🔹نقش مهم «خود کنترلی» یا «تقوا»
شاید برای همین است که داشتن دانش و مهارت سواد رسانهای منجر به ندیدن فیلم‌های پورن و غیراخلاقی نمی‌شود. برای اثبات این ادعا می‌توان به بالاترین سرچ‌ها در فضای مجازی در کشور‌هایی که سواد رسانهای را از سال‌های دور آموزش و نهادینه کرده‌اند، توجه کرد.
برخی از کارشناسان حوزه رسانه، نام این عامل بازدارنده درونی را «#خود_کنترلی» گذاشته‌اند در حالی که همین مفهوم به معنای کامل‌تر با نام «#تقوا» در اسلام از آن یاد شده است. یعنی انسان بتواند در برهه‌های مختلف زندگی به خواهش‌های نفسانی خود نه بگوید. این نه گفتن دو علت می‌تواند داشته باشد، یک علت مادی، که من مثلا فلان غذا را نمی‌خورم برای اینکه برای من ضرر جسمی دارد، یعنی فرد علم به ضرر این فعل دارد و علم تجربی هم این ضرر را ثابت کرده است. اما گاهی این نه گفتن ریشه در عبد و فرمان پذیر بودن دارد، یعنی من این کار را انجام نمی‌دهم برای اینکه پروردگارم این کار را نهی کرده است، یعنی علم تجربی شاید این ضرر را ثابت نکرده باشد اما ایمان من به پروردگار عالم و قوانین او، به من اجازه انجام فلان فعل حرام را نمی‌دهد هر چند میل من به انجام دادن آن باشد.
🔹سه گام مهم
در مجموع، اگر بخواهیم شرط لازم برای حضور در فضای مجازی را اعلام کنیم، باید گفت که سه گام برای رسیدن به این هدف باید برداشته شود.
گام اول: عوامل محیطی (مدیریت سالم، زیر ساخت سالم، ابزاربومی، پایش محتوا یا فیلترینگ و...)
گام دوم: سواد رسانهای (سواد رایانه ای، رژیم مصرف، تفکر انتقادی، رسانه شناسی و...)
گام سوم: عامل بازدارنده درونی یا به عبارتی دیگر مهار نفس و تقوا.
متاسفانه برخی از مسئولان و کارشناسان حوزه رسانه، گزینشی به این مراحل می‌نگرند و تنها تحقق یک گام را کافی می‌دانند؛ در حالی که برای محقق شدن کاهش آسیب‌های رایج در فضای مجازی باید این سه گام همزمان محقق شود.
برای مثال مدیران دولتی اعم از رئیس‌جمهور و وزارت ارتباطات معتقد به اجرایی شدن سواد رسانهای هستند هر چند همین گام هم ابتر مانده است و تا زمانی‌که عوامل محیطی و عامل بازدارنده اعمال نشود، مشکلات کماکان پا برجا است.
برخی دیگر هم تنها محقق شدن عوامل محیطی را کافی می‌دانند که این نگرش هم هر چند آسیب‌ها را کمتر می‌کند اما منجر به رفع مشکلات رایج در فضای مجازی نمی‌شود. از این افراد باید پرسید که آیا به فرض مثال اگر تمام مردم در بستر داخلی و در #پیام_رسانهای_بومی عضو باشند که اتفاقی مهم و مثبت است، آیا مخاطبان در معرض ترویج شایعه، اعتیاد رسانهای و محتوای بیهوده قرار نمی‌گیرند؟
یقینا هر سه گام از اهمیت ویژه خود برخوردار است و مردم و مسئولین باید برای تحقق این سه گام بکوشند.
#انجمن_سواد_رسانه_طلاب
✅ @savad_rasaneh
#یادداشت_رسانه
🔎پاشنه آشیل نظریه رسانه!
▫️یکبار بطور صریح و جدی از خودمان سوال کنیم که در قبال امر رسانه چگونه عمل می کنیم و در زمین چه کسی بازی می کنیم؟
◽️نظریه های حاکم بر رسانه های ما در کجا پرورش یافته و به چه سمتی حرکت می کند؟ اساسا نسبت رسانه امروز ما با عدالت و هویت چه می تواند باشد؟چگونه می توان نه در دام #استبدادعوام و هرجایی شدن رسانه افتاد و نه #هژمونیک و رادیکال شدن رسانه ای را برتابید؟مسیرعدالت در رسانه چگونه باید طی شود؟
🔸اگر ماموریت ویژه رسانه دینی را بتوان در دو مفهوم خلاصه کرد می توان گفت که رسانه در حوزه فردی بایستی #هویت ساز باشد و در حوزه اجتماعی بایستی #عدالت گستر عمل کند.
🔸در بخش فردی، هویت زدگی و سردرگمی شخصیتی را در بخشی از نوجوانان و جوانان جامعه شاهد هستیم و در بخش اجتماعی نیز مساله عدالت را با موانع جدی روبرو می بینیم.
🔸سوال صریح تر اینکه چرا در حدفاصلِ #مدرنیسم_محافظه_کار و علم زده و #پست_مدرنیسم_حقیقت_ستیز و بلاتکلیف، هروله می کنیم و طرحی برای فردای اتاق های تولید و حلقه های نقد خودمان دست و پا نمی کنیم؟
🔸آیا با نگاه رادیکال_پوپولیستی(عوام فریبانه و #سرگرم_آموزی در خدمت قدرت) مثل مدرنیست ها یا با نگاه سلطه ستیز و چهل تکه و نامنسجم پست مدرن ها، جایی برای نظریه عدالت دینی باقی میماند؟
🔸چرا تولیدکنندگان ما، با نگاه مدرن فیلم و خبر و محصول رسانه ای می سازند و #اوقات_فراغت_لیبرالی را برای ماندگاری و توجیه بیشتر جریان رانتی قدرت، تئوریزه می کنند و از طرفی ناقدان و مدرسان فرهیخته رسانه ای، از پایگاه روشنفکری پست مدرن، نقد می نمایند و حاصلی جز تعارض و تنازع بقا و #آنارشیسم_رسانه_ای و بلاتکلیفی فرهنگی عایدمان نمی شود؟
🔸هر رویکرد رسانه ای بدون استراتژی، تحقق عینی نخواهد داشت و هر استراتژی بدون نظریه پایایی و مانایی نخواهد داشت و نظریات نیز از موطن فلسفی برمی خیزند و نتیجه این می شود که یا فیلم هایمان، #استراتژیک نیست یا فیلم ها مبنای نظری و فلسفی بومی و دینی ندارد و چه در ساخت و چه در نقد، در حال بازتولید اندیشه های غیربومی و غربی هستیم.
🔸دال مرکزی نظریه و گفتمان عدالت در حوزه فردی، #تقوا و ورع بوده و در حوزه خانواده، #تعهد و مودت و در حوزه اجتماعی #انصاف و مواسات است. بنابراین استراتژی رسانه ای در ساحت انقلاب اسلامی باید بسمت این عناوین در تبیین و تشریح ایده ناظر داستان و همچنین نقدفیلم و جریان خبری حرکت کند و گفتمان غالب فعالیت های رسانه ای در خدمت نظریه عدالت گام بردارد.
🔸باتوجه به اینکه مرگ خدا و بعد مرگ سوژه و در ادامه نیز افول ابَرروایت ها و طلوع نشانه ها در فضای گفتمانی پست مدرن حاکم شده، منطق مستقل انقلاب اسلامی ایجاب می کند که از این نظام مفهومی گذر کرد و با ادبیات بومی و برساخته از دل #متون_ایرانی_اسلامی، به تولید و تحلیل رسانه ای پرداخت.
🔸و حرف آخر اینکه #دلالت_رسانه_ای انقلاب و تمدن اسلامی ایجاب می کند، در ساخت سوژه یا نقد سوژه های رسانه ای، پایگاه فکری خودی و رقیب را نادیده نگیریم و با نقدهای پست مدرن بر تولیدات مدرن، بازتولید اندیشه اومانیستی را رقم نزنیم.
🖌علیرضا محمدلو، پژوهشگر و فعال رسانه