روانشناسی شایعه پراکنی و شبهه افکنی در تحلیل و تفسیر رویدادهای اجتماعی، شایعه پراکنی و شبهه افکنی جایگاه ویژه ای دارند. علّت هم این است که جهتِ تفسیر را به سمت و سوی مدّنظر شبهه افکنان می کشانند و سمت و سوی هیجانات و حتّی نوع هیجانات را تا حدودی تعیین می کنند. زمانی که یک رویداد، مانند واقعۀ تروریستی گلزار شهدای #کرمان، به وقوع می پیوندد، آنچه قابل پیش بینی است، خشم عمومی علیه عاملان و آمران رویداد است. ✅ در صورتی که این خشم، متوجّه عامل و آمر حقیقی شود، پیامدهای مشخصی دارد. ایمنی اجتماعی بازمی‌گردد، اتّحاد و انسجام اجتماعی شکل می گیرد، و قدرت بازدارندگی ایجاد می شود. بنابراین، به نفع عامل و آمر است که بر خلاف این جهت گیری کلّی، اقداماتی ترتیب بدهد. شایعه پراکنی و شبهه افکنی، با چنین هدفی انجام می گیرند و در مقیاس وسیع منتشر می شوند. تحلیل ها نشان می دهد، شایعه ها زود پخش و بازدید می شوند، امّا اخبار مربوط به تکذیب آنها، چنین سرعت انتشار و بازدیدی ندارند. بنابراین، برای کسانی که تعهدی نسبت به به صحّت خبر ندارند، فرصت مناسبی جهت سوءاستفاده ایجاد می کنند. 👈 چند زمینۀ مهم، از عوامل مهم انتشار شایعه ها هستند: اهمّیت موضوع، مسائلی که در آنها ابهاماتی وجود دارد، اضطراب و احساس ناامنی، و شایعه پذیری در برخی افراد افرادی که شایعه پذیر هستند، با احتمال بیشتری، این ویژگی ها را دارند: زودباوری، برانگیختگی بالا، عدم اعتماد به نفس کافی، تمایل به مرکز توجّه بودن ساز و کار انتقال شایعه و شبهه چیست؟ چند نظریه پیرامون این ساز و کارها قابل بحث است. از جمله، دیدگاه هایی که نقش ارزیابی شناختی را در تجارب هیجانی افراد سهیم می دانند. یعنی چه؟ یعنی، زمانی که ذهنیت افراد تغییر پیدا کند، هیجان تجربه شده می تواند تغییر کرده یا سمت و سوی دیگری پیدا کند. خشم، می تواند به جای توجّه به عاملان و آمران اصلی، متوجّه دیگران شود. ممکن است در نتیجۀ اطلاعاتی که شایعه تأمین می کند، خشم تبدیل به هیجانات دیگری شود. تردید فکری، می تواند در افراد ایجاد دوگانگی کند و هیجانات گوناگونی را تولید کند. چرا اینهمه شایعه پخش می شود؟ افراد، با هم تفاوت دارند. کسانی که شایعه پراکنی می کنند، از آنجایی که متعهد به اصولی چون صداقت نیستند، همۀ ظرفیت خود را به کار می گیرند تا تغییری در ذهنیت مخاطبان ایجاد کنند. دهها شایعه تولید و پخش می شود تا بالاخره یکی از آنها بر جان مخاطب بنشیند یا دست کم در او ایجاد تردید کند تا شدت یا جهت هیجان اصلی منحرف شود. تکرار این روند، می تواند باعث کاهش حساسیت افراد نسبت به برخی گزاره ها (مانند #کار_خودشونه) شود و این برای عامل شبهه افکنی کفایت می کند. به علاوه، انرژی روانی بسیاری افراد، به جای اینکه علیه عامل فعالیت کند، معطوف به پاسخگویی به شایعات و شبهات می‌شود. 👈 ضمن اینکه برخی گزاره ها که لزوما صحیح نیستند، مانند «تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها» مزید بر علّت شده و تسهیل کنندۀ پذیرش برخی شایعه ها می شوند. کلید حلّ مسائل اینچنینی چیست؟ ۱. #دشمن_شناسی ۲. #اعتمادآفرینی در داخل کشور ۳. #سواد_رسانه_ای و سواد اجتماعی ۴. #برخورد_قاطع با شایعه افکنان و شایعه پراکنان ۵. #اقدامات_فعالانه و #به_موقع علیه عاملان و آمران وقایعی چون اقدام تروریستی علیه مردم عزیز کرمان ۶. #تقویت مبانی فکری و معرفتی صحیح در افراد دکتر محسن عزیزی ابرقوئی، روانشناس https://eitaa.com/joinchat/4203216913C592b78c231