوه_قارن :
نام این کوه از اسپهبد قارن فرزند سوخراگرفته شده(۱۸) واز زمان خسروانوشیروان ساسانی بدین نام خوانده شده است. برخی از مورخان این سرزمین را مقر فرمانروایی آل قارن وعده ای دیگر آنرا مرکز حکومت باوندیان دانسته اند. این ناحیه، سرزمینی کوهستانی است که از کوههای لاریجان شروع شده، بخش بندپی، لفور و سوادکوه وهزارجریب باستانی را دربر می گرفته که همان پتشخوارگر بوده است .(۱۹)
📌در کتاب جغرافیای حدودالعالم درمورد کوه قارن چنین میخوانیم:« کوه قارن، ناحیتیست کی مراورا ده هزار وچیزی دهست وپادشاهی او را سپهبد شهریارکوه خوانند واین ناحیتیست آبادان وبیشتر مردم وی گبرکانند واز روزگار مسلمانی باز پادشایی این ناحیت اندر فرزندان باو است.» (۲۰)
📌مسعودی جای کوه قارن را بین سرزمین قومس وتبرستان میداند،(۲۱) ابودلف آن را متصل به ری ودماوند (۲۲)ومحمدحسن خان اعتمادالسطنه آن را درحدود ری ومازندران دانسته میگوید:«و آن را جبل عام والبرز خوانند،کوهی عظیم وممتد است وآن راکوه قارن وکوه قاف نیز گفته اند.»(۲۳) یاقوت حموی کوه قارن را محلی در جبال دیلم ومقر آل قارن ذکر میکند. (۲۴)
📌لسترنج ناحیه کوهستانی قارن را نزدیک فادوسبان ومرکز حکومت دودمان قارن برشمرده است.(۲۵)
📌بنابر نوشته های پیشینیان،کوه قارن ناحیه ای آبادان بوده که بیش از ده هزار آبادی داشته است.(۲۶)البته اصطخری ذکر کرده که درکوههای قارن شهرها ودیه های بسیاری نبوده به جز شهرهایی چون سهمار( شهمار یا سامار)و #فریم(پریم) که به یک منزل از ساری فاصله داشته اند.(۲۷) ابن حوقل درصورة الارض مینویسد:« سراسر جبال قارن قریه هاست وجز شهمار که دریک منزلی ساری است شهردیگری ندارد ومسکن آل قارن در سرزمینی به نام بریم است که مرکز فرمانروایی آنان است وقلعه و ذخایرشان درآنجاست و از روزگار ساسانیان حکومت به دست مردم کوهستان است.»(۲۸)
📌یاقوت حموی نیز به همین مطلب اشاره داشته وشهمار وفریم را از شهرهای کوه قارن دانسته است.(۲۹)
📌مؤلف حدود العالم در مورد شهمار گوید:«شهریست خرد هم ازاین ناحیت و از وی آهن وسرمه وسرب بسیار خیزد»(۳۰)ولی لسترنج آنرا آبادترین شهر کوه قارن دانسته که مسجد جامع منحصر به فردی داشته است.(۳۱)
📌اردشیر برزگر محل شهر شهمار را چسبیده به روستای میانا در دودانگه شهرستان ساری معرفی کرده است.(۳۲)
📌شهر فریم را برخی از مورخان دژی دانسته اند،درحدود العالم می خوانیم:«قصبۀ این ناحیتست مستقر سپهبدان بلشکرگاهی است بر نیم فرسنگ ازشهر و ... »(۳۳)
📌ابن اسفندیار پریم را یکی از شهرهای کوهستانی که دارای مسجدجامع ومصلی وبازار است نام میبرد.(۳۴)
📌یاقوت حموی فریم را مرکز فرمانروایی آل قارن دریک منزلی ساری بر شمرده است.(۳۵)
📌حمدالله مستوفی درمورد فریم مینویسد:«بعضی از قومس گرفته اند وبعضی ازتوابع مازندران واکثر اوقات داخل ساری میباشد وبه والی او تعلق دارد.»(۳۶)
📌ولادیمر مینورسکی فریم را اقامتگاه شاهزادگان بنی قارن واقع در کنار شاخه غربی رود تجن دانسته است.(۳۷)
📌سیدحسین بنافتی درشجره الامجاد فریم را چنین معرفی میکند:« پریم و آن شهر کوچکی بود باحصار آجری شبیه به قلعه واقع در جلگه ای موسوم به پریم، جنب رودخانه اشک سمت شرقی شمالی که این مکان فعلا معروف است به شهر دشت فی الجمله آثار در آن مکان باقی است.»(۳۸)
📌بارتولد فریم رادر جبال قارن وقلعه آن رامقر خداوندان محلی این ناحیه برشمرده.(۳۹) مایلز نیز فریم را دژی در کوههای قارن در دامنه های شمالی دماوند در جنوب آمل معرفی کرده است.(۴۰)
📌لسترنج ، فریم را استوارترین دژ دودمان قارن که از زمان ساسانیان درتصرفشان بوده میداند. وی ذکر میکند در هیچ یک از کتب مسالک به طور دقیق محل آن تعیین نشده است .(۴۱)
@edmolavand
ادامه👇👇