✍ آیت‌الله #شیخ_مرتضی_آشتیانی فرزند #میرزا_حسن_آشتیانی که به‌خاطر تولد در روز وفات مرحوم #شیخ_مرتضی_انصاری (استادِ پدرش) نام مرتضی بر او نهاده بودند، از علمای بزرگ تهران بود که تولیت #مدرسه_مروی را برعهده داشت و در #مسجد_خازن_الملک اقامه جماعت می‌کرد.
💠وی نقش فعالی در صحنه‌های گوناگون سیاسی از تحریم تنباکو، مشروطه، کشف حجاب و واقعۀ مسجد گوهرشاد داشت و سرانجام در ۲۷ آبان ۱۳۲۵ش در سن ۸۴ سالگی چشم از جهان فروبست و در محل دارالسعاده، پایین پای حضرت رضا(ع) دفن شد.
ماجرای تخریب بانک روسی را که از مجاهدت‌های مرحوم شیخ مرتضی است در زیر بخوانید: 👇👇👇👇
🕌 @feyziye_tehran
✍ #علامه_محمد_قزوینی که بسیاری از ما وی را به تصحیح ارزشمند #دیوان_حافظ می‌شناسیم از مفاخر #حوزه_طهران است و در شرح زندگانی خود می‌نویسد:
🔹تولد این جانب در طهران و در محله #دروازه_قزوین در پانزدهم ربیع‌الاول سنه هزار و دویست و نود و چهار هجری قمری است. تحصیلات علوم متداوله اسلامی را در همان طهران [طی] کرده‌ام.
📖 صرف و نحو را در خدمت پدرم و خدمت مرحوم حاج سید مصطفی مشهور به #قنات_آبادی در #مدرسه_معیرالممالک و فقه را در خدمت همان بزرگوار و مرحوم حاج #شیخ_محمدصادق_طهرانی مدرس همان مدرسه و سپس در محضر مرحوم حاج #شیخ_فضل‌الله_نوری، کلام و حکمت قدیم را در خدمت مرحوم #آخوند_ملا_محمد_آملی در #مدرسه_خازن_الممالک، و سپس اصول فقه خارج را در محضر درس مرحوم افضل المتاخرین آقا #میرزا_حسن_آشتیانی در سه چهار سال اخیر عمر آن مرحوم.
🔹دیگر علمائی که بدون حضور در مجالس درس ایشان از مفاوضات کثیر البرکات ایشان مدت‌های مدید مستفیض شده‌ام یکی مرحوم #حاج_شیخ_هادی_نجم‌آبادی و دیگر مرحوم سید احمد #ادیب_پیشاوری و دیگر مرحوم شمس العلماء #شیخ_محمدمهدی_قزوینی عبدالرب آبادی یکی از مؤلفین اربعه «#نامه_دانشوران» است رحمه الله علیهم اجمعین»
🍁 #شب_یلدا
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ #محسن_صدرالاشراف #وزیر_عدلیه در زمان #رضاخان در #حوزه_تهران از درس #فرائد_الاصول #میرزا_حسن_آشتیانی و دروس حکمت #شیخ_علی_نوری (#شیخ_شوارق) بهره برد و چندی هم از محضر #شیخ_عبدالنبی_نوری استفاده کرد.
🔹او در دولت #محمدعلی_فروغی به وزارت هدایه رسید و بعدها مورد غضب رضاخان واقع و مجبور به استعفا شد.
📚ر.ک: کتاب #خاطرات_صدرالاشراف
🍂نقل کرده‌اند پس از اجرای فرمان #منع_حجاب، همسر صدرالاشرف، وزیر عدلیه، از فردای روزی که بدون داشتن حجاب در مجلسی به همین مناسبت شرکت کرد، از غصه از خانه بیرون نرفت و در بستر بیماری افتاد، تا اینکه یک سال بعد، جنازه‌اش را از خانه بیرون آوردند.
🗓 ۱۷ دی ۱۳۱۴ #اجرای_قانون_منع_حجاب
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 ۱۰ جمادی‌الثانی سالگرد وفات آیت الله #سید_محمد_تنکابنی در سال ۱۳۵۹ق برابر با ۱۳۱۹ش
🍃ایشان در تهران در #مدرسه_شیخ_عبدالحسین سکونت داشت و از دروس فقه و اصول دو‌تن از شاگردان شیخ انصاری یعنی #میرزا_حسن_آشتیانی و #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی بهره برد و در معقول نزد #میرزا_ابوالحسن_جلوه زانوی تلمذ زد.
✨بعدها که خود از اساتید مبرز سطح در حوزه تهران شد، گفته‌اند که هزار فاضل مجتهد و قریب الاجتهاد از محضرش استفاده کرده‌اند.
ایشان در #مسجد_جامع_بازار نیز اقامه جماعت می‌فرمود.
📖از آثار ارزشمند وی باید به کتاب #ایضاح_الفرائد اشاره کرد که شرح مبسوطی است بر رسائل شیخ انصاری.
🔹پیکر مطهر وی در جوار #شیخ_صدوق آرمیده‌است.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ #میر_سید_محمد_فاطمی_قمی از شاگردان #میرزا_حسن_آشتیانی، #میرزا_هاشم_اشکوری، #میرزا_حسن_کرمانشاهی و #آقا_شیخ_علی_نوری مشهور به #شیخ_شوارق بود.
وی حلقه وصل حکمت از طبقه اساتید خود به حکمای طبقه بعدی است.
به عنوان مثال #دکتر_صدوقی_سها نقل کرده‌اند که عمده تحصیلات #علامه_شعرانی در علوم عقلی از محضر مرحوم فاطمی قمی بوده است. (منتخب معجم الحکما ص۳۳)
🔹میر سید محمد فاطمی در زمان رضاخان مقام ریاست شعبۀ چهارم دیوان عالی کشور را عهده‌دار بود و در کنار مرحوم #سید_کاظم_عصار، #سید_نصرالله_تقوی و دیگران، به نگارش و تدوین نخستین قانون مدنی کشور پرداخت.
🔹یکی از آثار خیر این حکیم، بنای #بیمارستان_فاطمی در زادگاهش شهر مقدس قم است.
🍁میر سید محمد فاطمی قمی در تاریخ ۱۰ رمضان ۱۳۶۴ق برابر با ۱۳۲۴ش دار فانی را وداع گفت و در #قبرستان_شیخان قم به خاک سپرده شد.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
👌گزارش جالب #اعتماد_السلطنه از #عید_فطر سال ۱۳۱۰ق و فتوای #میرزا_حسن_آشتیانی مبنی بر #رؤیت_هلال؛🌙
در حالیکه در شرایطی مشابه امروز، کشور درگیر همه‌گیری #وبا شده و از طرفی به‌خاطر سوء مدیریت و نبود #نظارت، #گرانی و کمبود در کالاهایی همچون نان داد ملت را درآورده بود.
✨جالب اینکه اعتمادالسلطنه تصریح می‌کند دولت نمی‌خواهد جلوی گسترش وبا و انتقال آن از یک شهر (رشت) به شهر تهران را بگیرد تا شاه بتواند به بهانه وبا به سفر تفریحی ییلاق خود برود.
✍او می‌نویسد:
«با اینکه دیشب ابر بود و رؤیت هلال در طهران نشده بود، اما در سایر بلاد ایران ماه را دیده بودند. نقاره‌خانه عید را زدند. من احتیاطا آدمی هم نزد میرزا حسن آشتیانی فرستادم. گفته بود عید است و باید افطار کرد...
شنیدم که در طوالش ناخوشی وبا بروز کرده است و خیلی سخت. البته حالا در رشت است و ده روز دیگر در تهران است.
از برای بهانه در سفرهای ییلاقی بندگان همایون خوب بهانه شد که زودتر تشریف ببرند. باوجود اینکه خیلی ممکن است از حالا چاره این کار را بکنند و عمدا نخواهند کرد که برای اینکه بهانه در کار بدست بیاید. مگر مَلَک‌های آسمان یک رحمی به حال ایران بکنند...
دیروز که پیاده به باغچه می‌رفتم سیدی را دیدم عرب، چندتا نان گرفته بود و در میان دستمال گذاشته و به خانه‌اش می‌برد و به سلطنت و دولت و ملت ایران فحش می‌داد... جهت فحشش را پرسیدم. نانش را به من نشان داد؛ می‌گفت یک چارک از وزن معمول کم است و اگر ایران مثل عثمانی صاحب می‌داشت و محتسب در بازار می‌گشت، این واقع نمی‌شد...»
📚روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه ص۸۶۷
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ مرحوم #میرزا_احمد_آشتیانی پسر کوچک #میرزا_حسن_آشتیانی می‌فرمود: در خواب دیدم که پدرم به من فرمود: محمد هاشم (پسر بزرگ میرزا) چیزی روی قبر من انداخته که من ناراضی و ناراحتم.
من نامه‌ای به نجف اشرف به خدمت مرحوم میرزا موسی که از شاگردان مرحوم نائینی بود، نوشتم و از ایشان خواستم بدون آنکه خواب مرا نقل کند از برادرم در خصوص پدرم و درباره مقبره او سؤال کند تا معلوم شود چه اقدامی نموده که آن مرحوم راضی نیست.
میرزا موسی با برادرم محمد هاشم صحبت کرد، برادرم گفته بود: چون قبر پدرم که در مقبره مرحوم #شیخ_جعفر_شوشتری است، کهنه و مخروبه شده، مقداری کرباس کهنه و مندرس هم روی قبر گذاشته بودند. من قبر ایشان را تجدید و تعمیر کردم و در عوض آن کرباس کهنه، مقداری ماهوت انگلیسی روی آن قبر انداخته‌ام.
آنگاه میرزا موسی نامه مرا به برادرم نشان داده بود.
📚برگرفته از: مردان علم در میدان عمل، ج۲، ص۲۸۹ و ۲۹۰
🍃 #کالای_ایرانی
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ روز گذشته کتاب «فیضیه تهران» با حضور جمعی از طلاب، اساتید و مدیران عالی حوزه و با سخنرانی حضرت آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در مسجد #مدرسه_مروی رونمایی شد.
📖 #فیضیه_تهران در ۵۹۲ صفحه به بیان شرح حال بیش از ۱۵۰ تن از مفاخر مدرسه مروی و سپهسالار قدیم می‌پردازد.
باتوجه به محوریت مدرسه مروی در حوزه تهران در ۲۰۰ سال گذشته، بیان شرح حال مفاخر آن به نحوی تبیین زندگینامه جمعی از علمای تهران است که در دو قرن گذشته در آن به فعالیت علمی و خدمات اجتماعی پرداخته‌اند.
از طرف دیگر از آنجا که متولیان این مدرسه، طبق وقفنامه باید از اعلم علمای دارالخلافه می‌بودند، بیان زندگینامه آنها به نحوی بیان تاریخ معاصر تهران و ایران است.
چراکه بعضی از این شخصیت‌ها عبارتند از:
مرحوم #حاج_ملاعلی_کنی، قهرمان لغو #قرارداد_رویتر و مبارزه با شکل‌گیری#فراماسونری در ایران،
و #میرزا_حسن_آشتیانی، مجتهدی که در خط مقدم مبارزه با #قرارداد_رژیم یا همان تنباکو قرار داشت.
به علاوه متولیان و اساتید این مدرسه در جریان مشروطیت و همگام با نهضت امام خمینی مجاهدت‌های فراوانی داشتند که در این کتاب بیان شده است.
📚نگارش کتاب فیضیه تهران برمبنای تاریخ وفات این شخصیت‌ها است (نه بر اساس حروف الفبا)، تا کتاب سیر تاریخی خود را حفظ کرده و مخاطب را با خط تحولات اجتماعی و سیاسی و دگرگونی فضای علمی حوزه آشنا سازد.
فیضیه تهران به پژوهش و نگارش #حمید_سبحانی_صدر ، با حمایت معاونت پژوهش حوزه علمیه مروی و با مقدمه تولیت معظم مدرسه حضرت #آیت_الله_تحریری توسط انتشارات #واژه_پرداز_اندیشه منتشر گردید.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
🗓 به مناسبت ۱۹ بهمن ۱۳۲۸ش درگذشت آیت‌الله #شیخ_علی_اکبر_نهاوندی
✍ شیخ علی‌اکبر پس از مدتی تحصیل در حوزه‌های علمیه نهاوند، بروجرد، مشهد و اصفهان، به حوزه تهران آمد و در مجلس درس حاج #میرزا_حسن_آشتیانی ، #میرزا_عبدالرحیم_نهاوندی و #میرزا_محمد_اندرمانی حضور یافت. او در تهران، حکمت را نزد #آقا_محمدرضا_قمشه_ای ، #میرزا_ابوالحسن_جلوه و #حیدرخان_نهاوندی آموخت. سپس به عتبات عالیات هجرت کرد.
☘آیت‌الله نهاوندی پس از تکمیل تحصیلات خود، در سال ۱۳۱۷ق به نهاوند رفت و پس از ۶ سال به تهران بازگشت و مدت ۶ سال که مصادف با سالهای وقوع انقلاب مشروطه بود، در تهران اقامت کرد و پس از آن مشهد مقدس عزیمت کرد.
🔥آنگاه که #رضاخان به #کشف_حجاب فرمان داد، آیت‌الله حاج آقا حسین قمی به عنوان اعتراض از مشهد به تهران می‌آید و توسط رضاخان محبوس می‌شود.
شیخ علی‌اکبر نهاوندی که امامت جماعت #مسجد_گوهرشاد را برعهده داشت اظهار می‌دارد که حالا ما باید دخالت کنیم و دیگر نباید کنار نشست. اتفاقا #شیخ_محمدتقی_بهلول پس از نماز جماعت ایشان، منبر تاریخی خود را ایراد کرد. همان شب نیروهای شاه با مردم درگیر شده و حدود ۳۰ نفر را به شهادت می‌رسانند. شب بعد که مردم به اتفاق علما در مسجد گوهرشاد تحصن کرده بودند،اسدی نایب تولیت آستان، علما از جمله شیخ علی‌اکبر نهاوندی را از مسجد خارج می‌کند و سپس فرمان فرمان آتش صادر می‌شود و جمع کثیری از مردم به شهادت می‌رسند.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
✍ روزی که گذشت یعنی اول ماه صفر (سال ۱۳۰۶ق) سالروز رحلت عارف و حکیم بزرگ #آقا_محمدرضا_قمشه_ای متخلص به صهبا بود. او یکی از اضلاع مثلث حکمت در #حوزه_حکمی_تهران در زمان خود بود.
▪️در منابع شرح حال، تصریحی به زمان و مکان دقیق رحلت #صهبای_قمشه_ای نشده است. گویا این امر به خاطر همزمانی وفات وی با تشییع پیکر #حاج_ملاعلی_کنی بوده و چون همه شهر از رجال حکومتی و توده مردم به اقامه عزای حاج ملاعلی مشغول بودند، از درگذشت عارف شهر غافل شدند.
▪️امر تشییع و تدفین آقا محمدرضا به همت حکیم #میرزا_ابوالحسن_جلوه برگزار شد و #حاج_شیخ_هادی_نجم_آبادی بر بدنش نماز خواند.
برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که صهبای قمشه‌ای در #مقبره_امام_جمعه دفن شده است.
📚 استاد #صدوقی_سها در کتاب «تاریخ حکما و عرفای متأخر» درباره زمان وفات، اول ماه صفر و درباره مکان دفن، مقبره امام جمعه را قوی‌تر میداند.
.................. پی‌نوشت:
۱. اینک در ایام وفات حکیم آقا محمدرضا قمشه‌ای، حوزه حکمی تهران داغدار حکیمی دیگر، آیت‌الله #سید_حسن_مصطفوی شده است.
روز سه‌شنبه ۸ شهریور ساعت ۹ صبح، از تکیه نیاوران، پیکر ایشان را بدرقه خواهیم کرد.
۲. تصویر فوق مربوط به تشییع پیکر #میرزا_حسن_آشتیانی در سال ۱۳۱۹ق در تهران است.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
📊 تأملی در آمار #طلاب_تهران از زمان قاجار و پهلوی تاکنون:
🔹در گزارش آماری سال ۱۲۸۶ق یعنی در دوران زعامت #حاج_ملاعلی_کنی بر حوزه تهران تعداد «طلابی که در مدارس مسکن دارند هزار و چهارصد و شصت و سه نفر» ذکر شده است. (آمار دار الخلافه تهران ص۳۴۹)
جمعیت تهران در نیمه دوم سلطنت ناصرالدین شاه حدودا ۱۰۰ هزار نفر بوده است. یعنی بیش از ۱ درصد در کسوت روحانیت و طلبگی بوده‌اند.
دولت آبادی در بیان خاطرات خود از سال ۱۳۱۵ق یعنی در زمان زعامت #میرزا_حسن_آشتیانی بر #حوزه_تهران یعنی پس از #نهضت_تنباکو و پیش از #نهضت_مشروطه، تعداد طلاب تهران را بیش از هزار نفر بیان می‌کند. (حیات یحیی ج۱ ص۲۳۷) به عبارتی در این مدت هم جمعیت شهری و هم تعداد طلاب تهران تفاوت چندانی نداشته است.
🔸اما در زمان پهلوی اول:
جعفر شهری در آمار مربوط به دوران رضاخان و اجرای طرح متحد الشکل کردن لباس‌ها و برداشتن عمامه، عنوان می‌کند که تعداد مدرسین حوزه تهران ۱۸ نفر و تعداد طلبه‌های تهران تنها ۲۱۰ نفر است که از سوی دولت مجوز تلبس، تدریس و تحصیل داشته‌اند. (تاریخ اجتماعی تهران ج۵ ص۶۹۷) این در حالی است که طبق آمارها، جمعیت تهران در زمان رضاخان نسبت به زمان ناصرالدین شاه حدودا دو برابر یعنی بیش از ۱۹۶ هزار نفر شمارش شده است.
از این آمار به خوبی به‌دست می‌آید که طرح اسلام زدایی رضاخان و مبارزه‌اش با حوزه و روحانیت تا چه اندازه موجب کاهش فعالیت و نمود اجتماعی و دینی علما و طلاب در میان مردم تهران شده است.
💠یک مقایسه:
با اجرای طرح برداشن عمامه‌ها در زمان رضاخان، علما و طلاب حدودا ۰/۱ درصد جمعیت تهران را تشکیل می‌دادند. این در حالی است که به گفته جعفر شهری با اجرای طرح کشف حجاب در همین دوره، ۱۲ هزار نفر از زنان (از جمعیت نزدیک به ۲۰۰ هزار نفری تهران) از شوهران خود جدا شده و به موج بی‌عفتی پیوستند!
💡قدری تأمل:
طبق آمارها اکنون (نسبت به جمعیت بیش از ۸ میلیون نفری تهران) تعداد طلاب و روحانیون تهران حدودا ۸ هزار نفر یعنی کمتر از ۰/۱ درصد است و در شرایط فعلی با موج رسانه‌ای و ناامن سازی محیط می‌کوشند عمامه از سر روحانیون برداشته شود. در عین حال همین رسانه‌ها در تلاشند بر تعداد کشف حجاب در سطح جامعه بیفزایند و بر این موج سوار شوند.
نهادهای حوزوی و دینی برای این شرایط چه تدبیری دارند؟؟!
🕌 @tarikh_hawzah_tehran
هدایت شده از تاریخ حوزه طهران
✍ #میر_سید_محمد_فاطمی_قمی از شاگردان #میرزا_حسن_آشتیانی، #میرزا_هاشم_اشکوری، #میرزا_حسن_کرمانشاهی و #آقا_شیخ_علی_نوری مشهور به #شیخ_شوارق بود.
وی حلقه وصل حکمت از طبقه اساتید خود به حکمای طبقه بعدی است.
به عنوان مثال #دکتر_صدوقی_سها نقل کرده‌اند که عمده تحصیلات #علامه_شعرانی در علوم عقلی از محضر مرحوم فاطمی قمی بوده است. (منتخب معجم الحکما ص۳۳)
🔹میر سید محمد فاطمی در زمان رضاخان مقام ریاست شعبۀ چهارم دیوان عالی کشور را عهده‌دار بود و در کنار مرحوم #سید_کاظم_عصار، #سید_نصرالله_تقوی و دیگران، به نگارش و تدوین نخستین قانون مدنی کشور پرداخت.
🔹یکی از آثار خیر این حکیم، بنای #بیمارستان_فاطمی در زادگاهش شهر مقدس قم است.
🍁میر سید محمد فاطمی قمی در تاریخ ۱۰ رمضان ۱۳۶۴ق برابر با ۱۳۲۴ش دار فانی را وداع گفت و در #قبرستان_شیخان قم به خاک سپرده شد.
🕌 @tarikh_hawzah_tehran