✡ معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد (٢)
1⃣ ادامهٔ کتابِ #کوروش_کبیر به بیان احوال کوروش و شرحی از زندگانی و کشورگشایی‌های او مشتمل بر حمله به لیدیه، نواحی شرقی، بابل و نواحی شمالی (قفقاز) اختصاص یافته است. به عقیدهٔ ابوالکلام، حملهٔ #کوروش به لیدیه، نواحی شرقی و نواحی شمالی به‌ترتیب معادل با سیر ذوالقرنین در #مغرب‌الشمس، #مطلع‌الشمس و #بین‌السّدین است.
2⃣ ایشان معتقدند که کوروش طیّ سفری که به نواحی شمالی ایران (ارمنستان) داشته، با اقوامی ملاقات نموده و آن‌ها از او خواسته‌اند تا سدّی را برای جلوگیری از حملات #اقوام_مهاجم بنا نماید. کوروش نیز خواست این قوم را اجابت نموده و سدّ آهنین #داریال را به‌گونه‌ای ساخته که حملات مهاجمین را پایان بخشد. از دیدگاه ایشان سدّ مذکور، همان سدّی است که قرآن کریم، ساختن آن را به #ذوالقرنین نسبت داده است.
3⃣ بخش دیگری از نظریه ایشان، به بیان #مذهب و #ویژگی‌های_اخلاقی کوروش اختصاص یافته و در آن‌جا ذکر شده که گزارش‌های تاریخی فراوانی از حُسن سلوک کوروش با ملل و پادشاهان مغلوب وجود دارد که این #فضایل_اخلاقی با مشخصاتی که قرآن کریم در ارتباط با ذوالقرنین ذکر نموده، مطابقت دارد.
4⃣ ضمناً ایشان ادعا نموده‌اند که کوروش پیرو #مذهب_زردشت و #یکتاپرست بوده و به‌رغم اذعان به «عدم وجود مدرک تاریخی» برای این امر، قرائنی را برای اثبات #زردشتی بودن کوروش طرح نموده‌اند!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ آراء ابوالکلام دربارهٔ معتقدات کوروش (٢)
1⃣ مطلب دیگری که ابوالکلام به آن استناد نموده، «نوع برخورد کوروش با پادشاهان و ملل مغلوب» است. ایشان می‌نویسد:
✍ کوروش در جنگ [با لیدی] پیروز شد و معمولاً در آن زمان عاقبت ممالک مفتوحه ویرانی و قتل‌عام به‌دست فاتحین بود، اما مورّخین یونان هم می‌نویسند که چنین چیزی اتفاق نیفتاد، بلکه کوروش با کمال بزرگواری با مغلوبین رفتار کرد… مردم دنیا، از این جنگ دانستند که کوروش نه‌تنها یک فاتح نیرومند است بلکه یک معلم اخلاق نیز محسوب می‌شود و برخلاف روش‌های سلاطین و دولت‌های سابق، ادارهٔ امپراتوری بزرگ خود را بر اساس سیاست اخلاقی قرار داده است.
2⃣ ابوالکلام در ادامه در صدد اثبات #زردشتی بودن کوروش برآمده و اخلاق منحصر به‌فرد کوروش را نشأت گرفته از مذهب او دانسته است:
✍ این‌که زردشت قبل از کوروش ظهور کرده و یا معاصر با کوروش بوده مطلبی جداگانه است ولی این‌که کوروش پیرو دین زردشت بوده نمی‌توان شک کرد. درست است که شواهد تاریخی که مستقیماً ما را در آن‌چه گفتیم تأیید کند نداریم، ولی وقتی در آن‌چه قرائن تاریخی به ما می‌دهد، دقت کنیم، از قبول آن‌چه گفتیم گریزی نیست.
3⃣ ادله‌ای که ارائه گردید مبیّن نظرات جناب ابوالکلام در باب #مذهب_کوروش است. لازم به ذکر است که برخی از مواردی که ایشان بدان اشاره نموده و از آن در جهت اثبات موحّد بودنِ کوروش بهره گرفته‌اند، از مسلّمات تاریخ است؛ مانند #تعظیم_یهودیان از سوی کوروش و #خدمات_کوروش به آن قوم. لیکن بخشی از مطالب جناب ابوالکلام هم‌چون #زردشتی بودن کوروش قطعی نیست.
4⃣ به هر روی با بیان آراء ابوالکلام مشخص شد که پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی حاکی از خدمات کوروش به #پیروان یکی از ادیان ابراهیمی بوده و این امر سبب شده تا برخی از محققین، کوروش را فردی مؤمن و متعهد به اخلاق الهی قلمداد کنند.
5⃣ اما از سوی دیگر، #اسناد دیگری نیز وجود دارند که نشان‌دهندهٔ تعظیم مشرکان و خدایانشان از سوی کوروش است. از این روی می‌بایست اسناد فوق‌الذکر را هم مورد بررسی قرار داده و بر این اساس قضاوت صحیح‌تری از معتقدات و منش #کوروش_کبیر حاصل نمود.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ الف) سیاست‌های مذهبی کوروش (٢)
1⃣ براساس آراء مورّخین روسی، #کوروش قائل به #تسامح در بحث ادیان بوده و ملل را آزاد می‌گذاشت. مضاف بر این، بین عنایات کوروش به #مردم_بابل و توجّهات او به #قوم_یهود که به بابل کوچانده شده بودند، تفاوتی وجود نداشته و کلیّهٔ اقوام اعم از معتقدین به خدای یکتا و مشرکین، مورد لطف کوروش قرار گرفته‌اند.
2⃣ همراهی کوروش با ملل مختلف در اعتقاداتشان موجب ایجاد حسّ دوستی ملّت‌ها با کوروش شده و همین امر پایه‌های حکومت او را تقویت می‌نمود. اما این امر یک حربهٔ #سیاسی و فنّ #مملکت‌داری بود که در نهایتِ هوشمندی از سوی کوروش به کار گرفته شد؛ به این ترتیب ملّت‌ها عملاً استقلال خود را از دست داده و مجبور بودند تحت لوای او روزگار بگذرانند.
3⃣ با این توضیحات، کلیّه‌ی گزارش‌های تاریخی #متناقض در رابطه با اعتقادات کوروش قابل #توجیه است. یعنی: هم اقوالی که به #تکریم_یهودیان و بازگرداندن آنان به اورشلیم اشاره نموده، صحیح هستند و هم اسنادی که سخن از #خضوع_کوروش در برابر #خدای_بابلیان به میان آورده‌اند.
4⃣ در ادامه توضیحاتی دربارهٔ «اعتقادات شخصی کوروش» ارائه خواهد شد، لیکن عقاید شخصی کوروش اهمیت چندانی در تطبیق او با #ذوالقرنین ندارد. متواترات تاریخی به ما می‌گویند که جهان‌بینی و #مذهب_کوروش او را از تکریم اعتقادات باطل ملّت‌ها برای رسیدن به تفوّق سیاسی منع نمی‌کرده و این تنها نتیجه‌ای است که در این بحث حائز اهمیت است. [دقت کنید.]
5⃣ این‌که کوروش #مشرک بوده یا #زردشتی و یا #مهرپرست، تغییری در اصل موضوع حاصل نمی‌کند. همین‌که بدانیم معتقدات کوروش به او اجازهٔ احترام به #عقاید_انحرافی و #شرک‌آمیز ملل مختلف را می‌داده برای ما کافی است که بین او و پادشاهان الهی تفاوت قائل باشیم.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ ب) اعتقادات شخصی کوروش
1⃣ دربارهٔ مذهب و اعتقادات شخصی #کوروش نظرات گوناگونی ابراز شده:
👈 به بیان #هارولد_لمب، کوروش با پیروان زردشت که بیشتر در مشرق ایران منتشر بودند قبل از اواسط سنّش برخورد نکرده بود و لذا محتمل است که کوروش مانند آریایی‌های قدیم #مشرک بوده باشد.
👈 جناب #باستانی_پاریزی به تردید محقّقین در خصوص زردشتی بودن کوروش اشاره نموده و خود ایشان نیز کوروش را #آناهیتاپرست دانسته است.
👈 #مری_بویس ضمن بیان اختلاف‌نظرهای موجود در خصوص اعتقادات کوروش، شواهدی را گردآوری نموده و بر آن اساس کوروش را #زردشتی می‌داند.
👈 #آملی_کورت نیز بر این باور است که متون بابلی به هیچ‌وجه چیزی از اعتقادات شخصی کوروش را مکشوف نمی‌کند!
2⃣ #تورج_دریایی ضمن اشاره به ابهامات موجود در خصوص مذهب #مزداگرایی در میان پادشاهان نخست هخامنشی، اسناد مختلف و گاه معارض در رابطه با مذهب کوروش را ارائه کرده است. به بیان او، شناخته‌شده‌ترین دختر کوروش #آتوسا نام داشته که‌این نام با سنّت #مزدایی و آیین #زردشت مرتبط است. او شواهدی از احترام کوروش به #میترا را نیز ذکر کرده است. تصویر گل نیلوفر در ورودی آرامگاه کوروش می‌تواند نشانه‌ای از ارتباط او با میترا ایزد مهم پیش از زردشت که بعدها به آیین مزدایی راه یافت تلقّی گردد.
3⃣ شواهد دال بر احترام کوروش به میترا بدین‌جا منحصر نشده و گزارش #کتزیاس مبنی بر قربانی‌کردن اسب از سوی کمبوجیه برای پدرش کوروش نیز نشان از یک آیین هند و ایرانی دارد. #گزنفون و #هرودوت هم در شرح فتح بابل و رژه سلطنتی کوروش، به قربانی‌کردن اسب برای خوشید (میترا) اشاره نموده‌اند. دریایی پس از اشاره به تمامی این گزارش‌ها، نتیجه‌ای مشابه با کورت به‌دست داده و اذعان کرده که آگاهی‌های ما از عقاید شخصی کوروش بسیار اندک است.
4⃣ در جمع‌بندی باید گفت که دانسته‌های ما از #آیین_کوروش به‌اندازه‌ای نیست که بتوان در این خصوص اظهارنظر #قطعی نمود. اما در مسألهٔ تطبیق او با #ذوالقرنین می‌توان اظهارنظر #قطعی نمود. زیرا گزارش‌های متواتر تاریخی نشان از #تسامح او در قبال #ادیان_باطل داشته و همین امر ذوالقرنین بودنِ کوروش را ناممکن می‌سازد.
5⃣ در واقع حتی اگر #زردشتی بودن کوروش را بپذیریم، باز هم به توفیقی برای انطباق کوروش و ذوالقرنین دست نیافته‌ایم. مسألهٔ مهم در این بحث، #سیرهٔ یک فرمانروا است، نه #مذهب او. ای بسا پادشاهان مسلمانی که در تاریخ ایران به سلطنت رسیده و مرام و مسلک آنان به دور از آیین مسلمانی بوده است. در نتیجه می‌بایست روش زندگی پادشاهان با حاکمی الهی چون ذوالقرنین سنجیده شود، نه مذهبی که صرفاً اقرار به متابعت از آن دارند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter