مروری بر عملکرد حوزه قم در سنگر مبارزه با شبهات و شایعات کرونائی
[صفحه 2 از 3]
بررسی چگونگی مواجه نهاد های حوزوی در این بحث را به بررسی کمی و کیفی تقسیم می کنیم:
بررسی کمی
بررسی کمی دو مرحله دارد. در ابتدا اصل ورود ویژه و رسانه ای بررسی می شود. مرحله بعدی بررسی میزان جذابیت و بازدید رسانه های مختص به این نهاد ها است.
بررسی ها نشان می دهد که از لیست آدرس هایی که در بالا آوردیم فقط نهاد های زیر وارد این عرصه شده اند:
- #مرکز_ملی_پاسخگویی به سوالات دینی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی
- #سایت_بلاغ وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی
- مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه وابسته به شورای عالی حوزه علمیه قم
- پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
- #موسسه_امام_خمینی
- شبکه ولایت
- انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
بررسی های آماری انجام شده تمامی این مراکز بر اساس سایت الکسا و تعداد اعضای کانال های این رسانه های در شبکه های اجتماعی، نشان می دهد که از بازدید و جذابیت پایینی برخورد هستند. بهترین آمار در این بین به مرکز ملی پاسخگویی و مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات اختصاص دارد که به تفصیل به آمار های آن در زیر می پردازیم. در کنار این دو مرکز، یک سایت و یک کانال تلگرامی را نیز اضافه می کنیم تا با مقایسه آنها به نتایج واقع بینانه تری برسیم:
1-سایت تحلیلی " #زیتون " که به شاخه روشنفکران دینی ضد انقلاب اختصاص دارد که ظاهرا از پرسنل بالایی برخورد دار نیست. این سایت فیلتر بوده و در بین عموم مردم شناخته شده نیست و جنبه تخصصی دارد..
2-کانال تلگرامی "قرارگاه پاسخ به شبهات و شایعات" این کانال، به گفته ادمینش به طور مستقل و آتش به اختیار فعالیت می کند و با وجود کانال های مشابه اش اعضای قابل توجهی دارد.
مرکز ملی و مرکز مطالعات با پرسنل و بودجه فراوان نسبت به دو مورد دیگر از جهت محبوبیت و بازدید، برابر و حتی پایین تر از آن دو قرار گرفته اند. جالبتر اینکه مرکز ملی پاسخگویی که اصلی ترین نهاد حوزوی در پاسخ به شبهات و سوالات دینی است از لحاظ رتبه بندی بین سایت روند کاهشی داشته است و بنابر اعلام مسئولان فضای مجازی مرکز، 4 سال قبل رتبه الکسای درگاه " اسک دین" وابسته به مرکز ملی رتبه 346 را داشته است و هم اکنون رتبه 2900 رسیده است. دیگر رسانه های حوزوی نام برده - به جز خبرگزاری ها - وضعیت بهتری از این ندارند.
در مقایسه ساده بین کانال های پاسخگویی به شبهات که مستقلا کار می کنند با کانال های نهاد های گفته شده می توان بالا بودن یا برابری کردن بازدید و اعضای کانال های مستقل پی برد.
بعضی از وب سایت ها به صورت تخصصی در فضای مجازی فعالیت می کنند. مثل :" اشراق" متعلق به معاونت فضای مجازی ، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی و " تبیان" متعلق به سازمان تبلیغات اسلامی. با اینکه این سایت ها ظرفیت بالایی دارند در این مسئله ورود نداشته اند.
بررسی کیفی
به طور کلی از بازدید کم این نهاد ها در فضای مجازی به ضعف کیفی آنها نیز می توان پی برد. البته ناگفته نماند بدنه کارشناسان حوزوی در مسئله الاهیات کرونا وارد شده اند و هر چه در توان داشته اند ارائه داده اند. این در پرونده ی ویژه ای که مرکز ملی پاسخگویی برای این مسئله ایجاد کرده است مشهود است. اما به نظر می رسد که از جهت مدیریتی مشکلاتی وجود دارد. اشکالات روشی و کیفی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- #برخورد_انفعالی و تدافعی با هجمه های رسانه ای:
این نهاد ها بیشتر آرایش تدافعی به خود می گیرند و با هجمه رسانه ای به عنوان یک سوال علمی یا شبهه اعتقادی برخورد می کنند. در حالی که در عرصه جنگ رسانه ای حالت تدافعی از ابتدا محکوم به شکست است.
- #مسئلهپذیری به جای مسئله سازی:
این نهاد منتظر هستند که دشمن برای دین مسئله سازی کند تا به آنها پاسخ علمی بدهند. در حالی که مسئله سازی از طرف نهاد های دینی علیه نهادی غیر دینی و ملحد باید صورت بگیرد. در واقع دین نباید در مقام پاسخگو قرار بگیرد بلکه باید از نهاد های فکری جهان غرب در قبال فرهنگ و مدیریت حاکم بر جهانی مطالبه و بازخواست کند.
- #جذابیت_ضعیف رسانههای این نهاد ها در برابر رقبای سر سختی که به نشر افکار و سبک زندگی غربی می پردازند.
- #مخاطبشناسی_ضعیف و عدم ارائه پاسخهای تخصصی:
شیوه پاسخگویی این مراکز به سوالات و نیاز مندی های مخاطبان و شبهات فضای مجازی روند یکسانی دارد. شیوه پاسخگویی به صورت کتابی است و مخاطب احساس می کند که کتاب دینی دبیرستانش را با شکل و شمایل دیگر می شنود یا می خواند. در حالی که رسانه های حرفه جهان از شیوه ها و تکنیک های بسیار متنوع و پیچیده ای برای القای مفاهیم مورد پسند خود می کنند و شبیه آن را در هالیوود دیده ایم.
@rozaneebefarda
ادامه👇
مروری بر عملکرد حوزه قم در سنگر مبارزه با شبهات و شایعات کرونائی
[صفحه 3 از 3]
- تفاوت عرصه #جنگ_رسانهای با عرصه گفتگو:
میدان درگیری جهان غرب با اسلام صرفا میدان درگیری فکری نیست. بلکه درگیری رسانه ای شدیدی در این میان هست. حوزه علمیه و نهاد های مربوط آن حاضر نیستند به این درگیری رسانه ای تن بدهد و صرفا دوست دارند در عقب جبهه به تدارک چی بودن کفایت کنند و یا بصورت کج دار و مریض در میدان حضور داشته باشند. خط شکنی، عبور از میدان های مین خطرناک فرهنگی، هدف قرار دادن نقاط ضعف دشمن، طراحی عملیات مختلف رسانه ای و فکری و ... مسئولیت هایی است که باید حوزه علمیه به عهده بگیرد. چرا که غیر از حوزه علمیه هیچ نهادی نمی تواند این مسئولیت ها را درست انجام دهد.
- توجه صرف به ابعاد علمی بحث:
رسانه های دشمن مباحث در هم تنیده بیان می کنند. مسائل اجتماعی، سیاسی، اعتقادی، فقهی، خبری و حتی اخبار روزمره زندگی را با بیانی شیوا، ژورنالیستی، جذاب و قابل فهم برای اقشار مختلف جامعه ارائه می کند. اما در مقابل، پاسخگویی ها صرفا جهت علمی و دینی آن را با ادبیات کتابی را بیشتر برجسته می کنند.
- نبود #نگاه_جریانی و تاریخی به منابع تولید شبهه:
جنگ روانی، جنگی است پیچیده که از اتاق فکر ها و جریان تاریخی ریشه دار بیرون می آید. دستگاه ها و تشکلات های تولید شبهه، تردید، ، سوال و ضد فرهنگ شناسنامه دار هستند. افشا کردن این جریان ها و دستگاه ها از جهت عملکرد، تاریخ شکل گیری و اهداف و انگیزه ها در پاسخ دادن به نیاز های مخاطبان تاثیرات زیادی دارد. اما می بینیم که نهاد های حوزوی متولی توجه کمی به این ابعاد از ماجرا دارند و یا کمتر این ابعاد برجسته می کنند. در حالی که رسانه های دشمن به اینها بسیار توجه دارند و در پرداختن به مسائل دینی همیشه، ریشه های تاریخی و سیاسی و اجتماعی مسئله را برجسته می کنند. به طور مثال اعتقادات مذهبی را به شدت به مباحث سیاسی، جریان حاکم در جمهوری اسلامی و ریشه های تاریخی آن در انقلاب اسلامی می پردازند.
البته در بین نهاد های حوزوی پاسخ ها و فعالیت هایی نیز دیده می شود که به پیچیده گی کار پی برده اند و تقابل متناسبی را در حد وسع خودشان انجام می دهند که می توان به فعالیت های اساتید موسسه امام خمینی(ره) در فضای مجازی اشاره کرد. اما این عزیزان نیز بیشتر به حیثیت تخصصی مسئله می پردازند و از حیثیت رسانه ای و جذابیت ضعیف عمل کرده اند.
گذشته از #مرکز_ملی_پاسخگویی که از نظر کثرت کارشناسان و سرعت در پاسخگویی، عملکرد خوبی داشت البته کیفیت پاسخ ها و وجهه استدلالی آن قابل نقد است و اشکالاتی که قبلاگفتیم به این مجموعه نیز وارد است. گذشته از موارد مذکور، #نخبگان_حوزوی دیگری نیز بودند که در حد وسع خود به تناسب بین جنگ روانی دشمن و مبارزه اعتقادی توجه داشتند و محصولاتی ارائه داده اند. در اینجا لازم است که به دو جزوه مهم و قابل تقدیر تولید شده توسط فضلای حوزه علمیه اشاره کنیم. گروه کلام و فلسفه دین موسسه امام خمینی (ره) جزوه "باور های دینی و چالش های کرونایی" در 104 صفحه تهیه کرده است و نویسندگانی مثل حجت الاسلام دکتر جواد گلی دبیر آموزشی و پژوهشی فلسفه دین موسسه امام خمینی(ره) دست به قلم برده اند. جزوه دیگر توسط مرکز ملی مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه با عنوان " مهمترین شگردهای خبررسانی در جنگ روانی دشمن، پیرامون « #کرونا » " تهیه شده است. این جزوه حاوی 58 تکنیک عملیات روانی است که رسانه های معاند از آنها برای جنگ رسانه ای استفاده کرده اند.
حال لازم است این نوع مواجهه با #شبهات_دینی را با یک مواجهه تاریخی بین حوزه علمیه و روشنفکران عصر پهلوی مقایسه کنیم. امام خمینی(ره) در مقابله با انحراف افکنیهای یکی از روشنفکران عصر پهلوی(که سابقه حوزوی نسبتا پررنگی نیز داشت) دست به انتشار کتابی زدند که در تاریخ ماندگار شد.
سخن آخر
شیوع کرونا مجال خوبی بود حوزه علمیه ظرفیت و کاستی های خود بشناسد. این گزارش در صدد این بود که با تصویر آرایش جنگی دشمنان دین حساسیت مسئله را نشان دهد و غیرت دینی نخبگان حوزوی را متوجه هجمه قریب الوقوع رسانه ای دیگری بکند. قسمت دوم گزارش به دنبال این بود که از عملکرد و کاستی های نهاد های حوزوی مسئول در قبال این هجمه بگوید و به بازنگری در شیوه ی مدیریت این نهاد ها کمک کند.
این گزارش رسانهای بر اساس دادههایی است که تا هنگام جمعبندی نهایی، در خروجی ارگانهای حوزوی قرار گرفته است. بعد از فراخوان روزنه، برخی مجموعه ها تولیدات خود را برای ما فرستادند.
با اینهمه هنوز هم احتمال مغفول ماندن برخی اقدامات، وجود دارد و از این رو در ویرایش های بعدی انشالله بدان خواهیم پرداخت.
متن کامل این پژوهش تفصیلی را در روزنه بخوانید:
@rozaneebefarda