⭕️ظرفیت ادبیات احکام خمسه، کمتر از این است که بتواند همهٔ معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام را در آن گنجاند و از آن‌جاکه در فقه با این ادبیاتْ کار می‌کنیم، خیلی از معارف روایات، نادیده گرفته می‌شود و ادبیات فقهیِ موجود، قادر به بازنماییِ تمامِ غرض شارع نیست. 🔰آیت‌الله میرباقری ♦️این بیان‌هایی که از معصومین علیهم‌السلام وارد شده، مورد غفلت واقع شده است. از این روایات فقط جنبه وجوب و استحبابِ موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است و نکات دیگر مغفول مانده است. نباید در تنظیم معاش اجتماعی، همه چیز را بر مدار مستحب و وجوب تنظیم کنیم. شارع در تنظیم معاش اجتماعی، مبنایی داشته که در این روایات باید پی‌گیری شود. مسأله فقط معاش جامعه نیست. بحث تربیت، تطهیر و رشد انسان و جامعه هم هست. شارع برای پرورش جامعه قواعدی قرار داده است. افراد جامعه باید در بعضی از موقعیت‌ها خودشان را صاحب حق ندانند. باید در امکانات خود حقی برای دیگران قرار دهند. خودشان را مالک این امکانات ندانند. اینها اصولی است که در ادله آمده و تقریباً فراموش شده است. به همین دلیل این روایات باید دوباره مورد دقت قرار گیرد تا قواعد اعاشه که مورد نظر شارع می باشد از آنها استخراج گردد. با ادبیات استحباب و وجوب و حرمت و کراهت نمی‌شود این قواعد را جمع‌بندی کرد. ظرفیت این ادبیات کم‌تر از این است که بتواند همه این معارف را در آن گنجاند و چون در فقه موجود با ادبیات احکام خمسه کار می‌کنیم، خیلی از معارف در روایات از دست می‌رود و ادبیات فقهی ما نمی‌تواند تمام غرض شارع را باز‌نمایی کند. 📕تقریر جلسه 026 - سه‌شنبه 1402/08/23 - حقوق مالی غیر از زکات (حق یوم الحصاد) پی‌نوشت: اگر گزاره‌های فقهی به حکم وجوب یا حرمت در احکام تکلیفی تبدیل نشوند و الفاظ شایسته است و ینبغی و یستحبّ یا یکره را به‌کار بگیریم، این گزاره‌های شرعیْ ضمانت تحقق و اجرا را نخواهند داشت. #فلسفه_فقه #فلسفه_اصول #تفقّه_مطلوب #منظر_آسیب‌شناسی #حکم‌شناسی 🆔@Asre_jadid_57

⭕️ پنج رکن «روش‌شناسی اجتهاد» ▪️روش‌شناسی اجتهاد تلاشی است که به‌صورت توصیفی یا نقدی با هدف تحلیل منهج فقهی یک فقیه یا مجموعه‌ای از فقها انجام می‌شود. ▪️در روش‌شناسی اجتهاد، تمرکز بر روی تحلیل دقیق این مقومات پنج‌گانه است: ۱.فقه الموضوع ۲.فقه النصوص ۳.فقه الاقوال ۴.فقه التطبیق ۵.فقه الترتیب ▪️بنابراین روش‌شناسی فقهی، دارای پنج‌رکن و محور اصلی است؛ این ارکان خمسه را می‌توان در ذیل سه‌گانه «فقه التعیین، فقه التطبیق و فقه التفسیر» هم قرارداد. ▪️امر اجتهاد بایستی به‌طور دقیق و منظم انجام شود؛ مثلا باید ابتدا فقه النصوص را به‌طور کامل مسلط شد و سپس به فقه الاقوال پرداخته شود. 🌐ijtihadnet.ir/روش-شناسی-اجتهاد-فقهی/ 🆔@ravesh_ejtehad #فلسفه_فقه #روش‌شناسی_اجتهاد #منطق_اجتهاد #موضوع‌شناسی #منطق_انطباق #حکم‌شناسی #انضباط‌بخشی_و_ارتقاء_اجتهاد_از_طریق_روش‌شناسی #آسیب‌شناسی 🆔@Asre_jadid_57

⭕️متن شناسی؛ از وجوه ذوقی و غیر قابل اعتماد در اعتبارسنجی (نمونه: ذیل دعای عرفه) ▪️این وجه، وجهی ذوقی و بر مبنای اطمینان شخصی استوار است. گفتنی است که روش استناد به متن حدیث برای اثبات اعتبار آن، بسیار روش لغزنده‌ای است و ذوق و سلیقه شخصی و تمایلات فکری در آن بسیار مؤثّر است. ▪️به عنوان نمونه درباره قسمت ذیل دعای عرفه حضرت سیّدالشهداء علیه السلام: «إِلَهِي‏ أَنَا الْفَقِيرُ فِي غِنَايَ فَكَيْفَ لَا أَكُونُ فَقِيراً فِي فَقْرِي‏... »،(۱) برخی از بزرگان، متن حدیث را دلیل بر صدور آن دانسته‌اند، ولی مرحوم مجلسی و برخی از محدّثان دقیقاً برعکس، متن حدیث را شاهد بر عدم صدور آن از معصوم علیه السلام انگاشته‌‌اند. ▪️علّامه مجلسی پس از نقل دعا به همراه ذیل آن به نقل از اقبال، می‌افزاید: «أقول: قد أورد الكفعمي رحمه الله أيضاً هذا الدعاء في البلد الأمين و ابن طاووس في مصباح الزائر كما سبق ذكرهما، ولكن ليس في آخره فيهما بقدر ورق تقريباً، و هو من قوله: "الهي أنا الفقير في غناي" الى آخر هذا الدعاء، و كذا لم يوجد هذه الورقة في بعض النسخ العتيقة من الاقبال أيضاً، و عبارات هذه الورقة لا تلائم سياق ادعية السادة المعصومين علیهم السلام أيضاً، و إنّما هي على وفق مذاق الصوفيّة، و لذلك قد مال بعض الافاضل الى كون هذه الورقة من مزيدات بعض مشايخ الصوفيّة و من الحاقاته و ادخالاته، و بالجملة هذه الزيادة إمّا وقعت من بعضهم أوّلاً في بعض الكتب و أخذ ابن طاووس عنه في الاقبال غفلة عن حقيقة الحال، أو وقعت ثانياً من بعضهم في نفس كتاب الاقبال، و لعلّ الثاني أظهر على ما أومأنا اليه من عدم وجدانها في بعض النسخ العتيقة و في مصباح الزائر، والله أعلم بحقائق الأحوال.»(۲) ▪️همایی در مقدّمه مولوی‌ نامه اشاره کرده که این قطعه بی کم و کاست در منشآت ابن عطاء الله اسکندرانی (متوفّی ۷۰۹ ق) آمده که 45 سال بعد از ابن طاووس وفات کرده است. (۳) ▪️حاج آقا این قطعه را افزوده‌شده به دعا دانسته و درباره‌ی علّت افزوده‌شدن این قطعه می‌فرمودند: «ظاهراً یک صفحه از کتاب ابن عطاء الله در لابلای نسخه‌ای از نسخه‌های اقبال قرار گرفته و برخی از مراجعان تصوّر کرده‌اند که این صفحه، قطعه‌ی پایانی دعای عرفه است. لذا در نسخه‌های متأخّر اقبال، این قطعه به دعا افزوده شده است.» ▪️من اکنون درصدد بحث از این جهات نیستم، فقط می‌خواستم برخورد بزرگانی با گرایشات عرفانی با این قطعه را با برخورد محدّثانی چون مرحوم علّامه مجلسی مقایسه کرده و میزان دخالت پیش‌زمینه‌های ذهنی در زمینه بررسی اعتبار یا عدم اعتبار روایت را با روش متن‌شناسی نشان بدهم. به عقیده‌ من متن‌شناسی، راه روش‌مندی برای شناخت اعتبار یا عدم اعتبار روایات نیست، و تنها در دایره‌ی محدودی می‌توان از آن بهره جست. ➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖ ۱.اقبال الأعمال: ج۱، ص۳۴۸-۳۵۰. ۲.بحار الأنوار: ج۹۵، ص۲۲۷-۲۲۸. ۳.مولوی نامه: ج۲، ص۱۸. 📕درس خارج اصول استاد سیّد محمّدجواد شبیری زنجانی، ۱ اسفند ۱۳۸۹ ‌#آسیب‌شناسی #روش‌های_اجتهاد #حکم‌شناسی #اعتبارسنجی_احادیث #مرزبندی_با_اخباری‌گری #رجال_و_درایه #استناد 🆔@Asre_jadid_57