✡ شباهت‌های حسیدیم یهودی و مدعیان تصوف (2)
1⃣ یهودیت #حسیدی از ابتدا دارای مخالفان زیادی بود. این مخالفان دلایل زیر را برای مخالفت خود با #جنبش_حسیدی ارائه می‌کردند:
🔸الف. یهودیت حسیدی تفسیر جدیدی از قوانین یهودی ارائه می‌دهد. [مثل تأویلات صوفیان]
🔸ب. اهمیت بیش از حد به عبادت حسیدی و نحوه لباس پوشیدن. [مثل دلق‌پوشی صوفیان]
🔸ج. نگرانی از تبدیل شدن حسیدیم به یک جنبش مسیحایی دیگر نظیر پیروان #شابتای_زوی و #یاکوب_فرانک.
2⃣ جنبش حسیدی لازمه‌ی #اتحاد با خدا و تقرب به او را #شادمانه‌زیستن می‌دانست و برای ایجاد این شادمانی هر نوع روشی را جایز می‌شمرد!
3⃣ #ایزیدور_اپستاین نویسنده‌ی کتاب «یهودیت در سیر تاریخی» در خصوص جنبش حسیدی در صفحه 330 کتاب خود چنین می‌آورد:
✍ حسیدیسم برای دست‌یافتن به اين حالت #وجد و #خلسه، به ابزارهای تصنعی، نظیر حركات بدنی نیرومندانه، خواندن سرود همراه با فرياد و حتی #رقص و #سماع متوسل می‌شود.
4⃣ حسیدیست‌ها معتقدند که خداوند به همه‌ی #ملت_یهود نیازمند است [العیاذ بالله] به ویژه رهبران #صدیق، (حاخام‌های حسیدیست). چون هیچ پادشاهی بدون ملت نیست، پادشاه یهودیان هم نیازمند آنان است. با در نظر گرفتن نیاز او به آنان از اهمیت اوامر و نواهی او کاسته می‌شود. آنها به رقصیدن و آواز خواندن برای #حلول در روح پروردگار [یا حلول روح خداوند در آنها] می‌پردازند.
5⃣ یهودیان حسیدی هم، مثل اقطاب #صوفیه، بسیاری از احکام شرع را تأویل و تحریف یا ترک کردند، آنان معبدهایی خاص خود دارند با اعمالی مخصوص، مثل خانقاه‌های صوفیه. آنان معتقدند خدا در همه چیز وجود دارد، در حیوان، گیاه، اشیاء و… دقیقاً همان ادعایی که صوفیان قرن‌ها در دفاعش سینه سپر کردند!
📖 متن مقاله در سايت اندیشکده:
👉 goo.gl/KU9eAY
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ جدال یهودیان #سفاردی_و_اشکنازی (2)
الف. بعضی از اختلافات کلی:
1️⃣ سفاردین‌ها به علت بالا بودن سطح فرهنگی، به وسعت دید معروفند. اما اشکنازها در تمدن‌هایی که بین آنها زندگی کرده‌اند، پراکنده نشدند و علی‌رغم اثرپذیری از فرهنگ‌های بیگانه نتوانستند از نقاط مثبت این فرهنگ‌ها بهره کافی ببرند و تنها به کتاب مقدس، #تلمود و تفسیر نصوص جزئی اکتفا کردند.
2️⃣ اشکنازها کوششی برای پیوند بین شریعت و قانون‌گذاری آن و دستیابی به اصول کلی نداشته‌اند، اما برعکس سفاردین‌ها کسانی هستند که این کار را به سبب نزدیکی و تماس با تمدن اسلامی انجام دادند و مفهوم اصول دین را پایه‌ریزی کردند.
3️⃣ تأثیر فکری #سفاردی بر #اشکنازی بسیار زیاد است. علی‌رغم این‌که آغاز عرفان یهودی (#کابالا) به دست اشکنازها بود اما تغییر و دگرگونی آن به شیوه‌ای تکامل یافته در عرفان زوهر و سپس در عرفان لوریایی به دست سفاردین‌ها انجام گرفت.
🔸 بلکه می‌توان گفت طریق #عرفان_یهودی به فکر سفاردی نزدیک‌تر است و می‌توان آن را فکری سفاردی نامید و این همان فکری است که فکر حاخامی اشکنازی را تحت الشعاع خود قرار داد.
4️⃣ پدیده «سوگند نامه» که اصطلاحاً «مقدس کردن نام» شناخته می‌شود پدیده‌ای اشکنازی است که شاید نتیجه‌ی تأثیر حادثه به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی (ع) بر آیین #یهودیت باشد.
🔸 اما مارانیت [#یهودیت_مخفی] شکلی از اشکال تقیه است که نوعی پدیده سفاردی به شمار می‌رود. همچنین می‌توان رد پای تفکر مسیحیت در حسیدیه را نیز مشاهده کرد. این بر خلاف تفکر سفاردی است که در بعضی از قسمت‌ها از تفکر دینی اسلامی اثر پذیرفته است.
5️⃣ از پدیده‌های دیگر که باید به آن اشاره کرد می‌توان به #منجی‌گری اشاره کرد که همان بازگشت مسیح مخلص یهودی (#ماشیح) در آخرالزمان است تا مردمش را به #صهیون هدایت کند و بر جهان حکمرانی نماید. این در واقع پدیده‌ای است که خواستار نابودی سایر مردم و حکومت بر آنها است. هر چند که این پدیده یک حرکت اشکنازی محسوب می‌شود اما باید توجه داشت که ریشه فکری آن برگرفته از عرفان سفاردی است.
🔸 #شابتای_زوی (اولین ماشیح دروغین در عصر جدید) فردی سفاردی به شمار می‌رفت اما پس از وی فردی به نام #یاکوب_فرانک که او را اشکنازی می‌دانند رهبری این جریان را برعهده گرفت. برخی از #یهودیان معتقدند که وی ماشیح واقعی است و باید او را از گزند کلیسای مسیحیت که خواهان نابودی اوست در امان نگه دارند. این در حالی است که برخی‌ها او را سفاردی می‌دانند حتی دشمنانش به او لقب فرانک را داده‌اند که در زبان یدیشی به معنای سفاردی است. شاید کثرت ماشیح‌های دروغین در بین اشکنازها به وضیعت اعضای گروه‌های مخفی #یهود در غرب برگردد و این برخلاف وضعیت اعضای گروه‌های یهودی سفاردی در جهان اسلام است.
🔸 با گذشت سال‌ها پیروی از فکر سفاردی، اشکنازها شروع به نوآوری در زمینه‌ی فکر دینی و دنیوی کردند که این باعث پیدایش جنبش روشنگری در میان #یهودیان شد. اشکنازها پرچم #یهودیت را متفاوت از گذشته دوباره علم کردند؛ این چنین بود که تمام جنبش‌های دینی در یهودیت از جمله اصلاح طلبان، محافظه کاران، ارتودکسی‌ها و نوگراها به منصه ظهور رسیدند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡️ شابتای زوی و فرقه دونمه (1)
1️⃣ فضای پرهیاهوی مسیحایی که در حوالی نیمه سده 17 آفریده شد و به انقلاب پوریتانی انگلیس و موج گسترده انتقال نیروی انسانی به قاره آمریکا پیوند خورد، طبعاً باید «مسیح» خود را می‌آفرید. چنین بود که در سال 1665 «شابتای زوی» ظهور کرد!
2️⃣ #شابتای_زوی (1626-1676) در بنادر غربی #عثمانی «ظهور» کرد! نخست ادعا کرد که مسیح است ولی مدتی بعد، در زندان عثمانی، ادعای خدایی نمود. کمی بعد به #اسلام گروید. پیروان شابتای یهودیانی بودند که به بازار او رونق می‌دادند. با گروش شابتای به اسلام، پیروان #یهودی او نیز «مسلمان» شدند و همانند مارانوهای مسیحی فرقه‌ای از #یهودیان_مخفی را در جهان اسلام بنیان نهادند که #دونمه نامیده می‌شوند.
3️⃣ سیر تکوین ماجرای شابتای زوی و دعاوی او و ترکیب پیروانش پیش‌نمونه ظهور سه «پیامبر» دروغین و نامدار دیگر در دو سده پسین است: #یاکوب_فرانک در شرق اروپا، #نمود در هند و #علی‌محمد_باب در ایران.
4️⃣ شابتای زوی از حمایت یک «پیامبر دروغین» به‌نام #ناتان_غزه‌ای برخوردار بود و درواقع تکاپوی این دو سناریوی واحدی را رقم زد. نام اصلی ناتان غزه‌ای (1643-1680) «آبراهام ناتان لوی» است. پدرش حاخامی سرشناس با گرایش های کابالی بود و رئیس #یهودیان_اشکنازی مقیم بیت‌المقدس به شمار می‌رفت.
5️⃣ ناتان در سال 1663 با دختر یک تاجر ثروتمند یهودی مقیم غزه ازدواج کرد و در این بندر اقامت گزید. او از این زمان به مطالعه رساله‌های #کابالا پرداخت، از مریدان طریقت #اسحاق_لوریا شد و به مناسک و اعمال رازآمیز روی آورد. مدتی بعد مدعی شد که در حال مکاشفه صدای خداوند را شنیده که اعلام کرده شابتای زوی «مسیح بن داوود» است و ناتان پیامبر اوست!!
6️⃣ #کابالیست‌ها و مروّجین مسیحی #آرمان‌های_مسیحایی آتش این دسیسه را شعله‌ور می‌ساختند. آنان #ظهور شابتای را تأییدی بر پیشگویی‌های قبلی دال بر ظهور مسیح در سال 1666 میلادی یافتند. به‌دلیل تبلیغات کانون مقتدر #زرسالاری_یهودی مستقر در #آمستردام، از تابستان 1665 داستان خروج شابتای زوی، آمیخته با افسانه‌های تحریک‌کننده مسیحایی، از طریق آمستردام در انگلستان و سراسر اروپا پخش شد. گفته می‌شد #اسباط_ده‌گانه بنی‌اسرائیل خروج کرده‌اند، مکّه را تصرف نموده و اکنون با سپاهیان خود در صحرای عربستان عازم اشغال ایران‌اند!!
7️⃣ از این زمان نویسندگان «یهودی – مارانو» و چاپخانه‌های هلند و ایتالیا تکاپویی شدید را آغاز کردند. در طول سال 1666 تبلیغات گسترده و حیرت‌انگیز انتشاراتی، به‌سود شابتای صورت گرفت و رساله‌های متعدد به زبان‌های هلندی، انگلیسی، آلمانی و ایتالیایی درباره خروج شابتای زوی و کرامات و تعالیم او در سراسر اروپا منتشر شد. تصویر روی جلد برخی از این رساله‌ها در دائرة‌المعارف یهود مندرج است. برای نمونه، در آلمان تصاویری پخش شد که شابتای زوی، پادشاه ده سبط گمشده #بنی‌اسرائیل را سوار بر اسب و ایستاده بر روی تپه‌ای نشان می‌داد در حالی که در زیر پای او ارتش صلیبی در حال هجوم است و ارتش مسلمانان در حال گریز!
8️⃣ کمی بعد در آمستردام رساله‌ای منتشر شد که #ظهور_مسیح را اعلام می‌کرد. در این رساله نقاشی‌ای از شابتای زوی مندرج است در حالی‌که بر تخت سلطنت تکیه زده، تاجی بزرگ بر فراز سر اوست و درباریان در پیرامونش ایستاده‌اند. بر روی جلد رساله دیگر (چاپ آمستردام)، که بر آن تصویر تاج شابتای مندرج است، این عبارت را می‌خوانیم: «شابتای زوی، پادشاه اسرائیل و مسیحِ خداوند یعقوب.» تاریخ چاپ این رساله «سال اول احیای پیامبری و سلطنت» است.
✍️ عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡️ شابتای زوی و فرقه دونمه (2)
1️⃣ ماجرای #شابتای_زوی موجی بزرگ را در اروپا پدید ساخت و تعداد کثیری از مردم فقیر مسیحی، حتی از طریق فروش خانه و وسایل زندگی خود، گروه گروه راهی زیارت بیت‌المقدس شدند. تحریک فوق‌العاده #آرمان‌های_مسیحایی در قاره اروپا یکی از دستاوردهای ماجرای شابتای زوی است.
2️⃣ ماجرای شابتای واکنش مقامات عثمانی را بر‌انگیخت. #احمد_کوپرولو، صدراعظم مقتدر عثمانی، دستور دستگیری شابتای را صادر کرد اما ماجرای شابتای را جدّی نگرفت. او «ماهیت سیاسی» ماجرا را درنیافت و آن را صرفاً یک داعیه‌ی دینی و احتمالاً ناشی از عدم تعادل روانی شابتای دانست. در ظاهر، ادعای مسیحایی شابتای در چارچوب فرهنگ و عقاید #یهود بود و به مسلمانان ارتباط نداشت و دعوی سلطنت او بر #بنی‌اسرائیل حقیر و احمقانه جلوه می‌کرد.
3️⃣ بر شابتای سخت نگرفتند و تنها وی را حبس کردند. شابتای در 15 سپتامبر 1666 در حضور سلطان محمد چهارم داوطلبانه اعلام مسلمانی کرد. سلطان، که فردی مذهبی بود، تحت تأثیر گروش شابتای قرار گرفت و ساده‌دلانه نام «عزیز محمد افندی» را بر او نهاد و به وی لقب «کپچی باشی» و مقرری روزانه 150 پیاستر اعطا کرد.
4️⃣ شابتای پس از اعلام مسلمانی در آدریانوپول و سپس در استانبول ساکن شد و زندگی دوگانه‌ای در پیش گرفت. او در ظاهر مناسک اسلامی را انجام می‌داد ولی در خفا #یهودی بود. شابتای اینک در رأس فرقه‌ای از #یهودیان_مخفی جای داشت که به تأسی از او به #اسلام گرویده بودند. دائرة‌المعارف یهود می‌نویسد: «همگی آنان یهودیان پنهانی بودند که به‌مثابه یک گروه #جنگجویان_مخفی علیه خلیفه عمل می‌کردند.»
5️⃣ شابتای در مراسم پنهانی فرقه، که دارای صبغه کاملاً #یهودی بود، حضور می‌یافت و نمایندگان و سخنگویان اصلی او، و در رأس آنها #ناتان_غزه‌ای، رسماً #یهودی بودند. شابتای که اینک مورد علاقه سلطان بود، با فرقه‌های #دراویش مسلمان عثمانی نیز رابطه برقرار کرد؛ با تلاش او و اعضای فرقه‌اش آداب و عقاید جدیدی در میان برخی از فرقه‌های دراویش شکل گرفت که آمیخته‌ای از #تصوف سنتی اسلامی و عقاید و مناسک #یهودی بود. [دقت كنید]
6️⃣ مناسک فرقه شابتای آمیخته با #هرزگی_جنسی بود. بعدها، این گرایش در فرقه #یاکوب_فرانک بارزتر شد. پس از مدتی راز تکاپویِ فرقه شابتای آشکار شد و در اوت 1672 شابتای زوی و برخی از پیروانش به دلیل ترویج هرزگی جنسی در میان مسلمانان دستگیر شدند. در ژانویه 1673، احمد کوپرولو شابتای و سران فرقه‌اش را به آلبانی تبعید کرد. در دوران تبعید شابتای نیز پیروان او در کسوت مسلمانان به زیارتش می‌رفتند. در 17 سپتامبر 1676، شابتای زوی در پنجاه سالگی در آلبانی درگذشت.
✍️ عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ دربارهٔ یهودیان و بهائیان مخفی (٢)
1⃣ سرشناس‌ترین فرقهٔ #یهودی_مخفی در جهان اسلام #دونمه نام دارد.
2⃣ دونمه، به‌معنی «برگشته» و #جدیدالاسلام، به گروهی از یهودیان ساکن #عثمانی اطلاق می‌شود که در سدهٔ ١٧ میلادی، به پیروی از #شابتای_زوی، یهودی که خود را مسیح موعود یهودیان معرفی می‌کرد، و #ناتان_غزه‌ای، یهودی دیگر که در مقام مدعی «پیامبری» کردار شابتای را توجیه می‌نمود، توده‌وار به #اسلام گرویدند.
3⃣ اینان در طول دو سده نظام عثمانی را گام به گام از «درون» تسخیر کردند و سرانجام آن را منهدم نمودند.
4⃣ «جوداییکا» نهان‌پیشگیِ دونمه‌ها را چنین توصیف کرده است:
👈 دونمه‌ها در ظاهر خود را مسلمان می‌خواندند و به‌شدت مقیّد به انجام ظواهر اسلامی بودند. نخستین گروه دونمه‌ها در حوالی سال ١۶٩٠ به زیارت مکّه رفتند! مع‌هذا، آنان #یهودیان_مخفی بودند و به شکل پنهان مناسک خود را، که آمیزه‌ای از مناسک سنّتی یهودی و آداب جدید است، انجام می‌دادند. در زمان جنگ اول جهانی، تعداد آنها ١٠ الی ١۵ هزار نفر تخمین زده می‌شد. دونمه‌ها نوشته‌های خود را بر روی کاغذهای بسیار کوچک می‌نگاشتند که به‌راحتی قابل مخفی‌کردن بود. دونمه‌ها چنان ماهرانه موفق به پنهان‌کردن مسائل درونی خود بودند که تنها منبعِ شناخت ایشان شایعاتی بود که در بیرون از آنان در پیرامون‌شان وجود داشت.
5⃣ تأکید می‌کنم که این فرقه بیش از دو سده در عثمانی فعالیت پنهان کرد، در مراکز مهم قدرت عثمانی #نفوذ نمود و تلاش این فرقه سهم بزرگ در #فروپاشی_عثمانی داشت.
6⃣ فرقهٔ دونمه تنها به عثمانی محدود نبود. #یاکوب_فرانک شاخه‌ای از آن را در شرق اروپا بنا نهاد که، مانند دونمه‌های عثمانی، #مناسک_جنسی از آداب درونی‌شان بود. این فرقه #فرانکیست نام گرفت و حتی به درون جامعهٔ کشیشان مسیحی و اشرافیت هابسبورگ نفوذ کرد. امروزه، بسیاری از فرانکیست‌های شرق اروپا و اتریش به آمریکای شمالی مهاجرت کرده‌اند. به‌نوشتهٔ جوداییکا، فرقهٔ دونمه، علاوه بر عثمانی، از سدهٔ ١٨ میلادی در یمن، #ایران و شمال آفریقا نیز گسترش یافت. جوداییکا، در جای دیگر، ترکیه، ایتالیا، لهستان، مراکش و #کردستان را از مراکز حضور فعلی این فرقه معرفی می‌کند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکدهٔ مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter