آیا حضرت مهدی علیه السلام كنيه «ابا صالح» دارد؟
پاسخ :
👈 يكى از كنيه هايى كه امام مهدى عليه السلام بِدان #شهرت يافته ، «ابا صالح» است؛ امّا در #هيچ يك از منابع كهنِ حديثى و تاريخى ، چنين لقبى براى ايشان يافت #نشد.
❌ آنچه در برخى از احاديث آمده، عنوان «صالح» يا «ابا صالح» براى #راهنماى گم شدگان در #بيابان است. متن حديثى كه از امام صادق عليه السلام روايت شده، اين است:
🔸إذا ضَلَلتَ عَنِ الطَّريقِ فَنادِ : يا صالِحُ - أو يا أبا صالِحٍ - أرشِدونا إلَى الطَّريقِ يَرحَمْكُمُ اللَّهُ ![۱]
هر گاه راه را #گُم كردى، #صدا بزن «يا صالح!» يا بگو: «يا أبا صالح!» راه را به ما نشان دهيد. خداوند، شما را رحمت كند!».
🔸و رُوِىَ : أنَّ البَّرَ مُوَكَّلٌ بِهِ صالِحٌ وَ البَحرَ مُوَكَّلٌ بِهِ حَمزَةُ .[۲]
روايت شده است كه بخش #خشكى زمين به #صالح سپرده شده است و بخش #دريايى آن، در حمايت #حمزه قرار گرفته است.
👈 اين دو حديث را شيخ صدوق در كتاب من لا يحضره الفقيه نقل كرده؛ ولى نه او و نه هيچ يك از شارحان اين كتاب، لقب ياد شده را بر امام مهدى عليه السلام #تطبيق نكرده اند.
❌ همچنين سيّد ابن طاووس و جزائرى گفته اند كه «صالح»، #جنّى است كه وظيفه اش #امداد_رسانى به كسانى است كه راه را گُم كرده اند.[۳]
بر اين اساس بايد ديد از چه #تاريخى و
چگونه لقب «ابا صالح» براى امام مهدى عليه السلام #رواج يافته است.
💯 در بررسى هايى كه انجام گرفت، تا قرن #يازدهم هجرى، گزارشى حاكى از كاربرد اين لقب براى امام مهدى عليه السلام يافت #نشد؛
ليكن علّامه #مجلسى به نقل از پدر خود به نقل از شخصى با نام «امير اسحاق استرآبادى»، حكايتى نقل مى كند كه او در راه مكّه پس از #گم شدن، با گفتن جمله «يا صالح! يا أبا صالح! ارشدونى إلى الطريق » ، شخصى را يافته كه به او كمك كرده و او را به سرعت به مكّه رسانده است.
برداشت شخصى او اين بوده كه اين شخص، امام مهدى عليه السلام است ولى؛ دليلى بر اين امر نياورده است.
👈 گفتنى است كه محدّث نورى نيز حكاياتى مشابه را در كتاب #جنّة_المأوى نقل كرده؛ ولى خود تصريح نموده كه اين حكايات، بر اين كه شخص راهنما ، امام مهدى عليه السلام بوده ، دلالتى #ندارند.[۴]
✅ بنا بر اين تاكنون ، دليلى بر اين كه «ابا صالح» يكى از لقب ها امام مهدى عليه السلام باشد، يافت #نشد و آنچه سبب رواج اين لقب براى ايشان از قرن #يازدهم به بعد شده ، حكاياتِ ياد شده اند كه دلالتى بر اين معنا ندارند.
منابع:
[۱] كتاب من لا يحضره الفقيه: ج۲ص ۲۹۸.
[۲] كتاب من لا يحضره الفقيه: ج۲ص ۲۹۸.
[۳] الأمان من أخطار الأسفار: ص۱۲۳، التحفة السنّية (مخطوط): ص۳۴۳.
[۴] جنّة المأوى (چاپ شده در ضمنِ بحار الأنوار ، ج ۵۳): ص ۲۹۳ - ۳۰۰.
نقل شده از دانش نامه امام مهدی علیه السلام. ج۲.ص۳۲۲
https://eitaa.com/mr13_72