✳ تفسیرالمیزان
نقد و پاسخی در سوره زلزال آیه 7و8
📌 پرسش:
⬅ در اينجا اين سؤال به #ذهن مى رسد كه در آيات شريفه قرآن #آياتى هست كه با اين ضابطه كلى(که هرکس عملی انجام دهد نتیجه آن را در قیامت می بیند) #سازگار نيست، از آن جمله آياتى كه دلالت دارد بر #حبط و بى نتيجه شدن اعمال #خير به خاطر #پاره اى عوامل، و آياتى كه دلالت دارد بر #انتقال اعمال خير و شر اشخاص به ديگران، مانند انتقال #حسنات قاتل به مقتول، و گناهان مقتول به قاتل، و آياتى كه #دلالت دارد بر اينكه در بعضى #توبه كاران گناه #مبدل به ثواب مى شود
🍁🍁🍁🍁🍁
پاسخ:
📌 پاسخ:
#جواب از اين سؤال اين است كه آيات مذكور حاكم بر اين #دو آيه است، و بين دليل حاكم و محكوم #منافاتى نيست، #مثلا آياتى كه دلالت دارد بر #حبط اعمال، شخص صاحب عمل خير را از #مصاديق كسانى مى كند كه عمل خير ندارند، و چنين كسى عمل خير ندارد تا به حكم آيه مورد بحث آن را ببيند، و همچنين #قاتلى كه نگذاشت مقتول زنده بماند و عمل #خير انجام دهد، اعمال خيرش را به #مقتول مى دهند، و خودش عمل خيرى ندارد تا آن را ببيند، و توبه كارى كه #گناهش مبدل به حسنه مى شود، براى اين است كه گناه #موافق ميل او نبوده، عواملى #خارجى باعث گناهكارى او شدند، و آن عوامل كار خير، #موافق طبعشان نيست، ولى چون مى خواستند در بين مردم نيكوكار و #موحد باشند، و بلكه رئيس و #رهبر آنان باشند، لذا با زبان #شكار حرف زدند، پس خوبيهاشان از خودشان نيست، لذا در #قيامت بديهاى توبه كاران را به آن عوامل مى دهند، و خوبيهاى آن عوامل را به توبه كاران، در نتيجه توبه كاران گناهى ندارند تا به حكم آيه مورد بحث در #قيامت آن را ببينند، و نيز #عوامل شر، كار خيرى ندارند، تا به حكم آيه مورد بحث آن را ببينند - دقت فرماييد.
🆔 کانال قرآنی رحیق
@rahighemakhtoom
✳️ تفسیر المیزان
🔹 روایت
آنچه #زمین در #قیامت گزارش می دهد چیست؟
🔹در #الدرالمنثور است كه #ابن_مردويه و #بيهقى در كتاب #شعب_الايمان از #انس بن مالك روايت كرده اند كه #رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) فرمود:
#زمين در روز #قيامت به تمامى اعمالى كه در #پشتش انجام شده خبر مى دهد، آنگاه اين آيه را #تلاوت كرد: (اذا زلزلت الارض زلزالها) تا رسيد به آيه (يومئذ تحدث اخبارها) و آنگاه فرمود هيچ مى دانيد #اخبارش چيست؟
#جبرئيل نزد من آمد و گفت: #خبر زمين كه زمين روز #قيامت بدان گواهى مى دهد، #همه اعمالى است كه بر پشتش انجام شده.
#مؤلف: نظير اين روايت را از #ابو_هريره نيز نقل كرده.
🌿🌿🌿
@almizan
🆔 کانال قرآنی رحیق
@rahighemakhtoom
وحی و نبوت در قرآن 32
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
📌 نقد واشكال ديگر:
بنابر آنچه گذشت عقل در همه احوال حكم به رعايت قانون و لزوم اجتناب تخلف نمىكند و اين معنا منافى است با آنچه در عدهاى از احاديث ائمه اهلبيت وارد است كه خداى متعال بر بندگان خود دو حجت دارد: حجت ظاهرى كه پيغمبر است و حجت باطنى كه عقل انسان مىباشد، زيرا بنابر آنچه گذشت عقل در همه يا اغلب موارد تخلف حكمى ندارد تا سمت حجيت داشته باشد.
📌 پاسخ:
كار استثنا ناپذير عقل عملى انسان دعوت به جلب نفع و اجتناب ضرر مىباشد و در صورتى كه پذيرفتن تعاون و تشريك مساعى از انسان سودخواه و استخدام طلب (با بيانى كه گذشت) از راه اضطرار باشد و منشأ اضطرار همان قدرت كسانى باشد كه انسان مىخواهد از اعمالشان آزادانه بهرهبردارى نمايد يا قدرت كسانى كه مقررات كيفر دست ايشان است.
البته در اينفرض اگر در مواردى وادار كنندهاى در ميان نباشد عقل نيز به وجوب متابعت قانون حكم نخواهد كرد و از تخلف و نقض قانون نهى نخواهد نمود.
ولى اگر منشأ اضطرار- چنان كه نظريه وحى ايجاب مىكند- حكم خدا و مراقبت اعمال و پاداش تخلف و تبعيض و استثناناپذيرى نيكىها و بدىها به عهده خدايى باشد كه غفلت و جهل و عجز راهى به ساحت پاكش ندارد در اين فرض عقل موردى پيدا نخواهد كرد كه ضرورت را مرتفع ديده از حكم سرباز زند و براى هميشه به آنچه وحى حكم مىكند حكم خواهد كرد.
🔹 خداى متعالى مىفرمايد:
اَ فَمَنْ هُوَ قائِمٌ عَلى كُلِّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ» « رعد، آيه 33 » آيا كسى كه بالا سر نفس و كارش ايستاده مانند ديگران است.
🔹 و مىفرمايد:
إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْها حافِظٌ « طارق، آيه 24 » هيچ نفسى بى نگهبان نيست.
🔹 و مىفرمايد:
كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ « مدثر، آيه 38 » هر نفسى گروگان كارش است.
✅ نتیجه: حجیت عقل هم به تایید وحی است و باید با وحی هماهنگ باشد.
@rahighemakhtoom
ادامه 👇
وحی و نبوت در قرآن 32
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
✳ راه وحى از خطا و اشتباه مصون است
بنابر آنچه گذشت راه وحى و تعليم برنامه زندگى اجتماعى انسان از اين راه جزء برنامه آفرينش مىباشد و روشن شد كه تكوين و آفرينش هرگز در كار خود خطا نمىكند، پس مواد دين آسمانى كه از راه وحى به مردم تعليم مىشود و در طول اين مسافت دچار هيچگونه خطا و اشتباهى نخواهد بود .
🔹 خداى متعال مىفرمايد:
عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً* إِلَّا مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً* لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ وَ أَحْصى كُلَّ شَيْءٍ عَدَداً» « جن، آيات 26- 28 »
او تنها داننده غيب است پس هيچ كسى را به غيب خود مسلط نمىكند مگر كسى را كه بپسندد از پيغمبر و در اين صورت از پس و پيش او مراقبت مىكند تا محققاً پيامهاى خداىخودشان را برسانند در حالى كه به آنچه پيش ايشان است احاطه نموده و عدد هر چيز را شمرده است (خلاصه ترجمه).
📌 ضرورت خطا ناپذیری پیامبران
و از اين جاست كه پيغمبران و فرستادگان خدا بايد معصوم باشند يعنى هم در فراگرفتن تعليمات وحى از عالم بالا و هم در نگهدارى آنچه فرا گرفتهاند و هم در تبليغ آنچه فراگرفته و نگهداشتهاند از خطا و معصيت مصون باشند، زيرا اينان براى دستگاه آفرينش در هدايت عمومى كه مىكند وسيله كارند و اگر در فراگرفتن و نگه داشتن و رسانيدن وحى خطايى كنند يا به واسطه وساوس شيطانى و نفسانى خيانتى ورزند يا معصيتى كنند كه قهراً به خلاف آنچه تبليغ قولى كردهاند تبليغ فعلى خواهد بود در همه اين صور دستگاه آفرينش در اجراء برنامه هدايت خود خطا نموده و محالى به وقوع پيوسته است.
🔹 خداى متعال مىفرمايد:
{«وَ عَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَ مِنْها جائِرٌ» « نحل، آيه 9 »
به عهده خداست كه راه ميانه و معتدلى در دسترس مردم بگذارد و راهى نيز هست كه از حق ميل و تعدى نموده است (خلاصه ترجمه).
@rahighemakhtoom
ادامه 👇👇👇
وحی و نبوت در قرآن 32
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
✳ حقيقت وحى براى ما مجهول مىباشد
🔹 آنچه از بحثهاى گذشته ما روشن شد اين بود كه برنامه زندگى انسان كه مقدمه وصول به سعادت نوعىاش مىباشد و تعليم آن به عهده آفرينش است، ممكن نيست از راه عقل به وى برسد بلكه راه درك ديگرى غير از راه تفكر بايد وجود داشته باشد كه انسان به وسيله آن، وظايف زندگى نوعى خود را تلقى نمايد و اين راه را راه وحى مىناميم.
🔹 البته مقتضاى دليل همين مقدار است كه در نوع انسان چنين دركى بايد وجود داشته باشد نه اين كه همگانى باشد بلكه از اين روى كه تلقى وحى درك پاكى مىخواهد كه از هر گونه پليدى و آلودگى مصون باشد و افراد انسان در استقامت حال و اعتدال ادراك و صفاى روح و خلاف اين صفات به غايت مختلفند بايد گفت اين موهبت تنها در برخى از افراد به ندرت تحقق مىپذيرد چنان كه قرآن جمعى را به نام پيغمبران و فرستادگان خدا ياد مىكند ولى از ذكر شماره آنان و نام همهشان خوددارى مىنمايد و از گروهشان فقط بيست و چند نفر را اسم مىبرد. «1»
🔹 ما كه از اين موهبت بىبهره هستيم و به عبارت ديگر آن را نچشيدهايم حقيقت آن براى ما مجهول است، تنها برخى از آثار آن كه از آن جمله قرآن مجيد مىباشد و پارهاى از اوصاف آن را كه از راه نبوت به ما رسيده ديده و شنيدهايم، با اين همه نمىتوان گفت كه اوصاف آن همان است كه به ما رسيده و بس و ممكن است اوصاف و خواص و شعب ديگرى داشته باشد كه براى ما شرح داده نشده.
*🌴🌴🌴
(1). آدم، نوح، ادريس، هود، صالح، ابراهيم، لوط، اسماعيل، اليسع، ذوالكفل، الياس، يونس، اسحاق، يعقوب، يوسف، شعيب، موسى، هارون، داود، ايوب، سليمان، زكريا، يحيى، اسماعيل صادق الوعد، عيسى و محمد صلى الله عليه و آله.
اينان پيغمبرانى هستند كه به اسم ذكر شدهاند و كسانى نيز با اشاره ياد شدهاند مانند اسباط در سوره نساء آيه 163 و مانند پيغمبرى كه طالوت به اشاره او پادشاه بنىاسرائيل شد، سوره بقره آيه 246.
@rahighemakhtoom
🍁 بحث روايتى سوره زلزلة🍁
✳️ تفسیر المیزان
⬅️ در #الدرالمنثور است كه #حسين بن سفيان در كتاب #مسندش و #ابو_نعيم در كتاب #حليه اش از #شداد بن اوس روايت كرده اند كه گفت: من از #رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) شنيدم مى فرمود:
ايها الناس #دنيا متاعى است حاضر كه هم #نيكان از آن مى خورند و هم #فاجران، و بدرستى #آخرت وعده اى است صادق، كه #سلطانى قادر در آن حكومت مى كند، #حق را محقق و باطل را باطل مى سازد.
🍁🍁🍁🍁🍁
ايها الناس سعى كنيد از #طالبان آخرت باشيد، و از طالبان دنيا نباشيد، #فرزند آخرت باشيد، نه فرزند دنيا، چون هر مادرى فرزندش به #دنبالش مى رود (حاصل #منظور آن جناب اين است كه خواهان آخرت باشيد نه دنيا، براى اينكه علاقه به دنيا #قهرا شما را به سوى ماديت و آلودگى هاى آن مى كشد)، آنگاه فرمود: هر عملى كه مى كنيد در حالى انجام دهيد كه از خدا #خائف و بر حذر باشيد، و بدانيد كه روزى شما را بر اعمالتان #عرضه مى دارند، و شما خواه و ناخواه خدا را #ملاقات خواهيد كرد، پس هر كس #هموزن ذره اى عمل خير كرده باشد، آن را خواهد ديد، و هر كس هموزن ذره اى عمل #زشت كرده باشد آن را خواهد ديد.
🌿🌿🌿
@al_mizan
🆔 کانال قرآنی رحیق
@rahighemakhtoom
🍁 بحث روايتى سوره زلزلة🍁
✳️ تفسیر المیزان
📚در تفسير #قمى در ذيل آيه (و اخرجت الارض اثقالها) آمده كه منظور از اثقال زمين، #انسانهايند. و در ذيل جمله (و قال الانسان مالها) آمده كه اين انسان، #اميرالمومنين (عليه السلام) است. و در ذيل آيه(يومئذ تحدث اخبارها... اشتاتا) آمده كه مردم از جهت ايمان و كفر و نفاق #متفرق و اشتات مى آيند، بعضى #مومنند و برخى كافر و جمعى منافق. و در ذيل جمله (ليروا اعمالهم ) آمده كه هر كس #بالاى سر اعمال خود مى ايستد، و اعمال خود را اينطور #فاش و هويدا مى بيند.
🍁🍁🍁🍁🍁
📚و نيز در آن كتاب در روايت #ابى_الجارود از امام #باقر (عليه السلام) آمده كه در ذيل آيه (فمن يعمل مثقال ذره خيرا يره )، فرمود:
اگر از اهل #آتش باشد، و در دنيا مثقال ذره اى عمل #خير كرده باشد، اگر براى #غير انجام داده باشد، همان عمل خيرش هم مايه #حسرتش مى شود، و در ذيل جمله (و من يعمل مثقال ذره شرا يره )، فرمود: اگر از اهل #بهشت باشد در روز قيامت آن #شر را مى بيند و سپس خداى تعالى او را مى #آمرزد.
🌹شادی روح علامه طباطبایی (ره) #صلوات
🌿🌿🌿
@al_mizan
🆔 کانال قرآنی رحیق
@rahighemakhtoom
🕙درنگ وتامل
◀️بنابر آیات قرآن و روایات، چه افرادی میتوانند شفاعت كنند؟
✳️از نظر قرآن و روایات اسلامی حق شفاعت درباره گروهها، افراد، مكانها، قرآن و... فراوان به چشم میخورد كه به مجموع آنها به اختصار اشاره میشود:
1⃣اول؛ خدای تبارك و تعالی؛ «و آخر مَن یشفع هو أرحم الرّاحمین»
2⃣دوم؛ رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم (علیهم السلام
3⃣سوم؛ قرآن مجید؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود هرگاه آشوبها چون شب تار شما را فرا گرفت به قرآن تمسّك جویید، زیرا قرآن شفیعی است كه شفاعتش پذیرفته است.
4⃣چهارم؛ پیامبران الهی (علیهم السلام
5⃣پنجم؛ فرشتگان (علیهم السلام)؛ كه شفاعتشان چیزی جز استغفار آنان نیست.
6⃣ششم؛ اطاعت از فرمان خداوند؛ «فَاجْعَلُوا طَاعَةَ الله... وَ شَفِیعاً لِدَرَكِ طَلِبَتِكُم»[6] برای رسیدن به خواستههای مشروع خود، پیروی و اطاعت خدا را شفیع خود قرار دهید.
7⃣هفتم؛ توبه و بازگشت به خدا؛ مؤثرترین شفیع در دنیا توبه است. البته نقطه امتیاز شفیعانی چون پیامبران و فرشتگان نسبت به توبه این است كه شفاعت آنان در قیامت نیز مؤثر است، در حالی كه توبه، به دنیا اختصاص دارد.
✳️مؤمنان و پارسایان؛ شهیدان راه خدا؛ دانشمندان و دین پژوهان؛ دانش پژوهان دین و قرآن؛ خویشاوندان (رحم، حمیم)؛ همسایگان؛ امانت داران؛ روزه؛ درود بر محمّد و آل او (علیهم السلام)؛ اطفال سقط شده؛ كاملان در راستگویی (صدّیقان)؛ پیكارگران با زبان، قلم و شمشیر از دیگر کسانی هستند که در آیات و روایات برای آنان حق شفاعت ذکر شده است.
📋🖋گزیده ای از پاسخ حضرت استاد آیت الله جوادی آملی
☘☘☘
برای نشر فرهنگ دینی و آشنایی ژرف با آموزه ها ی قرآنی با پیوستن به کانال قرآنی رحیق ما را حمایت کنید.
لینک زیر را دنبال فرمائید
👇👇👇
@rahighemakhtoom
#سوره_بینه1
#تفسیر_المیزان
✅ ترجمه آيات #سوره_بیّنه
به نام اللّه رحمان و رحيم
✳ به هيچ وجه كفار، چه مشركين و چه اهل كتاب #رها نخواهند شد تا آنكه #حجت نبوت خاتم الانبياء (صلوات اللّه عليه ) و حقيقت دعوتش و قرآنش بر آنان #تمام شود.(1)
✳ رسولى از ناحيه #خدا كه صحيفه هايى منزه از #باطل را بر آنان تلاوت كند(2)
✳ صحيفه هايى كه در آنها كتابهايى #گرانبها هست(3)
✳ و اگر اهل كتاب #دعوت او را نپذيرفتند و از مسلمانان جدا و #متفرق گشتند بارى بعد از تماميت حجت عليه شان جدا شدند(4)
با اينكه رسالت اين رسول جز اين نبود كه به مشركين و اهل كتاب #بفهماند از طرف خدا مامورند اللّه تعالى را به عنوان #يگانه معبود #خالصانه بپرستند و چيزى را #شريك او نسازند و #نماز را بپا داشته #زكات را بدهند و دين #قيم هم همين است(5)
✳ از اهل كتاب و مشركين، آنها كه #كافر شدند در آتش #جهنم خواهند بود آن هم براى هميشه و ايشان #بدترين خلق خدايند (6)
و كسانى كه #ايمان آورده اعمال صالح كردند ايشان #بهترين خلق خدايند(7)
✳ جزايشان نزد پروردگارشان عبارت است از #بهشت هاى عدن كه نهرها در زير درختانش #روان است و ايشان تا ابد در آنند در حالى كه خدا از ايشان #راضى و ايشان هم از خدا راضى باشند اين سرنوشت كسى است كه از پروردگارش #بترسد(8)
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
#سوره_بینه2
#تفسیر_المیزان
✅ مباحث سوره در یک نگاه
✳ اين سوره #رسالت محمد بن عبداللّه خاتم النبيين (صلوات اللّه عليه) را براى عوام از اهل كتاب و مشركين #مسجل مى كند، و به عبارتى #ساده تر براى عموم اهل ملت و غير اهل ملت و باز ساده تر بگويم: براى #عموم بشر تسجيل مى كند، و مى فهماند كه آن جناب از ناحيه #خدا به سوى #عموم بشر گسيل شده، و اين #عموميت رسالت آن جناب #مقتضاى سنت الهى، يعنى سنت #هدايت است، همان سنتى كه آيات زير بر آن اشاره دارد، و مى فرمايد: (إنا هدَيناهُ السَبيل إمّا شاكراً و إمّا كَفوراً)، (و إن مِن أُمّةٍ إلا خَلافيها نَذيرٌ) و به بيانى كه ان شاء اللّه به #زودى مى آيد بر عموميت دعوت آن جناب #استدلال كرده، به اينكه دعوت آن حضرت متضمن #صلاح مجتمع انسانى است، عقايد و اعمال افراد و جوامع را صالح مى سازد.
✳ اين سوره هم با نزول در #مكه مى سازد و هم نزول در #مدينه، هر چند كه از نظر #سياق به #مدنى بودن شبيه تر است.
🍁🍁🍁
@al_mizan
@rahighemakhtoom
آیت الله العظمی جوادی آملی:
مهم ترین اثر یاد معاد، اجرای عدل و برپاداری قسط فردی و اجتماعی است، از این رو امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود: كسی كه به یاد سفر آخرت باشد خود را آماده محاسبه آن روز خواهد كرد. نیز فرمود: به یاد گورت باش؛ زیرا از آنجا به طرف معاد مرور می كنی و برای اصلاح جامعه اسلامی به مالك اشتر فرمود: هرگز بر خویشتن تسلّط نمی یابی و از خشم نمی رهی تا اندیشه هایت را بسیار به یاد بازگشت به سوی پروردگارت نگردانی. لذا مهم ترین اثر فراموشی معاد نیز تبهكاری و ستمگری فردی و اجتماعی است.
یاد قیامت یكی از عوامل مؤثر در وارستگی انسان است؛ كسی كه معاد را فراموش نكند پارسا خواهد بود؛ زیرا همهٴ اعمال و رفتارش را تحت مراقبت ویژه قرار می دهد و سعی و تلاش همه جانبه دارد تا آنها را بر خشنودی خداوند استوار ساخته، در مدار شهوات، آرزوهای باطل و هوسهای شیطانی نگردد.
امیرالمؤمنین (علیه السلام) به این نكته زیبا توجّه داده و فرموده است: هراسناك ترین چیزی كه می ترسم دامنگیر شما گردد دو چیز است: پیروی از هوای نفس و آرزوی دراز؛ اما زیان پیروی از هوای نفس آن است كه راه حق و حقیقت را می بندد و اما زیان آرزوی طولانی آن است كه سبب فراموشی آخرت خواهد شد، پس انسان اگر از قید و بند هوا بگریزد، قهراً برنامه های اخروی را با كمك عقل تنظیم می كند.
منبع: تفسیر موضوعی قرآن کریم، جلد 4 (معاد در قرآن)
@rahighemakhtoom
📈#روش_های_تفسیری_اهل_بیت_(ع) 2
در بیان آیت الله العظمی جوادی آملی
👇🏽👇🏽👇🏽
4⃣روش دیگری كه اهل بیت(علیهمالسلام) در تفسیر قرآن پیموده اند و آن را ترویج، بر آن تكیه و شواهد فراوانی برای آن ارائه كرده اند، همان راهی است كه استاد ما علامه طباطبایی(قدسسرّه) پیموده اند. در این روش، برخی آیات قرآن به كمك بعضی دیگر تفسیر می شوند. برای مثال، در بعضی موارد اهل بیت(علیهمالسلام) آیه ای را تفسیر می فرمودند و وقتی در مورد دلیل آن از آنها پرسش می شد، در پاسخ آیه ای دیگر را ذكر می كردند، چنان كه در زمان یكی از خلفا، مادری فرزند خود را شش ماه پس از ازدواج به دنیا آورد. خلیفه به رجم او حكم كرد و اهل بیت(علیهمالسلام) با حكم خلیفه، با استناد به آیات قرآن و از طریق انضمام آیات با یكدیگر مخالفت كردند. بدین ترتیب، حكم خدا را بیان و خون بیگناهی را حفظ كردند.[3] در یك آیه، مجموعه دوران بارداری تا پایان شیرخوارگی كودك سی ماه بیان شده است: ﴿وحمله و فصاله ثلاثون شهرا﴾[4] و در آیه دیگر، شیر خوارگی كامل دو سال معرفی می شود: ﴿والوالدات یرضعن اولدهنّ حولین كاملین﴾[5] و چون دو سال، یعنی بیست و چهار ماه، از سی ماه كم شود، مدّت شش ماه برای حد اقل دوران حمل باقی می ماند.
✳️این روش تفسیری، نظیر نوع اول، راهی عمومی است و هر انسانی كه در خدمت قرآن باشد و با آن انس بگیرد، می تواند از ارجاع آیات قرآن به یكدیگر و جمع آنها، پیام و كلام خاص را از آن دریافت دارد. در نوع نخست، به ظاهر یك آیه یا سوره استناد می شود. در آن حال نمی توان گفت: قرآن در این مورد این مطلب را بیان می دارد، بلكه باید گفت: این آیه یا آیات چنین پیامی دارند. وقتی می توان از پیام قرآن درباره یك مطلب سخن گفت كه همه آیات قرآن در كنار یكدیگر مورد توجه قرار گرفته، با اجتهاد، از تفسیر برخی آیات نسبت به بعضی دیگر استفاده شود. در این مرحله نیز نمی توان گفت: نظر اسلام در مورد این مطلب همین است، زیرا برای اثبات این ادعا، باید روایاتی كه درباره مطلب مورد نظر وارد شده، در كمال اجتهاد بررسی نمود و با استعانت از براهین عقلی، در خدمت قرآن، به جمع بندی و نتیجه گیری همت گمارد.
منبع: کتاب نسیم اندیشه، جلد اول
🍀🍀🍀
پاورقی:
[1] ـ سوره زخرف، آیه 4.
[2] ـ سوره شعراء، آیه 195.
[3] ـ ر.ك: مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 365؛ دعائم الاسلام، ج 1، ص86.
[4] ـ سوره احقاف، آیه 15.
[5] ـ سوره بقره، آیه 233.
@rahighemakhtoom
📈#روش_های_تفسیری_اهل_بیت(ع) 1
در بیان آیت الله العظمی جوادی آملی
👇🏽👇🏽👇🏽
1⃣اهل بیت(علیهمالسلام) ظاهر قرآن، یعنی آنچه از لغت، جمله، قراین، سیاق و فرهنگ محاوره به دست می آید، را حجّت می دانستند و با استدلال به آن، آیه را تفسیر می كردند. این راه كه آنها خود در پیش گرفته و امضا كرده اند، راهی عمومی است كه دیگران نیز می توانند پی بگیرند.
🌟🌟🌟
2⃣روش تفسیری دیگر امامان(علیهمالسلام) به تعیین حدودِ احكام و شرایع الهی مربوط است. این روش به امامان(علیهمالسلام) اختصاص دارد و دیگران از آن بی نصیب هستند. ایشان در این روش، مطلق های قرآنی را مقید كرده، تخصیصات مربوط به عمومات را ذكر می كنند و شرایط یا موانعی را بیان می دارند. این نوعِ تفسیر، از ظاهر و لفظ عبارات قرآنی یا سیاق آیات، جملات و كلمات به دست نمی آید؛ مانند قید یا شرطی كه برای نماز صبح، ظهر یا عصر ذكر می شود، یا اینكه نماز صبح دو ركعت باشد و بلند خوانده شود. بسیاری از اموری كه شرایط، موانع، حدود، قیود و تخصیصات را بیان می دارد و مبهم ها را معین می كند، از این قبیل است. این نوع تفسیر مختص ائمه(علیهمالسلام) است و از راه وحی به دست می آید. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم وحی تشریعی را از خدای سبحان دریافت می دارد، امّا امامان معصوم(علیهمالسلام)، چون دارای رسالت و نبوّت نیستند، وحی تشریعی ندارند، امّا از وحی تسدیدی، اِنبائی، الهام و دیگر اقسام آن بهره می گیرند.
🌟🌟🌟
3⃣ نوع سوم تفسیر امامان معصوم(علیهمالسلام) به باطن قرآن مربوط است. نزول قرآن به تجلّی است؛ نه تجافی. نزول قرآن مانند نزول باران نیست، چون باران به تجافی از ابر فرو می ریزد. در نزول به تجافی، قطره باران تا زمانی كه در بالاست، در پایین نیست و چون به پایین بیاید، در بالا نخواهد بود. اما نزول قرآن، چنان كه در نهج البلاغه آمده، به تجلّی است. در نزول به تجلّی، آن حقیقت در عین اینكه در مبدأ و منبع است، مرحله وسطی و رقیق شده آن به اوسط مراحل و مرحله نازلتر و رقیقتر آن به پایین ترین مراتب می رسد و از این طریق در اختیار دیگران قرار می گیرد.
✳️ریشه اصلی قرآن كریم كه به تجلّی تنزّل یافته است، در ﴿اُمّ الكتاب﴾ است و خدای سبحان بدین سان از جایگاه آن خبر می دهد: ﴿و اِنّه فی اُمّ الكتاب لدینا لعلی حكیم﴾[1]؛ به درستی كه آن در اُم الكتاب نزد ماست و همین كتاب در نزول به تجلی، به صورت ﴿عربی مبینٍ﴾[2] ظاهر می شود. این حقیقت در همه مراحلی كه از ﴿اُمّ الكتاب﴾ تا ﴿عربی مبین﴾، به وساطت فرشتگان، به تجلّی طی می كند، قرآن است، به همین دلیل كسی كه با لغت عربی آشناست، در همان محدوده از آن استفاده می كند، و كسی كه به راه نزول قرآن آشنا باشد، از ظاهر به باطن پی میبرد و از باطن به باطن باطن. در نظر اهل بیت(علیهمالسلام)، برای قرآن ظاهر و باطنی است و برای باطن آن نیز باطن دیگر، و برای باطن باطن آن نیز بر همین قیاس باطنی است. بر این اساس یكی از روشهای تفسیری اهل بیت(علیهمالسلام) اظهار و بیان باطن قرآن است، زیرا آنها با بطون قرآن انس كامل دارند و با مسیری كه قرآن در آن نزول كرده، آشنا هستند، و طی این راه تا پایان مختص آنهاست؛ لیكن طی برخی مراحل آن، مقدور صاحبدلانی می باشد كه از راه تهذیب، در خدمت قرآن هستند.
🌟🌟🌟
@rahighemakhtoom
#سوره_بینه3
#تفسیر_المیزان
📚 بیان آیه 1 سوره #بیّنة در تفسیرالمیزان
لَم يَكُن الّذينَ كَفروُا مِن أهلِ الكتابِ و المشركينَ مُنفَكينَ حَتّى تَاتيهُم البيّنة1
✅ تفسير آيه1كه گفته شده از #مشكل ترين آيات قرآنى است.
آيات اين سوره در #سياقى است كه به #قيام_حجت عليه كافران به دعوت #اسلامى اشاره مى كند، چه از اهل كتاب و چه مشركين، و نيز #عليه عده اى از اهل كتاب كه #بعد از آمدن حجت به خاطر #اختلافهاى ناشى از #منيت حجت خدا را رها كردند.
و با در نظر داشتن اين #سياق از ظاهر آيات بر مى آيد كه منظور اشاره به اين معنا است كه #رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) از #مصاديق حجت #بينه اى است كه #عليه مردم قيام شده، و #سنت الهى كه در بندگان جارى است #اقتضا كرده اين حجت #قائم گشته، و اين رسول #مبعوث شود، چون سنت جارى خدا #ايجاب مى كرد بينه و حجت روشنگرش به سوى اين طوايف نيز بيايد، همانطور كه به طوايف و اقوام گذشته #قبل از اختلافشان همين اقتضا را كرد و بر ايشان #حجت فرستاد، چيزى كه هست خودشان از آن #حجت استفاده نكردند، و با يكديگر #اختلاف راه انداختند.
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
#سوره_بینه4
#تفسیر_المیزان
📚 بیان آیه 1 سوره #بیّنة در تفسیر#المیزان
🔹 بنابراين، #مراد از جمله (الَّذينَ كَفروا) در آيه شريفه، #همه كافران از دعوت اسلامى است، #چه از اهل كتاب و چه مشركين، و كلمه (من) در جمله (مِن أهل الكتاب) #تبعيض را مى رساند، نه تبيين را، و كلمه (وَالمُشركين) #عطف است بر كلمه (أهل الكتاب) و #مراد از (مُشركين)، #غير اهل كتاب است حال چه بت پرست باشند، و چه اصناف ديگر مشركين.
🔹 و كلمه (منفكين) از ماده #إنفكاك است، كه به معناى #جدايى دو چيز است كه به #شدت به هم #متصل بوده اند، و مراد از آن - به طورى كه از جمله (حَتّى تَاتيَهُم البَينة) استفاده مى شود - #جدا شدن از مقتضاى #سنت هدايت و بيان است، گويا سنت الهى #دست_بردار از آنان نبوده، تا #حجت و بينه بيايد، همينكه آمد آن وقت #رهاشان مى كند، و به حال خودشان #واگذار مى كند، همچنان كه در جاى ديگر به اين #معنا اشاره نموده مى فرمايد: (و ما كان اللّه ليضل قوما بعد اذ هديهم حَتى يبين لهم ما يتقون ).
🔹 (حَتَّى تأتِيهُمُ البَينة) - اين جمله به همان معناى #ظاهريش معناى مى شود، يعنى منظور از كلمه (تأتيهُم ) كه #صيغه_مضارع است همان آينده است، و كلمه (بَينة) به معناى #دليل_روشن است
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
#سوره_بینه5
#تفسیر_المیزان
📚 بیان آیه 1 سوره #بیّنة در تفسیر#المیزان
بیان آیه 1⃣ سوره #بیّنة در تفسیر#المیزان
✅ معناى آيه شريفه اين است كه:
خداى تعالى كسانى را كه به #رسالت و يا #دعوت رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) كافر شدند، و يا به قرآن كفر ورزيدند، #رها نخواهد كرد، تا آنكه بينه و دليل روشن كه همان #رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم) است براى آنان بيايد، (و ساده تر آنكه خداى تعالى دست از #هدايت اين كفار بر نمى دارد تا زمانى كه #حجت بر آنان تمام شود، و خودشان #يقين كنند كه محمد (صلى اللّه عليه و آله و سلم) #رسول خدا است، و #راست مى گويد، و #لجاج و عناد وادار به كفرشان ساخته).
🔹 و اما #مفسرين در تفسير آيه و معانى كلمات آن #اختلافى_عجيب به راه انداخته اند، به طورى كه #بعضى از آنان - آنطور كه مى گويند - گفته اند: اين آيه از #مشكل ترين آيات قرآن است، هم از نظر #نظم و هم از نظر #تفسير.
✅ ولى #معنايى كه ما براى آيه كرديم با سياق آيات سوره #سازگار است، و هيچ #تناقضى بين مفردات و جمله هاى آن رخ نمى دهد، و از #خوانندگان هر كس بخواهد به طور #مفصل به آن قيل و قالها واقف شود بايد به #تفاسير_مطول مراجعه كند.
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
وحی و نبوت در قرآن 33
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
📌 كيفيت وحى قرآن مجيد
به طور احتمال آنچه قرآن مجيد در كيفيت وحى خود توضيح مىدهد اين است كه وحى اين كتاب آسمانى به طور تكليم بوده و خداى متعال با پيغمبر گرامى خود سخن گفته و آن حضرت با تمام وجود خود- نه تنها با گوش- سخن خدا را تلقى نموده است.
✅ خداى متعال مىفرمايد:
«وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ ما يَشاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ*
وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لَا الْإِيمانُ وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا وَ إِنَّكَ لَتَهْدِي إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» «شورى، آيات 51- 52»
به هيچ بشرى نمىرسد كه خدا با او سخن گويد مگر اينكه وحى كند- سخن پنهانى و با اشاره كه ديگران نفهمند- يا از پشت پردهاى حرف زند يا رسول و فرستادهاى بفرستد و او به اذن خدا آنچه را خدا مىخواهد وحى نمايد، زيرا خدا بلند مرتبه و محكم كار است *
و به همين نحو روحى را از امر خودمان- قرآن را- به تو وحى كرديم از پيش خود نمىتوانستى درك كنى كه كتاب چيست و نه ايمان چيست ولى ما آن را نورى قرار داديم كه با آن كسانى را كه مىخواهيم رهبرى مىنماييم و تحقيقاً تو راه راستى را نشان مىدهى.
🔹 به قرينه ترديدى كه در آيه اولى هست و وحى كه در قسم اول به جايى نسبت داده نشد ودر قسم سوم به رسول نسبت داده شده در آيه براى تكليم خدا سه قسم مختلف ذكر شده است.
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
ادامه در👇👇👇
وحی و نبوت در قرآن 33
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
📌 در آیه 51 سوره شوری سه گونه وحی بیان شده است که از نوع سخن گفتن خدا با رسول خویش است.
✅ 1. گفتار خدايى كه هيچ واسطهاى ميان خدا و بشر نباشد.
✅ 2. گفتار خدايى كه از پشت حجاب شنيده شود مانند شجره طور كه موسى عليه السلام سخن خدا را مىشنيد ولى از ناحيه آن.
✅ 3. گفتار خدايى كه ملكى آن را حمل نمود به بشر برساند و در اين صورت سخن فرشته وحى شنيده مىشود كه سخن خدا را حكايت مىنمايد.
🔹 و آيه دوم مىرساند كه قرآن مجيد از همين راه به پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله رسيده و از اين جا روشن مىشود كه وحى قرآن از راه تكليم و گفت وگو بوده است.
✅ و باز مىفرمايد:
{«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ* عَلى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ* بِلِسانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ» «شعراء، آيه 194
»
قرآن را روح امين- جبريل- به قلب تو يعنى به نفس تو با زبان عربى آشكار نازل كرد تا از كسانى باشى كه مردم را از خدا مىترساند.
✅ و مىفرمايد:
{«مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِكَ» «بقره، آيه 97»
(ترجمه آيه گذشت).
🔷 از اين آيهها استفاده مىشود كه قرآن يا بخشى از قرآن به وسيله فرشته وحى كه جبريل و روح امين است فرستاده شده (قسم سوم تكليم).
🔹 و اينكه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله قرآن را از فرشته وحى با نفس «به دليل اينكه در هر دو آيه تنزيل قرآن را به قلب پيغمبر اكرم نسبت مىدهد مىفرمايد «عَلَى قَلْبِكَ» ونمىفرمايد «عليك» و قلب در عرف قرآن نفس است به دليل اينكه در چندين جا درك و شعور و همچنين معصيت را كه از آن نفس است بهقلب نسبت مىدهد
» خود يعنى با تمام وجود خود تلقى مىكرد نه از راه گوش.
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
ادامه در👇👇👇
وحی و نبوت در قرآن 33
#قرآن_شناسی
#قرآن_در_اسلام
#علامه_طباطبایی
📌 در دریافت وحی پیامبر خطا و اشتباهی نکرد
✅ و مىفرمايد:
{«فَأَوْحى إِلى عَبْدِهِ ما أَوْحى* ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى* أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى» «نجم آيات 10 -12
»
پس وحى نمود به بنده خود آنچه را كه وحى نمود دروغ نگفت و اشتباه نكرد قلب- نفس- پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در آنچه مشاهده كرد آيا با او در چيزى كه- عياناً- مشاهده مىكند به مجادله مىپردازيد؟
✅ و در جاى ديگر تلقى وحى را با خواندن الواح تعبير فرموده است:
{«رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً» «بينه آيه 2 »
فرستادهاى از جانب خدا كه صحيفههاى پاكى را تلاوت مىكند.
✅ در خاتمه اين بحث مىگوييم كه توضيحات و مسائل بسيار ديگرى در اطراف اقسام وحى و صفات و خواص آنها از قرآن مجيد استفاده مىشود كه اين كتاب با اختصارى كه از براى آن در نظر گرفته شده گنجايش ايراد آنها را ندارد.
🍁🍁🍁
@rahighemakhtoom
#چگونه_قوی_شویم؟
اگر انسان میخواهد روح معنویت را در خود قوی کند، باید مقید شود به هرچه از روایات و حقایق قرآن میآموزد، عمل کند. همانند حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) که مقید بودند به هر چه از پدربزرگوارشان شنیدند، عمل کنند و با تمام وجود تسلیم اوامر الهی باشند.
مهمترین سرّ در الگوگیری از حضرت زهرا(سلاماللهعلیها)، تبعیت از همین روحیهٔ عبودی ایشان است.
برگرفته از بحث #سیره_حضرت_زهرا_سلامالله
#مادر_ابدی
هر انسانی میداند که روزی نطفهای در شکم مادرش بوده است. با گذراندن دورانی در آن مکان و تغذیهٔ درست، مراحل نطفگی و جنینی را سپری کرده و نوزاد سالمی به دنیا آمده است. پس از خروج نیز، نوزادی و کودکی را با مراقبت مادر سپری کرده و سرانجام تمام قوای جسمیاش به رشد کامل رسیده است.
بنابر آیات قرآن و روایات، انسان صرف نظر از استعداد تکامل بشری، استعداد کمال انسانی و الهی نیز دارد. برای پرورش قوای انسانی، باید استعدادهای انسانی در رَحِم معنویِ مادر معنوی، قرار گیرد و از تغذیههای متناسب این عالَم استفاده کند.
محل ساختهشدن استعدادهای روحانی انسان، دامن ولایت حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) و تربیت و سرپرستی ایشان است.
اگر موبهمو با سیرهٔ حضرت فاطمه(سلاماللهعلیها)حرکت کنیم، به کمال ابدی خود میرسیم و سعادتمند میشویم.
#رابطه_قرآن_مجيد_با_علوم 1
📚 تجليل #قرآن مجيد از #علم و ترغيب در تحصيل آن
🔹 تجليل و تمجيدى كه #قرآن مجيد از #علم و دانش نموده نظير آن در هيچ كتاب آسمانى ديگر يافت نمىشود و در اين باره همين بس كه قرآن زمان توحش اعراب را كه عهد پيش از اسلام بود زمان جاهليت نهاده است.
🔹 قران مجيد در صدها آيه بهطرق مختلفه نام علم و دانش را به ميان آورده و در بيشتر آنها در مقام بزرگداشت آن مىباشد.
✅ خداى متعال در مقام منتگذارى انسان مىفرمايد:
{«عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ» «علق، آيه 5
»
به انسان چيزى را كه نمىدانست ياد داد.
✅ و باز مىفرمايد:
«يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ» «مجادله، آيه 11
»
خدا- مقام- كسانى را كه ايمان آوردهاند بلند مىكند و كسانى را كه به آنان علم داده
شده چندين درجه.
✅ و بالأخره مىفرمايد:
«هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ» «زمر، آيه 9 »
آيا كسانى كه علم دارند و كسانى كه علم ندارند مساوى مىباشند.
آيات قرآنى در اين باره بسيار است و در حديث پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه اهلبيت عليهم السلام كه تالى كتاب خداست اخبار بىشمار در اين باب وارد شده است.
🍁🍁🍁
کانال قرآنی رحیق در ایتا- برای همراهی با ما کلیک کنید
👇👇👇
@rahighemakhtoom
#رابطه_قرآن_مجيد_با_علوم 2
📚 علومى كه #قرآن مجيد به#تعليم آنها #دعوت مىكند
🔹# قرآن مجيد در آيات بسيارى (كه بهسبب وفور و كثرت به نقل آنها نپرداختيم) به تفكر در آيات آسمان و ستارگان درخشان و اختلافات عجيبى كه در اوضاع آنهاپديد مىآيد و نظام متقنى كه بر آنها حكومت مىكند دعوت مىكند.
🔹 به تفكر در آفرينش زمين و درياها و كوهها و بيابانها و آنچه از عجايب در شكم زمين قرار گرفته و اختلافات شب و روز و تبدلات فصول تحريض و ترغيب مىنمايد.
🔹 به تفكر در آفرينش شگفتآور نبات و نظامى كه در زندگى آن جريان دارد و در آفرينش گوناگون حيوان و آثار و احوالى كه در محيط وجود از خود بروز مىدهد تشويق مىفرمايد.
🔹 به تفكر در خلقت خود انسان و اسرار و رموزى كه در ساختمان وجودش نهفته و بالاتر از آن در نفس و عوالم باطنى آن و ارتباطاتى كه با ملكوت اعلا دارد و به سير در اقطار زمين و مشاهده در آثار گذشتگان و كنجكاوى اوضاع و احوال ملل و جوامع بشرى و قصص و تواريخ ايشان اصرار تمام دارد.
🍁🍁🍁
کانال قرآنی رحیق در ایتا- برای همراهی با ما کلیک کنید
👇👇👇
@rahighemakhtoom
#رابطه_قرآن_مجيد_با_علوم 2
📚 علومى كه #قرآن مجيد به#تعليم آنها #دعوت مىكند
👈 و بدين ترتيب بهتعلم علوم طبيعى و رياضى و فلسفى و فنون ادبى و بالاخره همه علومى كه در دسترس فكر انسانى است و تعلم آنها به نفع جهان بشرى و سعادت بخش جامعه انسانى مىباشد دعوت مىكند.
🔹 آرى، قرآن مجيد به اين علوم دعوت مىكند به اين شرط كه به حق و حقيقت رهنما قرار گيرند و جهانبينى حقيقى را كه سرلوحه آن خداشناسى مىباشد در بر داشته باشند وگرنه علمى كه انسان را سرگرم خود ساخته از شناختن حق و حقيقت باز دارد در قاموس قرآن مجيد با جهل مترادف است.
✅ خداى متعال مىفرمايد:
{«يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ» «روم-7»
آنان از زندگى اين جهان ظاهر و نمودى را مىدانند و آنان از زندگى آن جهان غافلند.
✅ و مىفرمايد:
{«أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلى عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلى بَصَرِهِ غِشاوَةً فَمَنْ يَهْدِيهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ» «جاثیه-23»
آيا ديدى آن كسى را كه خداى خود را هواى نفس خود قرار داده و خدا با داشتن علم گمراهش نموده و به گوش و دلش مهر و به چشمش پردهاى زده است پس كيست كه پس از خدا او را راهنمايى كند.
🔹 قرآن كريم با ترغيباتى كه به تعلم علوم مختلفه نموده خود متصدى تعليم يك دوره كامل از معارف الهيه و كليات اخلاق و فقه اسلامى گرديده است.
🍁🍁🍁
کانال قرآنی رحیق در ایتا- برای همراهی با ما کلیک کنید
👇👇👇
@rahighemakhtoom