JRJ_Volume 1_Issue 1_Pages 35-56.pdf
5.62M
#مقاله کارآمدسازی مبحث #حقیقت_شرعیة
🔹 بررسی موردی برخی الفاظ شرعی
✔️ #چکیده
دانش اصولفقه بیشترین نقش را در تمهید قواعدفقه دارد. با این حال، مباحث اصولفقه از نظر کارآمدی، در یک سطح نیست؛ برخی بسیار پرکاربرد و برخی کمکاربرد یا فاقد ثمره است. در متون اصولی، گاه بحثهای درازدامنی وجود دارد که به تصریح اصولیان، فاقد ثمرۀ فقهی است. کارآمدسازی مباحث این دانش، نیازمند بازنگری مباحث آن است؛ بهگونهایکه باید بحثهای فاقد ثمره حذف و یا در صورت امکان به مباحثی مفید تبدیل شوند و مبحث حقیقت شرعیه از این دست است. این بحث بهگونه فعلی فاقد ثمره است. اما از زاویهای دیگر میتوان آن را مطرح کرد به طوریکه به یکی از سودمندترین مباحث این دانش تبدیل شود.
در این نوشتار، با رویکرد یادشده، ضمن طرح فرایند بحث، واژههایی چند ازجمله: #صلات، #زکات، #صدقه، #قرض و #ربا بررسی شده است.
@tafaqqoh
🔼 🔼
🔹 فصل چهارم در موضوع طرز حكومت اسلامى است. در اين بخش، به چگونگى #شكل حكومت اسلامى پرداخته شده و موضوعاتى كه مربوط به #ساختار_كلى نظام اسلامى است مورد بحث قرار گرفته است. در نخستين عنوان فرعى، #نظام_شاهى مورد انكار قرار گرفته و دلايل #رد آن از كتاب و سنت و #عقل ارائه شدهاست. بحث از #دموكراسى در ادامه آمده و ضمن شرح انواع دموكراسى، اشكالات اين نوع نظام بيان شده است. حاكميت #اقليت_ممتازه يا حكومت #اريستقراطى نيز مورد نقادى مؤلف قرار گرفته و در ادامه عيبهاى حكومت #ماركسيستى هم كه حكومت #اقليت_بر_اكثريت است نيز شرح داده شده است.
اما حكومت اسلامى، مهمترين ويژگىاش، آن است كه قوانين آن #آسمانى است. مجرى آن نيز پيامبر و امام است و بنابراين از #بنياد با انواع حكومتهاى غيردينى تفاوت دارد. بنابراين تا وقتى #قانون_الهى هست، كسى حق وضع قانون ندارد. #استنباط قوانين هم به عهده #مجتهدين است و بايد مطابق آن عمل شود. مىماند مسائل مربوط به #قوانين_فرعى كه در فقه مورد بحث قرار نگرفته يا #مسائل_اجرايى. در اين موارد نيز آنچه بايد از متون كلى فهميده شود به عهده #مجتهدين است، اما حاكم اسلامى كه خود يک #مجتهد است، بايد افراد زبدهاى براى #مشاوره برگزيند. از نظر مؤلف، #شورى به معناى #مشورت است و يک #مجلس_مشورتى مىبايست در كنار حاكم وجود داشته باشد. وى با استناد به آيات و روايات و #سيره_عملى پيامبر (صلى الله عليه و آله) لزوم عمل بر اساس مشورت را بيان كرده و حتى اگر موجب نوعى #ضرر_احتمالى هم باشد، مصلحت را در آن مىبيند كه حاكم به رأى مشاورين #احترام بگذارد، كما اينكه پيامبر در #اُحد چنين كرد.
عنوان ديگرى كه در اين فصل مورد بحث قرار گرفته اين است كه حكومت اسلامى بر دو اصل #حرّيت و #مساوات استوار است. وى در اينجا مطالبى را از كتاب #تنبيه_الامه مرحوم نائينى نقل مىكند و اين نقلها تا آخر كتاب در بخشهاى مختلف ادامه مىيابد. در واقع، مؤلف در نگارش #نيمه_دوم كتاب، #متأثر از آراى مرحوم نائينى است. نمونههايى كه در اين بخش از سيره پيامبر (صلى الله عليه و آله) و امام على (عليه السلام) نقل شده، تقريباً همگى برگرفته از كتاب ياد شده مىباشد. توجه داريم كه مرحوم نائينى بر حسب ارادهاى كه در #دفاع از #مشروطه داشت، رويكرد جدىاش دفاع از #حريت و #مساوات بود و نمونههايى كه از تاريخ انتخاب مىكرد، در همين دايره بود.
🔹 عنوان فصل پنجم #برنامه حكومت اسلامى است. مقصود آن است كه پس از تبيين آنكه «حاكم اسلامى چه كسى است؟»، كه كسى جز #مجتهد متدين و عالم نيست، نظام اسلامى با چه ترتيبى بايد شكل بگيرد. در واقع، سيستم اجرايى آن چگونه خواهد بود. #وزارت يكى از مناصبى است كه در #دولت_اسلامى وجود خواهد داشت. مؤلف براى مثال از چند وزارت خانه مانند #فرهنگ، #بهدارى و #اقتصاد ياد كردهاست. در اينجا به مناسبت وزارت اقتصاد، #اصول_اساسى_اقتصاد_اسلامى را با رعايت جنبه #عدالتخواهانه مورد بحث قرار دادهاست. #اصل_اشتراک در نيازمندىهاى عمومى، #انفال، حقوق واجبه شامل #خمس و #زكات، #انفاق، #تعاون عمومى، #تكافل_اجتماعى و اقتصاد اسلامى از اساسىترين اصول اقتصاد حاكم بر حكومت اسلامى است. وى سپس با اشاره به #وزارت_دفاع و جنگ و اينكه حكومت اسلامى بايد در #نهايت_قوت_نظامى باشد از وزارت #تظلمات ياد كرده و اينكه اين وزارت خانه با همه اهميتى كه براى دفاع از #حق و #مقابله با #ظلم دارد، در دنياى اسلام مورد #فراموشى قرار گرفته است. وى بحثى هم درباره خطر #رياست_خواهى و نيز شرايطى كه #صاحب_منصبان دولت اسلامى بايد داشته باشند ارائه كرده است.
🔹 فصل ششم كتاب با عنوان «حاكم در حكومت اسلامى امتيازى ندارد.» مختص به بحث درباره اين نكته است كه در نظام حكومتى اسلام، حاكم در #رديف ساير مردم بوده و لازم است تا زندگى #سادهاى داشته، #همطراز با سطح زندگى #فقيرترين مردم روزگار را بگذراند. به علاوه، در حكومت اسلامى، مردم #حق_مراقبت دارند و حاكم در مقابل ملت #مسؤول است.
🔹 فصل هفتم درباره وجوب اطاعت از حاكم است كه در آيات قرآن هم با تعبير «اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم» روى آن تأكيد شده است. درست است كه مقصود از اولى الامر، ائمه طاهرين است، اما #ملاک اصلى كه حكومت و تسلط است، در بقيه موارد هم اطاعت را #واجب مىكند. ايشان در اين باره به رواياتى كه روى «سمع و طاعت» تكيه دارد، استناد كرده است. طبيعى است كه اطاعت در اينجا مطلق نيست و مشروط به آن است كه حاكم #عادل بوده مطابق احكام اسلامى عمل كند.
🔽 ادامه 🔽
@tafaqqoh
شب همه بی تو کارِ من شِکوه به ماه کردنست
روزِ ستاره تا #سحر تیره به #آه کردنست
متنِ خبر که یک قلم بی تو سیاه شُد جهان
#حاشیه رفتنم دگر نامه #سیاه کردنست
چون تو نَه در مُقابلی عکسِ تو پیش رونهیم
این هم از آب و آینه خواهشِ ماه کردنست
نو گلِ نازنینِ من تا تو #نگاه میکنی
لُطفِ بهارِ عارفان در تو نگاه کردنست
ماهِ #عباد تُست و من با لبِ #روزهدار ازین
قول و #غزل نوشتنم بیمِ #گناه کردنست
لیک چراغِ ذوق هم این همه #کُشته داشتن
چشمه به گِل گرفتن و ماه به چاه کردنست
#غفلت کائنات را #جُنبش سایهها همه
سجده به کاخِ کبریا خواه نخواه کردنست
از #غمِ خود بپرس کو با دلِ ما چه میکند
این هم اگر چه شکوهی #شَحنه به شاه کردنست
عهدِ تو سایه و صبا گو بِشِکن که راهِ من
رو به حریمِ کعبهی #لُطفِ اله کردنست
گاه به گاه پُرسشی کُن که #زکاتِ زندگی
پُرسشِ حالِ دوستان گاه به گاه کردنست
بوسهی تو به کامِ من #کوه_نوردِ تشنه را
کوزهی آبِ زندگی #توشهی راه کردنست
خود برسان به #شهریار ای که در این مُحیطِ غم
#بی_تو نفَس کشیدنم عُمر #تباه کردنست
@tafaqqoh