📆 تقویم روزانه 🌺 امروز شنبه
🌞 ٣ اسفند ۱۳۹۸ هجریشمسی
☪ ٢٧ جمادیالثانی ۱۴۴۱ قمری
✝ ٢٢ فوریه ۲۰٢٠ میلادی
🕎 ٢٧ شواط ۵۷۸۰ عبری
🌍 مناسبتهای شمسی
1⃣ مرگ #ادیبالممالک_فراهانی شاعر و نویسندهٔ فراماسون دوران قاجار (١٢٩۶ش)
2⃣ در پی یک کودتا، تهران توسط قوای قزّاق اشغال شده، #سیدضیاءالدین_طباطبایی به سِمت نخستوزیر و #رضاخان به سِمت وزیر جنگ و فرمانده کل قوای ایران، منصوب شدند. (١٢٩٩ش)
🌍 مناسبتهای میلادی
1⃣ مرگ #ابوالکلام_آزاد صاحب نظریهٔ باطلِ #ذوالقرنین بودنِ #کوروش هخامنشی (١٩۵٨م)
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 بررسی نظریهٔ کوروش ذوالقرنین (قسمت اول)
1⃣ تلاش برای انطباق ویژگیهای یکی از پادشاهان تاریخی با #ذوالقرنین مذکور در قرآن، غایتِ اصلیِ بسیاری از مفسّرین در مباحث مرتبط با این شخصیت قرآنی بوده و هریک از ایشان یک فرد خاص را واجد مشخّصاتی دانستهاند که قرآن کریم برای ذوالقرنین برشمرده است.
2⃣ #اسکندر_مقدونی، #شین_هوانگتی، #ملوک_حمیری، #فریدون (پنجمین پادشاه از سلسله پیشدادیان) و #کوروش_کبیر از معروفترین شخصیتهایی هستند که از سوی مفسّرین بهعنوان مابازاءِ تاریخی ذوالقرنین تلقّی شدهاند.
3⃣ در این میان هریک از ایشان با استناد به ادلّه مختلف در جهت اثبات قول خود و ردّ سایر اقوال کوشیدهاند، لیکن بهرغم تمامی تلاشها و تحقیقات انجامشده، اِجماعی در این زمینه حاصل نشده است.
4⃣ با این حال از میان تمامی نظریات ارائهشده، نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد از اقبال بیشتری برخوردار شده است. بهویژه پس از آنکه #علامه_طباطبایی نظریهٔ ابوالکلام را نسبت به سایر نظریات اَرجح دانسته و مورد #تأیید_نسبی قرار دادند، سایر محقّقین نیز از ایشان پیروی نموده و مُهر تأییدی بر آراء ابوالکلام زدند.
5⃣ البته مرحوم علامه، قول ابوالکلام را دارای #ایراداتی دانسته و کاملاً تأیید ننمودهاند، اما اشاره نمودهاند که تطابق این قول با آیات قرآن از سایر اقوال بیشتر است.
6⃣ میزان شهرت نظریهٔ ابوالکلام تا حدّیاست که گاه در نگاه عامهٔ مردم، کوروش کبیر و ذوالقرنین کاملاً معادل یکدیگر تلقّی شده و هیچ اطلاعی از سایر نظریات، نزد عامهٔ مردم موجود نیست. از این روی [در این سلسله مقالات] نظریهٔ ابوالکلام آزاد، مورد نقد و بررسی قرار میگیرد.
7⃣ در این راستا، پس از شرح مختصر #آیات_ذوالقرنین، اشارهای گذرا به تاریخ حیات #کوروش شده و در ادامه به توضیح اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد پرداخته میشود. در نهایت نیز جوانب مختلف نظریهٔ ایشان مورد نقد و بررسی قرار گرفته و وجوه اشتراک و افتراق آن با آیات قرآن تبیین میگردد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد (١)
1⃣ این نظریه، اول بار از سوی سِر #سید_احمدخان_هندی طرح شده و #ابوالکلام_آزاد وزیر فرهنگ هند نیز آن را بسط داده، به توضیح جوانب آن پرداخت. آراء ابوالکلام آزاد در قالب کتابی با عنوان #کوروش_کبیر تدوین شده و جناب آقای باستانی پاریزی به ترجمهٔ آن همّت گماشتند که در ادامه شرحی اجمالی از آن ارائه میگردد.
2⃣ از آیات ۹۸-۸۳ سورهٔ کهف برمیآید که از حضرت رسول (ص) در رابطه با #ذوالقرنین سؤال شده و ایشان آیات فوقالذکر را در پاسخ به سؤال مزبور تلاوت فرمودهاند. مراجعه به احادیثی که در ذیل این آیات وارد شده معلوم میدارد که سؤالکنندگان از #قوم_یهود بودهاند.
3⃣ لذا به اعتقاد جناب ابوالکلام، طریقِ صحیح در یافتنِ حقیقتِ احوالِ ذوالقرنین، مراجعه به #اسفار_یهود است؛ زیرا پرسش #یهود از بابِ آزمایشِ میزان علم پیامبر بوده و آنها از شخصیتی سؤال نمودهاند که خود به احوالش آگاهاند و از آنجا که علوم و معارف #یهود در کتب مقدّسش تجلّی نموده است، بررسی اسفار یهود میتواند در یافتن مصداقی برای ذوالقرنین راهگشا باشد.
4⃣ ابوالکلام آزاد در ادامه به بخشهای مختلفی از اسفار یهود استناد کرده و مدعی است که با مراجعه به اسفار یهود میتوان #کوروش_هخامنشی را مابازاء تاریخی ذوالقرنین دانست. او در ادامه به وجود تندیسی منتسب به #کوروش اشاره نموده که در نزدیکی استخر، در #مشهد_مرغاب کشف شده و دارای دو شاخ و دو بال و تداعیکنندهٔ لقب ذوالقرنین است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ پایههای نظریهٔ ابوالکلام آزاد
✍ با عنایت به توضیحات ارائه شده، میتوان شاخصترین ادلّهای که ابوالکلام برای اثبات نظریهٔ خود از آن بهره جسته و به بیان دیگر، پایههای نظریهٔ او را در قالب موارد ذیل بیان نمود:
1⃣ سد ذوالقرنین:
👈 بنا بر آیات قرآن، #ذوالقرنین سدّی از آهن و مس بنا نمود و سد آهنین #داریال که بهزعم جناب ابوالکلام توسط #کوروش ساخته شده، دارای همان ویژگیهایی است که قرآن برای #سد_ذوالقرنین ذکر نموده است.
2⃣ مذهب و معتقدات کوروش:
👈 به اعتقاد ابوالکلام، #کوروش_کبیر یکتاپرست و پیرو دین #زردشت بوده و خصایل اخلاقی او در میان پادشاهان همعصرش نظیر نداشته است. این امر نشان از مطابقت دین و منش کوروش با #ذوالقرنین_قرآن دارد.
3⃣ سفرهای سهگانه ذوالقرنین:
👈 سفرهای سهگانهای که در قرآن برای ذوالقرنین بیان شده، با #جنگهای_کوروش در مشرق، مغرب و شمال قابل تطبیق است.
4⃣ قرائن و شواهد دیگر:
👈 در کنار مواردی که ذکر گردید، قرائن و شواهدی از #اسفار_یهود، احادیث #اهل_سنت و تندیسی که در #مشهد_مرغاب یافته شده نیز در جهت پیشبرد نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد مورد استفاده قرار گرفته است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ سد ذوالقرنین در نظریهٔ ابوالکلام
1⃣ #سد_ذوالقرنین و یافتن مصداقی برای آن در میان ابنیهٔ تاریخی موجود، از مواردی است که پیچیدگی داستان #ذوالقرنین را دوچندان نموده است. در واقع مفسّرین سدّی را با ویژگیهایی که در قرآن به آن اشاره شده نیافته و در بررسی تطابق یک شخصیت تاریخی با ذوالقرنین، مسأله سدّ را با تسامح دنبال نمودهاند. لیکن #ابوالکلام_آزاد مدعی است که دقتنظر کافی را در رابطه با این موضوع مبذول داشته است.
2⃣ ایشان یکی از برجستهترین مشخصات ذوالقرنین را بنا نمودن سدّی آهنین دانسته و سایر مفسّرین را به این دلیل که در یافتن مابازاء تاریخی ذوالقرنین نسبت به این امر بیتوجه بودهاند، مورد انتقاد قرار دادهاند. از دیدگاه ایشان #تنگه_داریال در ناحیه ولادی کیوکز کشور گرجستان، تمامی ویژگیهایی را که برای سد ذوالقرنین ذکر شده دارا است. زیرا این سدّ در ناحیه کوهستانی قفقاز و بین دو کوه (بینالسّدین) واقع گردیده و در ساخت آن نیز از آهن استفاده شده است و به ادعای ایشان، #کوروش سدّ مذکور را بنا نموده است.
3⃣ به اینترتیب از دیدگاه ابوالکلام، کلیهٔ سؤالات دربارهٔ سد ذوالقرنین، که بارزترین مشخصهٔ ذوالقرنین و در عین حال پیچیدهترین بخش برای یافتن مابازاء تاریخی برای این شخصیت قرآنی است، کاملاً پاسخ داده میشود.
4⃣ این بخش از نظریهٔ ابوالکلام و استدلالهای ارائه شده در آن از دو جهت قابل نقد است:
👈 اول آنکه آیا میتوان اثبات نمود که سدّ آهنین داریال، توسط #کوروش_کبیر ساخته شده است؟
👈 ثانیاً و به فرضِ ثبوت مورد اول، آیا #سد_داریال ویژگیهایی را که قرآن برای سد ذوالقرنین بیان نموده دارا است یا خیر؟
5⃣ در ادامه هریک از این موارد، مورد بررسی قرار میگیرد.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ بررسی صحت انتساب سد داریال به کوروش
1⃣ به زعم #ابوالکلام_آزاد، کوروش در سفرهایی که به شمال ایران انجام داد، سدّی را برای جلوگیری از تجاوزات اقوام مهاجم، بنا نمود. اما خود ایشان نیز معترفاند که شرح لشکرکشی کوروش، به تفصیل بیان نشده و تواریخ، ساختن سدّی که حملات #سکاها را متوقف نماید، به کوروش کبیر نسبت ندادهاند!!
2⃣ لذا ایشان برای اثبات مدعای خود، پارهای از قرائن را مستمسک قرار دادهاند؛ وجود تکواژه «کور» در نام ارمنی #سد_داریال و نیز در نام #رود_کر از شعبات «رود ارس» که از آن نواحی میگذرد، ایشان را به یقین رسانده که #کوروش سد داریال را بنا نموده است!!
3⃣ اما آیا این نحو از استدلال در حدّی از استحکام هست که ساختهشدن سدّی توسط #کوروش را بیهیچ شک و شبههای اثبات نماید؟! آنهم در شرایطی که #هیچ دلیل تاریخی برای اثبات این مدعا در دست نداریم. روشن است که استدلال جناب ابوالکلام پذیرفتنی نیست!!
4⃣ مروری بر #تاریخ_هخامنشیان مشخص میکند که صحّت بسیاری از جزئیات حیات کوروش، که حتی در تواریخ مدوّن بیان شدهاند نیز محل تردید است. حال چگونه در ارتباط با امری که در زندگی کوروش ثبت نگردیده (یعنی ساختن سدّ) میتوان به قطعیّت سخن گفت و ساختن سدّی را تنها با استناد به نام آن سدّ و یا نام رودی که در مجاورت آن سدّ در جریان است، در رابطه با کوروش اثبات نمود؟!!
5⃣ لذا جناب ابوالکلام نیز نتوانسته مسأله سدّ در داستان ذوالقرنین را چنانکه باید مورد بررسی دقیق قرار دهد، زیرا ادعای ایشان با استفاده از منابع تاریخی متقن و یقینزا قابل اثبات نیست. بلکه اساساً #هیچگونه منبع تاریخی برای اثبات مدّعای ایشان وجود نداشته و این امری است که خود ایشان نیز بدان اذعان کردهاند، زیرا اگر مدرکی در رابطه با این امر در اختیار داشتند، یقیناً ارائه مینمودند.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ علت نپرداختن گزنفون به ماجرای سد داریال
1⃣ #گزنفون ضمن شرح «لشکرکشی کوروش به ارمنستان» به صلح #ارامنه و #مردم_خالد که تا زمان خودِ او نیز باقیمانده، اشاره نموده است. گزنفون برای شرح وقایع این برهه از حیات کوروش، مشاهدات عینی و شنیدههای خود از مردم ایران را نیز بهکار گرفته است.
2⃣ رویّهٔ گزنفون این بوده که مشاهدات خود از ایران و آنچه تا زمان خود او (دورهٔ اردشیر دوم) حفظ شده بود، را ذکر میکرد. لذا اگر گزنفون مشاهدات دیگری در رابطه با ناحیهٔ ارمنستان میداشت، آن را هم بیان مینمود. بهویژه در رابطه با امری خطیرتر از ماجرای صلح ارامنه، یعنی ساختن سدّ عظیم داریال که مانع هجوم #سکاها شده است.
3⃣ اگر #کوروش را همان #ذوالقرنین و #سد_داریال را سد یأجوج و مأجوج بدانیم، بنا نمودن چنین سدّی، واقعهای است بس عظیم و بسیار مهمتر از اغلب جزئیاتی که گزنفون نقل کرده و در صورتیکه چنین امری رخ داده بود، در آثار گزنفون منعکس میشد.
4⃣ جناب ابوالکلام ادعا نموده که نام سد داریال در زمانهٔ ما نیز برگرفته از نام #کوروش است. آیا میتوان پذیرفت که سازندهٔ سدّ در زمان گزنفون که هنوز سلسلهٔ #هخامنشیان بر ایران حکم میرانده بر گزنفون معلوم نبوده باشد؟! در شرایطی که به ادعای جناب ابوالکلام نام این سدّ هنوز هم نشان از سازندهٔ آن یعنی کوروش دارد!! آیا میتوان پذیرفت مردم ایران در زمان گزنفون سازندهٔ سدّ را نشناخته و گزارشی به گزنفون در این رابطه ارائه نکرده باشند؟!!
5⃣ گزنفون درصدد تعظیم شخصیت کوروش و کارهای او بوده تا کتابی در تعلیم «صفات حسنه» و «آداب مملکتداری» بنگارد و چه فضیلتی بالاتر از ساختن سدّی که گروهی از مردم را از آزارهای اقوام مهاجم نجات دهد؟! گزنفون در جایجایِ نوشتههایش در صدد بیان تدابیر شایسته، دستاوردهای بزرگ و صفات نیکوی کوروش است.
6⃣ پس چرا گزنفون هیچ اشارهای به دستاوردی به عظمت و اهمیّت سدّ یأجوج و مأجوج، که صلح و آرامش را برای بسیاری از انسانها به ارمغان آورده، نکرده است؟! مگر نه آنکه این سنخ از وقایع تاریخی که حاکی از حُسن تدبیر و عظمت یک فرمانروا است، بهترین دستمایه برای گزنفون و کاملاً در راستای اهداف او برای نگارش سیروپدی است؟
7⃣ با این حال گزنفون به ساختهشدنِ چنین سدّی اشاره ننموده و همین امر سبب میشود تا به ادعای جناب #ابوالکلام_آزاد مبنی بر ساخته شدن سد داریال توسط کوروش با دیدهٔ تردید بنگریم. لذا ظنّ قوی آن است که کوروش چنین سدّی را بنا ننموده است.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 مقایسهٔ سد ذوالقرنین و سد داریال
1⃣ تا اینجا گفتیم که ادعای #ابوالکلام_آزاد مبنی بر انتساب #سد_داریال به #کوروش_کبیر قابل اثبات نیست. اما اِشکال دیگری نیز به این نظریه وارد است، و آن عدم تطابق ویژگیهای #سد_ذوالقرنین و سد داریال است. یعنی: سد داریال، حتی اگر توسط کوروش بنا شده باشد، فاقد مشخصات سد ذوالقرنین است!!
2⃣ #ذوالقرنین پس از ساخت سدّ، آنرا رحمتی از خدا دانسته و اشاره کرد که این سدّ تا زمان رسیدن وعدهٔ الهی (قیامت)، پابرجا میماند (کهف : 98). این آیه خصیصههای اصلی سد ذوالقرنین را مکشوف میسازد:
👈 یکی آنکه در دفع شرّ #یأجوج_و_مأجوج مؤثر واقع شده، لذا بهعنوان رحمتی از جانب خدا توصیف شده است.
👈 دیگر آنکه این سدّ تا زمان رسیدن وعدهٔ الهی باقی خواهد ماند.
3⃣ پیش از آن که ببینیم سد داریال حائز این شاخصهها هست یا خیر، به بخشی از سخنان جناب ابوالکلام اشاره میشود تا دیدگاه ایشان روشن شود:
👈 مقصود از دو سدّ در آیه «حتّى اذا بلغ بینالسّدین» دو دیوارهای است که بهشکل کوه بلند در قفقاز قرار دارد. در مشرق قفقاز، #دریای_خزر راه عبور به شمال را سدّ میکند، در مغرب نیز #دریای_سیاه مانع است، در وسط این دو دریا نیز سلسلهجبال مرتفعی است که در حکم یک دیوار طبیعی بین جنوب و شمال محسوب میشود. قبایل شمال برای هجوم به جنوب هیچ راهی نداشتند جز تنگهای که در میان این رشتهکوهها وجود دارد... قبایل سیت (سکاها) همان قوم یأجوج و مأجوج بوده است که #کوروش برای جلوگیری از هجوم آنان به بنای سدّی عظیم مجبور شد و از حمله آنان به آسیایغربی جلوگیری کرد و اگر به تاریخ توجه کنیم پس از زمان کوروش دیگر صحبتی از این غارتها بهمیان نمیآید.
4⃣ نظرات جناب ابوالکلام دربردارندهٔ دو گزارهٔ مهم است:
🔸الف) قبایل شمالی برای هجوم به جنوب هیچ راهی نداشتند جز تنگهای که میان رشتهکوههای قفقاز وجود دارد.
🔸ب) کوروش با بنای سدّ آهنین راه آنان را بهکلّی مسدود کرد، بهگونهای که پس از کوروش خبری از غارت سکاها نشد.
5⃣ در ادامه اثبات خواهد شد هیچیک از این دو گزاره صحّت ندارد! (نه تنگه داریال تنها راه هجوم سکاها به نواحی جنوبی بود و نه حملات سکاها در قرون پس از کوروش متوقف شد!)
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 نتیجهگیری
1⃣ گفتیم که #سد_ذوالقرنین در قرآن دارای دو مشخصه اصلی است: یکی دفع شرّ اقوام مهاجم و دیگری پابرجا ماندن تا زمان رسیدن وعدهٔ الهی. اما #سد_داریال واجد هیچیک از این مشخصات نیست. زیرا #سکاها که از دید ابوالکلام و بسیاری از مفسّرین همان قوم #یأجوج_و_مأجوج بودهاند، در قرون پس از کوروش حملات خود از #تنگه_داریال را پی گرفتند.
2⃣ از سوی دیگر، غیر از تنگه داریال، راههای دیگری نیز برای حملهٔ سکاها به نواحی جنوبی وجود داشته و آنها میتوانستند در صورت مسدود شدن یک راه، از راههای دیگر حملات خود را از سر بگیرند. یعنی سد داریال از همان ابتدا نیز نمیتوانسته شرّ مهاجمین را بهطور مطلق دفع نماید. این نیز دلیل دیگری است تا نتوانیم سدّ مذکور را همان سد ذوالقرنین بدانیم.
3⃣ مضاف بر این، سد داریال برخلاف آنچه قرآن در رابطه با سد ذوالقرنین بیان نموده، تا زمان رسیدن وعدهٔ الهی (قیامت) پابرجا نبوده و از استحکام آن کاسته شد، بهگونهای که در قرون بعد تدابیری در جهت استحکام آن اخذ گردید و جالبتر آنکه بهرغم همهٔ تدابیر باز هم حملات مهاجمین از این تنگه متوقف نشد. با این وجود چگونه میتوان سد داریال را همان سد ذوالقرنین دانست؟!!
4⃣ در اینجا باید به این نکته اشاره شود که حتی خود جناب ابوالکلام نیز از زمانهای هفتگانهٔ خروج یأجوج و مأجوج (سکاها) سخن بهمیان آورده و از مطالب ایشان برمیآید که برخی از حملاتی که از جانب این قوم به ایران صورت پذیرفت، مربوط به قرون پس از کوروش بوده است!
5⃣ نتیجه آنکه سد داریال فاقد اصلیترین ویژگیهای سد ذوالقرنین، یعنی دفع شرّ اقوام مهاجم و پابرجا بودن تا رسیدن وعدهٔ الهی است. بهنظر میرسد جناب #ابوالکلام_آزاد برای یافتن سد ذوالقرنین در میان ابنیه تاریخی به این موارد توجه ننموده است!!
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 علامه طباطبایی و مشکل سدّ ذوالقرنین
1⃣ در ادامهٔ مباحث پیشین لازم به ذکر است که #علامه_طباطبایی (ره) نیز ضمن اذعان به قطع نشدن هجوم اقوام مهاجم در اعصار پس از کوروش، تفسیر جدیدی را از آیات مربوط به #سد_ذوالقرنین ارائه نمودهاند تا ناکارآمدی موانعی همچون #سد_داریال را در جلوگیری از تجاوزات اقوام شمالی توجیه نمایند.
2⃣ بر کسی پوشیده نیست که سدّی که به تصریح آیات قرآن، در ساخت آن از آهن و مس استفاده شده، از زمان #ذوالقرنین تاکنون استوار و پابرجا باقیمانده و مانع حملات مهاجمین باشد و تنها در زمان آمدن وعدهٔ الهی یا همان #قیامت ویران گردد، در میان آثار باستانی موجود یافت نمیشود.
3⃣ بههمین دلیل علامه طباطبایی که تلویحاً نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد را پذیرفته و قائلاند که در میان شخصیتهای تاریخی، #کوروش_کبیر مطابقت بیشتری با ذوالقرنین دارد، تلاش نمودهاند که اشکالاتی را که در مبحث سد ذوالقرنین به نظریهٔ ابوالکلام وارد است بهنحوی تصحیح نمایند.
4⃣ بخشی از سخنان علامه که به این موضوع اختصاص دارد بدین شرح است:
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 آنچه در سومین قسمت از مقالات «بررسی نظریهٔ کوروش ذوالقرنین» گذشت:
1⃣ ابتدا به «معرفی اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد» پرداختیم.
2⃣ سپس توضیح دادیم که نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد روی ۴پایه بنا شده:
👈 ١. سد ذوالقرنین / ٢. مذهب و معتقدات کوروش / ٣. سفرهای سهگانه ذوالقرنین / ۴. شواهد دیگر (اسفار یهود - احادیث اهلسنت - تندیس مشهد مرغاب)
3⃣ در ادامه به اولین پایهٔ نظریهٔ ابوالکلام یعنی #سد_ذوالقرنین پرداختیم و ثابت کردیم که #کوروش هیچ ارتباطی با این سد ندارد!
✍ به همراهان فرهیختهٔ کانال سفارش میکنیم مقالهٔ «بررسی سدّ ذوالقرنین در نظریهٔ ابوالکلام آزاد» را حتماً در آدرس زیر مطالعه کنید، تا هم تفصیلاً در جریان مطالب قرار بگیرید و هم با منابع استدلالات آشنا شوید:
👉 http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12317
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
💎 مقدمه
1⃣ دیروز توضیح دادیم که نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد روی ۴پایه بنا شده:
👈 ١. سد ذوالقرنین / ٢. مذهب و معتقدات کوروش / ٣. سفرهای سهگانه ذوالقرنین / ۴. شواهد دیگر (اسفار یهود - احادیث اهلسنت - تندیس مشهد مرغاب)
2⃣ در ادامه به اولین پایهٔ نظریهٔ ابوالکلام یعنی #سد_ذوالقرنین پرداختیم و ثابت کردیم که #کوروش هیچ ارتباطی با این سد ندارد!
3⃣ از امروز به سراغ دومین پایهٔ نظریهٔ جناب ابوالکلام میرویم. یعنی: مذهب و معتقدات کوروش و مقایسهٔ آنها با سیره و اعتقادات ذوالقرنین. با ما همراه باشید.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter