بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صلِّ علیٰ محمدٍ و آل محمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
اسمی که جمع مذکر سالم بسته میشود دو قسم است.
۱.علم.
۲.صفت(مشتق).
اگر اسم،علم باشد،برای جمع بستن آن به صورت جمع مذکر سالم،حتما باید تمام شرایط زیر را دارا باشد.
۱.علم برای مذکرِ عاقلی باشد.
۲.خالی از تاء تانیث زائده.
۳خالی از ترکیب(اسنادی،مزجی،عددی،وصفی) و خالی از علامت تثنیه و جمع باشد.
پس رجل(علم نیست)،زینب(علم برای مونث)،قمر(علم برای ماه)،حمزة(تا تانیث زائد دارد)،فَتَحَ اللهُ(مرکب اسنادی است)،سیبویه(مرکب مزجی است)،احد عشره(مرکب عددی است)،الرجل القائم(مرکب وصفی است)به صورت جمع سالم جمع بسته نمیشوند.
توجه۱###المُحمدان و المحمدون جمع سالم بسته نمیشوند چون در آخر این دو اسم علامت تثنیه و جمع وجود دارد.
توجه۲###اگر اسمهایی همچون زینب،یا سُعاد علم بشوند برای مردی،جمع بستن آنها به صورت جمع مذکر سالم بدون مانع است
توجه۳##مرکب اضافی صدر آن جمع بسته
میشود مثل جاء عَبدُو اللهِ،رایت عَبدِی الله،مررتُ بعبدِی الله.
سایر مرکبات مباشرتا جمع مذکر سالم بسته نمیشوند بلکه به کمک لفظ ذَوُو در حالت رفعی و ذَوِی در حالت نصب و جر جمع بسته میشوند،مثل ذَهَبَ ذَوُو فَتَحَ اللهُ مررت بذَوِی فَتَحَ اللهُ،رایت ذَوِی فَتَحَ اللهُ.
خلاصه صفحه ۱۲۰ تا ۱۲۲
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
الهم صل علی محمدٍ و آل محمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
شرایط صفت(مشتق)،برای اینکه به صورت جمع مذکر سالم بسته شود.
۱.صفت برای مذکر عاقل باشد.
۲.خالی باشد از تا تانیث.
۳.بر وزن اَفْعَلَ ای که مونث آن فَعلاء است،نباشد.
۳.بر وزن فعلان ای که مونث آن فَعلیٰ است، نباشد.
۴.از اوزانی نباشد که در مذکر و مونث یکسان استعمال میشوند.
##صفاتی مانند مُرضِع(شیر دهنده)،حامل(بار دار)،که مختص به زنان هستند جمع مذکر سالم بسته نمیشوند##
##صفاتی که مختص به مذکر غیر عاقل هستند نیز جمع مذکر بسته نمیشوند مثل صاهل(شیهه کِش که صفتی است برای اسب)##
##صفاتی که تا تانیث دارند نیز جمع مذکر بسته نمیشوند مثل قائمة ##
###صفاتی مانند اَبْیَض بیضاء و سکران سکری نیز جمع مذکر سالم بسته نمیشوند###
##صفاتی که در مونث و مذکر یکسان هستند نیز جمع مذکر بسته نمیشوند مثل صبور و شکور،قتیل##
توجه مهم####اگر حامل علم شود برای مردی جمع مذکر سالم او مانعی ندارد چون معیار معنای فعلی کلمات است نه معنای سابق###
خلاصه صفحه ۱۲۳ تا اول صفحه ۱۲۵
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
❤️❤️❤️❤️
پیغمبر اکرم(ص):اُحِبُّ العربَ لِثلاثٍ لِانّی
عربیُّ و القرآنَ عربیٌّ وکلامَ اهلِ الجنةِ عربِیٌّ.❤️❤️❤️❤️
همواره دوست دارم عربی را زیرا لهجه ام و کلام خدا و کلام اهل بهشت،عربی است.(مجمع البیان)❤️❤️❤️❤️
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل محمدٍ و عَجِّل فرَجَهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
زیادة و تفصیل.
۲.گفته شد که شرطِ علم برای جمع بستنش به صورت جمع مذکر سالم،این است که خالی از تاء زائد باشد،منظور از تا زائد،تایی است که عوض از فاء الفعل یا لام الفعل نیامده باشد،چون تا عوض از فاء الفعل یا لام الفعل در حکم اصلی است.
##اگر تاء در کلمه ای،عوض از حرف اصلی
باشد،و آن کلمه علم شود،صحیح است که جمع مذکر سالم بسته شود مثل عِدَة که اصل آن وعد بوده و واو حذف شده به جای آن ة آمده و جمعش میشود عِدون###
۲.بعضی نحویون قائلند که مرکب مزجی مباشرتا جمع مذکر سالم بسته شود مثل جاء الخالَوَیْهُون (علامت رفع واو است) مررت بالخالَوَیهِین(علامت جر یاء است)رایتُ الخالَوَیهِین(علامت نصب یاء است)
۳.سابقا گفته شد که،جز اول مرک اضافی،جمع بسته میشود اما این در شرایطی است که،
مُضاف متعدد و مضاف الیه یکی باشد مثل عبدُ اللهِ(عبد متعدد ولی الله فقط یکی است)،اگر افراد مضاف و مضاف الیه متعدد باشند،مضاف و مضاف الیه هر دو جمع میشوند
مثل جاء عبدو السیدِینَ که جمع عبدُ السیدِ و عبد و سید افراد متعددی دارند.
۴.اسم مبنی مستقیما جمع بسته نمیشود مگر به کمک لفظ ذَوُو در حالت رفعی و ذوِی در حالت نصب و جری مثل حَذامِ که علم است برای مردی و در جمعش گویم جاء ذَوُو حَذامِ.
خلاصه صفحه ۱۲۵ تا اول ۱۲۷
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
مُلحقات جمع مذکر سالم،الفاظی هستند که اعراب جمع مذکر سالم را می پذیرند ولی شرایط جمع مذکر سالم را ندارند.
کلمات زیر ملحق به جمع مذکر سالم هستند
۱.کلاماتی که معنای جمع دارند ولی مفردی از لفظ خودشان ندارند،مانند اُولُو
مثال جاء اُولُو الفضلِ مررت باُولِی الفضلِ رایت اُولِی الفضلِ.
توجه###هر لفظی که معنای جمع دارد ولی مفردی از لفظش ندارد او را اسم جمع گویند،پس اُولُو اسم جمع است.##
توجه ##اُولُو مفرد لفظی ندارد،ولی صاحب مفرد معنوی اُولو است##
توجه###عالمون نیز اسم جمع است و عالم نمیتواند مفرد لفظی عالمون باشد،زیرا معنای عالم از عالمون بیشتر است و قانون در جمع این است که معنای جمع از مفرد بیشتر باشد.
###چرا دلالت معنای عالم از دلالت معنای عالمون بیشتر است.؟؟
زیرا عالم هم شامل عقلاء میشود و هم غیر عقلاء ولی عالمون فقط برای عقلاء استعمال میشود.
توجه مهم##حتی اگر قائل شویم به اینکه عالمون جمع عالم است باز هم عالمون از ملحقات جمع مذکر سالم محسوب میشود زیرا عالم نه علم است و نه وصف###
۲.(قسم دوم از ملحقات)کلاماتی که دلالت بر جمع دارند ولی مفرد لفظی و مفرد معنوی ندارد.
مثل،عِشرونَ،ثلاثون،اَربعونَ،خَمسون،سِتون،سَبعون،ثَمامون و تِسعون اینها اسم جمع هستند.
۳.(قسم سوم از ملحقات)کلماتی که دلالت بر جمع دارند و مفرد هم از لفظ خودشان دارند،منتها مفردشان در جمع،سالم نمیماند و تغییر میکند.
مانند بَنون،که مفرد آن اِبن هست و واضح است که در جمعِ ابن همزه حذف شده است
یا مثل اَرَضُون که مفرد آن اَرْض است
یا مثل سِنون که مفرد آن سَنَة است.
توجه#قسم سوم جمع مکسر هستند و در اعراب ملحق به جمع سالم میشوند##
ان شاالله ادامه ملحقات به زودی می آیند
خلاصه صفحه ص ۱۲۷ تا ص ۱۳۰
@talcheslkotob
تلخیص الکتب.
بسم الله الرحمن الرحیم. الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم. الــــــــنحــــــ
بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
ادامه ی بحث ملحقات جمع مذکر سالم.
۴.(چهارمین قسم ازملحقات)کلماتِ شنیده شده
ای که بعضی از شرایط را ندارند مثل اَهلون که جمع اهل است و اهل،نه علم است نه صفت.
۵.(پنجمین از ملحقات)،جمع مذکر سالم یا ملحق به جمعی که علم شده است مثل زیدون(سابقا
جمع مذکر سالم بوده و الان علم شده است)
و مثل عِلِّیون(ملحق به جمع بوده،چون مفردش
که عِلِّیُّ بوده،غیر عاقل است)
توجه##علیون علم شده است برای بهترین درجه بهشت.##
۶.(ششمین از ملحقات)،هر اسمی غیر از آن پنج قسم که لفظش مثل لفظ جمع است.
مثل زیتون و صفِّین.
خلاصه صفحه ۱۳۰تا صفحه ۱۳۱
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
در عرب رایج است که یک جمع مذکر سالم،علم شود،مثلا اسم پسر حسین را،سَعدون بگذاری..
در اِعراب سعدون ی که علم شده چند وجه جایز است.
۱.معرب شود به حروف(دقیقا مثل اعرابِ جمع مذکر سالم )
###این وجه خالی از اشکال و اشتباه نیست##
مثل جاء سَعدُونَ،مررت بِسَعدِینَ،رایت سَعدِینَ
توجه##در صورت اضافه شدن سعدون نون او حذف نمیشود##
۲.ملتزم شویم به اینکه آخر آن،در هر سه حالت رفع و نصب و جر، ، یاء و نون شود،و حرکات اعرابی بر روی نون جاری شود و نون هم تنوین دار شود مثل جاء سَعدِینٌ،مررت بسعدینٍ،رایت سعدیناً(این قسم دوم مورد تایید عباس حسن هست).
۳.وجوبا آخر آن واو و نون بیاید و اعراب بر روی نون ظاهر شود بدون تنوین نون.
مثل جاء سعدونُ،مررت بسعدونِ رایت سعدونَ
۴.وجوبا آخر آن واو و نون بیاید و اعراب بر روی نون ظاهر شود همراه با تنوین نون.
سعدونٌ،سعدونٍ،سعدوناً
۵.وجوبا آخر آن واو و نون مفتوحه بگیرد و در تمام حالات،معرب شود به اعراب تقدیری.
خلاصه صفحه ۱۳۱ تا ۱۳۴
@talcheslkotob
بسم الله الرحمن الرحیم.
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم.
الــــــــنحــــــو الــــــــــوافـــــــــی.
گفته شد که اگر جمع مذکر سالم،یا ملحق به جمع مذکر سالم علم شوند در حکم مفرد هستند و در اعراب آن وجوهی گفته شد،
حال اگر اراده شود که این علم جمع مذکر بسته شود،اول آن لفظ ذَوُو(در حالت رفعی ) و ذَوِی(در حالت نصبی و جری) اضافه میشود مثل ذَهَبَ ذَوُو زیدِین،مررتُ بذَوِی زیدین و رایت ذَوِی زیدین.
زیدین علم و نقش آن مضاف الیه است،و تمام حالت های اعرابی گذشته روی آن پیاده میشود.
نکته ۱
نون جمع مذکر سالمی که علم نشده همواره مفتوح است،ولی بعضی از اَعراب آن را مکسور، قرائت میکنند،البته مصنف کتاب،هیچ انگیزه ای برای تبعیت از این بعض نمی بیند،اما نون مثنی و تمام ملحقات آن مادامی که علم نشده اند،مکسور است و عده ای کمی از اعراب آن را مفتوح میکنند
و عده ای دیگر از اعراب نون مثنی را مضموم میکنند اگر نون بعد از الف آمده(زیدانُ) بود و عده ای دیگر از اعراب نون مثنی را مکسور میکنند اگر بعد از یا بیاید(زیدینِ)،همه ی این قیل و قالها را مصنف نمیپذیرد و میفرماید نون جمع همیشه مفتوح و نون مثنی همیشه مکسور است.
توجه## برای نون جمع یا مثنی اثر بزرگی هست در فهم معنا###
مثلا ذهب غلامانِ موسی و عیسی(با حفظ نون مثنی،یعنی رفتند دو غلام،که ان دو غلام موسی و عیسی هستند)
اگر غلامان بدون نون بیاید و بگویم ذهب غلاما موسی و عیسی(یعنی غلام موسی و عیسی رفت).
پس با حفظ نون،معنا عوض خواهد شد.
سابقا گفته شد اگر مثنی یا جمع اضافه شود وجوبا نون آن حذف میشود.
در موارد زیر جوازا نون تثنیه یا جمع حذف میشود
۱. وصفی که عمل نصبی کرده در مابعد خودش
مثل ما انتما الضاربا زیداً،ما انتم الضاربو زیداً
۲.سیبویه جایز میداند حذف نون مثنی و جمع در اسماء موصول.
۳.حذف نون در جمع مذکر سالمی که بعد از آن حرف ساکن آمده،مثل غَیرُ مُعجِزِی اللهَ(منصوب شده بنا بر مفعول،توسط معجزِی که اصل آن معجزین بود) و گاه بدون اینکه حرف ساکن بیاید،نون حذف میشود مثل ما هم بضاربی به و اصل آن بضاربین بوده.
توجه#حذف نون از لَبَّیک و سَعَدَیک در صورتی که کاف حرف خطاب باشد نیز جایز است.
خلاصه صفحه ۱۳۴ تا صفحه ۱۳۶.
#طلاب عزیز ❤️❤️لطفا دوستانتان را به کانال دعوت کنید#
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
❐ گاهی لفظی ظاهرا مثنی است و حتی اعراب مثنی را میگیرد ولی معنی جمع دارد مانند:
ارجع البصر کَرَتینِ
【منظور از کرتین کرات است】
🚨 در این نوع جایز است که به جای مثنی دو اسم را به هم عطف کنیم، مثلا:
" ارجعْ البصرَ کرةً و کرةً. "
⇱ گاه هم دو اسم تکرار میشوند بدون عطف، مثل: " صفاً صفاً. "
#نکته_مهم: اگر جمع مذکر سالم اضافه شود به اسمی که اول آن اسم ساکن است، "واو" در حالت رفعی و یاء در حالت نصبی و جری در نُطق، حذف
میشوند، مثل:
❶ ذهب عالمُو الْمدینة
❷ رایتُ عالمِی الْمدینة
❸ مررت بعالمِی الْمدینة
🔺 بعضی در این حالت اعراب را تقدیری میدانند چون معتقدند که نُطق مقدم بر کتابت است، ولی مصنف قائل به اعراب ظاهری است.
❁ همچنین اگر جمع مذکر سالم اضافه شود به یاء متکلم اعرابش فقط در حالت رفع تقدیری است، مثل:
جاء صاحبِی
【 اصل صاحبِیَّ، صاحبون لی بوده که لام به خاطر تخفیف حذف میشود و نون به خاطر اضافه شدن و کلمه میشود صاحبُویَ و در این حالتِ اجتماع "واو" و "یاء"، " #واو " قلب به یاء میشود و ادغام صورت میگیرد و در نتیجه کلمه میشود صاحِبُیَّ در این صورت حرکت ماقبل یاء تبدیل به کسره میشود به خاطر تناسب با یاء و نهایتا کلمه میشود "صاحِبِی"】
🚨 توجه: بعضی از نحویون معتقدند که صاحبِیَّ حتی در حالت رفعی نیز اعرابش ظاهری است چون واو موجود است اما تبدیل شده به یاء و اعراب را ظاهری میدانند به واو در شکل و صورت یاء
خلاصه #صفحه_۱۳۶_تا_۱۳۸
🚦 @talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
🎴 الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمدٍ و آلِ مُحمدٍ و عَجِّل فرَجهم
#النحو_الوافی
❁ نکته: اجزاء فرد انسان مثل راس و قلب اگر به آنها شی مثل خودشان ضمیمه شود سه روش در آنها جایز است.
❶ جمع ↫ ما احسن رُئُوسَکما
❷ تثنیه ↫ ما احسن راَسیْکما
❸ مفرد ↫ ما احسن راسَکما
🚨 اما اجزاء زوج از بدن انسان اگر به آنها، چیزی مثل خودشان ضمیمه شود؛ جایز نیست مگر تثنیه مثل:
↫ ما احسن رِجْلَیکما
❖ اجزاء منفصل از انسان، مثل "ثوب" اگر به آنها شی مثل خودشان ضمیمه شود جایز نیست در آنها مگر تثنیه
خلاصه #صفحه_۱۳۸_تا_پایان_۱۳۹
🚦 @talcheslkotob