✳️ هرچند استدلال به‌کاررفته در نوشتار «مردم» ارگان مرکزی حزب توده ایران صحیح بود، ولی نکته بسیار مهم اینجاست که «حزب توده» مدافع استقلال ملت ایران در برابر قدرت‌های جهانی و یا به تعبیر این حزب امپریالیسم نبوده و این حزب در ادعاهای خود صداقت نداشته است. وابستگان به حزب توده در ایران در واقع ارابه‌ران سیاست‌ها و منافع دولت شوروی بودند. آنان نه تنها به دنبال استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران نبودند که در برهه‌های گوناگونی خواستار اعطای امتیازات هم‌وزن به شوروی نیز بودند. ماجرای «امتیاز نفت شمال» عدم صداقت حزب توده را در برهه‌های گوناگون تاریخ معاصر به‌عیان نشان می‌دهد. هنگامی که در اسفندماه 1322، شرکت‌های نفتی انگلیسی و آمریکایی «سوکونی ـ واکیوم»، «سینکلر آمریکایی» و نیز شرکت انگلیسی ـ هلندی داچ‌شل، با ورود به تهران، امتیاز بهره‌برداری از نفت نواحی جنوب شرقی ایران را مطرح کردند و محرمانه با مقام‌های بلندپایه دولتی از جمله ساعد، نخست‌وزیر وقت ایران، مذاکراتی را آغاز کردند (رک: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، سیاست خارجی ایران، 1357- 1300، تهران، البرز، 1347، چ دوم، ص 92.) روس‌ها نیز مانند نمایندگان مجلس ایران و نیز رجال وطن‌پرست و همچنین توده‌ای‌های طرفدار شوروی در ایران به آن واکنش نشان دادند. شوروی که همواره از فعالیت شرکت‌های غربی در خاک ایران نگران بود، پس از آنکه از طریق عوامل خود در ایران، در جریان مذاکرات دولت ایران با شرکت‌های چندملیتی قرار گرفت، در شهریور 1323ش سرگئی کافتارادزه، معاون گرجی‌تبار وزارت‌خارجه شوروی، را برای دریافت امتیاز نفت شمال به تهران گسیل کرد. کافتارادزه، که مردی سخت‌گیر و تند برای صیانت از منافع شوروی در ایران بود، پس از بررسی مناطق شمالی کشور، از دولت ایران درخواست کرد که امتیاز استخراج نفت برخی از استان‌های شمالی را به شوروی واگذار نماید. رک: یرواند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، تهران، نشر مرکزی، 1377؛ جمیل حسنلی، فراز و فرود حزب دموکرات آذربایجان به استناد آرشیوهای اتحاد جماهیر شوروی، ترجمه منصور همامی، نشر نی، 1382، ص 44. یکی از نکات عبرت‌آموز تاریخ معاصر ایران، همراهی حزب توده و موافقت آنها با اعطای امتیاز نفت شمال به شوروی بود. سران حزب توده که تا قبل از آن مخالف اعطای هر گونه امتیازی به بیگانگان بودند، به توجیه فواید اعطای امتیاز به شوروی مشغول شدند. احسان طبری، نظریه‌پرداز حزب توده، عدم واگذاری امتیاز نفت به روس‌ها را «حرکت غلط» و «یک‌طرفه» ارزیابی می‌کند. رک: جامی، گذشته چراغ راه آینده است، تهران، نیلوفر، 1371، ص 221. آنها در اظهارات خود به‌صراحت بیان می‌کردند: «همان‌گونه که ما برای انگلستان در ایران منافعی قائل هستیم و بر علیه آن صحبت نمی‌کنیم، باید معترف باشیم که دولت شوروی هم از لحاظ امنیت خود در ایران منافع جدی دارد». رک: همان، ص 219. در مجلس، نمایندگان حزب موافق اعطای امتیاز درخواستی شوروی بودند. در عرصه میدانی نیز حزب توده در 5 آبان 1323، تحت حمایت سربازان شوروی، جلساتی را تشکیل دادند و ضمن بررسی دلایل علاقه خود به اعطای امتیاز نفت شمال به روس‌ها تظاهراتی را نیز علیه نخست‌وزیر، ساعد مراغه‎ای، در تهران و شهرهای بزرگ به راه انداختند. رک: رحیم زهتاب‌فرد، خاطرات در خطرات، تهران، ویستار، 1373، صص 144-145. فراکسیون توده در مجلس معتقد بود که شرکت شوروی در استخراج نفت سبب گسترش آزادی و دموکراسی است و از نفود کمپانی نفت انگلیس می‌کاهد؛ ضمن اینکه دولت شوروی را دولتی استعماری نمی‌دانست. رک: جامی، گذشته چراغ راه آینده است، تهران، نیلوفر، 1371، ص 219. در این زمینه برای مطالعه بیشتر رک: ماجرای امتیاز نفت شمال چه بود؟ این همه نشان می‌دهد که ادعای حزب توده و ارگان مطبوعاتی این حزب در مخالفت با کاپیتولاسیون همراه با صداقت نبوده و در واقع آنها به دنبال استقلال و دل‌نگران عزت ملت ایران نبودند. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ فیلم‌هایی که تماشاچیان را به ستوه آورد! از سال‌های ۱۳۲۲ به بعد فعالیت‌های فیلم‌سازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایه‌گذار و همچنین عمومی‌تر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت، اما مجله خواندنی‌ها در سال 1349 از انعکاس این فیلم‌ها در بین مخاطبان چنین می‌گوید: «مردم معتقد بودند کیفیت فیلم‌ها در سطحی بود که نه تنها از دیدنشان لذتی نمی‌بردند بلکه چیزی به فرهنگ و اطلاعات جامعه نیز اضافه نمی‌کرد. آنها اذعان می‌داشتند دیدن صحنه‌های خشن و غیراخلاقی تنها باعث می‌شد تا در پایان فیلم با اعصابی خسته از سینما خارج شده و مبلغی که بابت بلیط داده بودند دور ریخته شود. با وجود عدم رضایت مردم از محتوای فیلم‌های سینمایی، در سال 1349 بیش از 110 فیلم نیمه‌کاره یا آماده نمایش از محصولات مستقل سینمای ایران آماده اکران بود که بنا به دلایل مختلف روی پرده نرفت تا به این ترتیب ده‌ها میلیون تومان سرمایه کشور راکد بماند و یا بهتر بگوییم به هدر برود».1 صحنه فیلم‌برداری (دهه 1320) 1. مجله خواندنی‌ها، سال 18، ش 862، 1349، ص 27. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ بازار داغ وام‌های سفارشی ـ امنیتی؛ چه کسانی در اولویت دریافت وام مسکن قرار داشتند؟ موضوع فعالیت بانک رهنی، که در سال ۱۳۱۷ش، به عنوان نخستین بانک تخصصی در امر مسکن و ساختمان، بنیان گذاشته شد، اعطای تسهیلات مسکن، در قبال رهن اموال غیرمنقول بود، اما یکی از مدیران این بانک، ضمن اشاره به لیست 250نفره‌ای، دلایل ناتوانی بانک در اعطای این وام را بیان کرده است: «این قدر به ما تحمیلات به عمل می‌آید که پول (برای اعطای وام و تسهیلات) در اختیار نداریم؛ مثلا یک نامه بالا بلند از سازمان امنیت به ما رسید که اسامی 250 نفر را به ما داده و دستور هم داده که لازم است به این اشخاص مبلغ چهارصد ریال وام به هریک از آنها بدهید و منتهای تسهیلات را هم در کارشان به عمل آورید. حالا حساب کنید که ما چگونه می‌توانیم از اجرای دستور سازمان امنیت سرپیچی کنیم!»1 #شرح_عکس #هوشنگ_نهاوندی هنگام بازدید از بانک رهنی ایران شماره آرشیو: 300-849ن 1. ابوالحسن عمیدی‌ نوری،‌ یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار (تحولات نیم‌قرن اخیر تاریخ معاصر ایران از نگاه ابوالحسن عمیدی نوری)،‌ به کوشش: موسی فقیه حقانی،‌ ج 6،‌ تهران،‌ مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران،‌ 1396، ص 237. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ مجلس شورایی که ملّی نبود سیدیعقوب انوار که در دوره‌های چهارم، پنجم، ششم، هفتم، دوازدهم و سیزدهم مجلس شورای ملی، بر کرسی نمایندگی تکیه زده بود و وضعیت مجلس در دوره #رضاشاه را با گوشت و پوست خود لمس کرده بود، در 25 شهریور 1320 که محمدعلی #فروغی از نزد رضاشاه به مجلس شورای ملی رفت و استعفانامه شاه را قرائت کرد، نطقی کرد که باعث شد رضاشاه هیچ‌گاه او را فراموش نکند: «امیدوارم تمام خرابی‌های سابق ما ترمیم شود؛ مثلا من می‌گویم سؤال دارم یا استیضاح دارم از فلان وزیر، فوری آن وزیر حاضر شود. روزنامه‌های ما مثل مرغ منقارچیده در قفس آهنین نباشد. تا کی باید ملت ایران صدا نداشته باشد که بگوید آقا ظلم، خانه مرا خراب کرده است. بعد از این، بنده و جنابعالی، آقای دشتی، امیدواریم که کارها تحت نظر خود ما، یعنی مجلس شورای ملی، بیاید و بعد از این هم باید برای سعادت مملکت کار کنیم و وزرا هم باید بعد از این راه مجلس را گم نکنند... بنده یک روز در جایی گفتم: آقا بفرمایید وزرا بیایند در مجلس، گفتند وزرا به مجلس کاری ندارند».1 #شرح_عکس رضاشاه در حال قرائت متن افتتاحیه اجلاسیه دوم دوره دوازدهم مجلس شورای ملی شماره آرشیو: 124070-275م 1. مشروح مذاکرات مجلس در دوره دوازدهم تقنینیه، جلسه 115، 25 شهریور 1320. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ نقش حق رأی زنان در انتخاب نمایندگان مجلس؛ کارکرد حق رأی زنان از زبان منشی مخصوص #فرح_دیبا #مینو_صمیمی که پس از منشی‌گری در سفارت ایران در سوئیس و سرپرستی دبیرخانه و دفتر روابط عمومی «سازمان ملی حمایت از کودکان» (که زیر نظر فرح اداره می‌شد)، در سال 1355 مستقیما وارد تشکیلات دفتر مخصوص فرح می‌شود و به عنوان منشی مخصوص او در امور بین‌المللی به‌کار می‌پردازد، نظر جالبی درباره حق رأی زنان دارد: «هر آنچه به صورت ابتکارات و اصلاحات شاه مانند آزادی زنان و حق رأی برای انتخابات مجلس و... شنیده می‌شد نوعی عوام‌فریبی به نظر می‌رسید چون با شنیدنشان این سؤال به ذهن می‌رسید که اصولا وقتی که ساواک تمام نمایندگان مجلس را انتخاب می‌کند چگونه کسی وجود آزادی حق رأی را باور داشته باشد؟!» 1. مینو صمیمی، پشت پرده تخت طاووس، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، انتشارات اطلاعات، 1368، ص 52. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ بررسی فعالیت بهائیان در دوره پهلوی؛ اسناد لانه جاسوسی از بهائیان دوره پهلوی چه می‌گوید؟ #مقاله #چکیده نفوذ بهائیان به بدنه سیاسی حکومت پهلوی در حالی صورت گرفت که بنا بر تأیید بسیاری از منابع بهائی‌‎ها بسیار ضد مسلمانان و مدعی بودند مسلمانان شیعه مسئول عدم پیشرفت ایران هستند. بهائیان با طرح چنین ادعاهایی توانستند مجوز فعالیت خود و ایجاد چندین زیارتگاه بهائیگری را نیز به‌دست آوردند. ازآنجاکه شاه نیز گروه‌های مذهبی را از مخالفان مهم خود می‌پنداشت از حضور بهائیان در سیاست و نزدیکی آنان به خود استقبال نمود. هرچند هیچ‌گاه به طور علنی این موضوع را آشکار و هویدا نمی‌ساخت. با این حال طبیعی بود اتخاذ این رویکرد ضربه محکمی بر بقای حکومت و بی‌اعتمادی مردم نسبت به شاه زد؛ زیرا دوستی با بهائیان، دشمنی و عناد حکومت با مسلمانان بود. #شرح_عکس گردهمایی افراد موثر بهائیت و کلیمیان در حیفا در اسرائیل (در تصویر #حبیب_ثابت نیز دیده می‌شود) برای مطالعه متن کامل مقاله بر روی این لینک کلیک کنید! https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ وقتی که بی‌حجابی اجباری غیر اجباری شد قانون #کشف_حجاب در سال 1317 در ایران اجرایی شد و در پی آن مأموران حکومتی رضاشاه ملزم گردیدند این قانون را با زور و اجبار در جامعه اجرایی کنند، اما با خروج او از ایران و از اعتبار افتادن این قانون، گروهی از زنان که از فشار حکومت رضاشاه سخت به ستوه آمده بودند، در مخالفت با کشف حجاب، در معابر عمومی با چادر ظاهر شدند و مأموران حکومتی هم علی‌رغم وجود قانون کشف حجاب چندان که باید با آنان مقابله نمی‌کردند. در این دوره، سیدابوالقاسم کاشانی و سیدحسین طباطبائی قمی، از مراجع وقت، طی نامه‌هایی به عوامل حکومت، خواهان لغو کشف حجاب اجباری شدند. سرانجام با مخالفت علما و مقاومت مردم، قانون کشف حجاب لغو گردید. واکنش زنان به این لغو قانون را عوامل سفارت آمریکا چنین روایت کرده‌اند: «انتشار فرمان اخیر شاه که دوباره مجوز پوشیدن حجاب را داده، تأثیر عمیقی بر این جامعه داشته است. منبع ما طی هفته گذشته در یکی از مناطق مهم شهر شمارش روزانه‌ای انجام داده است. این فهرست نشان می‌دهد که ۹۳ درصد [زنان] کاملا سیاه می‌پوشند، بقیه هم از چادرِ خانه استفاده می‌کنند. بررسی مغازه‌ها نشان می‌دهد که موجودی چادر مشکی کاملا تمام شده است».1 1. اسناد سفارت آمریکا در دوره اشغال ایران، ۹ نوامبر ۱۹۴۳ https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ سرمایه‌ای که شاه در اختیار یک سوء استفاده‌گر گذاشته است! روزشمار #22_آبان_1343 بر اساس یک سند #ساواک به «تاریخ حادثه» 22 آبان 1343 «پیش از ظهر روز جمعه 22 /8 /43 جلسه هفتگی منزل اسداللّه رشیدیان تشکیل شد. رشیدیان در این جلسه حضور نداشت و به قرار اطلاع از هفته گذشته مشغول تهیه مقدمات تشریف‌فرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به بانک اعتبارات تعاونی و توزیع می‌باشد که قرار است روز دوشنبه هفته آینده تشریف‌فرما شوند و رشیدیان با کمک عده‌ای از رؤسای اصناف به‌ویژه آذرفر، رئیس اتحادیه کامیونداران، مشغول تهیه مقدمات می‌باشند و در چند خیابان تهران از هم‌اکنون طاق نصرت زده‌اند». در ادامه این سند آمده است: «سرتیپ برخوردار [افسر بازنشسته شهربانی] پس از ورود به منزل رشیدیان پرسید که سپهبد علوی مقدم به اینجا آمده یا خیر و به ایشان جواب داده شد که نیامده و پس از تحقیق معلوم شد که سپهبد علوی مقدم در بانک ایران و غرب با رشیدیان همکاری نزدیک دارد و یک اتاق کار هم در بانک مزبور به ایشان اختصاص داده شده است». این سند می‌افزاید: «ضمنا پاکدامن گفت از یک طرف دستگاه ادعا می‌کند سپهبد علوی مقدم1 به علت سوءاستفاده مردود شاهنشاه است و از طرف دیگر شاهنشاه مبالغ هنگفتی از سرمایه خودشان را به اختیار بانک ایران و غرب و از جمله سپهبد علوی مقدم گذاشته‌اند و خود تیمسار هم چند میلیون تومان از همان وجوه را که در دوره وزارت کشور و ریاست شهربانی کل اخاذی کرده در این بانک سرمایه‌گذاری نموده است». منبع: سپهبد مهدی‌قلی علوی مقدم به روایت اسناد ساواک، ص 234؛ رشیدیان‌ها به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 229. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ پژوهشکده تاریخ معاصر؛ روز کتابدار و هفته کتاب و کتابخوانی را تبریک می‌گوید روز ۲۴ آبان ماه هر سال در تقویم ایران به عنوان روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار نام گذاری شده است. هدف از نام‌گذاری این روز تأکید هر چه بیشتر بر ارزش کتاب و نقش مطالعه بر سطح فرهنگ جوامع بوده است؛ ازاین‌رو روابط عمومی پژوهشکده تاریخ معاصر، این هفته را به همه کتابداران و حافظان اندیشه بشریت تبریک عرض می‌کند و با آرزوی توفیق و سلامتی برای کتابداران خدوم پژوهشکده تاریخ معاصر، که در عرصه کتاب و کتابداری که سکوی پرتاب ادراک آدمی است، فعالیت می‌نمایند، شما را به مطالعه بیانات مقام معظم رهبری درباره کتاب و اهمیت کتابخوانی دعوت می‌کند. برای مطالعه متن کامل بر روی این لینک کلیک کنید! https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ وضعیت نشر و سانسور در دوره #رضاشاه ؛ مجازات سرودن شعر محمدتقی بهار، که یکی از شعرا و فعالان سیاسی دوره رضاشاه است، وقتی که 208 صفحه از دیوان شعرش را چاپ کرده بود به ناگاه با وضعیتی مواجه شد که نه تنها نتوانست اشعارش را به زیور طبع بیاراید، بلکه کارش به شهربانی افتاد: «دیوان شعرم را به چاپخانه مجلس دادم که چاپ شود تا دویست و هشت صفحه به طبع رسید؛ ناگاه از مصدر جلال شهربانی امر شد که آن را تحت بازپرسی قرار دهند؛ از این سبب، آن اوراق ضبط شد و کار به مراجعه و رفت‌وآمد و بازرسی اداره سانسور شهربانی کشید و در همین حین حبس پنج‌ماهه و تبعید یک‌ساله پیش آمد».1 #شرح_عکس محمدتقی بهار و برخی از نمایندگان پنجمین دوره از مجلس شورای ملی در گفت‌‎وگو با رضاخان 1. خلیل‌الله سردارآبادی، موانع تحقق توسعه سیاسی در دوره سلطنت رضاشاه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378، صص 148-149. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ پشت پرده جنون تسلیحاتی شاه نکته‌ای که در رابطه #محمدرضا_پهلوی با آمریکا بسیار قابل تأمل است خریدهای تسلیحاتی ایران به‌ویژه از آمریکاست. چرا آمریکایی که امروزه از موشک‌ها و تجهیزات ارتش ایران واهمه دارد، آن روزها نه تنها با این امر مخالفتی نمی‌کرد، بلکه خود یکی از فروشنده‌های اصلی تجهیزات نظامی به ایران بود؟ جواب این سؤال را آمریکایی‌ها در نشریه «اخبار آمریکا و مسائل جهان» داده‌اند؛ جوابی که دکترین نیکسون و ژاندارمی منطقه را در ذهن تداعی می‌کند: «چیزی که در سرلوحه سیاست دولت قرار دارد این است که ایران به ارتشی مقتدر مجهز گردد؛ ارتشی که در آسیای غربی بی‌رقیب باشد. این امر تنها به خاطر حفظ و حراست ایران از همسایگان خود، که همواره طی تاریخ نسبت به آن رشک برده‌اند، نیست، بلکه به خاطر تضمین ثبات و آرامش منطقه نفت‌‌خیز خلیج فارس نیز هست».1 1. نشریه اخبار آمریکا و مسائل جهان، شماره 22 مارس 1976. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ به همت پژوهشکده تاریخ معاصر، دورنمای تاریخی منطقه خورآذین/ الهیه شمیران منتشر شد به گزارش روابط عمومی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، کتاب «الهیه شمیران» را امیرسعید الهی تألیف و پژوهشکده تاریخ معاصر با شمارگان 1000 نسخه منتشر کرده است. هدف از انتشار این کتاب تهیه تاریخچه الهیه با توجه به مستندات تاریخی است تا هویت این منطقه زیر پتک برج‌سازان گم نشود. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ به همت پژوهشکده تاریخ معاصر، دورنمای تاریخی منطقه خورآذین/ الهیه شمیران منتشر شد به گزارش روابط عمومی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، کتاب «الهیه شمیران» را امیرسعید الهی تألیف و پژوهشکده تاریخ معاصر با شمارگان 1000 نسخه منتشر کرده است. هدف از انتشار این کتاب تهیه تاریخچه الهیه با توجه به مستندات تاریخی است تا هویت این منطقه زیر پتک برج‌سازان گم نشود. به گفته داریوش شهبازی، تهران‌پژوه معاصر، «خورآذین» نام تاریخی و کهن محله الهیه است. در ریشه‌شناسی این واژه به کلمه «خورآبه» یا همان پرستشگاه‌هایی می‌رسیم که پیش از رواج دین زرتشت در ایران وجود داشتند. در شمیرانات نیز بیش از سه‌هزار سال پیش، خورابه‌ها پرستشگاه بومیان منطقه بودند. خورابه از دو واژه «خور» به معنای خورشید و «آبه» پسوند مکان، تشکیل شده است. بومیان شمیرانات به این پرستشگاه‌ها خورابه یا جایگاه خورشید می‌گفتند. در دوران قاجار نام این ‌آبادی به الهیه تغییر کرد. علت تغییر نام این آبادی از خورآذین به الهیه این است که میرزا جعفر الهی لواسانی معروف به حکیم الهی، که پرورش‌یافته مکتب اصفهان بود، قبل از اینکه منطقه خرازین رو به آبادانی گذارد این ناحیه را از میرزا محمدحسین تجریشی خرید. در بخش اول کتاب الهیه شمیران به پیشینه الهیه از جمله آمدن الهی‌ها به خرازین و خریدن آن از میرزا حسین تجریشی و حضور شمس‌‎الادبا در الهیه پرداخته شده و در وصف امین‌الدوله و باغ الهیه مطالبی بیان گردیده است. بخش دوم به ماجرای آمدن امینی‌ها در الهیه، ماجرای تحصن در الهیه و تأسیس اولین کارخانه کبریت‌سازی و... اختصاص یافته است. نویسنده در بخش سوم به زمان شکل‌گیری باغ‌های الهیه در آغاز دوران قاجار اشاره می‌کند. از نکات قابل توجه درباره باغ‌های این دوره این است که از نظر مالکیت منطقه‌ای زنانه بوده‌اند؛ زیرا بیشتر باغ‌ها در تملک زنان ثروتمند بود که آنها را از پدر یا شوهر خود به ارث برده بودند. بخش چهارم کتاب به گذر پادشاهان از ناصرالدین‌شاه تا رضاخان در الهیه می‌پردازد؛ همچنین در این بخش کتاب به مذاکرات نفت کنسرسیرم که در الهیه انجام شد و به عقد قرارداد امینی ـ پیچ منجر گردید اشاره شده است. بخش پنجم به سرنوشت باغ‌ها و زمین‌های حکیم الهی در الهیه و سنت غصب زمین در دوران قاجار و پهلوی اختصاص یافته است. در بخش بازنویسی و تصاویر، اسناد خرید باغ‌ها و زمین‌های الهیه و منابع و مآخذ در دسترس مخاطب قرار گرفته است. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ نخست‌وزیر: وام گرفتن از خارج ننگ نیست، گرفته‌ایم و خواهیم گرفت/ برای کشاورز سیستانی از آمریکا نان تهیه می‌کنیم! #روزشمار #7_آذر_1343 حسنعلی منصور، نخست‌وزیر، در یک مصاحبه تلویزیونی که بعد از ظهر روز پنجشنبه انجام گرفت به اصلاح امور اداری و لزوم تحصیل و درآمد مالی و مادی برای اجرای برنامه‌های اصلاحات اشاره کرد و گفت: از جمله این امکانات یکی مقدورات مالی داخلی است و یکی امکاناتی است که ما بتوانیم از منابع خارجی کسب بکنیم، یعنی وام بگیریم، وام گرفتن ننگ نیست؛ زیرا کشورهای درحال توسعه تا آنجا که مقدورات مالی و امکانات اقتصادی آنها اجازه می‌دهد از اعتبارات خارجی برای اجرای برنامه‌های وسیع اقتصادی و اجتماعی استفاده می‌کنند. ما هم باید بکنیم، کرده‌ایم و خواهیم کرد، ولی یک مملکت نمی‌تواند با یک بودجه ضعیف و با توجه به اینکه فقط می‌تواند از امکانات خارجی استفاده کند و نسل‌های آینده را زیر فشار قرض خارجی قرار دهد، توسعه اقتصادی و اجتماعی خود را ادامه دهد. ما سطح اعتبارات برنامه سوم را از 145 میلیارد ریال به ۲۰۰ میلیارد ریال افزایش دادیم برای اینکه بتوانیم این برنامه را اجرا بکنیم. قسمتی از آن را از وام‌های خارجی استفاده می‌کنیم که موارد آن در بودجه کل مملکتی به تصویب مجلسین رسید. ما برای کشاورز سیستانی و بلوچستانی از آمریکا نان فراهم می‌کنیم! منصور در پایان سخنان خود اقدامات عمرانی و اصلاحی را که بایستی انجام شود برشمرد و از عموم مردم دعوت کرد که در جهاد ملی برای پیشرفت شرکت کنند و افزود: دولت محال و ممتنع است که اقدامی را برخلاف مصلحت و یا تصمیمی را بدون مطالعه و بدون در نظر گرفتن هدف‌های اساسی انقلاب و تحول ایران و بدون توجه به عدالت اجتماعی بکند. اگر ما از آمریکا برای کشاورز سیستانی و بلوچستانی نان فراهم می‌کنیم و به هر یک در خانه او بذر نان و پول از بانک کشاورزی می‌دهیم آنها هم اگر احتمالا در طول فصل زمستان ده ریال روی ده لیتر نفت به دولت بپردازند مسلما با استقبال خواهند پرداخت، کسانی که این مسائل را بزرگ می‌کنند، کسانی که به این مسائل جنبه سیاسی می‌دهند آنها هستند که بیشتر متنعم هستند، ولی حاضر نیستند که ذره‌ای از آن را برای سعادت ملت مصروف دارند، ولی من اطمینان دارم وقتی که مطمئن شدند که این راه راه صواب و حقیقت است آنها هم دلیلی ندارد که همکاری و مساعدت خود را از دولت دریغ دارند. متن کامل روزشمار #7_آذر_1343 را در این لینک بخوانید! https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ ناکامی دوساله تأمین گوشت برای مردم پایتخت؛ الگوی گوشت برای نان تأمین نان و گوشت مردم جامعه ایران، به دلیل اهمیت این دو ماده غذایی در برنامه غذایی این جامعه، مسئله‌ای استراتژیک به‌شمار می‌‎آمد. در سال‌های 1342 و 1343 در روزنامه‌های یومیه مشکل کمبود گوشت به‌ویژه در تهران، در روزهای متوالی در سرخط خبرها قرار داشته است. با توجه به همین مشکلات، وزیر تولیدات کشاورزی در سال‌های 1348 و 1349، الگویی را برای تأمین گوشت در پیش گرفت که نتیجه آن در روزنامه « #آیندگان » به خوبی منعکس شده است: «وزرات تولیدات درحالی‌که از یک تجربه دوساله تأمین گوشت مصرفی پایتخت با ناکامی دست برمی‌دارد، خود را به تجربه تلخ دیگری آلوده ساخته است. الگوی گوشت برای نان، با احتمال قوی مشکلاتی بیش از آنچه برای گوشت به بار آورد، در مورد نان خواهد آورد».1 1. مسعود مهاجر، «الگوی گوشت برای نان» (سخن امروز)، روزنامه آیندگان، سال چهارم، ش 1032، 1 خرداد 1350، ص 1. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ پشت صحنه کانون فرهنگی #کوروش کبیر؛ مسافران تهران ـ تل‌آویو کانون فرهنگی کوروش کبیر یکی از مراکزی بود که در ظاهر جامعه یهودیان ایران را جامعه هدف خود قرار داده بود و یکی از مراکز فرهنگی یهودیان به‌شمار می‌آمد، اما اسنادی که از فعالیت‌های آن برجای مانده است حقیقت دیگری را نشان می‌دهد: «در جلسه بعد از ظهر روز سه‌شنبه 2/ 12/ 39 هیئت‌رئیسه کانون فرهنگی [کوروش کبیر] مرکب از آقایان امیریان، فیروز طالع، منظور اله، (رفیع القانیان، همتی، لاهیجی، نعیم، مبصری، سرژ (سورژ) و اعضای هیئت اجرائیه) که در محل کانون تشکیل شده بود، در مورد سمینار سه‌ماهه اول، خرداد 1340 مذاکره شد و تصمیم گرفتند که سی نفر در این سمینار به این ترتیب ده نفر مسلمان و بیست نفر از افراد یهودی که پنج نفر از شهرستان‌ها و پانزده نفر از مرکز طبق شرایطی که بعدا تعیین خواهد شد به تل‌آویو اعزام شوند. یهودیان قبل از مسلمانان اعزام خواهند شد. جلسه ساعت 10 خاتمه یافته است.»1 کنگره بزرگداشت کوروش هخامنشی توسط یهودیان ایرانی وابسته به اسرائیل شماره آرشیو: 364-139ح 1. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، سازمان‌های یهودی و صهیونیستی در ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1379، ص 336 . https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ علت عمده انحطاط ایران از نظر مورخ آمریکایی؛ چه کسی مقصر اصلی انحطاط ایران بود؟ دبلیو ام.جی اولسون، مورخ آمریکایی، که با تکیه بر اسناد و مدارک وزارت امور خارجه بریتانیا، وزارت جنگ بریتانیا، خاطرات و برخی از منابع فارسی کتاب «روابط ایران و انگلیس در جنگ جهانی اول» را نگاشت، درباره علت انحطاط ایران گفته است: «انحطاط ایران، مانند بیشتر کشورهای آسیایی، ناشی از عواملی بود که در ذات نظام اجتماعی و اقتصادی و سیاسی آن وجود داشت، اما علت عمده آن ورود یک گروه از اروپاییان بود که از قدرت نظامی و تکنولوژی برتر اروپایی برخوردار بودند که پیش از آن نهادها و روش‌های مقبول را ناکارآمد ساخته بود، و این ناتوانی برای ایران پیامدهای زیان‌باری داشت».1 #شرح_عکس یک انگیسی بر دوش چند تن از ساکنان منطقه خلیج فارس به سوی قایقی که منتظر اوست می‌رود شماره آرشیو: 8413-3ع 1. ویلیام جی اولسون، روابط ایران و انگلیس در جنگ جهانی اول، ترجمه حسن زنگنه، ص16. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ راه و رسم #کانون_پرورش_فکری_کودکان_و_نوجوانان در دوره پهلوی هسته ابتدایی تشکیل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تأسیس کتابخانه کودک بود که به پیشنهاد لیلی امیرارجمند و با موافقت و پشتیبانی فرح در دی‌ماه 1344ش با احداث یک ساختمان در پارک لاله تهران ایجاد شد. ایجاد این نهاد در میانه دهه 1340، در پرتو سیاست‌های فرهنگی آن دوران قابل درک است. پاسخ لیلی امیرارجمند به پیشنهاد انتشار کتاب زندگی پیامبر(ص) برای کودکان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، گوشه‌ای از این سیاست را آشکار می‌کند: «... در مورد کتاب زندگی حضرت محمد(ص) برای کودکان و نوجوانان نوشته آقای محسن جاویدان که برای اظهار نظر به این کانون ارسال فرموده بودید به اطلاع می‌رسد این کتاب متأسفانه در روال راه و رسم همیشگی کانون نیست و خصوصیاتی که برای کودکان و نوجوانان در آن چشمگیر باشد، مشاهده نمی‌شود».1 #شرح_عکس سالن قرائت کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شماره آرشیو: 123710-275م 1. مرکز بررسی اسناد تاریخی، زنان دربار به روایت اسناد ساواک؛ لیلی امیرارجمند، تهران، 1382، ص 135. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ سرنوشت ریل‌‌هایی که با مانع انگلستان مواجه شدند؛ راه حل انگلیس برای نرسیدن قطارهای ایرانی به هندوستان ایجاد راه آهن در ایران همواره یکی از آرزوهای ملی محسوب می‌شد، اما در زمان ایجاد آن در دوره رضاخان، بحث‌های بسیاری درباره مسیر آن شکل گرفت؛ به گونه‌ای که #شهید_مدرس دراین‌باره گفت: «راه‌آهن در مملکت حکم شریان را دارد اما اگر مسیر آن درست نرفت، ممات را می‌آورد». با وجود تمام مخالفت‌ها مسیر این راه آهن شمال به جنوب شد. روزنامه « #تجدد_ایران » ضمن اشاره به اینکه «رضاشاه از مهم‌ترین حامیان طرح شمالی ـ جنوبی راه آهن بود»، بر این نکته تأکیده کرده است که «به‌زعم بسیاری از کارشناسان سیاسی و نظامی، چنین طرحی منافی منافع کشور بود و بهترین طرح راه آهن برای ایران طرح شرقی ـ غربی به شمار می‌رفت». این روزنامه در بررسی علت انتخاب این مسیر به یکی از بحث‌هایی اشاره کرده است که در مجلس عوام انگلستان مطرح شد: «مسلما طرح شمالی ـ جنوبی در راستای سیاست انگلستان تعریف شده بود. [چرا که] لرد کرزن، نایب‌السلطنه هندوستان، در سال 1291ش در مجلس عوام انگلستان درباره طرح راه آهن ایران و منافع هندوستان چنین می‌گوید: "در مدت بیست سال تصدیق شد که هندوستان باید محاط باشد، در یک حلقه جبال و صحاری که بدون تلفات زیاد و پول، غیرقابل عبور باشد. ... این سیاست، هندوستان را از هر حمله‌ای حراست کرده ... اما اگر راه‌آهن غربی ـ شرقی ایران ساخته می‌شد، آن وقت تمام آن سیاست به خطا بود و به ما گفتند: این اصول را نپذیرید».1 1. محمد فرهمند، روزنامه تجدد ایران، 6 دی 1320. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ ثروتی که رقابت‌های حزبی آن را برملا کرد؛ مالک باغ هفده‌هزارمتری دزاشیب و ادعای حمایت از قشر فقیر! #منوچهر_اقبال ، نخست‌وزیر و رهبر حزب ملّیون، بنابر حسادت‌هایی که میان او و اسدالله علم، رهبر حزب مردم، در نزدیکی به شاه و دربار وجود داشت، عملکرد رهبر حزب مردم را زیر نظر داشت. در یکی از نمایش‌های حزبی #اسدالله_علم در محلات جنوب شهر تهران، آتش حسادت او به قدری فوران کرد که خطوط قرمز نانوشته را زیر پا گذاشت و از ثروت افسانه‌ای اسدالله علم پرده برداشت: «لابد شنیده‌اید که رهبر حزب مردم به جنوب شهر و جوادیه [در تهران] رفته و گفته شما هم باید زندگی‌تان مثل شمال شهری‌ها باشد و حزب [مردم] وعده می‌دهد چنین زندگی‌[ای] را برای شما فراهم خواهد ساخت. آن چیزی که در قاموس ما عوام‌فریبی است همین است. واقعا اگر می‌خواهند زندگی مردم بهتر شود رهبر حزب که صاحب همه چیز است ــ کار به املاک وسیع خارج از تهران ایشان ندارم ــ همین باغ ایشان در دزاشیب هفده‌هزار متر است، دوهزار متر برای خود نگه دارد پانزده‌هزار متر بقیه را ببرند به جنوب شهری‌ها بدهند».1 1. خواندنی‌ها، س 19، ش 3، سه‌شنبه 8 مهر 1337، ص 10. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ #اصلاحات_ارضی از منظر یکی از پایه‌گذاران برنامه‌ریزی توسعه در دوره پهلوی؛ چرا غالبا در ایران سیب‌زمینی، پیاز، تخم مرغ، گوشت و... پیدا نمی‌شد؟ «غالبا به تواتر اتفاق می‌افتاد سیب‌زمینی پیدا نمی‌شد، پیاز پیدا نمی‌شد، تخم مرغ پیدا نمی‌شد، گوشت پیدا نمی‌شد؛ چرا در ایرانی که می‌بایست خودش تمام این کالاها را عمل می‌آورد و حتی صادرکننده آنها بود چنین اتفاقی رخ می‌داد؟ برای اینکه سیاست غلط داشتیم؛ اجازه دادیم کشاورزی ایران کاملا نابود شود. این ــ به قول خودشان ــ اصلاحات ارضی پدر کشاورزی مملکت را درآورد. من تصور می‌کنم شاه این کار را فقط و فقط برای این انجام داد که در غرب به‌خصوص آمریکا وجهه‌ای پیدا کند و الا این کار از اول تا آخرش غلط بود .... چرا غلط بود؟ برای اینکه در اجرای آن اصلا به این موضوع توجه نشد که این کار صحیح است یا خیر، بلکه تمام توجه بر این مسئله بود که این اقدام چه اثری در دنیای خارج خواهد گذاشت. خارجی‌ها هم خودشان را گول می‌زدند که ما الان در این قسمت دنیا جزیره‌ای داریم که هیچ چیزی نمی‌تواند آن را متزلزل کند و بنابراین [به شاه] کارت بلانش1 دادند.»2 2. تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد، مصاحبه با ابوالحسن ابتهاج، نوار شماره 14، صص 10-11. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

✳️ انتقاد #آیت_الله_فلسفی از جشنهای 2500 ساله از وعاظ شجاع و تأثیرگذار در جریان نهضت امام خمینی(ره) باید به حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی اشاره کرد. ایشان در منابر و سخنرانی‌های خود همواره به انتقاد از سیاست‌های رژیم پرداخته و در هر فرصتی از امام خمینی(ره) و اندیشه‌های ایشان حمایت می‌کرد. در سندی به سال 1350 راجع به یکی از سخنرانی‌های وی آمده است: «فلسفی در بدو منبر خود چندین بار برای سلامتی خمینی صلوات فرستاده و در سخنرانی خود به برگزاری جشن‌های دوهزار و پانصد سال شاهنشاهی ایران حمله نمود.» cafetarikh.com @cafetarikh

✳️ مردگانی که زنده‌اند و زنده‌هایی که مُرده! #روزشمار #24_آذر_1343 روزنامه « #کیهان » امروز در دو گزارش مجزا به مشکل عجیب گروهی از مردم کشور پرداخت. در گزارش اول آمده است: «محال دول» با هیجده پارچه قریه تابعه که در نزدیکی رضائیه واقع شده است نزدیک به بیست‌هزار نفر جمعیت دارد. قصبه دول تا چند سال قبل تابع رضائیه بود، ولی چهار پنج سال پیش به علت نامعلومی این بخش در حقیقت تجزیه شد و از جمله امور مربوط به آمار محال دول به عهده مأموران اداره آمار بخش اشنویه که بیش از صد کیلومتر با «دول» فاصله دارد محول گردید. به توجه به این مسافت زیاد نه مردم می‌توانند برای نوزادان خود شناسنامه بگیرند و نه مأموری برای صدور و یا ابطال شناسنامه متوفیان به محال می‌آید. دیر و زود آمدن مأموران آمار به محال دول گاهگاهی ماجرای عجیبی به‌وجود می‌آورد و مردم قریه را دچار دردسر می‌سازد. از جمله چندی قبل مأموران نظام وظیفه به این محل آمدند و از کدخدا خواستند فرزند شخصی به نام اسکندر را برای اعزام به آنان تحویل دهد. کدخدا که می‌دانست شخص مورد نظر مُرده است چگونگی را به اطلاع مأموران رسانید، ولی مأمورین اظهارات کدخدا را قبول نمی‌کردند و به استناد دفاتر آمار و فهرست موجود در نظام وظیفه نام‌برده زنده است و باید به خدمت سربازی اعزام شود خلاصه اظهارات کدخدا و مطلعین مورد توجه قرار نگرفت و پدر مشمول بارها برای بازجویی و اثبات مرگ فرزندش به شهر احضار شد و مبالغی صرف هزینه رفت‌وآمد کرد و سرانجام پس از تحمل خسارت فراوان ثابت کرد پسرش مُرده است. به دنبال این حادثه وقتی در قصبه صحبت از مردگان به میان می‌آید مردم به یکدیگر می‌گویند درست است که فلانی مُرده است، ولی به حکم قانون زنده است! «کیهان» در یک خبر دیگر نوشت: مردی به خاطر گرفتن شناسنامه برای دخترش به اداره ثبت احوال بخش 20 تهران مراجعه کرد و پس از مدتی دوندگی سرانجام جواب شنید طبق اسنادی که در دست است چند سال قبل فوت کرده و نامش در دفتر مُردگان شهرستان مشکین‌شهر به ثبت رسیده است! همین مرد در حالی که تعدادی نامه در دست داشت در یکی از راهروهای دادسرای تهران سراغ اتاق دادستان را می‌گرفت و وقتی از او سؤال شد که با دادستان چه کار داری؟ او گفت: آمده‌ام از طریق قانونی ثابت کنم که زنده‌ام؛ چون اداره ثبت احوال مرا مُرده می‌داند! متن کامل روزشمار #24_آذر_1343 را در این لینک بخوانید! https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir

‍ ✳️با توجه به استقبال مخاطبان و نیز شرایط به‌وجودآمده بر اثر شیوع ویروس کرونا؛  مهلت شرکت در جشنواره تاریخ‌نگاشت و برگزاری مراسم اختتامیه تمدید شد دبیرخانه #جشنواره_تاریخ‌_نگاشت با توجه به استقبال مخاطبان و نیز شرایط به‌وجودآمده بر اثر شیوع ویروس کرونا، مهلت شرکت در جشنواره تاریخ‌نگاشت را تمدید نمود به گزارش روابط عمومی #پژوهشکده_تاریخ_معاصر ، این پژوهشکده که نخستین جشنواره اینفوگرافیک را در حوزه تاریخ معاصر ایران برگزار نموده، با توجه به استقبال مخاطبان و نیز شرایط به‌وجودآمده بر اثر شیوع ویروس کرونا، در نظر دارد مهلت شرکت در جشنواره تاریخ‌نگاشت را تمدید نماید و مراسم اختتامیه را با تأخیر برگزار کند.   با توجه به این تصمیم، علاقه‌مندان برای شرکت در این جشنواره می‌توانند تا 26 دی 1399 آثار خود را از طریق تارنمای جشنواره «تاریخ‌نگاشت» به دبیرخانه این جشنواره ارسال کنند.   این جشنواره، که «تاریخ‌نگاشت» نام دارد، در دو بخش دانش‌آموزی و حرفه‌ای برگزار می‌شود و هدف از برگزاری آن، ایجاد زمینه‌ای برای بروز استعدادها در ارائه اطلاع‌نگاشت (اینفوگرافیک) از تاریخ و انتقال تصویری اطلاعات تاریخی به مخاطبان است.   بنابر این گزارش، در مراسم اختتامیه جشنواره «تاریخ‌نگاشت» (که زمان آن 21 بهمن 1399 می‌باشد)، به صاحبان آثار برتر جوایزی به قرار زیر اهدا خواهد شد:   رتبه اول: ۳۰ میلیون ریال، لوح تقدیر و تندیس جشنواره رتبه دوم: ۲۰ میلیون ریال و لوح تقدیر رتبه سوم: ۱۰ میلیون ریال و لوح تقدیر شایسته تقدیر: ۵ میلیون ریال و لوح تقدیر   محورهای جشنواره شامل سیاست، فرهنگ و رسانه، اقتصاد و نفت، توسعه، اجتماع، نیروهای نظامی و امنیتی و انقلاب اسلامی است.   علاقه‌مندان به شرکت در جشنواره «تاریخ‌نگاشت» برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این جشنواره یا ارسال آثار خود می‌توانند از راه‌های ارتباطی زیر اقدام کنند:   تارنما:  infographic.iichs.ir رایانامه: info@infographic.iichs.ir شماره تماس دبیرخانه: 22003490-021  و 09028404402   شایان ذکر است دبیرخانه جشنواره «تاریخ‌نگاشت» در تهران، الهیه، خیابان شهید فیاضی (فرشته)، نبش خیابان چناران، شماره 15 قرار دارد. https://instagram.com/iichs.ir @iichs_ir