شهادت امام حسن (۲۸صفر یا ۷صفر؟)
قول مشهور و معتبر، شهادت آن حضرت در #۲۸صفر است.
چند نکته قابل بررسی است:
✅بررسی اقوال:
◀️بسیاری از محدثان و مورخان قدیم و جدید شیعه، ۲۸ #صفر را ماه شهادت امام معرفی کرده اند.
◀️برای اولین بار #محمدبن مکی عاملی( معروف به شهید اول) از علمای قرن ۸ نظریه #۷صفر را مطرح کرده است.
در سند این روایت کسی وجود نداشته و عبارت قیل آمده است؛
◀️گزارش دیگری که مستند آنان است، از کتابی با عنوان #موجز تواریخ الائمه الاثنی عشر، #منتسب به یکی از علمای #زیدی_مذهب(۴ امامی) به نام #قاسم بن ابراهیم رسی از علمای قرن۳ است.
◀️در بررسی های انجام شده، انتساب این روایت و این کتاب مختصر با عنوان موجز به قاسم درست نیست و ایشان قول خود را بدون سند آورده است.
◀️لازم به ذکر است که #قاسم رسی متوفی 246قمری است. جالب آنکه قاسم، شهادت امام #عسکری علیه السلام را در سال 260 بیان کرده است. اما وی در این تاریخ(260ق) زنده نبوده است تا #شهادت امام را گزارش کند، پس چگونه تاریخ شهادت امام #عسکری(ع) را نوشته است؟
◀️لازم به ذکر است که بخش انتهایی کتاب یعنی زندگانی اهل بیت(ع) در نسخه قدیمی نیست و این بخش بعدها اضافه شده است.
◀️هیچ یک از علمای بزرگ شیعه همانند شیخ #صدوق، #مفید، #طوسی و دیگران گزارش 7 صفر را نقل نکرده اند و گویا چنین گزارشی نبوده یا اعتبار آن را نپذیرفته اند. بلکه همگی بر۲۸ صفر اتفاق دارند.
◀️گزارش #قاسم نیز بر فرض پذیرش، بدون سند و #مرسل است. یعنی گوینده آن مشخص نیست. لذا قابل اعتماد نیست.
◀️در منابع متقدم و معاصرشیعه، اخبار شهادت امام حسن(ع) ۲۸ صفر، مورد توجه بوده است چنانکه #ابن_خزاز و #شیخ_عباس قمی ۲۸ صفر را صحيح و معتبر می دانند.
◀️نکته دیگر آنکه منابعی چون #کفعمی اگرچه گزارش ۷ صفر را از شهید اول نقل کرده اند، اما گزارش ۲۸صفر را پذیرفته اند.
📌اما جالب آنکه در تعدادی از منابع تاربخی و حدیثی همانند:
طبرسی در اعلام الوری، فتال نیشابوری در روضه الواعضین، فاضل حموی در انیس المومنين و شیهد اول در الدروس الشرعیه و شیخ عباس قمی در وقایع الایام، ۷صفر را روز #میلاد امام #کاظم علیه السلام نقل کرده اند.
البته این روایت نیز بدون #سند و #ضعیف است.
📌حال چگونه برخی روایت۷صفر درباره شهادت را از #شهیداول می پذیرند، ولی روایت ولادت در ۷صفر را از او نمی پذیرند و می گویند #ناصرالدین شاه دستور داده که روایت ولادت جعل شود، اما این روایت مال قبل از عصر ناصرالدین شاه است.
در بررسی نقل ها، گزارش ها، به یک مطلب تکیه دارند و آن، شهادت آن گرامی در چهارشنبه یا پنجشنبه ۲۸ صفر است؛ چرا که رویکرد منابع یاد شده در این خصوص، روزهای آخر صفر است و نگارندگان برخی از آنها، روز دقیق آن را مشخص نکرده و به تعبیر کلی «آخر صفر» بسنده کرده اند که سعد بن عبدالله اشعری، نوبختی، کلینی، ابن خزاز، طبری امامی و فتال نیشابوری در این ردیف جای دارند، لیکن جمعی دیگر روز دقیق آن را مشخص کرده و بر ۲۸ صفر تأکید کرده اند که مفید، شیخ طوسی در مصباح، این شهر آشوب با منابع فراوانی که در اختیار داشته، اربلی علامه حلی، شیعی سبزواری، کفعمی در بلد الامین و حایری کرکی از این گروه هستند که در حقیقت مقصود گروه نخست را معین کرده اند. هرچند مرحوم مفید در ارشاد و مقنعه تنها از ماه صفر نام برده، لیکن در مسارالشیعه بر دو شب باقی مانده از ماه صفر تأکید کرده است.
💠 #جمع_بندی:
به نظر می رسد ۷صفر شهادت امام حسن نبوده و همان ۲۸ صفر صحیح بوده و میلاد امام کاظم(ع) نیز در ماه ذی الحجه است.
📚ر.ک. بررسی و نقد گزارشهاي تاریخ شهادت امام #حسن مجتبی علیه السلام، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره ۳و۴، #يدالله_مقدسی.
👈 کلیک کنید (http://www.mehrnews.com/news/4739774)
📌 پرسش:
آیا امام حسن #عسکری (ع) سفری به #گرگان داشتهاند؟
امروزه در شهر گرگان #مسجد و #قدمگاهی منسوب به امام حسن عسکری(ع) وجود دارد. مبنای این باور، خبری است که برخی علمای #شیعه در سده ششم، از جمله ابن حمزه #طوسی در الثاقب فی المناقب (ص214-216) و قطبالدین #راوندی در الخرائج والجرائح (ج1، ص424- 426) نقل کردهاند.
مفاد این خبر به طور خلاصه آن است که شخصی به نام «جعفر بن شریف #جرجانی» ـ از شیعیان جرجان ـ در سفر حج خود به سامرا نزد امام عسکری(ع) رفت و مبلغی را که #شیعیان این شهر به امانت به وی سپرده بودند، به دست امام رسانید.
امام نیز تاریخ #بازگشت وی به جرجان را سوم ربیعالثانی همان سال پیشگویی کرد و به او وعده داد که خود ایشان نیز در همان روز به #جرجان وارد خواهد شد. در تاریخ تعیین شده، امام به #طیّالارض به جرجان رفت و نزد شیعیان خود حضور یافت.
📍 #پاسخ:
صرف نظر از ضعیف و بیاعتبار بودن این خبر از منظر رجالی به علت #مجهول و ناشناخته بودن #راوی و عدم نقل آن در منابع کهن و دست اول شیعه، که اصل خبر را محل شک و تردید قرار میدهد، اما نکته دیگری که حضور امام را در #گرگان با تردید جدّی موجه میسازد آن است که بر اساس خبر فوق، امام عسکری(ع) به شهر «جُرجان» وارد شد که منطبق بر شهر « #گنبدکاووس» کنونی است؛ نه شهر گرگان امروزی که در گذشته به «استرآباد» شهرت داشته است.
از اینرو به نظر میرسد مسجد و قدمگاه امام حسن عسکری(ع) صرفاً یادمانی است که در دورههای متأخر، پس از ویرانه و متروکه شدن جُرجان تاریخی(گنبد گاووس کنونی)، و با توّهم انطباق گرگان کنونی بر جرجان کهن به وجود آمده است، لذا نمیتوان برای آن اعتبار تاریخی قائل شد.
📌 آیا امام حسن #عسکری (ع) سفری به #گرگان داشتهاند؟
امروزه در شهر گرگان #مسجد و #قدمگاهی منسوب به امام حسن عسکری(ع) وجود دارد. مبنای این باور، خبری است که برخی علمای #شیعه در سده ششم، از جمله ابن حمزه #طوسی در الثاقب فی المناقب (ص214-216) و قطبالدین #راوندی در الخرائج والجرائح (ج1، ص424- 426) نقل کردهاند.
مفاد این خبر به طور خلاصه آن است که شخصی به نام «جعفر بن شریف #جرجانی» ـ از شیعیان جرجان ـ در سفر حج خود به سامرا نزد امام عسکری(ع) رفت و مبلغی را که #شیعیان این شهر به امانت به وی سپرده بودند، به دست امام رسانید.
امام نیز تاریخ #بازگشت وی به جرجان را سوم ربیعالثانی همان سال پیشگویی کرد و به او وعده داد که خود ایشان نیز در همان روز به #جرجان وارد خواهد شد. در تاریخ تعیین شده، امام به #طیّالارض به جرجان رفت و نزد شیعیان خود حضور یافت.
📍 #پاسخ:
صرف نظر از ضعیف و بیاعتبار بودن این خبر از منظر رجالی به علت #مجهول و ناشناخته بودن #راوی و عدم نقل آن در منابع کهن و دست اول شیعه، که اصل خبر را محل شک و تردید قرار میدهد، اما نکته دیگری که حضور امام را در #گرگان با تردید جدّی موجه میسازد آن است که:
بر اساس خبر فوق، امام عسکری(ع) به شهر «جُرجان» وارد شد که منطبق بر شهر « #گنبدکاووس» کنونی است؛ نه شهر گرگان امروزی که در گذشته به «استرآباد» شهرت داشته است.
از اینرو به نظر میرسد #مسجد و قدمگاه امام حسن عسکری(ع) صرفاً یادمانی است که در دورههای متأخر، پس از ویرانه و متروکه شدن #جُرجان تاریخی(گنبد گاووس کنونی)، و با توّهم انطباق #گرگان کنونی بر جرجان کهن به وجود آمده است، لذا نمیتوان برای آن اعتبار تاریخی قائل شد.