🔴عرفان و حکمت اسلامی ♨️قسمت سوم. ⬅️مفهوم عرفان، تصوّف، حكمت و فلسفه: ⬅️پيش از تبيين اصالت عرفان اسلامی، شايسته است توضيحی درباره واژه‌ های عرفان و تصوّف بدهيم تا از پاره ی خلط‌ها و سوء تفاهم‌ها جلوگيری شود: 💠واژه‌ ی «‌عرفان‌»، مانند واژه‌ی هم‌خانواده‌اش «‌معرفت‌»، در لغت به معنی شناختن است، ولی در اصطلاح، به شناخت ويژه‌ی اختصاص يافته كه از راه حس و تجربه يا عقل و نقل حاصل نميشود، بلكه از راه شهود درونی و يافت باطنی حاصل می‌گردد. اين مشاهدات به گزاره های حاکی از آن مشاهدات و مكاشفات تعميم داده شده است. به دليل اينكه محصول چنان كشف و شهودهايی معمولاً متوقف بر تمرين‌ها و رياضت‌های خاصی است، روش‌های عملی يا آيين سير و سلوک را نيز «‌عرفان‌»؛ ناميده، و آن را با قيد «‌عملی‌»؛ مشخص كرده‌اند، چنان كه گزاره‌های حاكی از شهود را «‌عرفان نظری‌»؛ ناميده‌اند و بعضاً مانند فلسفه‌ی اشراق با نوعی استدلال عقلی توأم ساخته‌اند. ⬅️اما واژه‌ی «‌تصوّف‌»، بنابر اظهر احتمالات، از واژه‌ی «‌صوف‌»؛ گرفته شده و به معنی پشمينه پوشی به عنوان نمادی از زندگی سخت و دور از تن پروری و لذّت پرستی است و مناسبت بيشتری با «‌عرفان عملي‌»؛ دارد، چنان كه واژه‌ی «‌عرفان‌»؛ با «‌عرفان نظری»؛ مناسب‌تر است. بدين ترتيب، در حوزه‌ی عرفان، دست كم سه عنصر را می‌توان شناسايی كرد: 💠يكی، دستورالعمل‌های خاصي كه به ادعای توصيه‌كنندگان، انسان را به معرفت شهودی و باطنی و علم حضوری آگاهانه نسبت به خدای متعال و اسمی حسنی و صفات علی او و مظاهر آنها می‌رساند. 💠دوم، حالات و ملكات روحی و روانی خاص و در نهايت، مكاشفات و مشاهداتي كه برای سالک حاصل می‌شود. 💠سوم، گزاره‌ها و بياناتی كه از اين يافته‌های حضوری و شهودی حكايت می‌كند و حتی برای كسانی كه شخصاً مسير عرفان عملی را نپيموده‌اند نيز كمابيش قابل دانستن است، هرچند يافتن حقيقت و كنه آنها مخصوص عارفان راستين ميباشد. ⬅️با توجه به اين توضيحات، روشن شد كه عارف حقيقی كسی است كه با اجرای برنامه‌های عملی خاصی به معرفت شهودی و حضوري نسبت به خدای متعال و صفات و افعال او نايل شده باشد و عرفان نظری در واقع، گزارش و تفسيری از آن است كه می‌تواند نارسايی های بسياری نيز داشته باشد و با نوعي مسامحه و توسعه در اصطلاح، می‌توان همه‌ی سير و سلوک‌هايی را كه به انگيزه‌ی يافتن حقيقت و رسيدن به رستگاری انجام ميگيرد و حالات روحی و شهودهای ناشی از آنها را عرفان ناميد، به گونه‌ی كه شامل عرفان‌های هندی و بودايی و عرفان‌های بعضي از قبايل ساكن سيری و قبايل بومي آفريقا هم بشود. 💠واژه «‌دين‌»؛ هم با همين توسّع و تسامح بر بوديسم و توتم پرستا و مانند آنها اطلاق می‌گردد. ⬅️در اينجا مناسب است اشاره ی به مفهوم حكمت و فلسفه نيز داشته باشيم: ⬅️واژه‌ی «‌حكمت‌»، كه يک واژه‌ی عربی اصيل است، به معنی معرفت محكم و متقن می‌باشد و غالباً در مورد معارف عملی به كار می‌رود. در قرآن كريم نيز اين واژه در همين مورد به كار رفته است: (اسراء: 39). اما در اصطلاح شايع، به معنی فلسفه‌ی الهی و نيز به معني فلسفه‌ی عملی و علم اخلاق به كار می‌رود. در خود علم اخلاق هم طبق اصطلاح خاصي، به معنی ملكه‌ی نفساني مرتبط با به كارگيری عقل و به عنوان حدّ وسط بين جُربُزه و غَباوت، استعمال می‌شود و در هر حال، در مورد فلسفه‌های الحادی و شكاكيت به كار نمی‌رود، بخلاف واژه‌ی «‌فلسفه‌»؛ كه از ريشه‌ی يونانی گرفته شده و به معنی هر نوع تلاش فكری و عقلانی برای فهم مسائل كلّی هستی استعمال می‌شود، هرچند منجر به انكار معرفت يقينی و ثابت و حتی انكار وجود خارجی گردد. 💢 #ادامه_دارد... #علم_حضوری. #عرفان. #‌عرفان_اسلامی. #تصوف. #حکمت. #فلسفه. ➖➖➖➖➖➖ 🔴کانال 🌿فلسفه نظری🌿 🆔 @falsafeh_nazari