📜 خاطرات #حاج‌سیاح از قم
🔹️... شهر را از حال بیست سال قبل که دیده بودم #خراب‌تر دیدم. قم شهر #ظریفی است هوایش در تابستان بد و آبش #ناگوار و اطرافش کم و محصولات دهاتش خوب نیست. بعضی میوه‌جات خصوصاً #خربوزه و انار و انجیر فراوان و خوب دارد.
🔸️به حمامی که نزديك منزل ما بود رفته بسیار #کثیف دیدم. عبدالواسع جعبه هلوها را باز کرده نگاه کرد بی‌عیب و سالم بود. این را از کرامات غلامرضا #شیشه‌گر می‌شمرد. برای آذوقه راه چای و نان و پنیر و خربزه خریده دو ساعت پیش از غروب آفتاب حرکت کردیم.
🔹️راه اصلا #هموار است تا سه ساعت از شب رفته وارد پل دلاك شدیم. چاپارخانه نداشت و کاروانسرای بسیار کثیفی داشت که قابل #نزول نبود توقف نکرده، گذشتیم.
🔸️مترددین در راه بسیار بودند. دو فرسنگ راه رفته به #صدرآباد رسیدیم، آبی خورده باز اقامت نکردیم و شوره زاریکه سه #فرسخ مسافت دارد طی کرده نیم ساعت از آفتاب گذشته وارد کاروانسرای #حوض_سلطان شدیم، کاروانسرا خوب بود، امتیازی از جاهای دیگر داشت، قهوه خانه و بقالی در دالان کاروانسرا و #علافی و خبازی در بیرون دارد.
🔹️سبب امتیاز آن را پرسیدم. گفتند: چون ملك آقا محمدحسن پسر مرحوم حاجی علی است مواظبت در آبادی دارد، حوضی که در زمان #صفویه ساخته شده هنوز آباد است مردم حیوانات را از آن #سیراب می‌کنند. کاروانسرا آب انبار هم دارد و آب جاری هم از راه دوری آورده اند #چاپارخانه هم در آنجا بناشده لکن چون کاروانسرا خوب است کسی در چاپارخانه منزل نمی‌کند...
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🔖 تاریخ شفاهی قم🔖
📑 قم و اطراف آن 🔰بخش پنجم 🔸️ سليقۀ خانم‌های آن روزی تا همین حدود بود که با مواد طبیعی مثل #گلاب و
📑 قم و اطراف آن
🔰بخش ششم:
🔹️دریاچۀ قم یا #حوض_سلطان: چندین رودخانۀ کوچک و بزرگ از کرج و ساوه و ابهر #زنجان به طرف قم سرازیر می‌شود و در نزدیکی کویر به زمین فرو می‌رود و آنقدر که باقی می‌ماند دریاچۀ قم را تشکیل می‌دهد.
🔸️#دریاچۀ قم دائماً در تغییر است. هر وقت که باران و آب رودخانه‌ها زیاد باشد عرض دریاچه تا سی کیلومتر و طولش تا هشتاد کیلومتر می‌رسد ولی به طور عادی طولش سی کیلومتر است.
🔹️آب‌هایی که به این دریاچه می‌ریزد ذاتاً #شیرین است اما چون از #کویر می‌گذرد شور می‌شود. می‌گویند این دریاچه مانند #بحرالميت فلسطين املاح فراوان دارد و اگر قمی‌های ایران پول و علم داشتند سالانه چندصد هزار لیره #املاح معدنی این دریاچه را می‌فروختند.
🔸️در نزدیکی‌ها و اطراف این دریاچه چند میله و لوله روی زمین ریخته که متعلق به شرکت ملی #نفت قم است و باید یک روزی #آبادان_دوم کنار این دریاچه بنا گردد.
🔹️کویر بزرگ قم در شرق قم واقع شده که به روزگاری دریا بوده و آبی داشته و اکنون #شوره‌زار میان قم و کاشان و خراسان است و در تابستان از نقاط بسیار خطر ناک می‌شود.
🔸️زیرا در روز گرمی کویر تا هفتاد درجه بالای صفر (سانتی گراد) می‌رسد و در شب ناگهان #سرما به صفر تنزل می‌کند و این اختلاف شدید طوفان‌های هولناکی ایجاد می‌نماید که شن و خاك کویر را مانند امواج دریا تا ارتفاع چهل متر بالا می‌برد و به سرعت #برق به حرکت می‌افتند و بی‌چاره مردم و یا حیواناتی که در سر راه این تندباد واقع شوند؛
🔹️زیرا بلافاصله جان می‌دهند و چه بسا که بعد از آرام گرفتن #طوفان یک کاروان با بار و بنه و مسافر از زیر #شن‌های روان در آمده‌اند اما هیچ کدامشان جان در بدن نداشتند.
🔸️تهران خودمان و قم و کاشان و یزد و سایر نقاط مجاور #کویر کم و بیش در تابستان از این ریگ روان سهم و نصیب دارند. در شهر قم و #کاشان همین ریگ روان چنان شدت می‌یابد که در روز روشن هوا تاریک می‌شود و مردم باید چراغ روشن کنند.
🔹️در عوض معدن‌های طلا و نقره و مس و سرب و #پنبه کوهی و آهن و #ذغال و لاجورد در کویر زیاد است و در حال حاضر فقط از معدن سرب انارك مختصر استفاده‌ای می‌شود.
🔸️گرچه شهر #کاشان به وفور عقرب بدنام شده اما عقرب‌های سیاه زهردار قم از عقرب‌های کاشان خطرناک‌تر و کشنده‌تر هستند و هر سال موقع تابستان تلفات زیادی از طریق #عقرب به مردم قم وارد می‌آید.
🔹️ییلاق‌های اطراف قم بر عکس خود قم بسیار خوش آب و هوا و دارای چشمه سارها و مرتع‌ها و #بیشه‌های طبیعی و مصنوعی است. «گَوَن» یکی از گیاه‌های خوشبویی است که شیر و ماست و کره و پنیر گوسفند‌های #ییلاقی قم از آن معطر می‌شود. به علاوه از ریشه #گون قم یک نوع #کتیرای عالی می‌گیرند؛ همانطور که از ریشۀ علف موسوم به سریش چسب سریش می‌سازند و گیاه #سریش در اطراف قم به طور وفور موجود است.
📰 منبع: مجلۀ خواندنیها، سال ١۵، شمارۀ ١۴ (سال ۱۳۳۳)
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀قم در دورۀ #مادها
🔸️پیش از سلسۀ #مادها، قم و فلات مرکزی ایران تابع دولت ایلام بود، وقتی #آریایی‌ها به سمت غرب حرکت کردند و به داخل ری و اطراف آن وارد شدند، سپاه آشور، به این منطقه هجوم آورد و تا البرز و #دماوند را مورد تاخت‌وتاز خود قرار داد.
🔹️تا حدود سال ۷۰۰ ق.م بخش غربی ایران در دست #آشوریان بود تا اینکه #هوخشتره دست آن دولت را از این سرزمین کوتاه کرد و دولت ماد را به دو قسمت ماد کوچک و ماد بزرگ تقسیم نمود که #ری و قم جزء ماد بزرگ قرار گرفتند.
🔸️در عصر مادها، مغان یا طبقۀ مذهبی، از ری و اطراف آن از جمله قم، برخاسته‌اند و این نواحی را مهد #مغان می‌نامیدند که کشف گورهای موبدان مادی در اطراف قم، مؤید این امر است.
🔹️باستان‌شناسان در ۵۰۰ متری نیایشگاه سنگی زار بلاغ قم، موفّق به کشف دو گور از این دوره شدند و احتمال می‌دهند این گورها متعلق به #موبدان باشد.
🔸️همچنین قطعات آجر منقوش دورۀ مادها در استان قم، در محوّطۀ تاریخی #قلی‌درویش و شمشیرگاه به دست آمده که این مشخص می‌کند که برای مدت طولانی اطراف قم سکونت‌گاه بوده است.
🔹️«اطراف دریاچه‌های #حوض_سلطان و نمک، که اکنون شهر قم در کنار آن واقع است در عهد آشوریان سرزمین #رودک‌ها، محل جاری شدن رودهای کوچک، می‌نامیدند و این ناحیه مناسب‌ترین جا برای سکونت و زراعت در دامنه‌های البرز است.»
🔸️ این فرضیه در مورد قم وجود دارد که این خطه حتی در دوران اساطیری جایگاه مذهبی بوده و #جمکران شاید همان #ورجمکرد، محل حکومت جمشید پادشاه #پیشدادی بوده و در عهد مادها محل تجمع #روحانیون ماد بوده است.
(قم‌شناسی)
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom
🌀قم در عصر مادها
🔸️پیش از سلسۀ مادها، قم و فلات مرکزی ایران تابع دولت #ایلام بود، وقتی آریایی‌ها به سمت غرب حرکت کردند و به داخل ری و اطراف آن وارد شدند، سپاه #آشور، به این منطقه هجوم آورد و تا البرز و دماوند را مورد تاخت‌وتاز خود قرار داد.
🔹️ تا حدود سال ۷۰۰ ق.م بخش غربی ایران در دست آشوریان بود تا اینکه #هوخشتره دست آن دولت را از این سرزمین کوتاه کرد و دولت ماد را به دو قسمت ماد کوچک و ماد بزرگ تقسیم نمود که ری و #قم جزء ماد بزرگ قرار گرفتند.
🔹️در عصر مادها، #مغان یا طبقۀ مذهبی، از ری و اطراف آن از جمله قم، برخاسته‌اند و این نواحی را مهد مغان می‌نامیدند که کشف گورهای #موبدان مادی در اطراف قم، مؤید این امر است.
🔸️باستان‌شناسان در ۵۰۰ متری نیایشگاه سنگی #زاربلاغ قم، موفّق به کشف دو گور از این دوره شدند و احتمال می‌دهند این گورها متعلق به #موبدان باشد.
🔹️همچنین قطعات آجر منقوش دورۀ #مادها در استان قم، در محوّطۀ تاریخی قلی‌درویش و شمشیرگاه به دست آمده که این مشخص می‌کند که برای مدت طولانی اطراف قم سکونت‌گاه بوده است.
🔸️«اطراف دریاچه‌های #حوض_سلطان و نمک، که اکنون شهر قم در کنار آن واقع است در عهد آشوریان سرزمین رودک‌ها، محل جاری شدن رودهای کوچک، می‌نامیدند و این ناحیه مناسب‌ترین جا برای سکونت و زراعت در دامنه‌های #البرز است.»
🔹️این فرضیه در مورد قم وجود دارد که این خطه، حتی در دوران اساطیری جایگاه مذهبی بوده و جمکران شاید همان #ورجمکرد، محل حکومت جمشید پادشاه پیشدادی بوده و در عهد مادها محل تجمع #روحانیون ماد بوده است.
🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید:
@tarikhqom