فکرت
📌#یادداشت از دیدگاه اندیشمندان الهی، ریشهی اصلیِ رخداد عاشورا، چهبسا مهمتر از خودِ مصیبت عاشورا
✍️ محمدمهدی سلامی
📌 واکاوی سلسله ریشههای تاریخیِ واقعه #عاشورا
🗨بخش سوم / سقیفه، سرآغاز انحرافی بنیادین در امت اسلام
از جمله رفتارهایی که در خلال واقعهی #سقیفه، فرصت بروز یافت و زمینه را برای بدعتهای بعدیِ بنیامیه ـ خاصه واقعه عاشورا ـ فراهم کرد، بازگشت امت به برخی خصلتهای دوران #جاهلیت بود:
1️⃣ تکیه بر شیخوخیّت و ریشسفیدی
در #دوران_جاهلیت عرب، تنها واحد سیاسی موجود و مطرح در جامعه، «قبیله» بود و نظام سیاسی این #قبیله، بر «شیخوخیّت و ریشسفیدی» مبتنی بود.
بر این اساس، #شیخوخیت ایجاب میکرد که اگر بنای بر انتخاب میان دو نفر جهت تصدی منصب مهمی بوده و یکی جوانتر و دیگری پیرتر ـ و در سنت عرب دارای عقل کامل ـ بوده باشد، فارغ از معیارهای دیگر، قطعاً کفهی ترازو به نفع نفر دوم سنگینی خواهد کرد؛ ماجرایی که دقیقاً در جریان سقیفهی بنیساعده اتفاق افتاد و علیبنابیطالبِ جوان، به سبب جوان بودن در قیاس با ابوبکرِ مُسن، به خلافت نرسید!
شاهدمثال تاریخیِ تمسّکِ اصحاب سقیفه به این سنت جاهلی، گفتهی ابوعبیدهی جرّاح است؛ آنجا که وقتی خودداری حضرت را از بیعت با جناب ابوبکر میبیند، میگوید:
💬 «ای پسرعمو، تو کمسنوسال هستی و آنان بزرگان قوم تو هستند. تو به اندازهی آنان تجربه و آشنایی با امور [خلافت و ادارهی جامعه] نداری. #ابوبکر در کار خلافت از تو نیرومندتر است و کارها را از همهی جوانب بررسی میکند. پس امر خلافت را به او واگذار....»
2️⃣ تکیه بر برتریِ نَسَبی
در نظام ارزشی عصر جاهلی، «نَسَب» یکی از معیارهای تعیینکننده در برتریجویی افراد نسبت به یکدیگر بود. آنکه از #نسب بالاتری برخوردار بود، قادر بود در تمامی تصمیمات قبیلهای و امور مختلف اجتماعی تأثیرگذار باشد. این در حالی بود که اساساً یکی از کارکردهای رسالت #نبی_اکرم (ص) مبتنی بر آیهی 13 سورهی مبارکهی حجرات، نفی چنین تفاخر و برتریطلبیای بود تا از رهآورد این آیه، معیار برتری افراد در امت اسلام، نه «تفاخر نسبی»، بلکه «تقوای الهی» باشد.
اگر نیک نظر بیفکنیم، خواهیم دید که همان تفاخری که در جاهلیت عرب، مبنای برتری بود، درست همان معیار در جریان سقیفهی بنیساعده نیز رخ نمود، به طوری که از جمعبندیِ گفتوگوهای بزرگان حاضر در سقیفه، اینطور بر میآید که آنچه شرط لازم برای زمامداری مسلمانان است، الزاماً شایستگی و #تقوی و فضیلت نیست، بلکه آنچه که باید جانب آن محترم شمرده شود، «شرافت قبیلهای» است که آن هم تنها در #قریش خلاصه میشود!
3️⃣ برتریجویی به سبب داشتن مال و ثروت بیشتر
از دیگر معیارهای مهم در برتریجویی اعراب جاهلی بر یکدیگر، تفاخر به مال و ثروت زیاد بود؛ امری که با ظهور اسلام، مردود و مطرود شناخته شد.
مبتنی بر این نگاه، یکی دیگر از وجوه سقیفه، آنجایی بود که جناب #عمر، هنگامی که میخواست برخی فضائل جناب ابوبکر را برای تصدی جایگاه خلافت بر شمارد، به برتری وی از حیث مال و ثروت اشاره میکند:
💬 «تو از همه بر کار خلافت سزاوارتری؛ تو همراه پیامبر بودی و از نظر مال و ثروت از ما برتری؛ تو برترین مهاجران هستی... برای چه کسی سزاوار است که بر تو تقدم یابد؟! دستت را بگشا تا با تو بیعت کنیم.»
جای تأمل دارد که در جامعهی نبوی آن روز که میبایست تقوا و ارزشهای الهی، ملاک برتری فرد باشد (آنهم برای تصدی والاترین جایگاه پس از رسول خدا (ص))، چطور باید برتری یک نفر از حیث مال و ثروت، معیاری برای برتری او جهت جانشینی رسول خدا (ص) باشد؟!
📚 پینوشت: برای آگاهی از مستندات این نوشتار، میتوانید به گفتار دوم از کتاب «شجره خبیثه جهل و کینه» مراجعه فرمایید.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
🔰 #معرفی_کتاب
📚 «مطالعات قرآنی در سیرۀ نبوی»
💠 این کتاب، در پی ترسیم راهی است تا علاقمندان بتوانند بایستهها و شایستههای سیره و سنت #نبی_اکرم را نه فقط در متون تاریخی و سیره بلکه در پرتو قرآن کریم جستجو کنند؛ مباحث مطرحشده در تاریخ و سیره را یک به یک به #قرآن عرضه کرده و عیار آنها را با میزان قرآن بسنجند؛ ناگفتههای تاریخ را در آینۀ قرآن بازیابی کنند؛ و حلقههای مفقوده در مباحث سیره را به پایمردی قرآن جبران کنند. این کتاب، با نمونههایی که ارائه داده به خوبی ثابت کرده که چگونه میتوان یکایک مباحث سیره را به قرآن عرضه نمود و ارزیابی کرد؛ چگونه قرآن کریم روزنهها و سرفصلهای جدیدی در سیرۀ نبوی به روی ما میگشاید و تأسیس میکند و چه رهنمودها و راهگشاییهایی در این خصوص به ما ارزانی میدارد.
•┈┈┈┈┈••✾••┈┈┈┈┈•
#حکیمی
#محرم
#سیدالشهدا
#عدالت
#فکرت
🔻ادامه مطلب در لینک زیر:
🌐http://fekrat.net/?p=4827
📌آدرس کانال؛
🆔@fekrat_net