📝 به‌بهانه آغاز سالتحصیلی جدید حوزه‌های علمیه امروز رسماً سالتحصیلی حوزه‌های علمیه آغاز شد. اطلاعیه برگزاری انواع دروس سطوح عالی و خارج در زمینه فقه و اصول و تفسیر و کلام و فلسفه و عرفان چشم‌نواز است. 1. حوزه سنتی و دروس خارج امروز بیش از 270 درس خارج فقه و اصول به‌صورت رسمی در حوزه علمیه قم دائر است و تعداد دروس خارج غیر رسمی به بیش از این‌ها می‌رسد. هرچند کرونا بر همه نظام‌های آموزشی اثر منفی داشت و حوزه نیز مستثنی نبود اما همچنان دروس اصلی با نشاط و پویایی در حال برگزاری است. اما برخی #حوزه_سنتی را آماج نقد قرار می‌دهند غافل از اینکه حوزه سنتی، میراث دار ده قرن مجاهدت‌های علمی فقها و علمای شیعه در طول تاریخ بوده‌اند که سینه به سینه میراث علمی و منهجی و روشی را به این نسل منتقل کردند. این نقش تاریخی را اگر ناديده بگیریم، یعنی از #مکانیسم_اجتماعی انتقال #سرمایه‌های_تمدنی غفلت ورزیده‌ایم. تکیه بر این میراث عظیم و به تعبیر امام راحل منهج #فقه_جواهری که #نماد_تفقه_اصیل شیعی است، امکان حضور در عرصه‌های نوپدید را فراهم می‌آورد. آنچه امروزه تحت عنوان فقه معاصر شنیده می‌شود، بدون تکیه به این تراث غنی امکان پدیدآمدن و پیش رفتن نداشت. اما #انقلاب_اسلامی با بهره به‌هنگام از ظرفیت حوزه سنتی، افق‌های نو را پیش روی آن گشود و بسیاری از بزرگان همین طیف به دعوت انقلاب روی خوش نشان دادند و گام در مرحله نخست پرداختن به نیازهای فکری حکومت دینی نهاد. در چنين بستری بود که فقه معاصر متولد شد. نقش محوری، هوشمندانه و درایت راهبردی آیت‌الله #اعرافی در ایجاد چنين پیوندی بین حوزه سنتی و موضوعات جدید در سال‌های اخیر، انکارناپذیر است. این همه به‌معنای عدم انتقاد نسبت به کنش سیاسی بخشی از حوزه سنتی نیست. 2. فقه معاصر، گستره موضوع و انقلاب بنابر آنچه گذشت امروز در کنار دروس خارج فقه با موضوعات عمومی عبادات و معاملات دروس خارج با موضوعات جدید نیز در جریان است. برخی از این موضوعات عبارتند از: ۱. فقه اجتماعی ۲.فقه احیای حقوق عامه ۳. فقه اخلاق ۴. فقه اداره ۵. فقه امنیت ۶. فقه بورس و بازارهای مالی ۷. فقه بیمه ۸. فقه پزشکی ۹. فقه پول ۱۰. فقه پولشویی ۱۱. فقه تربیت ۱۲. فقه جمعیت ۱۳. فقه حریم خصوصی ۱۴. فقه حقوق بشر ۱۵. فقه حکمرانی ۱۶. فقه حکومت ۱۷. فقه خانواده ۱۸. فقه رسانه و احکام آن ۱۹. فقه رمز ارزها ۲۰. فقه روابط بین الملل ۲۱. فقه رؤیت هلال ماه با چشم مسلح ۲۲. فقه شخص حقوقی و شرکت های سهامی ۲۳. فقه عدالت ۲۴. فقه عقود مستحدثه ۲۵. فقه فضای مجازی ۲۶. فقه قانون ۲۷. فقه مالکیت فکری ۲۸. فقه محیط زیست ۲۹. فقه هوش مصنوعی ۳۰. فقه ورزش ۳۱. فقه کارگزاران ۳۲. نظام اقتصادی اسلام ۳۳. فقه هوش مصنوعی این تنوع نشان می‌دهد #حوزه_امروز در واقع #حوزه_پساانقلاب است. حوزه‌ای که به نیازهای روز بی‌اعتنا نیست. خود را متعهد به حل مسئله جامعه اسلامی می‌داند. هرچند در آغاز راه باشد. #فقه_معاصر یک آغاز است، و این آغاز نیاز به افزونه‌های جدی دارد. #آسیب‌شناسی و تحلیل روند موجود لازمه رساندن این مسیر به مرحله دوم است. مرحله‌ای که درک دقیقی از امر #حکمرانی دارد و هم #مدرنیته را می‌شناسند که انشاالله در یادداشت‌ مستقلی به آسیب‌شناسی فقه معاصر خواهیم پرداخت. 3. مراجع تقلید، چشم و چراغ حوزه اما این سرمایه با حضور ارزشمند و بی‌بدیل #مراجع_تقلید پدید آمده است. چندی پیش که سری به مسجد اعظم زدم، از فقدان تدریس حضرات آیات عظام #وحید خراسانی، #شبیری زنجانی و #مکارم شیرازی دلگیر شدم. چندی پیش بود که مسجد اعظم برای درس این اعاظم مملو از جمعیت می‌شد و امروز کهولت سن مانع از این فیض شده است. الحمدلله که هنوز درس حضرات آیات عظام #نوری همدانی، #سبحانی و #جوادی آملی برقرار است. مراجع ستون‌های حوزه هستند و به واسطه ایشان است که این فیض جریان می‌گیرد. اساتیدی که امروز تکیه بر مسند تدریس خارج دارند، دیروز از دریای علم این اعاظم متنعم بودند. مبادا نسبت به این سرمایه عظیم ناسپاس و قدرنشناس باشیم. #حوزه_پساانقلاب #حوزه_علمیه #فقه_معاصر 🆔@taalighat