♨️انتخابات در دهه آخر رژیم قاجاری 🔹انتخابات با #انقلاب_مشروطه و تشکیل #مجلس_شورای_ملی وارد ادبیات سیاسی ایران شد. از پیروزی جنبش مشروطه، تا پیروزی انقلاب اسلامی ، بیست و چهار دوره انتخابات مجلس شورای ملی برگزار شد. #مجلس_سنا بر اساس قانون اساسی مشروطیت، به همراه مجلس شورای ملی یکی از دو مجلس قانون‌گذاری ایران بود. با توجه به انتصابی بودن نیمی از نمایندگان سنا توسط شاه، عملاً اراده ملی در انتخاب نمایندگان این مجلس، مفهوم خود را از دست ‌داد. #مجلس_مؤسسان ، مجمعی از نمایندگان ملت بود که از طریق انتخابات عمومی تشکیل می‌شد و مسئول تهیه قانون اساسی یا تغییر بعضی از اصول آن بود. 🔸مهم‌ترین نهاد مشروطیت، مجلس شورای ملی بود. نخستین مجلس شورای ملی در 1285 افتتاح شد. انتخابات مجلس اول مشکلاتی چون صنفی بودن انتخابات تهران، دو مرحله‌ای بودن انتخابات ولایات و ایالات و عدم تخصیص نماینده به اقلیت‌ها و ایلات را داشت. مطابق نظامنامه، انتخابات صنفی-طبقاتی بود و طبقات شش‌گانه شاهزادگان قاجاری، علما و طلاب، اعیان و اشراف، ملاکین، فلاحین و اصناف نمایندگان خود را برگزیدند. 🔹مشروطه‌خواهان در قانون انتخابات مجلس شورای ملی، زنان را از انتخاب شدن و انتخاب کردن محروم ساختند. نظامنامه انحصار طبقاتی در دوره بعدی به تدریج اصلاح شد و راه را برای حضور بیشتر طبقات مختلف جامعه فراهم کرد. مجالس اول و دوم به ترتیب با به توپ بستن مجلس توسط لیاخوف روسی و اولتیماتوم روس‌ها در مخالفت با اقدامات شوستر امریکایی بسته شد. در انتخابات دوره سوم که در سال 1293 برگزار گردید، بر اساس قانون جدید، انتخاب نمایندگان به صورت همگانی و عمومی بود و دهقانان نیز از حق رأی برخوردار شدند. 🔸دوره چهارم با مسائل حاد سیاسی همچون جنجال قرارداد #وثوق‌الدوله همراه بود. بریتانیا سعی داشت به این قرارداد وجهه قانونی ببخشد و این امر مستلزم تصویب در مجلس شورای ملی بود. بنابراین وثوق‌الدوله نخست‌وزیر به منظور گزینش نمایندگان هوادار بریتانیا و تصویب قرارداد 1919، فرمان انتخابات مجلس چهارم را صادر کرد. اما گسترش اعتراضات داخلی و خارجی و نیز برملا شدن توطئه تقلب گسترده در انتخابات در سطح وسیع به سقوط دولت وثوق‌الدوله منجر شد. مشیرالدوله نخست‌وزیر جدید زمینه بر هم زدن قرارداد 1919 را در مجلس آینده فراهم کرد. 📚منبع: فصلنامه 15خرداد، شماره 69/70 🇮🇷 @IRANeMOASER

🔰انتخابات فرمایشی و دوران دیکتاتوری رضاخان 🔹انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای ملی (1302ه‌ش)، سه سال پس از کودتای 1299ه‌ش به وقوع پیوست. درست زمانی که #رضاخان به عنوان رئیس‌الوزراء در اوج قدرت بود و تمام شئون کشور را در مشت خود داشت، این مجلس به ابزاری در دست نظامیان و فراماسون‌ها بدل شد و روح انتخابات آزاد را از مردم سلب کرد. 🔸هدف اصلی رضاخان روی کار آمدن مجلسی بود که با اهداف او همراه باشد. #یحیی_دولت_آبادی درباره انتخابات این دوره می‌گوید انتخابات دیگر آزاد نبود و هر کس را دربار می‌خواست انتخاب می‌کرد. رضاخان در ملاقات با وی پیش از رسیدن به سلطنت به صراحت می‌گوید: نمایندگی مجلس دیگر به کار شما نمی‌خورد زیرا شما مقید هستید کارها از روی قانون جاری باشد. در صورتی که مجلس تا چند دوره باید به همین صورت‌ها دائر بوده باشد. یعنی انتخابش به دستور دولت انجام بگیرد. 🔹با چنین مقدماتی است که رأی مجلس پنجم به خلع قاجاریه از سلطنت و تفویض اختیارات حکومت به طور موقت به رضاخان پهلوی و پس از آن تغییر موادی از متمم قانون اساسی توسط مجلس مؤسسان و موروثی کردن سلطنت در خانواده وی، قرار گرفت. رضاشاه برای پیشرفت کار خود نگاه داشتن صورتی را به نام #مجلس_شورای_ملی لازم دید تا عملیات دولت را در هر چه رأی او بود به واسطه گذرانیدن از مجلس رنگ قانونی دهد. طی سال‌های 1304 تا 1311 که #تیمورتاش وزارت دربار پهلوی را به عهده داشت سرنوشت انتخابات دوره‌های ششم، هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای ملی را او رقم می‌زد. 🔸به نوشته یحیی دولت‌آبادی «نمایندگان مجلس هفتم به بعد بدون استثناء اول باید رضایت دربار پهلوی را تحصیل کنند... نظمیه‌ها در موقع انتخابات دارالتحریری تشکیل داده، هزارها اوراق مطابق فهرست دولت نویسانده و آنها را به توسط سردسته‌ها به افراد می‌دهند که در صندوق انتخابات بریزند... گاهی اهل محل به هیچ‌وجه نمایندگان و یا نماینده خود را نمی‌شناسند بلکه شاید اسمش را هم نمی‌دانند.» فرمایشی بودن انتخابات به قدری آشکار بود که مدرس که فردی مورد علاقه مردم بود، حتی بدون یک رأی از حضور در مجلس بازماند. 🔹مجلس دوره نهم، نخستین مجلس پس از عزل تیمورتاش بود که در 24اسفند1311 افتتاح شد. در این دوره عده‌ای از علما به علت عدم قبول دعوت از حضور خودداری کردند. مجالس دهم، یازدهم و دوازدهم به ترتیب در تواریخ 15خرداد1314، 20شهریور1316 و 3آبان1318، افتتاح شد. این مجالس از آرام‌ترین و مطیع‌ترین مجالس دوره پهلوی بودند و دیگر خبری از انتخابات واقعی در کار نبود. #انتخابات_فرمایشی #رضاخان #از_تاریخ 🇮🇷 @IRANeMOASER

💢راهپيمايى عاشوراييان 📌نهضت‌خوانی؛ بازخوانی گزیده‌ای از کتاب نهضت امام خمینی/48 🔹روز عاشورای سال 1343ه.ش. و سالگرد قیام خونین 15خرداد فرارسيد، تربيت‏يافتگان مكتب انقلابى حضرت امام حسين‏‏(ع) و پيروان راستين راه آن حضرت، شور و هيجان تازه‏اى يافتند. اين مجاهدان راه اسلام به‌حق مى‏دانستند #قيام_حسينى تنها براى اين نبود كه پيروان عاشورا بر سر و سينه بكوبند، اشک بريزند و نوحه بخوانند، بلكه قيام و شهادت آن حضرت مكتبى براى مبارزه با ستمكاران، طاغوتيان، مستكبران و مال‏اندوزان استثمارگر دسترنج مردم مى‏باشد از اين رو، نمى‏توانستند در اين روز خونين بى‏تفاوت بمانند و راه حضرت حسين(ع) را دنبال نكنند. 🔸مجاهدان راه اسلام و پيروان مكتب انقلابى حضرت حسين(ع) بر آن شدند ظهر عاشورا توده‏هاى مسلمان و سوگمندان شهداى كربلا را با سكوت و آرامش به طرف ميدان #بهارستان و #مجلس_شوراى_ملى به حركت درآورند و آنگاه كه انبوه جمعيت به ميدان بهارستان رسيد و #كاروان_انقلاب به شمال شهر ـ مركز قداره‏بندان، چپاول‌گران، زراندوزان، كاخ‏نشينان و كوته‏سخن، وارثان ثروت و سلطنت يزيد و معاويه ـ كشيده شد، يكباره با شعارهاى: «ننگ بر يزيد پهلوى، وارث تاج اموى»، «درود بر شهيدان 15 خرداد»، «خمينى پيروز باد» به سوى #كاخ_سلطنتى_مرمر به حركت درآيند و نفرت و انزجار خود را از شاه و هيأت حاكمه ايران ابراز دارند و خاطره شهيدان قهرمان 15 خرداد را ارج بگذارند. 🔹اين طرح كه از طرف «هيأت مؤتلفه اسلامى» داده شده بود، مورد استقبال و همراهى همه توده‏هاى انقلابى و مبارز قرار گرفت و مردم طبق قرار قبلى پيش از ظهر روز عاشورا در مسجد شاه (كه در روز 15 خرداد 42 مردم آن را مسجد خمينى ناميدند) اجتماع كردند. ديرى نپاييد كه صحن مسجد از جمعيت آكنده شد. پلاكارت‏هايى با شعارهاى زنده و مترقيانه به اهتزاز درآمد. 🔸جملاتى كه بر بعضى از پلاكارت‏ها نوشته شده بود چنين بود: «ان الحياة عقيدة و جهاد» «دست پليد اسرائيل از ايران كوتاه» «العلما ورثة الانبياء الرادّ عليهم كالراد على‏اللّه‏» «ملت ايران پشتيبانى خود را از منويات حضرت آيت‏اللّه‏ خمينى اعلام مى‏دارد» 🔹راهپيمايان به حركت درآمدند، نظم و آرامش ويژه‏اى در ميان آنان كه بيش از ده هزار نفر بودند حكمفرمايى مى‏كرد، سكوت مطلق با شعار تكان‏دهنده صلوات شكسته مى‏شد، يک نفر در پيشاپيش جمعيت، آياتى از قرآن مجيد تلاوت مى‏كرد و در پايان هر آيه‏اى صداى هيجان‏بار صلوات در فضا مى‏پيچيد. هر لحظه بر جمعيت راهپيمايان افزوده مى‏شد. #خشم_انقلابى و شور حسينى، همراه با سكوت و آرامش ظاهرى، از چهره افروخته شركت‏كنندگان در اين تظاهرات به خوبى ديده مى‏شد. مردم پس از پيمودن #خيابان_بوذرجمهرى و #چهارراه_سيروس و... به ميدان بهارستان نزديک شدند. 🔸 ساواک كه گويا از برنامه و مقصد راهپيمايان آگاهى يافته بود، نيروى خود را در ميدان بهارستان متمركز كرد. ماشين‏هاى دولتى و كاميون‏هاى نظامى را در عرض خيابانى كه به ميدان بهارستان منتهى مى‏شد قرار داد و بدين‏وسيله راه‏بندان به‏وجود آورد و راه ميدان بهارستان را به روى راهپيمايان بست. 🔹راهپيمايان، بى‏اعتنا به آن پيشگيرى‏ها و تداركات مسخره‏بار، مى‏كوشيدند به راه و برنامۀ خود ادامه دهند كه ناگهان مورد يورش وحشيانه سربازان زره‏پوش و كماندوهاى خون‏آشام شاه قرار گرفتند. باتون، سرنيزه و قنداق تفنگ پى‏در پى بر سر و روى مردم بى‏دفاع و مظلوم فرود مى‏آمد و درندگى و وحشيگرى مزدوران رژيم چشمگيرتر و ملموستر ديده مى‏شد. راهپيمايان كه از خوى درندگى و خونريزى رژيم به خوبى آگاهى داشتند و مى‏دانستند كه با مقاومت و ايستادگى در برابر وحشيگرى‏هاى دژخيمان شاه، فاجعۀ 15 خرداد تكرار خواهد شد و خونريزى ديگرى به وقوع خواهد پيوست و نيروهايى بى‏ثمر به هدر خواهد رفت، عقب‏نشينى كردند و پراكنده شدند. 🔸برنامه راهپيمايى هرچند به ناكامى انجاميد و راهپيمايان پيش از آنكه بتوانند خطوط اصلى برنامه را به مرحله اجرا درآورند، با حمله و سركوبى دژخيمان شاه ناگزير به عقب‏نشينى شدند، لكن در آگاهی عمومی ملت ايران اثر مطلوبی گذاشت و بازتاب وسيعى در سراسر كشور پديد آورد.(نهضت امام خمینی، ج1،صص961-959) #نهضت‌خوانی 🇮🇷 @IRANeMOASER

💢سير احياى رژيم كاپيتولاسيون 📌نهضت‌خوانی؛ بازخوانی گزیده‌ای از کتاب نهضت امام خمینی/53 🔹لايحه مصونيت اتباع امريكا در ايران، نخست از سوى دولت امير اسداللّه‏ علم در 13 مهر ماه 42 به تصويب رسيد و در 25 دى‏ماه آن سال به #مجلس_سنا برده شد و در سوم مرداد ماه 43 مورد تصويب مجلس سنا قرار گرفت و در 21 مهر ماه 43 #مجلس_شوراى_ملى نيز آن را به تصويب رسانيد. 🔸نكته در خور بررسى اين است كه چرا اجراى اين #طرح_آمريكا از اسفند ماه 40 تا مهر ماه‏‏43 به تأخير افتاد و رژيم شاه براى اجراى آن، شتاب لازم را به خرج نداد؟ علت يا علل تأخير چه بود؟ و مانع اصلى كدام بود؟ به نظر مى‏رسد كه چند موضوع در اين تأخير، نقش داشت: 🔹1ـ امريكا براى تصويب آن شتابى نداشت؛ چون به اين اميد بود كه #دكترين_جان_اف_كندى بتواند دگرگونى ژرفى در ايران پديد آورد و مقام و موقعيت امريكا را به عنوان طراح اصلى « #انقلاب_سفيد » در ميان مردم و دولتمردان استوارى ببخشد. زمينه به صحنه آمدن و به قدرت رسيدن مهره‏ها و چهره‏هايى را كه در ايران به امريكا گرايش دارند و از جناح امريكا شمرده مى‏شوند، بيش‌تر فراهم سازد و جناح‏هاى وابسته به ديگر ابرقدرت‏ها را تضعيف كند و بدين‏گونه راه براى احياى رژيم كاپيتولاسيون بهتر فراهم شود. 🔸2ـ در اسفند ماه سال 1340 دكتر #على_امينى در رأس دولت ايران قرار داشت و آمریگا اين سياست را دنبال مى‏كرد كه نامبرده براى روز مبادا «وجيه المله» بماند و نمى‏خواست با احياى رژيم كاپيتولاسيون در دولت او، بى‏آبرويى هميشگى و رسوايى ابدى براى او به بار آيد. 🔹3ـ جناح‏هاى وابسته به #انگليس كه هنوز در رژيم شاه از پايگاه عميقى برخوردار بودند، با اين طرح امريكا بشدت مخالف بودند؛ چون مى‏ديدند كه دولت بريتانيا در جايگاهى قرار ندارد كه بتواند همانند امريكا، براى اتباع خود چنين امتيازى بگيرد و اگر امريكا به عنوان تنها ابرقدرتى مطرح شود كه در ايران از مزاياى حق قضاوت كنسولى برخوردار است، ضعف، ناتوانى و افول قدرت انگلستان در رژيم ايران آشكار مى‏شود و نخستين پيامد آن اين است كه مهره‏هاى سرسپرده و حقوق‏بگيران مادام‏العمر انگليس، به سوى امريكا گرايش پيدا مى‏كنند و پايگاه انگلستان در ايران به‌شدت آسيب خواهد ديد. 🔸در پى قيام خونين 15 خرداد، امريكا به شكست دكترين كندى و اوج نفرت ملت ايران از امريكا و رژيم شاه به خوبى پى برد و انديشه قيام مسلحانه و طرح اين نكته كه با رژيم شاه جز با زبان زور نتوان برخورد كرد ـ كه در ميان مردم به‌شدت رواج پيدا كرده بود ـ بر نگرانى امريكا افزود. از اين رو، امريكا براى احياى رژيم كاپيتولاسيون، شاه را زير فشار گذاشت.(نهضت امام خمینی، ج1، صص1020-1019) #نهضت‌خوانی 🇮🇷 @IRANeMOASER‏‎

جستارهایی در پیدایش مفهوم انتخابات فرمایشی در ادبیات سیاسی ایران ✳️به مناسبت سال‌مرگ رضاخان 🔹انتخابات با #انقلاب_مشروطه و تشکیل #مجلس_شورای_ملی وارد ادبیات سیاسی ایران شد. از پیروزی جنبش مشروطه در سال ۱۲۸۵ه‌ش، تا پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲بهمن۱۳۵۷، بیست و چهار دوره انتخابات مجلس شورای ملی برگزار شد. از این ۲۴دوره، پنج دوره در زمان قاجاریه (۱۳۰۴-۱۲۸۵ه‌ش)، هفت دوره در حکومت رضاخان (۱۳۲۰-۱۳۰۴)و دوازده دوره در حکومت محمدرضاشاه (۱۳۵۷-۱۳۲۰) برگزار شد. 🔸مجلسین سنا و مؤسسان به موازات انتخابات مجلس شورا یا تحت شرایط خاصی تشکیل می‌شد. مجلس سنا بر اساس قانون اساسی مشروطیت در سال ۱۲۸۵ه‌ش، به همراه مجلس شورای ملی یکی از دو مجلس قانون‌گذاری ایران بود که نخستین‌بار در سال ۱۳۲۸ در زمان محمدرضا پهلوی تشکیل شد و با پیروزی انقلاب اسلامی منحل گردید. با توجه به انتصابی بودن نیمی از نمایندگان سنا توسط شاه، عملاً اراده ملی در انتخاب نمایندگان این مجلس، مفهوم خود را از دست داد و سنا تنها قدرت شاه را فزونی می‌داد. مجلس مؤسسان، مجمعی از نمایندگان ملت بود که از طریق انتخابات عمومی تشکیل می‌شد و مسئول تهیه قانون اساسی یا تغییر بعضی از اصول آن بود. ◀️ضمیمه: متن کامل مقاله مخالفت یکپارچه روحانیان نسبت به انتقال جنازه رضاخان به قم 🇮🇷 @IRANeMOASER