↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹نکات پایانی در خصوص "اسم موصول"🔹
☆۱.تمام اسماء موصول مختص "مبنی" هستند
جز مثنی ها(اللذان،اللتان)،که اعراب مثنی را میگیرند.[رفع به الف،نصب و جر به یاء]
☆۲.تمام اسماء موصول عام(مشترک) نیز "مبنی" هستند،جز "ای"که فقط در یک حالت مبنی بود که گفته شد.
#در خصوص "ال" موصول اعراب بر روی صفت صریح وارد میشود و نمیگویم "ال" مبنی یا معرب است.
مثلا اِنَّ الناصرَ هو علیٌ که گفته میشود الناصرَ اسم اَنَّ است.گرچه بعضی گفته اند "ال" موصول اسمی به خاطر شباهت با "ال" حرفی اعراب نمپذیرد و مبنی است و اعراب بر صله ی آن(صفت صریح) وارد میشود.
#منظور از "صفت صریح"اسم فاعل،اسم مفعول و یا صفت مشبهی است که علم نشده و صله ال واقع شده اند.
#خلاصه صفحه ۳۰۷ تا ۳۰۹
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹صِلَه موصول و رابِط🔹
🔻تمام "مصولات" چه اسمی و چه حرفی "مبهم"هستند و برای رفع"ابهام" نیاز به "صله" دارند🔻
#صله بر دو قسم است "جمله"(چه اسمیه چه فعلیه) و "شبه جمله"
مثال:ادفع بِالَّتِی هِـیَ احسنُ،اَلّذِی قام ابوه،اَلّذِی فی الدار.
#شرایط جمله "صله"
★۱.جمله لفظا و معنیً"خبری" باشد و برای "تعجب" نباشد.
#گاهی در خصوص موصول حرفی "اَنْ" صحیح است که "صله" آن به صورت جمله "طلبی" باشد، مثل"کَتَبْتُ لاخِی باَن داوِم علیٰ اداءِ واجبِک"
★۲.معنای"صله" نزد "مخاطب" مشخص باشد،یا معنای آن نزد مخاطب مثلِ مشخص باشد.
🔻مثال اول،اکرمت الذی قابَلَک صباحاً(اکرام کن اون شخصی که صبح مهمانت هست) زمانی که مهمان نزد مخاطب معین باشد.🔻
🔻مثال دوم،فَاَوحیٰ الیٰ عبدِه ما اَوْحیٰ(منظور علم و حکمت زیادی به او وحی کردیم).🔻
★۳."صله"برای موصلات"اسمی" مشتمل برضمیری باشد که بر میگردد به موصول.
#اگر موصول "مختص" باشد،ضمیرعائد دقیقا مطابق با موصول می آید ولی اگر موصول "مشترک" باشد "ضمیر"به دو صورت میتواند بیاید،"مراعات لفظ و مراعات معنی"
#گاه اسم ظاهر در محل ضمیر می آید،در این صورت بی نیازیم از ضمیر عائد مثل "أشکر علیاً الذی نَفَعَک علمُ علیٍ(علمُه) "
#خلاصه صفحه ۳۰۹ تا ۳۱۳
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹ادامه شرایط "جمله صله"🔹
★۱."جمله صله" باید بعد از موصول بیاید وجوبا.
★۲."این جمله"دقیقا باید مباشرتا و بعد از موصول بیاید و "فاصل اجنبی" بین اسم موصول و جمله صله نباشد.
# فواصل زیر بین "اسم موصول" و "جمله صله" جایز است.
أ.جمله قسم،مثل غاب الذی "والله" قام ابوه.
ب.جمله ندا،به شرط مقدم شدن ضمیر مخاطب بر آن مثل "انت الذی یا حامد تقرئ الدرسَ.
ج.جمله معترضه "والدی الذی "اطال الله عمره" یقوم
د.جمله حال،مثل قَدَمَ الذی و هو محسنٌ ینصرُ
و آخرین فاصل "کان زائده" است،مثل کرمتُ الذی کان قام ابوه.
★۳."جمله صله" نباید با "لکن" و "حتی" شروع شود بنابر این "صحیح نیست" کَتَبَ اَلْذِی لٰکنَّه غائبْ و همچنین صحیح نیست،تَصَدَّق الذی حتی ما له قلیلٌ..
★۴.نباید"صله"برای تمام افراد معلوم باشد،پس صحیح نیست"قام الذی فَمُه فِی وجهِه"
#خلاصه صفحه ۳۱۴ تا ۳۱۶
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
#زمانی که "اسم موصول" خبر باشه از مبتدایی که آن مبتدا،ضمیر "متکلم" یا ضمیر "مخاطب"باشد،در ضمیر عائد به اسم موصول "تکلم" و "غیبت"جایز است،
مثال:انا الذِی حَضَرْتُ یا انا الذی حَضَرَ
انتَ الذِی ذَهَبْتَ یا انتَ الذِی ذَهَبَ
#همچنین اگر مبتدا "ضمیر متکلم" یا "ضمیر مخاطب" باشد و خبر آن موصوف شود به اسم موصول،در ضمیری که "عائد" است به موصول دو وجه جائز است مثال:انا الرجلُ الِذی ضربتُ یا انا الرجلُ الذی ضَرَبَ.
#در هر دو مثال خبر "الرجل" است که صفت آن "اسم موصول" است.
#حالت سابق در صورتی است که
مبتدا تشبیه نشده باشد به خبر که اگر چنین باشد فقط "غیبت" جایز است مثل"انا فی الشجاعه الذی هزم الرومان".
#★در صورتی که "اسم موصول" تابع منادی ایُ و ایةُ شود،فقط غیبت جایز است،پس صحیح نیست "یا ایُها الذِی ضَرَبْتَ"
هر چند عده ای در این صورت نیز هر دو وجه از ضمیر(متکلم،غیبت) را جایز میدانند.
#خلاصه صفحه ۳۱۶تا ۳۱۸
@talcheslkotob
#در قیامت نزدیک ترین مردم به من کسی است که بیشتر بر من صلوات بفرستد.
کنز العمال، ج ۱، ص ۴۸۹
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
#کوفیون جزم "فعل مضارع" بعد از جمله صله را "جایز" دانسته اند به شرط اینکه بین "جمله صله" و جمله بعد از صله ترتب معنایی وجود داشته باشد مثل مَن یزورونِی اَزُرْه.
#گفتیم که "صله"،جمله یا شبه جمله است،
منظور از شبه جمله،ظرف،جار به همراه مجرورش،و صفت صریح است.
واما ظرف و جار و مجرور👇
مثلِ ضَربْتُ الذی عِندَک،ضَربْتُ الذی فی الحجرةِ
#دو نکته مهم
★۱.ظرف و جار و مجروی که صله واقعا میشوند حتما باید "تام" باشند(ابهام موصول را برطرف کنند و بدون ذکر متعلَّق آنها معنایشان واضح باشد)
★۲ظرف و جار و مجرور در باب صله"وجوبا"متعلقِّ به "فعل عام" محذوفی هستن(اِسْتَقَرَ،حَلَّ،نَزَلَ و..)
#توجه مهم،اگر ظرفی"مباشرتا"صله "ال"شد،مثل سررْتُ من الکتابِ المعک،قطعا متعلق است به صفت صریح محذوف(الکائن)
وتقدیر چنین بوده سررْتُ من الکتابِ الکائنِ معَک
#و اما منظور از،صفت صریح: "اسم مشتقی"است که در تجدد و حدوث شبیه فعل شده و اسمیت بر او غلبه پیدا نکرده است(علم نشده) و این تعریف بر "اسم فاعل" "اسم مفعول" و "صیغه مبالغه" منطبق میشود و این صفت فقط صله "ال" است و به همراه مرفوعش محلی از اعراب ندارد.
مثل ضَربْتُ السارقَ،چون "ال" صلاحیت قبول اعراب را ندارد علامت نصب آن بر السارق پیاده شده است،"سارق" به همراه مرفوعش "صله ال" هستند و محلی از اعراب ندارند.
#خلاصه صفحه ۳۱۸ تا ۳۲۴
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹تعدُد مَوصول و صِله🔹
★۱.گاه موصول"متعدد"میشود ولی صله"واحد" است،در این حالت شرط است که معنای صله بین موصولات امر مشترکی باشد،مثل فازَ بِالمنحة الذِی و التِی اجادا.
★۲.گاه موصلات "متعدد" میشوند و برای هر موصولی "صله ای" هست،چه صله در کلام "ذکر" شود و چه "جوازا" در کلام ذکر نشود و صله "مذکور" بر "محذوف" دلالت کند،مثل سارعْتُ بتکریمِ اللائِی و الذینَ اَخْلَصوا للعلمِ،و روشن است که "اَخْلَصوا للعلمِ"صله است برای الذینَ و این صله دلالت میکند بر محذوف(اَخْلَصْن).
#خارج از بحث تعدُد موصول،گاه صله "حذف" میشود به خاطر قرینه "لفظی"یا "معنوی".
مثال قرینه لفظی مَن رایتَه فی المَکتَبَةِ.؟
جواب:محمدٌ الذی.....
یعنی محمدٌ الذی "رایتُه فی المَکتَبَةِ"
مثال برای قرینه معنوی،
نَحْنُ الاُلی فاجْمَعْ جُمُو عک ثُمَّ وَجِّهْهُم اِلِینا
که صله محذوف اِشْتَهروا بالشجاعةِ بوده
(شاعر در مقام این است که شجاعت خودشان را به رخ بکشد و میگوید هر چه می خواهی جمع کن و به سمت ما بیا،ما اینیم دیگه،یعنی ما مشهوریم به شجاعت ).
#هر گاه مقام،مقامِ فَخر،تعظیم،تحقیر،تهویل، باشد "صله" به قرینه معنوی حذف میشود.
#خلاصه صفحه ۳۲۴تا ۳۲۶
@talcheslkotob
قالَ مُولانا عَلی بنُ مُحَمَّدٍ الهادی علیه السلام:
إنّما اتَّخَذَ اللهُ إبراهیمَ خلیلاً لِكَثْرَةِ صَلاتِهِ علی محمّدٍ وأهلِ بیتهِ صلواتُ اللهِ عَلَیهم.
حضرت امام هادی علیه السلام فرمودند:
خدای متعال حضرت ابراهیم(ع) را دوست و خلیل خود انتخاب کرد، به خاطر آنکه ایشان بر محمد و اهل بیت گرامیش علیهم السلام "بسیار"صلوات میفرستاد.
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹حذف موصول🔹
۱.جایز است حذف اسم "موصول اسمی"،اگر عطف شود بر مثل خودش،و از حذفش اشتباهی پیش نیاید مثل
مَنْ یَهْجُو رَسولَ اللهِ مِنْکُمْ/و یَمْدَحُه و یَنْصُرُه سوَاءٌ که تقدیر چنین بوده،مَن یَمْدَحُه ومَنْ یَنْصُرُه سوَاءٌ.
مثال دوم،"و قُولُوا آمَنَّا بِالَّذِی اُنْزِلَ اِلَینا و اُنزِلَ اِلیْکُم"،که تقدیر چنین است ِالَّذِی اُنزِلَ الیکم.
#اگر موصول اسمی"ال" باشد حذف نمیشود.
۲.موصول "حرفی"حذفش جایز نیست،جز "اَنْ"که جایز است حذف شود مثل"یُرِیدُ اللهُ لِیُبَیِّنَ لَکُم که تقدیر چنین بوده ،لِانْ یُبَیِّنَ، وگاهی حذفش واجب است.
#برای این حذف،تفصیلات مُفصلی هست،که بحثش در "اَنْ" ناصبه، ان شالله می آید.
۳.گاه بر سر خبر از اسم موصول "فا"می آید.
مثل"الَّذِی ضَرَبَنی فَاَضْرِبُه"
#خلاصه صفحه ۳۲۶ تا صفحه ۳۲۷.
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹حذف رابط(عائد)🔹
#صله در موصول اسمی حتما باید مشتمل بر ضمیر رابط به موصول،یا جانشین ضمیر باشد،"ضمیر رابط"گاه،مرفوع،گاه منصوبی و گاه مجروری است.
#توجه مهم،رابط طبق یک"شرط عام"،حذف میشود،و شرط عام یعنی اینکه معنا بدون رابط واضح باشد و از حذف آن اشتباهی پیش نیاید،و در تمام "ضمیر ها عائد" عندَ حذفشان باید مراعات شود.
🔻حذف رابطی که از نوع "مرفوعی"است🔻
★.اگر ضمیر عائد مرفوعی باشد،جایز نیست حذف آن مگر با دو شرط،
۱.مبتدا ضمیر رابط باشد.
۲.خبر مفرد باشد.
مثال،ما اوضحُ فارق بینَ النجمِ و الکوکبِ
جواب،النجمُ الذی مضیئٌ بنفسِه که تقدیر چنین است النجمُ الذِی "هو" مضیئٌ بنفسِه
#اگر ضمیر مرفوعی شرایط بالا را به همراه شرط عام داشت حذفش جایز است.
#احسن این است که در هنگام حذف ضمیر، صله "طولانی" باشد،یعنی علاوه بر مبتدا و خبر مفرد،قیدهای همراه آنها بیاید(مثلا همراه آنها،مضاف الیه،حال،نعت،....بیاید)
#خلاصه صفحه ۳۲۶ تا۳۲۹.
@talcheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
#النحو_الوافی.
🔹حذف رابط(عائد)🔹
🔻حذف رابطی که از نوعِ "مَنصوبی"است🔻
★.اگر ضمیر "رابط" منصوبی باشد حذفش جایز نیست مگر به سه شرط.
۱.ضمیر متصل باشد.
۲.ناصِب "فعل تام"،یا "وصف تامی" باشد.
۳.این وصف تام صله "ال"که ضمیر به آن "ال" راجع است نباشد.
مثال ۱:رکبتُ القطارَ الذی رکبْتَ که در اصل رکبتَه بود که ضمیر عائد منصوبی حذف شده است.
مثال۲: اُشرک اللهَ علی "ما" هو مُوِلِیک که در اصل مُوِلِیکهُ بوده.
#خلاصه صفحه ۳۲۹ تا ۳۳۰
@talcheslkotob